Το ηφαίστειο Σουφριέρ [Soufriere]

Εικόνα 1: ΟΙ ΜΙΚΡΕΣ ΑΝΤΙΛΛΕΣ.

Το ηφαίστειο Σουφριέρ [Soufriere]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου –συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Το ηφαίστειο Soufriere είναι ένα ενεργό στρωματοηφαίστειο με πολλαπλούς θόλους λάβας, στο νησί Μονσεράτ της Καραϊβικής. Μετά από μια μακρά περίοδο “σιωπής”, το ηφαίστειο έγινε ενεργό το 1995, και συνέχισε να εκρήγνυται από τότε. 

Οι εκρήξεις του έχουν καταστήσει περισσότερο από το ήμισυ του νησιού Μοντσεράτ ακατοίκητο, καταστρέφοντας μάλιστα την πρωτεύουσα, Πλύμουθ, προκαλώντας εκτεταμένες εκκενώσεις των κατοίκων. Συγκεκριμένα, τα δύο τρίτα του πληθυσμού έχουν εγκαταλείψει το νησί. Το ηφαίστειο είναι ανδεσιτικού τύπου και η δράση του περιλαμβάνει περιόδους ανάπτυξης θόλων και σύντομα επεισόδια κατάρρευσης των θόλων αυτών που οδηγούν σε πυροκλαστικές ροές και έντονες εκρήξεις.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Ένας πρώτος κρατήρας του ηφαιστείου φαίνεται ότι σχηματίστηκε περί το 2000 π.Χ. Πολύ αργότερα, το 1630, έγινε η ισχυρότερη έκρηξη που έφερε στην επιφάνεια, κατα τους γεωλόγους, έως και 65 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λάβας. Μετά πό 400 χρόνια σιωπής, κι ενώ προηγήθηκε μικρή σεισμική δραστηριότητα (1897, 1933 και 1966), το ηφαίστειο “βρυχήθηκε” και πάλι στις 18 Ιουλίου 1995. Τότε πυροκλαστικές ροές και χείμαρροι λάσπης άρχισαν να πλημμυρίζουν την περιοχή. Η πρωτεύουσα, Plymouth, εκκενώθηκε και λίγες εβδομάδες αργότερα, μια πυροκλαστική ροή κάλυψε την πόλη σκορπίζοντας την καταστροφή. Η πρώτη φρεατική έκρηξη1 στη νέα αυτή περίοδο της δραστηριότητας συνέβη στις 21 Αυγούστου 1995, και η δραστηριότητα αυτή διήρκησε για 18 εβδομάδες μέχρι να προκαλέσει σχηματισμό του πρώτου θόλου λάβας. Μέσα σε ένα περίπου χρόνο υπήρξαν μεγάλες καταρρεύσεις θόλων. Ακολούθησαν δύο περίοδοι ηφαιστειακών εκρήξεων και ένα “σιντριβάνι” κατάρρευσης πυροκλαστικών ροών. Οι ροές αυτές κάλυψαν και πάλι το Plymouth, 6 χιλιόμετρα μακριά, με ένα παχύ στρώμα τέφρας, ενώ ο ουρανός σκοτείνιασε. Μια μεγάλη έκρηξη, στις 25 Ιουνίου 1997, είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο δεκαεννέα άτομα. Το αεροδρόμιο του νησιού που ήταν στην πορεία της κύριας ροής πυροκλαστικών καταστράφηκε ολοσχερώς. Η τουριστική βιομηχανία του Montserrat επίσης καταστράφηκε.

Οι κυβερνήσεις της Μ. Βρετανίας και του Μονσεράτ ετοίμασαν ένα πακέτο 41.000.000 λιρών για τους πληγέντες. Ωστόσο, ακολούθησαν ταραχές, καθώς οι άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν ότι η βρετανική κυβέρνηση δεν κάνει αρκετά για να βοηθήσει. Το βρετανικό αντιτορπιλικό Λίβερπουλ πήρε ενεργό ρόλο στην εκκένωση του πληθυσμού του Montserrat. Συνολικά, περίπου 7.000 άτομα, ή τα δύο τρίτα του πληθυσμού, εγκατέλειψαν το χτυπημένο νησί, εκ των οποίων οι 4000 εγκαταστάθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αξίζει να σημειώσουμε πως η πρωτεύουσα του νησιού, Πλύμουθ, εκκενώθηκε αρχικά το 1995, ενώ εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους οριστικά το 1997, οπότε και καταστράφηκε από τις πυροκλαστικές ροές.

ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Στις 24 Δεκεμβρίου του 2006, έγιναν ορατές οι πρώτες νέες πυροκλαστικές ροές. Στις 8/1/2007, διατάχθηκε εκκένωση για την περιοχή του Belham, επηρεάζοντας επιπλέον 100 άτομα. Στις 11:27 μ.μ. τοπική ώρα την Δευτέρα 28/7/2008 μια έκρηξη του ηφαιστείου ξεκίνησε χωρίς πρόδρομη δραστηριότητα. Και πάλι η πυροκλαστική ροή, νεαρών υλικών τη φορά αυτή, έφθασε στο Plymouth. Ένα μικρό μέρος της ανατολικής πλευράς του θόλου λάβας κατέρρευσε, δημιουργώντας μια ροή πυροκλαστικών σε κοντινή κοιλάδα [Tar River]. Το ύψος της στήλης τέφρας εκτιμήθηκε στα 12.000 μ. (40.000 πόδια) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Εικόνα : Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ: ΜΟΝΣΕΡΑΤ 2007.

Σήμερα το ηφαίστειο παρακολουθείται στενά, ίσως περισσότερο από άλλα ηφαίστεια στον κόσμο, από το Παρατηρητήριο ηφαίστειων του Μονσεράτ. Το παρατηρητήριο αυτό λειτουργεί από το Βρετανικό Ίδρυμα Γεωλογικών Ερευνών.

Εικόνα : ΤΟ ΜΑΝΙΤΑΡΙ ΠΥΡΟΚΛΑΣΤΙΚΩΝ ΡΟΩΝ

Στο τεύχος του περιοδικού Science [ν. 9 Οκτ. 2008], δείχνει ότι δύο αλληλένδετοι θάλαμοι μάγματος βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του ηφαιστείου της Montserrat, τό ένα έξι χιλιόμετρα και το άλλο στα 12 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια. Στις 5 Φεβρουαρίου 2010, το ηφαίστειο εξερράγη και πάλι προωθώντας πυροκλαστικές ροές προς τα κάτω από τις πλευρές του βουνού, ενώ στις 11/2/2010, μια μερική κατάρρευση του θόλου λάβας έστειλε μεγάλα σύννεφα τέφρας πάνω από κοντινά νησιά όπως η Γουαδελούπη και η Αντίκουα.