Ο χαρακτήρας τῶν προφητειῶν τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ (Του μακαριστού Στέργιου Σάκκου)

Ο χαρακτήρας τῶν προφητειῶν τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ

Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς βγῆκε στόν ἀγώνα τοῦ ἐπανευαγγελισμοῦ τοῦ Γένους μας ὁπλισμένος μέ πέντε εὐλογημένα καί ἀκαταμάχητα ὅπλα, πού τοῦ χάρισαν καί τή νίκη· τήν ἁγία ζωή του, τή θεοφώτιστη διδασκαλία του, τίς θαυμαστές προφητεῖες του, τά θαύματα καί τό μαρτύριό του. Θά μελετήσουμε στή συνέχεια τό ἔκτακτο χάρισμα τῆς προφητείας μέ τό ὁποῖο ὁ Θεός εἶχε προικίσει τόν δοῦλο του.

 Πράγματι, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός δέν ἦταν μόνο ἕνας συναρπαστικός διδάσκαλος, πού ἐκλαΐκευε τίς μεγάλες θεολογικές ἔννοιες καί μέ ἁπλά λόγια καί ζωντανά παραδείγματα τίς ἔκανε προσιτές στό ἁπλοϊκό ἀκροατήριό του. Ἦταν συγχρόνως καί προφήτης. Ἀρκετές προφητεῖες ἐπιβεβαίωσαν τή διδασκαλία του, τόν ἀπέδειξαν ἅγιο ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ καί τόν καθιέρωσαν στή συνείδηση τοῦ λαοῦ καί στήν ἱστορία ὡς προφήτη. Ὁ ἴδιος εἶχε συναίσθηση τῆς δυνάμεως μέ τήν ὁποία τόν μεγάλυνε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά πολύ ταπεινά, μόλις πού ἀναφέρει τό γεγονός στήν ἐπιστολή του πρός τόν ἀδελφό του Χρύσανθο, στόν ὁποῖο γράφει· «Τά κατ' ἐμέ δέ καί περί ἐμέ φαίνονται πολλά καί ἀπίστευτα εἰς τούς πολλούς καί μήτε ἐγώ δύναμαι νά τά καταλάβω. Τόσον δέ μόνον λέγω σοι, διά νά δοξάσης τόν Κύριον καί νά χαρῆς, ὅτι γίνεται ἀρκετή μετάνοια εἰς τούς ἀδελφούς. Ἕως τριάκοντα ἐπαρχίας περιῆλθον... τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος καί τόν λόγον του βεβαιοῦντος διά τινων ἐπακολουθησάντων σημείων» (Αὐγ. Καντιώτου, Κοσμ, σελ. 317-318).

 Γιά τή δόξα τοῦ Κυρίου καί τή μετάνοια ψυχῶν ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καί σημεῖα ἔκανε καί προφητεῖες εἶπε. Ὑποστηρίζεται ὅτι στίς προφητεῖες του ἐπηρεάσθηκε ἀπό τήν «Ὀπτασία τοῦ Ἀγαθαγγέλου», πού κυκλοφοροῦσε εὐρύτατα στίς μέρες του ἀνάμεσα στούς σκλαβωμένους Ἕλληνες καί καλλιεργοῦσε ψεύτικες ἐλπίδες κούφιας παρηγοριᾶς γιά τό «ξανθό γένος», πού θά βοηθοῦσε στήν ἀπελευθέρωση ἀπό τούς Τούρκους. Ἀλλά πουθενά μέσα στίς «Διδαχές» του, ὅπου διαφυλάσσεται ἡ αὐθεντική διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, δέν ὑπάρχει δεῖγμα αὐτῆς τῆς νοοοτροπίας. Ἔχω τή γνώμη ὅτι ἡ ἐντύπωση αὐτή δημιουργήθηκε ἐξαιτίας ὁρισμένων πλαστῶν προφητειῶν καί διαφόρων λαϊκοθρησκευτικῶν χρησμῶν, πού ἀποδόθηκαν στόν Πατροκοσμᾶ καί διεκδικοῦν σήμερα τήν πατρότητά του. Αὐτά προκαλοῦν βέβαια κάποια ἐντύπωση στούς ἀδαεῖς, στήν πραγματικότητα ὅμως ὄχι μόνο δέν ὠφελοῦν, ἀλλά καί πολύ ἐπιζήμια εἶναι, διότι ὅταν ἀποδεικνύεται τό νόθο τους, τίθεται σέ ἀμφισβήτηση καί ἡ γνησιότητα τῶν ἀληθινῶν προφητειῶν.

 Εἶναι ἀνάγκη, λοιπόν, νά γίνει ἕνας διαχωρισμός, ἕνα ξεκαθάρισμα ἀνάμεσα στίς πραγματικές προφητεῖες τοῦ ἁγίου καί στούς ἀνεύθυνους χρησμούς καί ἀφορισμούς, πού τόσο ἄφθονοι κυκλοφοροῦν. Τό ὑγιές καί δοκιμασμένο κριτήριο γιά τόν διαχωρισμό αὐτό θά μᾶς τό δώσει ἡ ἁγία μας Γραφή, πού εἶναι ἡ πηγή καί τό ταμεῖο τῆς ἀληθινῆς προφητείας. Καμία ἀπό τίς χιλιάδες προφητεῖες πού περιέχονται στήν ἁγία Γραφή δέν ἔχει σχέση μέ χρησμούς κάι ἐλλιπογράμματες προτάσεις, ὅπου, ἄν προσθέσεις τά ἀνάλογα φωνήεντα ἤ σύμφωνα, σχηματίζεται ἡ προφητική ρήση. Ὅλα αὐτά ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τά ἀπορρίπτει καί ἡ Ἐκκλησία δέν τά υἱοθέτησε ποτέ.

 Ἡ προφητεία στήν ἁγία Γραφή ἔχει τό χαρακτηριστικό γνώρισμα ὅτι συμπλέκεται μέ ἱστορικά γεγονότα, συνδέεται μέ πρόσωπα καί πράγματα τῆς ἱστορίας καί ἐκπληρώνεται σταδιακά μέ τό πέρασμα τοῦ χρόνου. Κατά τήν παρατήρηση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, «ὁ Θεός προφητείαν προφητείαις συνάπτει, μακροτέραις ἐγγυτέραν, τήν ἐπί τῆς γενεᾶς αὐτῶν γειναμένην τῶν μακρόν ὕστερον ἐσομένων μεγίστην ἀπόδειξιν παρεχόμενος» (Εἰς τόν Ἠσαΐαν 7· PG 56,77). Ἔχουμε, δηλαδή, μία ἁλυσίδα προφητειῶν, πού ἡ μία ἔχει σχέση μέ τήν ἄλλη καί ἡ τελευταία ἀναφέρεται στό μεγάλο σχέδιο τῆς θείας Οἰκονομίας, ἐνῶ οἱ προηγούμενες ἀφοροῦν σέ διάφορα περιστατικά τῆς ἱστορίας. Ἔτσι, καθώς ἐκπληρώνονται μία-μία μέ τή σειρά οἱ προφητεῖες σ' αὐτήν τήν ἁλυσίδα, χαλκεύεται ἡ ἐγγύηση καί ἡ βεβαιότητα ὅτι καί ἡ τελευταία, ἡ ἐσχάτη μεγάλη προφητεία, εἶναι γνήσια καί θά ἐκπληρωθεῖ ὁπωσδήποτε. Ἐξάλλου, καθώς κάθε προφητεία τῆς σειρᾶς ἐκπληρώνεται σέ συνεχόμενες γενιές καί ἐποχές, ἡ δύναμη τῆς προφητείας διατηρεῖται ἀκέραιη ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού ἐκστομίσθηκε, μέχρι τήν τελευταία ὥρα πού θά ὁλοκληρωθεῖ.

 Μέ ἄλλα λόγια, ἡ βιβλική προφητεία προσφέρεται μέ τήν ἴδια τήν ἰστορία καί μάλιστα, ἡ προφητεία παρακολουθεῖ τήν πορεία τῆς ἱστορίας καί ἡ ἱστορία προωθεῖ τήν προφητεία. Πρόσωπα, γεγονότα, περιστατικά τῆς ἱστορίας μεταφέρουν τήν προφητεία καί διαφυλάσσουν τό μήνυμά της ἀπό γενιά σέ γενιά. Τό προφητικό βλέμμα ἔχει βέβαια κύριο στόχο του καί σκοπό του τόν Μεσσία καί τή μεσσιακή ἐποχή. Γιά νά φθάσει ὅμως ἐκεῖ, περνᾶ μέσα ἀπό τούς ἐνδιάμεσους αἰῶνες καί διασχίζοντάς τους σταματᾶ σέ καίρια ἱστορικά συμβάντα, τά ἐπισημαίνει, τά προβάλλει καί τά καθιστᾶ μάρτυρες ἀξιόπιστους γιά τήν ἐκπλήρωση τῆς μεσσιακῆς προφητείας. Οἱ προφῆτες ἐπίσης τῆς ἁγίας Γραφῆς συχνά χρησιμοποιοῦν διάφορα σύμβολα, τά ὁποῖα γίνονται ἄφωνοι ἀλλά παραστατικοί μάρτυρες τῆς προφητείας.

 Κατά τόν ἴδιο τρόπο διατυπώνονται καί οἱ προφητεῖες τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὁ Κύριος π.χ. προφητεύοντας τήν συντέλεια τοῦ κόσμου περιπλέκει τήν περιγραφή μέ τήν προφητεία γιά τήν καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ. Ἡ καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ συνέβη ὅταν ζοῦσαν ἀκόμη πολλοί ἀπό ἐκείνους πού εἶχαν ἀκούσει τήν προφητεία ἀπό τό στόμα τοῦ Κυρίου. Ἡ ἐκπλήρωση αὐτῆς τῆς προφητείας ἐγγυᾶται ὅτι καί ἡ ἄλλη, τήν ὁποία ὁ Κύριος εἶπε συγχρόνως, σχετικά μέ τή συντέλεια τοῦ κόσμου, θά ἐκπληρωθεῖ στόν κατάλληλο καιρό.

 Σέ ἄλλες περιπτώσεις οἱ προφητεῖες τοῦ Κυρίου συνδέονται μέ διάφορα σημεῖα. Ὅταν π.χ. θεράπευσε τόν δοῦλο τοῦ ἑκατοντάρχου, προφήτευσε καί τή συμμετοχή τῶν ἐθνικῶν στήν Ἐκκλησία· «Λέγω δέ ὑμῖν ὅτι πολλοί ἀπό ἀνατολῶν καί δυσμῶν ἥξουσι καί ἀνακλιθήσονται μετά Ἀβραάμ καί Ἰσαάκ καί Ἰακώβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Μθ 8,11). Ἔτσι, οἱ μέν σύγχρονοι πού εἶδαν τό σημεῖο, τό ἔχουν ὡς ἐγγύηση γιά τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας. Ἐπίσης, ἐμεῖς πού ζοῦμε τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας, βεβαιωνόμαστε ἀπό αὐτήν γιά τήν ἀλήθεια τοῦ σημείου καί ὅτι αὐτός πού τό ἔκανε εἶναι ὁ Θεός.

 Τά γνωρίσματα αὐτά τῆς βιβλικῆς προφητείας παρουσιάζουν ὑπό κλίμακα καί οἱ προφητεῖες τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ. Συμπλέκονται, δηλαδή, μέ ἱστορικά γεγονότα καί λαμβάνουν ὡς μάρτυρες διάφορα σημάδια, κυρίως σταυρούς, πού ἔστηνε ὁ ἴδιος.

 (Του μακαριστού Στέργιου Σάκκου καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)