Ψαλμός 18ος. 2ο Κήρυγμα. Μικρός ὕμνος στόν Νόμο τοῦ Θεοῦ. (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

          ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

   ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2016

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

Ψαλμός 18

2ο Κήρυγμα

ΜΙΚΡΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

1. Ἑρμηνεύουμε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, τό ἱερό Ψαλτήριο καί βρισκόμαστε στόν 18ο ψαλμό. Στό προηγούμενο κήρυγμά μου σᾶς εἶπα ὅτι ὁ ἑνιαῖος αὐτός ψαλμός ἀρχικά ἦταν δύο ψαλμοί, ἀλλά ἑνώθηκαν ἔπειτα σέ ἕνα. Ἤδη μέ τό προηγούμενο κήρυγμά μας τελειώσαμε τόν πρῶτο ἀπό αὐτούς τούς ψαλμούς, πού μᾶς μιλοῦσε γιά τό μεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ πού φαίνεται στούς οὐρανούς καί στόν μεγαλοπρεπῆ ἥλιο. Καί σήμερα θά μιλήσουμε γιά τό δεύτερο ψαλμό (στίχ. 8-15), πού ἔχει ἄλλο θέμα. Τό θέμα τοῦ δεύτερου αὐτοῦ ψαλμοῦ εἶναι ὁ Νόμος τοῦ Κυρίου. 

Μικρός εἶναι ὁ ψαλμός αὐτός, ἀλλά ἔχει ἕνα ὡραῖο ὕμνο στόν Νόμο τοῦ Θεοῦ. Τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ ὁ ποιητής μας τόν χαρακτηρίζει «ἄμωμο» (στίχ. 8). Δηλαδή, δέν μπορεῖ κανείς νά κατηγορήσει σέ τίποτα τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ, γιατί εἶναι τέλειος. Καί σάν τέλειος πού εἶναι δέν μποροῦμε οὔτε νά τοῦ προσθέσουμε οὔτε νά τοῦ ἀφαιρέσουμε κάτι. Παρακάτω ὁ ποιητής μας λέγει ὅτι ὁ Νόμος τοῦ Κυρίου «ἐπιστρέφει ψυχάς» (στίχ. 8). Αὐτή ἡ ἔκφραση μπορεῖ νά σημαίνει δύο πράγματα: Ἤ ὅτι μιά ψυχή πού εἶναι στήν ἁμαρτία τήν «ἐπιστρέφει», τήν βγάζει δηλαδή ἀπό τήν ἁμαρτία καί τήν φέρνει κοντά στόν Θεό. Ἤ, μπορεῖ νά σημαίνει ὅτι ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ τήν «στρέφει» τήν ψυχή, δηλαδή τήν ζωογονεῖ, τήν τονώνει, τῆς δίνει τήν δύναμη νά ζήσει μιά πνευματική ζωή. Στόν στίχο μας ἐδῶ ὅτι ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ «ἐπιστρέφει ψυχάς» σημαίνει τό δεύτερο πού εἴπαμε, ὅτι ζωογονεῖ τίς ψυχές. Γιατί τό πρῶτο νόημα ὅτι ἐπιστρέφει τήν ψυχή ἀπό τό κακό στό καλό, τό λέει ἀμέσως παρακάτω ὁ ποιητής μέ τήν φράση «ἡ μαρτυρία Κυρίου πιστή σοφίζουσα νήπια» (στίχ. 8). Ὡς «νήπια» θά νοήσουμε τούς ἀνοήτους, αὐτούς πού δέν πορεύονται καλά. Ἀλλά ἄς προσέξουμε ὅτι τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ τώρα στήν ἔκφραση αὐτή ὁ ποιητής μας τόν λέει «μαρτυρία». Γιατί; Γιατί ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ μᾶς «μαρτυρεῖ», μᾶς λέγει ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού πρέπει νά ἀκολουθήσουμε. Καί αὐτή ἡ μαρτυρία λέγει ὁ ποιητής μας ὅτι εἶναι «πιστή» (στίχ. 8), γιατί οἱ ἀμοιβές πού λέγει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ γιά τούς τηρητές του καί οἱ ποινές γιά τούς παραβάτες του ὁπωσδήποτε θά πραγματοποιηθοῦν.

