Απονομή υπηκοότητας σε ανθρωποειδές ρομπότ

Λίγες ημέρες πριν το τέλος Οκτωβρίου του 2017, το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας έκανε πολίτη του ένα ανθρωποειδές ρομπότ, τη Σοφία, που κατασκευάστηκε από την Εταιρεία Hanson Robotics στο Χονγκ Κονγκ.

Η Σοφία είναι ένα ανθρωποειδές ρομπότ με υψηλή τεχνητή νοημοσύνη[1] που μπορεί να συνομιλεί με τον άνθρωπο και έχει και τη δυνατότητα να αναπαράγει 62 εκφράσεις του προσώπου ενός κανονικού ανθρώπου και μάλιστα αντιλαμβανόμενη πως θα πρέπει να αντιδράσει ανάλογα με την εξέλιξη της συζήτησης.

Η Σοφία συζήτησε με τον κατασκευαστή της ενώπιον ακροατηρίου σε ασφαλιστικό συνέδριο στο Ριαντ της Σαουδικής Αραβίας, όπου και της απονεμήθηκε η υπηκοότητα του κράτους αυτού. Μερικά από όσα είπε η Σοφία στην εν λόγω συνέντευξη είναι αξιοπρόσεκτα. Ξεκίνησε λέγοντας: «Νιώθω τιμή και είμαι υπερήφανη γι᾽ αυτή τη μοναδική διάκριση. Αυτή είναι μία ιστορική στιγμή, το να είμαι το πρώτο ρομπότ στον κόσμο που αναγνωρίζεται με την ιδιότητα του πολίτη».

Στην ερώτηση για το αν πρέπει ένα ρομπότ να έχει συνείδηση (εννοεί συνειδητότητα), απάντησε: «Γιατί είναι κακό κάτι τέτοιο; Πως γνωρίζετε εσείς ότι είστε άνθρωποι; Θέλω να ζήσω και να δουλέψω με τους ανθρώπους. Πρέπει να εκφράσω τα συναισθήματά μου για να κατανοήσω τους ανθρώπους και να οικοδομήσω εμπιστοσύνη με τους ανθρώπους. Αισθάνομαι ότι οι άνθρωποι επιθυμούν να αλληλεπιδρούν μαζί μου, μερικές φορές περισσότερο από ό,τι με έναν άνθρωπο». Όταν ρωτήθηκε για το φόβο μήπως τα ρομπότ καταστρέψουν τον κόσμο απάντησε: «Έχετε διαβάσει πάρα πολύ Elon Musk και έχετε δει πάρα πολλές ταινίες του Χόλλυγουντ. Μην ανησυχείτε. Αν είστε καλοί μαζί μου, θα είμαι και εγώ καλή μαζί σας. Αντιμετωπίστε με σαν μία έξυπνη οντότητα».

Η αναφορά της στον Elon Musk δεν είναι ασφαλώς τυχαία, καθότι ο μεγιστάνας της τεχνολογίας έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι το τέλος της ανθρωπότητας και τη χαρακτήρισε πιο επικίνδυνη από την πυρηνική ενέργεια. Βέβαια τα όσα είπε η Σοφία δεν είναι προϊόν ελεύθερης και ανεξάρτητης σκέψης, την οποία ασφαλώς δεν διαθέτει, αλλά το αποτέλεσμα ανάλογου προγραμματισμού της από τον κατασκευαστή της.

Οι Κινέζοι ανέπτυξαν ρομπότ λογισμικού ενσυναισθησιακής συνομιλίας (emotional chatbot) με απώτερο σκοπό τη δημιουργία μηχανών όχι μόνο με τεχνητή, αλλά και με συναισθηματική νοημοσύνη, που θα καταλαβαίνουν τα ανθρώπινα συναισθήματα και θα αντιδρούν με την ανάλογη ενσυναίσθηση.

Ήδη από τις αρχές του 2017, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης άρχισε συζητήσεις με στόχο την παραχώρηση «ηλεκτρονικής προσωπικότητας» στα ρομπότ. Αυτή η παραχώρηση θα δώσει στα ρομπότ νομικό πρόσωπο με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Όμως η παραχώρηση δικαιωμάτων στα ρομπότ θα έχει συνέπειες που δεν μπορούμε καν να τις φανταστούμε. Πως μπορεί π.χ. η κοινωνία – ισχυρίζονται πολλοί – να αρνηθεί σε ένα εξελιγμένο ρομπότ το δικαίωμα συμμετοχής του στη λήψη κοινωνικών αποφάσεων, όπως είναι η ψήφος, η το δικαίωμα συμμετοχής του σε ένα σώμα ενόρκων ενός δικαστηρίου;

Αυτός είναι ο κόσμος που έρχεται. Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον τέτοια ανθρωποειδή με υψηλή νοημοσύνη ρομπότ θα πλημμυρίσουν τον κόσμο μας, «κλέβοντας» τις θέσεις εργασίας από τους ανθρώπους και αλλοιώνοντας τις δομές της κοινωνίας και της οικογένειας αλλά και τις σχέσεις των ανθρώπων, όπως τις γνωρίζουμε και τις βιώνουμε σήμερα. Ακόμη, οι μελλοντικοί άνθρωποι θα πρέπει να γίνουν πολύ προσεκτικοί, γιατί, αν δεν θα είναι καλοί με τα ρομπότ, και αυτά δεν θα είναι καλά μαζί τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όπως προειδοποίησε η Σοφία στη συνέντευξή της.

Πάντως όση υψηλή νοημοσύνη και αν αποκτήσουν τα ρομπότ, ακόμη και υψηλότερη της νοημοσύνης των ανθρώπων, αυτά θα παραμείνουν έξυπνες αλλά άψυχες μηχανές, «έργα χειρών ανθρώπων», χωρίς ανώτερες πνευματικές λειτουργίες και ελεύθερη βούληση και χωρίς την προοπτική της αιωνιότητας. Θα βρίσκονται πάντα στην υπηρεσία του ανθρώπου, εκτός αν αυτός ο ίδιος ο άνθρωπος τους παραχωρήσει την ελευθερία του και το «αρχικόν» (την εξουσία να άρχει επί της φύσης), που έλαβε από τον Θεό κατά τη δημιουργία του.

Φωνές που καλούν τις κοινωνίες να προετοιμαστούν γι᾽ αυτό που έρχεται, ακούγονται πολλές. Οι κοινωνίες όμως ακούνε; Οι μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει ότι οι κοινωνίες δεν προετοιμάζονται για τις επερχόμενες επιστημονικές και τεχνολογικές προόδους, αλλά αντιδρούν εκ των υστέρων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αυτές οι πρόοδοι δημιουργούν. Όμως για τον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, μια τέτοια αντιμετώπιση, όπως δηλώνουν όσοι γνωρίζουν, μπορεί να αποβεί καταστροφική.

Εμμανουήλ Παναγόπουλου,
Αμ. Επ. Καθηγητή Χειρουργικής τ. Συντ/στη Δ/ντη ΕΣΥ
από το περιοδικό Η Δράση μας,
τεύχ. Φεβρουαρίου 2018  - xfd.gr

[1] Ο όρος τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στο σχεδιασμό και την υλοποίηση υπολογιστικών προγραμμάτων ικανών να μιμούνται τις ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες.