Διχασμός εις τον Παπισμόν από τα παίγνια εξουσίας

Filippo Monteforte / AFP / Getty Images

Τριγμούς εις την Παπικήν έδραν προεκάλεσε το κείμενον του Πάπα «Η χαρά της αγάπης: Μετά-Συνοδική Αποστολική Προτροπή για την αγάπη στην οικογένεια». Πρόκειται δι’ «Αποστολικήν Προτροπήν», σπουδαιοτέραν από απλάς συγγραφάς αλλά όχι ισοτίμου κύρους με τας «Παπικάς Εγκυκλίους», καθώς δεν αναφέρεται εις δογματικόν ζήτημα. Η «Προτροπή» εξεδόθη την 8ην Απριλίου 2016, μετά από σειράν Συν­όδων, αι οποίαι είχον ασχοληθή με ζητήματα γάμου, οικογενείας, τέκνων και γενετησίου ενστίκτου. Η «Προτροπή» αιφνιδίασεν αρχικώς ως προς το γεγονός ότι ήτο η πρώτη εις τα χρονικά του Παπισμού, εις την οποίαν γίνεται αναφορά εις κινηματογραφικήν ταινίαν και συγκεκριμένως εις το δράμα Babette’s Feast (1987)! 
Ωστόσον την μεγαλυτέραν προσοχήν έμελλε απ’ όλον το κείμενον των 250 σελίδων να ελκύση η υποσημείωσις 351. Ακολουθεί το παράθεμα του κειμένου με την παραπομπήν:

«Εξαιτίας περιστάσεων και άλλων ελαφρυντικών παραγόντων, είναι πιθανό ότι σε μία αντικειμενική κατάσταση αμαρτίας – η οποία δεν μπορεί να είναι υποκειμενικά αξιόποινη, η πλήρως – ένα άτομο μπορεί να ζει στη χάρη του Θεού, μπορεί να αγαπήσει και μπορεί επίσης να αυξηθεί στη ζωή της χάριτος και της φιλανθρωπίας, ενώ λαμβάνει τη βοήθεια της Εκκλησίας για το σκοπό αυτό. -Υποσημείωση 351:

 Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη βοήθεια των μυστηρίων. Ως εκ τούτου, «Θέλω να υπενθυμίσω στους ιερείς ότι η εξομολόγηση δεν πρέπει να είναι ένας θάλαμος βασανιστηρίων, αλλά μάλλον μία συνάντηση με το έλεος του Κυρίου» (Αποστολική Προτροπή Evangelii Gaudium [24 Νοέμβρη του 2013], 44: AAS 105 [2013], 1038). Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι η Ευχαριστία «δεν είναι ένα βραβείο για τον τέλειο, αλλά ένα ισχυρό φάρμακο και τροφή για τον αδύναμο» (47: 1039)».

Αντιδράσεις

Μετά την έκδοσιν της «Προτροπής» πολλοί ισχυρίσθησαν ότι ο Παπισμός οδεύει εις το να επιτραπή ο δεύτερος γάμος η έστω ότι οι διαζευγμένοι δύνανται να λαμβάνουν την θείαν Κοινωνίαν, κάτι αδιανόητον έως σήμερα. Παπικοί θεολόγοι ήρχισαν να εξετάζουν διεξοδικώς το κείμενον και να εντοπίζουν αποκλίσεις της «Προτροπής» από άλλας προηγουμένων Παπών. Αι αντιδράσεις υπήρξαν αλυσιδωταί.

Αρχικώς, ο «Επίσκοπος» του Καζακστάν Αθανάσιος Schneider και η βρεττανική ομάς «Φωνή της οικογένειας» επέκριναν τον κ. Φραγκίσκον και εζήτησαν να αναγνωρίση τα σοβαρά λάθη και να αποσύρη την «Προτροπήν». Αι αντιδράσεις συνεχίσθησαν, όταν τον περασμένον Ιούνιον 45 πνευματικοί άνθρωποι απέστειλαν επιστολήν εις όλους τους Καρδιναλίους, ζητούντες από τον Πάπαν να αποκηρύξη διατυπωμένας εκφράσεις, αι οποίαι εγείρουν υποψίας ότι δύνανται να είναι αντίθετοι προς το δόγμα και την ηθικήν.

Μόλις το φθινόπωρον μετά από πολλάς διεργασίας μεταξύ των Καρδιναλίων τέσσερις από αυτούς (Raymond Burke, Carlo Caffarra, Walter Brandmuller, Joachim Meisner) υπέβαλαν πέντε ερωτήματα, δια των οποίων ήγειραν αμφιβολίας προς τον Πάπαν και απήτησαν μονολεκτικήν κατάφασιν η άρνησιν εις κάθε ένα από αυτά. Ο Πάπας ηρνήθη να απαντήση και εκείνοι βεβαίως εδημοσιοποίησαν τον Νοέμβριον τα ερωτήματα, δια να ασκήσουν πιέσεις.