2. Τά ὅσα λέγει ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ, λέγει στήν συνέχεια ὁ ψαλμωδός μας, εἶναι «εὐθέα» (στίχ. 9). Δηλαδή χαράσσουν μία εὐθεία, μιά σωστή πορεία γιά τήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Καί αὐτή ἡ πορεία πού δείχνει ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο «εὐφραίνει τήν καρδιά», μᾶς λέγει στήν συνέχεια ὁ ψαλμωδός (στίχ. 9). Ἄρα, χριστιανοί μου, ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι καταθλιπτικός, γιατί δέν εἶναι βασανιστικός. Τό ἴδιο πάλι, μέ γλυκειές καί χαρωπές ἐκφράσεις, μᾶς λέγει ὁ ποιητής μας παρακάτω ὅτι οἱ ἐντολές τοῦ Κυρίου εἶναι «τηλαυγεῖς», δηλαδή φωτεινές, καί γι᾽ αὐτό «φωτίζουν ὀφθαλμούς» (στίχ. 9). Φωτίζουν τά μάτια τῆς ψυχῆς μας, γιά νά ξέρουμε ποιό εἶναι τό σωστό πού πρέπει νά πράξουμε, γιά νά ἔχουμε ὄμορφη καί χαρούμενη ζωή. Ἀλλά παραδόξως ὁ ποιητής μας παρακάτω χαρακτηρίζει τόν Νόμο τοῦ Κυρίου ὡς «φόβον Κυρίου ἁγνόν» (στίχ. 10). Οἱ ἑρμηνευτές ἐδῶ συμφωνοῦν ὅλοι στό ὅτι τήν ἔκφραση «φόβον Κυρίου» πρέπει νά τήν διαβάσουμε «νόμον Κυρίου». Καί ὁ Νόμος τοῦ Κυρίου εἶναι πραγματικά «ἁγνός», δηλαδή καθαρός. Εἶναι ἅγιος, ὅπως ἅγιος εἶναι ὁ Θεός. Τά διατάγματα τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ πραγματικά εἶναι ἅγια, γιατί ἐνσαρκώνουν τήν ἀλήθεια καί τήν δικαιοσύνη. Γι᾽ αὐτό καί λέγει ὁ ποιητής μας στήν συνέχεια «τά κρίματα Κυρίου ἀληθινά, δεδικαιωμένα ἐπί τό αὐτό» (στίχ. 10). Ἀφοῦ ἔτσι, χριστιανοί μου, εἶναι ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ, ὅπως τόν εἶπε παραπάνω ὁ ποιητής μας, πρέπει νά τόν ἐπιθυμήσουμε, περισσότερο ἀπό ὅ,τι ἐπιθυμοῦμε τό χρυσάφι, καί πρέπει νά τόν ἀγαπήσουμε γιά νά τόν ἀπολαύσουμε, περισσότερο ἀπό τό γλυκό μέλι (στίχ. 11).

3. Ὁ ποιητής ἐξομολογεῖται καί λέει γιά τόν ἑαυτό του ὅτι ἀγωνίζεται, ὅτι προσπαθεῖ νά τηρήσει τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ, γιατί ξέρει ὅτι ἀπό τήν τήρηση αὐτή θά ἔχει πολύ ἀνταπόδοση (στίχ. 12). Θά ἔχει δηλαδή τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, πού θά τοῦ δίνει μιά ὄμορφη ζωή, ζωή μέ νόημα καί γλυκασμό. Ἀλλ᾽ ὁ ποιητής μας φοβᾶται ὅτι παρά τήν προσπάθεια πού κάνει νά τηρήσει τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ, φοβᾶται, μήπως, χωρίς νά τό θέλει, διέπραξε κάποιο παράπτωμα· μήπως παρέβηκε κάποια διάταξη τοῦ Νόμου. Γι᾽ αὐτό καί λέγει: «Παραπτώματα τίς συνήσει;» (στίχ. 13). Ποιός δηλαδή εἶναι δυνατόν νά γνωρίζει τά ἀκουσίως διαπραχθέντα παραπτώματα; Γι᾽ αὐτό καί ὁ ποιητής μας, ἀδελφοί μου, λέγει στόν Θεό κατά τήν προσευχή του: «Ἐκ τῶν κρυφίων μου καθάρισόν με» (στίχ. 13). Συγχώρησε, δηλαδή, Θεέ μου, τά ἁμαρτήματά μου, πού ἔπραξα χωρίς τό θέλημά μου.

Ἀλλ᾽ ὁ ποιητής μας στό τέλος ἐδῶ, ἀδελφοί, ἀποδεικνύεται ἕνας δυνατός θεολόγος, γιατί ξέρει ὅτι ἡ ἁμαρτία πού διαπράττει ὁ ἄνθρωπος προέρχεται ἀπό τήν κακή ροπή πού ἔχει μέσα του. Αὐτή τήν κλίση καί τήν ροπή πρός τήν ἁμαρτία, δέν τήν εἴχαμε ἀπό τήν ἀρχή, ὅταν δημιουργηθήκαμε, γι᾽ αὐτό καί ὁ ποιητής τήν χαρακτηρίζει ὡς ξένη, ὡς «ἀλλότρια». Αὐτή ἡ ροπή πρός τήν ἁμαρτία μᾶς ἦλθε ἀπό τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων. Καί ὁ ποιητής μας ξέρει ὅτι, ἄν καταστείλουμε αὐτά τά «ἀλλότρια», τά ξένα δηλαδή στοιχεῖα, πού ἔχουμε μέσα μας καί μᾶς σπρώχνουν στό κακό, τότε θά εἴμεθα τέλειοι. Ξέρει ὅμως ὅτι δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος μόνος του νά τό πετύχει αὐτό, γι᾽ αὐτό καί στό τέλος τοῦ ψαλμοῦ του παρακαλεῖ τόν Θεό νά τόν προφυλάσσει ἀπό αὐτήν τήν ἔνοχη ροπή πρός τό κακό, γιά νά μήν τόν κυριεύσει. Καί λέγει: «Ἀπό τῶν ἀλλοτρίων φεῖσαι τοῦ δούλου σου, ἐάν μή μοῦ κατακυριεύσωσιν» (στίχ. 14). Καί τότε βέβαια, ἀφοῦ ἡ διάθεση τῆς καρδιᾶς του δέν θά κλίνει πρός τό κακό, ὁμολογεῖ ὁ ἴδιος ὅτι θά εἶναι καθαρός: «Τότε ἄμωμος ἔσομαι καί καθαρισθήσομαι ἀπό ἁμαρτίας μεγάλης» (στίχ. 14).

4. Τέλος, ὁ ποιητής μας εὔχεται ὁ ὕμνος πού συνέθεσε γιά τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ – καί τόν ἔβγαλε ἀπό τήν καρδιά του τόν ὕμνο αὐτό – εὔχεται νά φανεῖ εὐάρεστος στόν Θεό. «Καί ἔσονται εἰς εὐδοκίαν τά λόγια τοῦ στόματός μου καί ἡ μελέτη τῆς καρδίας μου ἐνώπιόν σου διά παντός» (στίχ. 15), λέγει. Ἐνθυμούμεθα ἐδῶ τόν ἄλλο σπουδαῖο ποιητή τοῦ προοιμιακοῦ ψαλμοῦ (Ψαλμ. 103), ὁ ὁποῖος, ὅταν τελείωσε τόν ὕμνο του πρός τόν παντοδύναμο καί πάνσοφο Θεό, εὔχεται τελικά νά δεχθεῖ ὁ Θεός τόν ὕμνο του αὐτόν. Καί λέγει: «Ἠδυνθείη αὐτῷ (= ἄς γίνει εὐχάριστο στόν Θεό) ἡ διαλογή μου (= τό ποίημά μου)».

Mέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας