Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Η στάση των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στη Σύνοδο της Κρήτης (Β΄ Μέρος)

Η στάση των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στη Σύνοδο της Κρήτης

Β΄ Μέρος

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Συνεχίζεται η αναφορά στις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες, που έλαβαν, ή δεν έλαβαν, μέρος στη Σύνοδο της Κρήτης. Μετά το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως οι αναφορές σήμερα είναι στα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και Μόσχας.

Πατριαρχείο Αλεξανδρείας:

            Η αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου της Αλεξανδρείας στη Σύνοδο της Κρήτης είχε ελάχιστη συνεισφορά στην όλη διαδικασία. Ήταν «σε όλα ναι» προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς καν να επιχειρηματολογεί...Όσοι μίλησαν περισσότερο προκαλούσαν αρνητικά ή/και ειρωνικά σχόλια. Οι έχοντες σοβαρή σκέψη απέφυγαν να μιλήσουν... Ο Πατριάρχης κ. Θεόδωρος στη διαδικασία εντός της Συνόδου ουδέν το ουσιώδες προσέφερε. Όσα εκτός Συνόδου είπε προς τους «συμπατριώτες» του Έλληνες της Κρήτης ήσαν απλοϊκά και γλυκανάλατα. Οι Μητροπολίτες του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας συμμετέσχον στη Σύνοδο, αλλά και να απουσίαζαν, δεν θα γινόταν αισθητή η απουσία τους...

            Πατριαρχείο Αντιοχείας

            Το Πατριαρχείο Αντιοχείας δεν συμμετέσχε στη Σύνοδο της Κρήτης. Η, όπως θεωρεί, με την υποστήριξη του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και της Ελληνικής κυβερνήσεως, εισπήδηση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων σε περιοχή (Κατάρ), την οποία θεωρεί κανονικό του έδαφος, επηρέασε αποφασιστικά την επιλογή του να μη συμμετάσχει.

            Μετά τη λήξη της Συνόδου στην Κρήτη και συγκεκριμένα στις 27 Ιουνίου 2016, συνεδρίασε η Σύνοδος του  Πατριαρχείου Αντιοχείας υπό την προεδρία του Πατριάρχου Ιωάννου Ι΄. Μετά τη συνεδρίαση οι Συνοδικοί Μητροπολίτες εξέδωσαν Ανακοινωθέν, με το οποίο δηλώνουν ότι δεν αναγνωρίζουν ως Σύνοδο αλλά ως «Συνέλευση» τη σύγκληση των δέκα τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στην Κρήτη. Στο Ανακοινωθέν ενημερώνουν για τις ακόλουθες ομόφωνες αποφάσεις τους:

• Θεωρούν τη συνάντηση της Κρήτης ως μία προκαταρκτική Συνέλευση της Πανορθοδόξου μεγάλης Συνόδου. Επομένως θεωρούν ότι τα εγκριθέντα έγγραφα δεν είναι τελικά, αλλά ανοικτά προς συζήτηση και τυχόν τροποποιήσεις, όταν συγκληθεί η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, με την παρουσία και τη συμμετοχή όλων των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Επομένως οι αποφάσεις δεν δεσμεύουν καθ’ ονονδήποτε τρόπο το Πατριαρχείο Αντιοχείας και πάσης Ανατολής.
• Αρνούνται την απόδοση του συνοδικού χαρακτήρα σε οποιαδήποτε ορθόδοξη συνέλευση, στην οποία δεν συμμετέχουν όλες οι Ορθόδοξες αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Επομένως αρνούνται την ονομασία της Συνελεύσεως της Κρήτης ως «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου».
• Διαβεβαιώνουν ότι η αρχή της ομοφωνίας εξακολουθεί να είναι ο βασικός κανόνας, ο οποίος διέπει τις διορθόδοξες σχέσεις. Υπενθυμίζουν ότι η απόφαση των Προκαθημένων του 2014 ήταν ότι «Άπασαι αι αποφάσεις, κατά τε την Σύνοδον και κατά το προπαρασκευαστικόν αυτής στάδιον λαμβάνονται καθ’ ομοφωνίαν».

Κατά τη Σύνοδο τους οι Αντιοχείς Αρχιερείς μνημόνευσαν τον Μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλο, ο οποίος απήχθη πριν από τρία και πλέον χρόνια από τους ισλαμιστές. Σημειώνεται ότι για τον απαχθέντα Μητροπολίτη, του οποίου αγνοείται η τύχη, δεν υπήρξε οποιαδήποτε μνεία στην Εγκύκλιο της Συνόδου στην Κρήτη... Επίσης προσευχήθηκαν υπέρ της αναπαύσεως όλων όσοι μαρτύρησαν για τη Χριστιανική τους Πίστη στη Συρία και στις άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής.

Το χειμαζόμενο και σκληρά δοκιμαζόμενο  Πατριαρχείο Αντιοχείας θα έπρεπε να είχε όλη την έμπρακτη αγάπη, την αλληλεγγύη και τη συμπαράσταση  των υπολοίπων τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Έτσι θα φαινόταν η ενότητά της...Αντί αυτού επιδείχθηκε αδιαφορία προς τα ζητήματά του. Μητροπολίτης του Πατριαρχείου Αντιοχείας μας είπε ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο τους συμπεριφέρεται ως να είναι δεύτερης κατηγορίας Ορθόδοξοι Χριστιανοί και εξέφρασε τη λύπη του, που ο κ. Βαρθολομαίος κατηγόρησε άδικα το Πατριαρχείο Αντιοχείας για την απουσία του από τη Σύνοδο της Κρήτης.

Πατριαρχείο Ιεροσολύμων

Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων αποτέλεσε τον κύριο παράγοντα της αποτυχίας της Συνόδου στην Κρήτη.  Η επιμονή του στο να εισπηδήσει σε περιοχή του Πατριαρχείου Αντιοχείας και να εγκαταστήσει στο Κατάρ τον Αρχιεπίσκοπο Κατάρων Μακάριο προκάλεσε τη δικαιολογημένη αντίδραση του Πατριαρχείου Αντιοχείας και την απουσία του από τη Σύνοδο της Κρήτης.

Ο Πατριάρχης κ. Θεόφιλος έχει καλές σχέσεις με την ισλαμική εξουσία του Κατάρ και όχι μόνο δεν υποχωρεί μπροστά στην εύλογη αντίδραση του Πατριαρχείου Αντιοχείας, αλλά ενώ υποστηρίζει ότι δεν έχει χρήματα για να επισκευάσει τον Πανάγιο Τάφο προχωρεί  στην ανέγερση Ορθοδόξου Ναού στο Κατάρ, όπου ζουν ελάχιστοι Έλληνες εργαζόμενοι...

            Ο κ. Θεόφιλος είναι ικανοποιημένος από τη στάση του Οικουμενικού Πατριάρχου στο θέμα του Κατάρ και κατά τη Σύνοδο  χωρίς καμία συζήτηση ο ίδιος και οι συνοδεύσαντες αυτόν Αρχιερείς ακολούθησαν πιστά τα όσα ο κ. Βαρθολομαίος είπε και έκανε... Αρνητική εντύπωση στους συμμετασχόντας στη Σύνοδο Αρχιερείς έκανε το γεγονός ότι ενώ το Πατριαρχείο έχει άνω των δεκαπέντε Αρχιερέων, αρκετοί από τους οποίους έχουν καλές θεολογικές γνώσεις, ο Πατριάρχης πήρε μαζί του μόνο πέντε, από τους οποίους ο Φιλαδελφείας Βενέδικτος δεν έχει πτυχίο Θεολογίας... Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων έχει επιτύχει πάντως στο εσωτερικό του Πατριαρχείου να μην υπάρχει οποιοσδήποτε αντίλογος – ακόμη και διάλογος... Εκτός Πατριαρχείου διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με τους Ισραηλινούς και τους Αμερικανούς, όσο και με τους Παλαιστινίους και τους Ιορδανούς... Προφανώς στην κρίση του έχει υποβαθμίσει τις αντιδράσεις της Αντιόχειας και της Μόσχας.

Πατριαρχείο της Μόσχας

            Το Πατριαρχείο της Μόσχας απέσχε της Συνόδου στην Κρήτη. Η διαφωνία και η μη υπογραφή δύο  κειμένων, για τις σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τους ετεροδόξους Χριστιανούς και για το γάμο και τα κωλύματα του, από τα Πατριαρχεία Αντιοχείας και Γεωργίας ήταν η δικαιολογία της Ρωσικής Εκκλησίας να μη συμμετάσχει. Τα επιχειρήματά της είναι ίδια με αυτά που εξετέθησαν στα του Πατριαρχείου Αντιοχείας. Επιγραμματικά η Μόσχα υποστήριξε ότι για να συγκληθεί η Σύνοδος θα έπρεπε όλα τα προς έγκριση στη Σύνοδο κείμενα να είναι υπογεγραμμένα από όλους, που δεν ήσαν, και στη Σύνοδο θα έπρεπε να είναι παρούσες όλες οι Εκκλησίες, που δεν ήσαν.

            Είναι αληθές ότι η Ρωσική Εκκλησία συμμετέσχε σε όλες τις διαδικασίες προετοιμασίας της Συνόδου, από το 1961 έως και το 2016. Η μία άποψη είναι πως ήθελε πραγματικά να διεξαχθεί η Σύνοδος και πως η αποχή της οφείλεται σε πραγματικούς λόγους και εύλογες αιτίες. Η άλλη είναι πως πάντοτε ήθελε να παρακολουθεί και να ελέγχει τις εξελίξεις εν όψει της Συνόδου, αλλά ποτέ δεν θα δεχόταν αυτή να συγκληθεί και να διεξαχθεί υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχου. Αν ισχύει η δεύτερη περίπτωση, τότε η Μόσχα εξυπηρετήθηκε από τα λάθη του Φαναρίου και κυρίως από την εμμονή του να ενεργεί υπέρ του «ελληνικού» Πατριαρχείου Ιεροσολύμων σε βάρος του «αραβικού» Πατριαρχείου Αντιοχείας. Με την ίδια λογική, ότι η Μόσχα θα υπονόμευε την επιτυχία της Συνόδου, υποθέτει κανείς ότι και να λυνόταν το ζήτημα του Κατάρ και των κωλυμάτων του γάμου στη Σύνοδο δεν θα προσερχόταν ο Μόσχας και η αντιπροσωπεία της Ρωσικής Εκκλησίας θα πρόβαλε βέτο στο κείμενο για τις σχέσεις της Ορθοδοξίας με τους άλλους χριστιανούς. Στην άρνησή της θα ήταν απόλυτη και τότε ή το Φανάρι θα δεχόταν ότι οι ετερόδοξοι δεν είναι «Εκκλησίες», κάτι που θα κατέρριπτε όλο το οικουμενιστικό οικοδόμημα που έχει κτίσει επί δεκαετίες, ή θα προχωρούσε καταργώντας την αρχή της ομοφωνίας, που θα προκαλούσε πάλι την αποχώρηση της Ρωσικής Εκκλησίας και, τουλάχιστον, των άλλων τριών Πατριαρχείων, Αντιοχείας, Βουλγαρίας και Γεωργίας. Πάλι δηλαδή θα είχαμε σπάσιμο της ενότητας και ήττα του Φαναρίου... 

            Η Ρωσική Εκκλησία σήμερα είναι σε πολύ δύσκολη κατάσταση στην Ουκρανία. Ο εθνικισμός των αδελφών των Ρώσων Ουκρανών και ο πρόσφατος πόλεμος και οι συνέπειές του έχουν αυξήσει τον φανατισμό και το μίσος τους έναντι των Ρώσων. Στους μη ρωσόψυχους Ουκρανούς ο,τιδήποτε ρωσικό είναι απόβλητο, επομένως και η Ρωσική Εκκλησία. Για τους δυτικόψυχους εθνικιστές Ουκρανούς οι ρωσόψυχοι είναι προδότες. Στην κατάσταση αυτή η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία πρέπει να επιζήσει στην Ουκρανία. Αυτή είναι η κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Το Πατριαρχείο του Κιέβου, προϊόν του εθνικισμού και της φιλοδοξίας ορισμένων Ουκρανών, δεν αναγνωρίζεται από καμία Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά υποστηρίζεται από την δυτικόστροφη εθνικιστική κυβέρνηση της Ουκρανίας.

Η πολιτική επηρεάζει στην Ουκρανία την εκκλησιαστική κατάσταση και πλέον η Ρωσική Εκκλησία πιέζεται αφόρητα όχι μόνο από την Ουκρανική κυβέρνηση, αλλά και από την εθνικιστική προπαγάνδα των Ουνιτών και των Ορθοδόξων του Πατριαρχείου του Κιέβου. Η αυτονομία που δόθηκε από το Πατριαρχείο της Μόσχας στην υπό τη δικαιοδοσία Του Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας δεν ικανοποιεί τους εθνικιστές Ουκρανούς που επιζητούν  τη δημιουργία ανεξάρτητης από τη Μόσχα Αυτοκεφάλου Εκκλησίας.

Το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης έχει εμπλακεί στο θέμα, και θέλει να ικανοποιήσει τη φιλοδυτική κυβέρνηση της Ουκρανίας, το Βατικανό και τους Αμερικανούς. Ομως γνωρίζει ότι το εγχειρημα είναι επικίνδυνο. Αν το Φανάρι προχωρήσει στη ντε φάκτο και ουσιαστικά πραξικοπηματική ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει σχίσμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία και ο κ. Βαρθολομαίος δεν θα ήθελε εκτός από την αποτυχία της Συνόδου να χρεωθεί στην Ιστορία και ότι προκάλεσε το πρώτο και μεγάλο σχίσμα στην 2000ετή πορεία της Ορθοδοξίας.-   

Δείτε και:-Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Η στάση των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στη Σύνοδο της Κρήτης (Α΄ Μέρος)