Αρχιμ. Παύλος Δημητρακόπουλος, Ο ευαγγελιστής Ματθαίος και το ευαγγέλιό του

Εν Πειραιεί τη 16η Νοεμβρίου 2015

Ο ευαγγελιστής Ματθαίος και το ευαγγέλιό του.

Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου, Πρ. Ιερού Ναού Τιμίου Σταυρού Πειραιώς.

Ξεχωριστή θέση, αγαπητοί μου αδελφοί, μεταξύ των αγίων της Εκκλησίας μας κατέχει η αποστολική μορφή του αγίου ενδόξου αποστόλου και ευαγγελιστού Ματθαίου. Και τούτο, διότι ο άγιος Ματθαίος δεν υπήρξε μόνον απόστολος του Χριστού, προερχόμενος από τον κύκλο των δώδεκα, αλλά και ευαγγελιστής, συγγραφέας του πρώτου ευαγγελίου της Καινής Διαθήκης. Επί πλέον ο τρόπος της κλήσεώς του στο αποστολικό αξίωμα και η ριζική μεταστροφή του μας εμπνέει και μας διδάσκει. Μας διδάσκει πόσο μεγάλη είναι η δύναμις της μετανοίας, η οποία μπορεί να παραλάβει τον αμαρτωλό από τον πυθμένα της κακίας και να τον ανυψώση μέχρι την κορυφή της αγιότητος.

Ο απόστολος Ματθαίος ήταν Εβραίος στην καταγωγή, υιός του Αλφαίου, (διάφορος από τον Αλφαίο τον πατέρα του Ιακώβου), που το αρχικό του όνομα ήταν Λευΐς, ενώ μετά την κλήση του στο αποστολικό αξίωμα έλαβε από τον Χριστό το όνομα Ματθαίος, που στα ελληνικά μεταφραζόμενο σημαίνει Θεοδώρητος. 

Καταγόταν πιθανώς από την Καπερναούμ και ήταν τελώνης το επάγγελμα, δηλαδή τελωνιακός υπάλληλος. Ανήκε στην υπηρεσία του Ηρώδη Αντίπα και εισέπραττε τους φόρους της Καπερναούμ, ή και όλης της περιφερείας, προφανώς για λογαριασμό κάποιας τελωνιακής εταιρείας, η οποία είχε εξαγοράσει από τον Ηρώδη την είσπραξη των φόρων. Η ριζική μεταστροφή του Ματθαίου, η απόφασίς του δηλαδή να εγκαταλείψει το επάγγελμα του τελώνου, ένα επάγγελμα, που ήταν συνώνυμο με την πλεονεξία, που του εξασφάλιζε πολλά πλούτη και ανέσεις, και να ακολουθήσει την γεμάτη στερήσεις, θλίψεις και κινδύνους ζωή του Χριστού και των αποστόλων αποτελεί ένα θαύμα της Χάριτος του Θεού. Αποτελεί μια πνευματική νεκρανάσταση μιάς ψυχής, που ήταν θαμένη στο μνήμα της φιλαργυρίας, που επαληθεύει τον λόγο του Κυρίου «τα αδύνατα παρ’ ανθρώποις δυνατά εστί παρά τω Θεώ».

Οι τελώνες στην εποχή του Χριστού ήταν περιβόητοι για την πλεονεξία και φιλαργυρία τους, την  σκληρότητα και την απανθρωπιά τους, που έφθανε κατά την είσπραξη των φόρων, μέχρι χρησιμοποιήσεως βίας και μέχρις αρπαγής και λεηλασίας ξένης περιουσίας. Γι’ αυτό και εθεωρούντο ως πρόσωπα ιδιαιτέρως μισητά και άξια πάσης αποστροφής, επέσυραν δε επάνω τους την γενική κατακραυγή του λαού και τους βαρύτερους χαρακτηρισμούς. Ο φιλόσοφος Θεόκριτος «ερωτηθείς ποία των θηρίων εστί τα χαλεπώτατα είπεν: «Εν μεν ταις όρεσιν άρκτοι και λέοντες, εν δε ταις πόλεσιν τελώναι και συκοφάνται». Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στον περί μετανοίας λόγον του λέγει: «Τι γαρ τελώνου χείρον; ειπέ μοι. Των αλλοτρίων συμφορών εστί πραγματευτής, των άλλοτρίων πόνων συμμεριστής. Και τον μεν κάματον ουκ επιβλέπει, το δε κέρδος συμμερίζεται. Ώστε εσχάτη η αμαρτία του τελώνου…».

Από όσα είπαμε παρά πάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ποιά περίπου ήταν η ζωή του ευαγγελιστού Ματθαίου προτού  να γνωρίσει τον Χριστόν. Ο Ματθαίος αν και είχε παρασυρθεί σε βάθος κακών, αν και έφθασε στο έσχατο όριο της αμαρτίας, είχε όμως στο βάθος της ψυχής του κάποια στοιχεία καλής προαιρέσεως, διατηρούσε κάποιους σπινθήρες ειλικρινείας και αγάπης προς την αλήθεια. Και αυτούς ακριβώς τους σπινθήρες διέκρινε ο παντογνώστης Κύριος, ώστε τελικά να τον καλέσει στο αποστολικό αξίωμα. Είναι δε η κλήσις αυτή η πλέον καταπληκτική και θαυμαστή από τις κλήσεις όλων των άλλων μαθητών. Θεωρείται σχεδόν βέβαιον, ότι ο Ματθαίος πληροφορήθηκε περί του Χριστού ήδη από την  αρχή της δημοσίας του δράσεως. Πιθανόν να είδε κάποια από τα θαύματά του και να άκουσε ορισμένες διδασκαλίες του πρίν τον καλέσει ο Χριστός. Η προσωπικότης του Κυρίου, η ακτινοβόλος μορφή του, η πραότητά του, η καλωσύνη του, η γλυκύτητα των λόγων του, η καταδεκτικότητα του προς όλους, ακόμη και προς τους πλέον αμαρτωλούς, επέδρασαν κατά τρόπον ισχυρότατον μέσα στην ψυχή του. Έβλεπε, ότι αυτός ο διδάσκαλος δεν έμοιαζε καθόλου με τους άλλους ραβίνους και νομοδιδασκάλους, στους οποίους διέκρινε την έπαρση και την αλαζονεία, τον φαρισαϊσμό και την υπο- κρισία. Είχε κάτι το μοναδικό και ανεπανάληπτο, που τον έκανε να ασκεί γοητεία και έλξη προς το πρόσωπό του. Όλα αυτά επέδρασαν ευεργετικά μέσα στην ψυχή του. Ο σπόρος της διδασκαλίας του Χριστού βρήκε κατάλληλο έδαφος μέσα του και βλάστησε. Το φως των λόγων του διέσχισε το πυκνό σκοτάδι της ψυχής του. Η καρδιά του Ματθαίου άρχισε σιγά σιγά να μαλακώνει. Η Χάρις του Θεού έφερε την σωτήρια μεταβολή. Κατώρθωσε αυτό το μεγάλο θαύμα. Να ξεκολλήσει την καρδία του από την λατρεία του χρήματος και να την προσκολλήσει στην αγάπη του Χριστού. Ο καρδιογνώστης Κύριος, όταν είδε την σωτήρια μεταβολή και αφού βεβαιώθηκε, ότι είναι πλέον ώριμος και δεν θα αρνηθεί την πρόσκλησή του, τότε πλέον τον εκάλεσε. Μετά το θαύμα της θεραπείας του παραλυτικού, ακολουθούμενος από τους μαθητάς του, έρχεται στον τόπο όπου καθόταν ο Ματθαίος και εισέπραττε τους φόρους. Τον πλησιάζει, τον κυττάζει στα μάτια και του απευθύνει μόνο δύο λέξεις «ακολούθει μοι». Και ο Ματθαίος αμέσως εκείνη την ώρα χωρίς χρονοτριβή, «καταλιπών άπαντα ηκολούθησεν αυτώ». Αφού τα εγκατέλειψε όλα, δηλαδή βιβλία, χρήματα καταμετρούμενα, εμπορεύματα συσκευαζόμενα, ή μεταπωλούμενα, τον ακολούθησε. Δεν αφήσε την ευκαιρία που του εδόθη να πάει χαμένη. Αυτός που άρπαζε ξένες περιουσίες, αρπάζει τώρα και την βασιλεία των ουρανών. Ο βιαστής και απαιτητής των πτωχών και αδυνάτων αποδεικνύεται τώρα βιαστής και του παραδείσου, ώστε να επαληθεύεται σ’ αυτόν ο λόγος του Χριστού: «η βασιλεία του Θεού βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτής». Τον καλεί την ώρα που εργαζόταν στο τελωνείο, όπως προηγουμένως εκάλεσε και τους άλλους ψαράδες μαθητές, την ώρα που κατάρτιζαν τα δίχτυα τους.

 Ωστόσο η εγκατάλειψις του Ματθαίου και το απότομον της αποφάσεώς του υπερβαίνει κατά πολύ σε δύναμη την εγκατάλειψη των άλλων μαθητών. Ο Ματθαίος εγκαταλείπει μια μεγάλη περιουσία και μια άνετη ζωή με πολλές απολαύσεις και ηδονές, ενώ οι φτωχοί ψαράδες της Γαλιλαίας, μια μικρή περιουσία, και ένα ταπεινό επάγγελμα, με το οποίο εξασφάλιζαν τα προς το ζην. Η τόσο απλή κλήσις του Ιησού και η τόσο απλή απάντησις του Ματθαίου και μάλιστα την ώρα της εργασίας, ερμηνεύουν την δύναμιν Εκείνου ο οποίος κατώρθωσε να τον αποσπάση από το πάθος της φιλαργυρίας και την ισχυρή  έλξη που άσκησε επάνω του. Όπως δε παρατηρεί ο ιερός Χρυσόστομος «Ω λόγου δύναμις! εισήλθε το άγκιστρον και τον αιχμάλωτον στρατιώτην εποίησε, τον πηλόν χρυσόν ειργάσατο. Εισήλθε το άγκιστρον και ευθέως αναστάς ηκολούθησεν αυτώ. Εις το βάθος ήν της πονηρίας και εις την αψίδα ανέβη της αρετής».

Ο Ματθαίος, σύμφωνα με την Παράδοση, μετά την Πεντηκοστή εκήρυξε το ευαγγέλιο κατ’ αρχήν και για πολύ καιρό στην Παλαιστίνη, όπου έγραψε και το ευαγγέλιό του. Ο ιστορικός Ευσέβιος μας πληροφορεί επίσης, ότι εκήρυξε και στην Ινδία και πιθανόν και σε άλλους τόπους, χωρίς να γνωρίζουμε μετά βεβαιότητος. Ο Ρουφίνος, ο Ευχέριος, και ο Σωκράτης ομιλούν περί Αιθιοπίας. Άλλοι κάνουν λόγον περί Πόντου, Περσίας, Συρίας, Μακεδονίας και Ιρλανδίας. Δεν είναι επίσης βέβαιο αν επεσφράγισε το αποστολικό του έργο με μαρτυρικό θάνατο.  Η μνήμη του εορτάζεται στις 16 Νοεμβρίου.

Ο απόστολος Ματθαίος με το ευαγγέλιό του που μας άφησε ως πολύτιμον και ανεκτίμητον θησαυρόν γίνεται ένας παγκόσμιος οικουμενικός απόστολος και διδάσκαλος, που μεταφέρει και μεταδίδει το λυτρωτικό μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας σε κάθε γλώσσα και φυλή και έθνος. Γίνεται ένας διαχρονικός απόστολος, που συνεχίζει να ευαγγελίζεται τον Χριστόν επί σειρά 20  αιώνων μέχρι σήμερα. Ευαγγελίζεται και εμάς τους Χριστιανούς του 21ου αιώνος. Όταν διαβάζουμε το ευαγγέλιό του είναι σαν να τον έχουμε ζωντανό μπροστά μας να μας κηρύττει τον Χριστόν. Οι λόγοι του αποπνέουν την Χάρη και την ευωδίαν του αγίου Πνεύματος. Μας καλεί λοιπόν και εμάς να πιστεύσωμε στον Χριστό, όπως επίστευσε και αυτός. Να τον αγαπήσουμε όπως και αυτός τον αγάπησε. Τίποτε να μην προτιμήσουμε περισσότερο από την αγάπη αυτή, όπως και αυτός τίποτε δεν αγάπησε στον κόσμο αυτόν περισσότερο από τον Χριστόν. Μας καλεί ακόμη να ευαγγελιστούμε τον Χριστόν πρώτα στον εαυτό μας. Να μεταφέρουμε το ευαγγελικό κήρυγμα μέχρι το βάθος της ψυχής μας. Η αλήθεια του ευαγγελίου να διαποτίσει όλο τον ψυχικό μας κόσμο. Να μην προβάλουμε καμία αντίσταση στην ευεργετική της επίδραση, ώστε αυτή να επιτελέσει το σωτηριώδες έργο της, την μεταμόρφωση της ψυχής μας. Και όταν αυτό γίνει πραγματικότης τότε θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε και άλλες ψυχές στο δρόμο της σωτηρίας. Πράγμα το οποίο εύχομαι εκ βάθους ψυχής να πραγματοποιηθεί σε όλους μας με τις πρεσβείες του αγίου αποστόλου Ματθαίου,  Αμήν.