Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Η δημοσιογραφική κάλυψη της Συνόδου στην Κρήτη

Η δημοσιογραφική κάλυψη της Συνόδου στην Κρήτη

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Η δημοσιογραφική κάλυψη της Συνόδου των δέκα τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Κρήτη στον κοσμικό τύπο εις μεν την Ελλάδα ήταν μικρή, εις δε τον διεθνή Τύπο ελάχιστη. Ειδικά στην Ελλάδα ολιγάριθμοι ειδικοί γνωρίζουν τί συνέβη εκεί και ελάχιστοι πιστοί τί αποφάσεις ελήφθησαν. Τηλεοπτικά στην Ελλάδα μόνο το κρατικό κανάλι είχε επαρκή κάλυψη της Συνόδου, μονόπλευρη πάντως υπέρ των απόψεων του Φαναρίου, κυρίως στον σχολιασμό. Τα υπόλοιπα, ιδιωτικά, κανάλια αγνόησαν το γεγονός.
        Στις εφημερίδες υπήρξαν ανύπαρκτες ειδήσεις, που διακρίνονταν για την αφέλεια της γραφής, την έλλειψη εκκλησιολογικής γνώσης  και την εξωπραγματική αντίληψη των εκκλησιαστικών πραγμάτων. Μία «είδηση»  ήταν ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος αποκάλεσε «αιρετικούς» όσους δεν αποδεχθούν τις αποφάσεις της Συνόδου της Κρήτης... 

Άλλη ανακριβής είδηση, που διακρίνεται από τα ίδια ελαττώματα με την πρώτη, ήταν πως «σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες η Μόσχα πρόκειται να στείλει παρατηρητή στις εργασίες της Συνόδου»... Η Μόσχα θα συμπεριφερόταν δηλαδή σαν το Βατικανό και το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών... Επίσης εκείνο που επιχειρήθηκε να περάσει, αλλά με τρόπο που έδειχνε πως αυτοί που το έλεγαν και το έγραφαν δεν το πίστευαν και το έκαμαν «καθηκόντως», ήταν ότι «στην Κρήτη διακηρύχθηκε η ενότητα της Ορθοδοξίας». Το αντίθετο συνέβη. Αποκαλύφθηκε με εκκωφαντικό τρόπο το βαθύ χάσμα που υπάρχει μεταξύ των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.

            Στον διεθνή κοσμικό Τύπο ελάχιστη έως μηδαμινή ήταν η κάλυψη της Συνόδου στην Κρήτη. Όσοι ήλπιζαν ότι η «Πανορθόδοξη Σύνοδος» θα ήταν ΤΟ γεγονός του 2016 και ανάλογη σε κάλυψη και σε εμβέλεια της Β΄ Βατικανής Συνόδου απατήθηκαν οικτρά... Νομοτελειακό είναι τα φαντασιοκοπήματα να έχουν ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα.  

Στον Τύπο των Ρωμαιοκαθολικών κυρίως υπήρξε κάποια κάλυψη, που έβγαζε και έναν προβληματισμό. Το ειδησεογραφικό όργανο του Βατικανού «L’ Osservatore Romano» ενώ πριν από τη Σύνοδο της Κρήτης εμφάνισε αισιόδοξο τον Πάπα για τα αποτελέσματά της «στην προώθηση της κοινωνίας μεταξύ των χριστιανών», μετά τη Σύνοδο τον εμφάνισε πολύ συγκρατημένο. Στην αντιφώνηση του, στην προσφώνηση του Μητροπολίτη Βοστόνης Μεθοδίου, επικεφαλής της Αντιπροσωπείας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στη θρονική εορτή της Ρώμης, είπε μόνο τα εξής για τη Σύνοδο: «Είθε το Άγιον Πνεύμα από αυτό το γεγονός (Σημ. γρ. Έτσι χαρακτήρισε τη Σύνοδο ο Πάπας, υποβαθμίζοντάς την) να φέρει πλούσιους καρπούς για το καλό της Εκκλησίας».

Στο πρακτορείο ειδήσεων Catholic News Service, το οποίο είναι όργανο της συνέλευσης των ρωμαιοκαθολικών επισκόπων των ΗΠΑ, σημειώνεται ότι η απουσία της Εκκλησίας της Ρωσίας προκάλεσε αμηχανία στη Ρώμη. Όπως γράφει, η παρουσία του καρδιναλίου Κοχ και του επισκόπου Μπράϊαν Φάρελ, ως παρατηρητών στη Σύνοδο της Κρήτης, δεν ήθελε το Βατικανό  να θεωρηθεί ως υποστήριξη προς τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ούτε όμως ήθελε η Ρώμη να απουσιάσει της Συνόδου, δίνοντας έτσι το μήνυμα μιας έμμεσης υποστήριξης στον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο... Και στη μία και στην άλλη περίπτωση το Βατικανό θα περιερχόταν σε δύσκολη θέση... Αυτός ήταν και ο λόγος που  σημείωσε πως η παρουσία των παρατηρητών του θα ήθελε να είναι «ένα σημείο της μεγάλης υποστήριξής του στην ενότητα τη; Ορθόδοξης Εκκλησίας».

 Ο Adam Villiers σημειώνει σχετικά στο πρακτορείο Reinformation Catholique, ότι μπορεί το Βατικανό να στηρίζει το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο δείχνει πρόθυμο στην προώθηση της κοινωνίας μαζί του, αλλά δεν αγνοεί την ισχύ της Εκκλησίας της Ρωσίας. Κατά τον Βιλιέ, όσο και αν το Βατικανό δείχνει να μην το παραδέχεται, στην ουσία ρίχνει περισσότερο βάρος στη σχέση του με τη Μόσχα, όταν μάλιστα μετά τη Σύνοδο στην Κρήτη ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος εξήλθε αποδυναμωμένος από τη Σύνοδο και όταν ήδη δέχεται επικρίσεις σε πολλούς τομείς της Ορθοδοξίας, ότι θέλει horresco referens (Σημ. γρ. Αντιγραφή του πρακτορείου από την Αινειάδα του Βιργιλίου. Σημαίνει «ανατριχιάζω αναφέροντάς το») να πιαστεί ότι είναι σαν τον Πάπα της Ρώμης και να συμπεριφέρεται όπως αυτός... Προφανώς οι Ρωμαιοκαθολικοί δεν θέλουν έναν ακόμη Πάπα, κάτι που φάνηκε και στον διεξαγόμενο θεολογικό διάλογο, όταν δεν υποστήριξαν την καινοτόμο αντίληψη του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη, ότι όπως ο Πάπας είναι Πρώτος στη Δύση, έτσι και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως είναι Πρώτος στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία...

Μια καλή ανάλυση της Συνόδου έκαμε ο Victor Gaetan  στο Πρακτορείο National Catholic Register (ΝCR), στις 29 Ιουνίου 2016. Ο  Γκαετάν έχει κάνει καλές βυζαντινές και οθωμανικές σπουδές στη Σορβόνη και το διδακτορικό του είναι στο θέμα «Ιδεολογία και λογοτεχνία» στο πανεπιστήμιο Tufts των ΗΠΑ. Για τα ρεπορτάζ του έχει βραβευθεί από το παγκόσμιου κύρους περιοδικό Foreign Affairs, του οποίου είναι συνεργάτης στα θρησκευτικά θέματα. Στην πολυσέλιδη ανάλυσή του τονίζει ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Κρήτης δημοσιοποίησε το τεράστιο χάσμα που υπάρχει στην κοσμοθεωρία μεταξύ της ιστορικής εκκλησιαστικής ισχύος της Κωνσταντινουπόλεως και της κοσμικής  ισχύος της Ρωσίας. Όπως σημειώνει ο Γκαετάν η άρνηση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να συμμετάσχει στη Σύνοδο ματαίωσε το όνειρο του Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου να προβάλει την υπ’ αυτόν παγκόσμια ενότητα της Ορθοδοξίας.

Αντίθετη είναι η άποψη του καθηγητού της ιστορίας του Χριστιανισμού στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια  Αλμπέρτο Μελλόνι. «Το γεγονός ότι η Σύνοδος συγκλήθηκε είναι το πραγματικό κέρδος και είναι επιτυχία της Κωνσταντινούπολης» είπε. Ο Γκαετάν επισημαίνει ότι ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος επεστράτευσε για τις δημόσιες σχέσεις του Πατριαρχείου τον Ουκρανικής καταγωγής πρώην φυσικό και σήμερα εγκρατή Ορθόδοξο θεολόγο Πολ Γκάβριλιουκ και τον π. Ιωάννη Χρυσαυγή. Οι δύο τους με τις δηλώσεις τους στις ΗΠΑ μεγάλωσαν το χάσμα μεταξύ Φαναρίου και Μόσχας. Στο θρησκευτικό περιοδικό μεγάλης επιρροής First Things ( Σημ. γρ. Είναι νεοσυντηρητικό περιοδικό, λουθηρανικής ιδιοκτησίας, που υποστηρίζει τον υποψήφιο των ρεπουμλπικάνων Ντόναλντ Τραμπ, ως «καλό χριστιανό...») οι συγκεκριμένοι δύο εκπρόσωποι του Φαναρίου υποστήριξαν ότι «υπάρχει μια μειονοψηφία (Εκκλησιών) που επιθυμούν την εθνική τους απομόνωση»... Και ο π. Χρυσαυγής σε δημόσια διάλεξή του, πριν από τη Σύνοδο της Κρήτης, την 1^η Φεβρουαρίου 2016, στο ρωσικής κουλτούρας θεολογικό σεμινάριο του Αγίου Βλαδιμήρου, στις ΗΠΑ, κατέκρινε τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία για «παράνοια», «επαρχιωτισμό» και «εθνοκεντρισμό». Προφανώς το Πατριαρχείο της Μόσχας πληροφορήθηκε τα όσα είπε ο π. Χρυσαυγής, που ήταν  εκπρόσωπος Τύπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Σύνοδο της Κρήτης...