Τα ερωτήματα συνοπτικώς ήσαν τα εξής: 1. αν δίδεται άφεσις αμαρτιών και χορηγείται θ. κοινωνία εις διαζευγμένους, οι οποίοι ευρίσκονται εις μίαν νέαν σχέσιν, 2. αν θεωρήται εν ισχύει η διδασκαλία περί υπάρξεως απολύτων ηθικών κανόνων και οι οποίοι είναι δεσμευτικοί άνευ εξαιρέσεων, 3. αν ανηρέθη το ότι ένας άνθρωπος που ζη π.χ. ως μοιχός, ευρίσκεται εις κατάστασιν θανασίμου αμαρτήματος, 4. αν μετά την διατύπωσιν ότι υπάρχουν «περιστάσεις που μετριάζουν την ηθική ευθύνη» εξακολουθή να ισχύη η διδασκαλία ότι «οι περιστάσεις η προθέσεις ποτέ δεν μπορούν να μετατρέψουν μία πράξη εγγενώς κακή, ως «υποκειμενικά» καλή η ως υπερασπίσιμη επιλογή» και 5. αν παραμένη έγκυρη η διδασκαλία, η οποία αποκλείει μία δημιουργική ερμηνεία του ρόλου της συνειδήσεως και παραλλήλως τονίζει ότι εις την συνείδησιν δεν δύναται ποτέ να δοθή η εξουσία να νομιμοποιή εξαιρέσεις δι’ απολύτους ηθικούς κανόνας.

Τον Δεκέμβριον ήλθεν η πρώτη ημιεπίσημος απάντησις από τον επικεφαλής της Επιτροπής «Δόγμα της Πίστεως», τον Καρδινάλιο Gerhard Muller, ο οποίος εδήλωσεν ότι το δόγμα δια την θ. Κοινωνίαν δεν είναι δυνατόν ποτέ να αλλάξη.

Εν τω μεταξύ άλλοι Καρδινάλιοι αλλά και διάφοροι προσωπικότητες έλαβαν θέσιν, οι περισσότεροι επιθυμούντες ο Πάπας είτε να απαντήση είτε να καταδικάση κάποιας «παρερμηνείας», ώστε το ζήτημα να κλείση. Αι ανωτέρω γνώμαι ήρχισαν να δημιουργούν αμηχανίαν. Ο στενός σύμβουλος του κ. Φραγκίσκου Antonio Spadaro, είπεν ότι τα ζητήματα δια την θ. Κοινωνίαν έχουν απαντηθή, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος του Brisbane κατεφέρθη εναντίον των τεσσάρων Καρδιναλίων.

Ωστόσο, χωρίς Παπικήν τοποθέτησιν άλλοι «Επίσκοποι» παρείχαν ελευθέραν πρόσβασιν εις τα μυστήρια ενώ άλλοι όχι. Ο Πάπας φαίνεται ότι εστάθμισε τας αντιδράσεις και υπανεχώρησεν -εις μίαν απλήν επιστολήν του- λαμβάνων θέσιν υπέρ της συντηρητικής γραμμής. Αυτή η πράξις του όμως ως ανεπίσημος δεν είχε κανένα αποτέλεσμα και το πρόβλημα συνεχίσθη. Την 8ην Ιανουαρίου οι «Επίσκοποι» της Μάλτας απεφάσισαν ότι οι διαζευγμένοι και ξαναπαντρεμένοι (με πολιτικόν γάμον) μπορούν να κοινωνούν. Ο Steven Lopes, «Επίσκοπος της Προσωπικής Διοικήσεως της Καθέδρας του Αγίου Πέτρου» (μιας δομής δι’ όσους Αγγλικανούς μεταστρέφονται προς τον Παπισμόν), εξέδωσε μίαν ποιμαντικήν επιστολήν προς την εντελώς αντίθετον κατεύθυνσιν. Επίσης μέλη του Veri Catholici, μιας διεθνούς ενώσεως πιστών, εκυκλοφόρησαν μία «ανοικτή επιστολή» (την 25ην Ιανουαρίου) αναφερόμενοι εις την καινοτομίαν της «Προτροπής» ως «αποτρόπαιας», η οποία «ατιμάζει» την θείαν Κοινωνίαν.

Ο γνωστός θεολόγος Stephen Walford την 22αν Ιανουαρίου έγραψε:

«Η αυθεντία των διαδοχικών Παπών βρίσκεται σε συμφωνία… Ο Πάπας Φραγκίσκος, ως αντιπρόσωπος του Χριστού στη γη, με την εξουσία του δεσμείν και λύειν (πρβλ Ματθ. 18,18) προέβη σε αναπροσαρμογή της ποιμαντικής πράξης, όπως έχει την εξουσία να το κάνει… Ο Ιησούς απαιτεί εμείς ως καθολικοί να αγαπούμε, να σεβόμαστε και να υπακούουμε τον Πάπα μας…».

Αυτού του είδους η σύστασις δεν έπεισε κανένα. Τρεις επίσκοποι του Καζακστάν εξέδωσαν ικετευτικώς κοινήν δήλωσιν, ώστε ο Πάπας Φραγκίσκος να βεβαιώση δημοσίως ότι τίποτε δεν μετεβλήθη παρ’ όλον που παρεδέ­χθησαν ότι κάποιαι διατυπώσεις του ευρίσκονται εις αντίθεσιν με την δεδομένην παράδοσιν. Ο Καρδινάλιος Caffarra, ένας από τους συντάκτας των 5 ερωτημάτων, εμμένει ότι μετά την «Προτροπήν» μόνον «ένας τυφλός θα μπορούσε να αρνηθή ότι υπάρχει μεγάλη σύγχυση, αβεβαιότητα και ανασφάλεια» εις τον Παπισμόν. Την 14ην Φεβρουαρίου ο Καρδινάλιος Francesco Coccopalmerio, επικεφαλής του Ποντιφικού Συμβουλίου για τα νομοθετικά κείμενα, προσεπάθησε να καταστείλη τας εντάσεις με την δημοσίευσιν ενός φυλλαδίου, εις το οποίον ισχυρίζεται ότι η ορθή ερμηνεία της «Προτροπής» είναι ότι επιτρέπεται η Κοινωνία δια τον διαζευγμένον η ξαναπαντρεμένον εφ’ όσον αυτός επιθυμεί να αλλάξη αυτήν την κατάστασίν του. (Πληροφορίαι ελήφθησαν από διαφόρους ιστοσελίδας και την wikipedia).

Που οφείλεται η κρίσις;

Ο κ. Φραγκίσκος έβαλε σκοπόν αφ’ ότου ανέλαβε να επιφέρη αλλαγάς εις την παντοδύναμον Κουρίαν, δια τας οποίας εθέσπισεν ειδικήν επιτροπήν. Το έργον προχωρεί συν­εχώς. Ήδη τα Χριστούγεννα εδήλωσεν, ως μας πληροφορεί η εφημερίς «Καθολική» της 16ης και 30ης Ιανουαρίου 2017:

«Η μεταρρύθμιση της Κούρια είναι μία «διαδικασία ανάπτυξης και πάνω απ’ όλα μεταστροφής». Δεν είναι ένα «λίφτινγκ», για να «ωραιοποιήσει ένα γερασμένο σώμα», «Δεν είναι οι ρυτίδες που η Εκκλησία θα πρέπει να φοβάται, αλλά οι λεκέδες». Είπε ο πάπας Φραγκίσκος μιλών στη Ρωμαϊκή Κούρια στην ακρόαση για τις παραδοσιακές ευχές των Χριστουγέννων στην αίθουσα Clementina. Στο κέντρο αυτής της μεγάλης σε έκταση και προκλητικής ομιλίας του Πάπα ήταν, στην πραγματικότητα, η μεταρρύθμιση της Κούρια»

Η επιτροπή αυτή συνήλθε  και  πάλιν  προσ­­φάτως. Ο δημοσιογράφος κ. Salvatore Cernuzio έγραψεν εις την lastampa.it της 15ης Φεβρουαρίου 2017:

«Η πρώτη πράξη (των μελών της επιτροπής) ήταν να επαναλάβουν την πλήρη «προσήλωση και υποστήριξη» στον Πάπα και τη διδασκαλία του «σχετικά με τα πρόσφατα γεγονότα». Έπειτα το C9 – Το Συμβούλιο των Καρδιναλίων που συν­εδρίασε (13η ως 15η Φεβρουαρίου) συνέχισε το έργο του συζητώντας την συγχώνευση των μέσων ενημέρωσης του Βατικανού, διαδικασίες για το διορισμό επισκόπων, γενικές σκέψεις σχετικά με διάφορες αρμοδιότητες της Κουρίας, όπως η Σύνοδος για τον Ευαγγελισμό των Λαών, τις Ανατολικές Εκκλησίες και το Ποντιφικό Συμβούλιο για τον Διαθρησκευτικό διάλογο. Συναντήσεις με τον γραμματέα του κράτους, τον Γραμματέα της Οικονομίας, την APSA και το Γραφείο Εργασίας έχουν επίσης ξεκινήσει, μαζί με το επόμενο βήμα της μεταρρύθμισης… Το συμβούλιο, που ιδρύθηκε περίπου πριν από τέσσερα χρόνια από τον Πάπα της Αργεντινής έχει ως στόχο να μεταρρυθμίσει τη Ρωμαϊκή Κουρία, να τον βοηθήσει στη διακυβέρνηση της παγκόσμιας Εκκλησίας, με τη σύνταξη (δεν είναι γνωστό πότε) ενός νέου αποστολικού συντάγματος, για να αντικαταστήσει το σημερινό Pastor Bonus (1988). Οι στενότεροι συνεργάτες του Επισκόπου της Ρώμης, ως εκ τούτου, θέλησαν να εκφράσουν «πλήρη υποστήριξη για το έργο του Πάπα, διασφαλίζοντας παράλληλα την πλήρη αφοσίωση και την υποστήριξη στο άτομο και τις διδασκαλίες του». Μία αναγκαιότητα που προκάλεσαν τα «πρόσφατα γεγονότα», όπως αποκάλυψε μία δήλωση που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το C9, η οποία, ωστόσο, δεν διευκρίνισε σε ποιά «γεγονότα» αναφέρεται. Είτε ήταν οι αφίσες που βρίσκονται γύρω από την πόλη της Ρώμης, οι οποίες επέκριναν την έλλειψη ελέους στον Ποντίφικα, είτε το ψεύτικο αντίγραφο της L’ Osservatore Romano, είτε η δημοσίευση της αμφισβητήσεως από τέσσερις Καρδιναλίους σε ορισμένα εδάφια της Laetitia Amoris («η χαρά της αγάπης») είτε η πρόσφατη διένεξη με τους Ιππότες της Μάλτας. Ούτε ο αναπληρωτής διευθυντής Paloma δεν προσέθεσε λεπτομέρειες. Οι καρδινάλιοι συνέχισαν την αναθεώρηση των Τμημάτων της Ρωμαϊκής Κουρίας. Ήδη κατά την δέκατη έβδομη σύνοδο του Δεκεμβρίου 2016, υπήρξαν προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της επιτροπής «το Δόγμα της Πίστης», των θεσμών για την πνευματική ζωή, της κανονικοποίησης των Αγίων, και του Ποντιφικού Συμβουλίου για την Προώθηση της Χριστιανικής Ενότητας. Τώρα το επίκεντρο έχει μετατοπιστεί στην Προώθηση της Πίστεως (Propaganda Fide), στη Σύνοδο των Ανατολικών Εκκλησιών και στο Ποντιφικό Συμβούλιο για το Διαθρησκευτικό Διάλογο».

Που οδεύει η μεταρρύθμισις;

Όσα και να αλλάξη ο Πάπας το βέβαιον είναι ότι θα επιδιώξη να ισχυροποιήση την θέσιν του, όπως συνέβη και με την Β  Βατικανήν. Το «Πρωτείον» και η «Νέα Ουνία» είναι οι σύγχρονοι παγκόσμιοι στόχοι του. Επαναλαμβάνομεν δηλώσεις του Πάπα που εδημοσιεύθησαν εις τον ιστότοπον vaticaninsider.it της 6ης Οκτωβρίου 2016:

«Η Εκκλησία βλέπει την πορεία της Ουνίας ως να έχη ολοκληρωθή εδώ και κάποιο διάστημα. Αντιθέτως με την προώθηση του θεολογικού διαλόγου με την Ορθοδοξία, η μόνη πραγματική, βαθιά διαφορά αφορά την άσκηση του πρωτείου του Επισκόπου Ρώμης, οι χειρονομίες φιλίας έχουν αυξηθή. Ιστορικές συναντήσεις, αρχής γενομένης από τον εναγκαλισμό μεταξύ του Paul Ι και του Αθηναγόρα στην Ιερουσαλήμ, επισκέψεις του Ιωάννη Παύλου Β στην Αθήνα και τη Γεωργία και την επίσκεψη του Βενέδικτου ΙΣΤ  στὴν Κωνσταντινούπολη έχουν βοηθήσει να εδραιωθή μία κοινή πορεία. Σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά τον θεολογικό διάλογο: μετά τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού, η Καθολική Εκκλησία συν­ειδητοποιεί τη σημασία της συλλογικότητας και της συνοδικότητας. Εν τω μεταξύ, οι Ορθόδοξες Εκκλησίες έχουν αρχίσει να βλέπουν το πρωτείο και την άσκησή του σε ένα όλο και πιο παγκοσμιοποιημένο κόσμο, διαφορετικά… Καθώς περιμένουμε υπομονετικά για συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου οι Εκκλησίες να μεταλάβουν από το κοινό ποτήριο της αγίας τραπέζης, είναι σημαντικό να βρεθούν νέες ευκαιρίες, για να εργαστούν από κοινού».

Ορθόδοξος Τύπος