Σχόλιο στα νέα (;) προγράμματα των Θρησκευτικών (1 και 2)

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ (;) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ 1

Με υπομονή σύγκρινα τα νέα δημοσιευθέντα στο ΦΕΚ προγράμματα των Θρησκευτικών του Δημοτικού και του Γυμνασίου (επιφυλάσσομαι για τα του Λυκείου, μόλις τα δω), σε σχέση με αυτά του Σεπτεμβρίου του 2016. Καταγράφω επιγραμματικά σχόλια

1. Στην Γ'και Δ' Δημοτικού αφήνουν έξω τον ινδοϊσμό και τον βουδισμό και κρατούνε μόνο τις αβρααμικές θρησκείες (χριστιανισμό, ιουδαϊσμό, ισλαμισμό).

2. Στην Ε' και ΣΤ' Δημοτικού προστίθενται και τα ανατολικά θρησκεύματα

3. Πότε θα προλάβουν σε Ε'και ΣΤ'Δημοτικού να βγάλουν την ύλη που προβλέπουν τα νέα και παλαιά προγράμματα με μονόωρο μάθημα, αυτό μόνο στην ωραία πραγματικότητα τόσο των συντακτών των προγραμμάτων όσο και του Υπουργείου μπορεί να απαντηθεί. Η εύκολη λύση θα είναι ο δάσκαλος να επιλέξει τι είναι σημαντικό και τι όχι. Άρα ο απαιτούμενος θρησκευτικός γραμματισμός θα μείνει ημιτελής.

4. Πώς θα εκπαιδευθούν οι δάσκαλοι στις θεολογικές και θρησκειολογικές έννοιες και προεγγίσεις μάλλον θα μείνει και αυτό αναπάντητο ερώτημα. Μήπως, αν οι εμπειρογνώμονες των νέων προγραμμάτων θα ήθελαν να είναι συνεπείς με τους οραματισμούς τους θα έπρεπε να εισηγηθούν στο Υπουργείο τον διορισμό θεολόγων στην Πρωτοβάθμια; (παλαιό αίτημα)

5. Επειδή το 3 και το 4 θα μείνουν όνειρα θερινής νυκτός (μακάρι να διαψευσθώ) προβλέπω τα Θρησκευτικά για λόγους αυτογνωσίας πολλών δασκάλων και όχι μόνο για λόγους ιδεολογικής συνείδησης να αντικαθίστανται χωρίς τύψεις από Γλώσσα και Μαθηματικά. Και δεν νομίζω ότι θα υπάρξει ελεγκτικός μηχανισμός...

6. Στο Γυμνάσιο δεν έγινε καμία αλλαγή, ούτε καν στις διατυπώσεις. Τα νέα προγράμματα είναι αυτούσια, όπως τα παλαιά. Ένα ταξίδι εννοιοκρατικό. Οι προτάσεις για ιστορικότητα (Παλαιά Διαθήκη, Καινή Διαθήκη, Χριστιανισμός, Κόσμος, Σήμερα) πετάχτηκαν στον κάλαθο των αχρήστων. Έτσι ο μαθητής, αν ο θεολόγος δεν αποφασίσει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, θα φύγει από το Γυμνάσιο έχοντας ένα κεφάλι γεμάτο χάος και την αίσθηση ότι όλες οι θρησκείες λειτουργούν με τους ίδιους τρόπους και μηχανισμούς. Επομένως δεν χρειάζεται να αισθανόμαστε ως Έλληνες και Ορθόδοξοι διαφορετικοί.

7. Καμία αναφορά στην θέση της γυναίκας στο Ισλάμ. Καμία αναφορά στο τζιχάντ. Στην Ευρώπη γίνεται χαμός κι εμείς έχουμε στον νου μας το ιδεατό Ισλάμ. Αντίθετα, ο χριστιανισμός κατά την διάρκεια των αιώνων, σύμφωνα με τους συντάκτες, έστησε μηχανισμούς καταπίεσης και υποβάθμισης της γυναίκας. Για μας να είμαστε αναζητητές της αλήθειας. Για τους αλλόθρησκους να μην τους θίξουμε. Αντίστοιχα και για τους Ιουδαίους.

8. Κι ένα τελευταίο ερώτημα, στο οποίο μακάρι να πάρουμε απάντηση, αλλά δεν το βλέπω:η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος και ο Αρχιεπίσκοπος είναι ευχαριστημένοι από τα αποτελέσματα του διαλόγου που κράτησε από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιούνιο; Η απάντηση βρίσκεται στα νέα προγράμματα και στην συνέντευξη του πρώην υπουργού Παιδείας, ο οποίος φυσικά και δικαιώθηκε.

9. Είπα τα αρνητικά. Υπάρχει όμως και ένα τουλάχιστον θετικό σημείο στα προγράμματα (και άλλα βέβαια, αν όσοι τα συνέταξαν αποφάσιζαν να μας πούνε σε ποια κοινωνία θέλουν να μας κάνουν να ζήσουμε, κοινωνία με ταυτότητα ελληνική και ορθόδοξη ή παγκοσμιοποιημένη, πολυθρησκευτική και mixed grill-διότι εκεί θα καταλήξουμε θρησκευτικά-αλλά αυτό θα έπρεπε να το θέσουν ως ερώτημα στον λαό είτε πριν τις εκλογές του 2011 ή πριν από αυτές του 2015, διότι από τότε ξεκινά και τότε επισφραγίζεται η πορεία των νέων προγραμμάτων). Αφού μας αναγκάζουν όσους δεν έχουμε τα μάτια μας και τα αυτιά μας κλειστά στον κόσμο να γίνουμε συντηρητικοί, παρωχημένοι, οπισθοδρομικοί, διότι αλλιώς δεν μπορούμε να αποθαυμάσουμε την φιλοσοφία με την οποία τα προγράμματα στήθηκαν, θα μας θέσουν προ των ευθυνών μας. Θα είμαστε θεολόγοι πρώτα ή κοινωνιολόγοι, φιλόσοφοι, ψυχολόγοι, ιστορικοί και κριτικοί της τέχνης και όλα τα άλλα και κάπου στο χάος θα μιλάμε για Χριστό;

Επιφυλάσσομαι, αφού διαβάσω και τα του Λυκείου, να κάνω έναν πιο εκτεταμένο σχολιασμό.

π. Θ.

Υ.Γ. Για τα sites η πρόταση για την περσική ταινία Persepolis στο υλικό των προγραμμάτων είναι σκανδαλώδης. Έχω όμως την αίσθηση ότι είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο υπαινίσσονται τα νέα προγράμματα την πραγματική θέση της γυναίκας στην κυριολεκτικά μουσουλμανική κοινωνία. Μακάρι να μην τη ζήσουμε..

Από paterikos

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΑ ΝΕΑ (;) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ 2

Διαβάσαμε, συγκρίνοντας, τα νέα αναλυτικά προγράμματα των Θρησκευτικών και για το Λύκειο. Καταγράφουμε τις παρατηρήσεις μας, επιφυλασσόμενοι για ένα συνολικό κείμενο πλέον.

1. Τα προγράμματα του Σεπτεμβρίου 2016 και τα προγράμματα του Ιουνίου 2017 δεν έχουν απολύτως καμία αλλαγή, ούτε και λεκτικά (μόνο η λέξη «αξιοποίηση» απαλείφεται σε κάποια σημεία)

2. Επειδή τα παιδιά του Λυκείου είναι μεγάλα και πολύ πιο ώριμα σε σχέση με τα παιδιά του Γυμνασίου η εννοιοκρατική προσέγγιση είναι καλή επιλογή, όπως και το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο τα θέματα τίθενται.

3. Θα περιμένουμε, βεβαίως, το υποστηρικτικό υλικό, στο οποίο υπάρχουν θέματα «πλίθων και κεράμων ατάκτως ερριμμένων», όπως διεφάνη από την κριτική που έγινε το περασμένο φθινόπωρο. Όμως το πρόσωπο του θεολόγου είναι κομβικό σ’ αυτό το σημείο. Διότι μπορεί αυτός να επιλέξει από το υλικό στοιχεία και να τα αξιοποιήσει. Βεβαίως, θα ήταν ευχής έργον, μετά από τόση κριτική οι υπεύθυνοι των προγραμμάτων να αποφασίσουν να δώσουν κάποιες διευκρινίσεις και κάποιες προτάσεις στην χρήση του υποστηρικτικού υλικού, αλλά ας μην τα θέλουμε και όλα δικά μας.

4. Αυτό που διαφαίνεται ξεκάθαρα από την στοχοθεσία των νέων προγραμμάτων είναι η απουσία του όρου «εθνική ταυτότητα». Είναι ξεκάθαρα συνειδητή επιλογή να μην χρησιμοποιείται ο όρος, αλλά ούτε και το περιεχόμενο. Αποσυνδέεται με αυτόν τον τρόπο η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση από την σύνδεση με την πατρίδα. Το ελληνόπουλο θα είναι μέλος της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, της οικουμενικής ανθρωπότητας, αλλά δεν πρέπει να έχει «χτες». Μόνο «σήμερα» και «αύριο». Προφανώς αυτός είναι ο δρόμος της πίστης μας. Όμως ο άνθρωπος είναι ιστορικό υποκείμενο. Δεν εμφανίζεται ανεξάρτητος από πατρίδα και παρελθόν. Η ιστορικότητά του τον βοηθά να ξέρει πού πατά και με βάση ποια κριτήρια μπορεί να προσεγγίσει το σήμερα. Οι συντάκτες των νέων προγραμμάτων δηλώνουν ξεκάθαρα ότι η πολιτεία πλέον δεν αποσκοπεί στην διατήρηση της «ελληνικότητας», αλλά στην καλλιέργεια ενός σύγχρονου διεθνιστή με στοιχεία ελληνικότητας.

5. Κατανοούμε την αντίληψη αυτή. Θα ήταν όμως πιο τίμιο εάν ο λαός μας το ήξερε αυτό και το επέλεγε συνειδητά. Το ίδιο και οι γονείς για τα παιδιά τους. Οι συντάκτες των νέων προγραμμάτων υπηρετούν καθαρά αυτή την αντίληψη. Ας μην απορήσουμε γιατί σε μερικά χρόνια, όχι μόνο από τα Θρησκευτικά, αλλά και από άλλα μαθήματα, θα προκύψουν άνθρωποι χωρίς μνήμη. Άνθρωποι οι οποίοι δεν θα ξέρουν γιατί είμαστε διαφορετικοί ως χριστιανοί και ως Έλληνες από τους μουσουλμάνους ή τους βουδιστές και από τους άλλους λαούς. Και αν αυτό υπηρετούσε μία βυζαντινή χριστιανική οικουμενικότητα, θα το συζητούσαμε. Η παρουσία όμως των μεταναστών από την μία και από τη άλλη ο παγκοσμιοποιημένος πολιτισμός με την ισοπέδωση της ετερότητας (στην οποία ομνύει κατά τα άλλα), θα έπρεπε να μας κάνουν πολύ επιφυλακτικούς σε τέτοιες πορείες.

6. Από την συνολική εξέταση των προγραμμάτων διαφαίνεται πλέον ολοκάθαρα ότι η προοπτική τους εξυπηρετεί μία συγκεκριμένη πολιτική στόχευση: ανθρώπους χωρίς διαφορετικότητα, χωρίς μνήμη, χωρίς ιστορικότητα. Ανθρώπους οι οποίοι στον νου τους θα έχουν έννοιες πρωτίστως. Ας μην μας λένε όμως ότι δεν είναι ιδεολογικοποιημένος αυτός ο χριστιανισμός...

7. Μένουμε ή φεύγουμε από τα Θρησκευτικά; Το «φεύγουμε» δεν είναι επιλογή, κατά την γνώμη μας. Μένουμε, αλλά ο θεολόγος, ο γονιός, ο μαθητής καλούμαστε να παλέψουμε να βρούμε και να χτίσουμε ταυτότητα, ακόμη και μέσα από αυτά. Τώρα θα παίξει ρόλο η παράδοσή μας. Ο τρόπος με τον οποίο η Εκκλησία θα αγωνιστεί να ξαναχτίσει τις ενοριακές της κοινότητες. Γιατί τα «νέα Θρησκευτικά» οδηγούν στον ατομοκεντρισμό ή σε κοινότητες στις οποίες είτε ανήκουμε είτε όχι δεν θα έχει κάποια ιδιαίτερη συλλογική σημασία, αλλά μόνο στο «να περνάμε καλά» και να κάνουμε «ακτιβισμό».

8. Αναμένουμε με ενδιαφέρον την στάση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αν αποφασίσει, πέρα από κινήσεις εντυπωσιασμού, να ασκήσει επιτέλους αυθεντική κριτική στο νέο κοσμοείδωλο και αν αποφασίσει να ασκήσει αυθεντική αυτοκριτική τόσο για την επανάπαυσή μας μέχρι τώρα στο ζήτημα της κατήχησης, όσο και στην απουσία γνήσιων κοινοτήτων, οι οποίες θα λειτουργούν αφυπνιστικά και όχι μόνο ως παρεούλες για καφέ την Κυριακή ή για λίγη φιλανθρωπία.

π. Θ.

Από paterikos