Με τη γραμμή αυτή των «σκληρών» του Φαναρίου δεν συμφώνησε η Εκκλησία της Ρουμανίας. Ο Ρουμάνος Αρχιεπίσκοπος Τιργοβιστίου Νήφων σε δηλώσεις του στο NCR τάχθηκε σαφώς εναντίον όσων «επιχειρούν να δαιμονοποιήσουν τη Ρωσική Εκκλησία», και τόνισε ότι οι Ρώσοι και όλοι οι άλλοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, που είναι υπό την ποιμαντική ευθύνη του Πατριαρχείου της Μόσχας,  βιώνουν βαθιά την πίστη τους και το θαύμα που επιτελείται μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. –

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ    

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

            Με το παρόν κείμενο ολοκλήρωσα την αναφορά μου στη Σύνοδο της Κρήτης. Σε 16.306 λέξεις έγραψα πέντε κείμενα για τις εργασίες της Συνόδου, πέντε για τη στάση των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών σ΄Αυτήν και ένα, το τελευταίο, για τη δημοσιογραφική κάλυψη της Συνόδου. Φυσικά όλα είναι ατελή και πολλά διέφυγαν. Όμως είναι μια πρώτη  προσέγγιση.

Αρχίζοντας το γράψιμο σκεφτόμουν να ολοκληρώσω την αναφορά μου με τα δικά μου συμπεράσματα και ένα παράρτημα, με την κατάσταση σήμερα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον κόσμο. Τελικά αποφάσισα να μην τα γράψω. Για τα συμπεράσματα σκέφθηκα ότι καλύτερα είναι να αφεθεί ο κάθε αναγνώστης μου να βγάλει ανεπηρέαστος τα δικά του συμπεράσματα. Και για την κατάσταση της Ορθοδοξίας σήμερα, η έρευνά μου με οδήγησε σε αδιέξοδο. Με τα σημερινά δεδομένα είναι αδύνατο να εξαχθούν στατιστικά στοιχεία για το πόσοι είναι οι Ορθόδοξοι χριστιανοί ανά τον κόσμο και πόσοι είναι ποίμνιο ανά τοπική Εκκλησία.

Ορισμένα αναπάντητα ερωτήματα δείχνουν αυτή τη ρευστότητα. Πόσοι Χριστιανοί έχουν απομείνει στη Συρία και στο Ιράκ, ως ποίμνιο του Πατριαρχείου Αντιοχείας; Πόσοι είναι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην Ουκρανία που παραμένουν ποίμνιο του Πατριαρχείου της Μόσχας; Στην ιεραποστολή στην Αφρική πόσοι είναι οι Ορθόδοξοι χριστιανοί; Πόσοι από όσους τελούν πολιτικούς γάμους, ή υπογράφουν σύμφωνα συμβίωσης παραμένουν ορθόδοξοι χριστιανοί; Στη Διασπορά πόσα από τα παιδιά των μεικτών γάμων είναι Ορθόδοξοι χριστιανοί; Πόσοι είναι οι πρώην άθεοι των κομμουνιστικών χωρών, που επανήλθαν στην Ορθοδοξία; Μπορούν να προστεθούν και άλλα ερωτήματα, που δείχνουν το αδύνατο να γραφεί κάτι ακριβές για τον αριθμό των Ορθοδόξων Χριστιανών ανά τον κόσμο.

Βεβαίως ο αριθμός δεν έχει καμία σημασία. Δώδεκα Απόστολοι ξεκίνησαν από την Παλαιστίνη και πέτυχαν το θαύμα, της, μέσα από την Πίστη στον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό και την Αγάπη, ειρηνικής μεταστροφής και σωτηρίας όλης της Οικουμένης. Όσοι είμαστε Ορθόδοξοι χριστιανοί, προ πάντων οι κληρικοί αλλά και εμείς οι λαϊκοί, ας ελέγξουμε τους εαυτούς μας αν έχουμε την Πίστη που μας παρέδωσαν οι Απόστολοι, οι Πατέρες και οι Μάρτυρες και πόσο έχουμε επηρεαστεί από την παγκοσμιοποίηση και το υλιστικό και ηδονιστικό ιδεολογικό εποικοδόμημα της εποχής μας. Επίγνωση, μετάνοια και Πίστη φέρνουν την Ελπίδα και οδηγούν στο Θαύμα.-

Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος