Ο Άγιος Κοσμάς και το μάθημα των Θρησκευτικών

Ο Άγιος Κοσμάς και το μάθημα των Θρησκευτικών

Κωνσταντίνος Χολέβας- Πολιτικός Επιστήμων

Στις 24 Αυγούστου 1779 στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Ξεκίνησε από το Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

Έμαθε γράμματα σε κρυφά και φανερά σχολειά και κατέληξε στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου.

Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε τα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς.

Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία. Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία.

Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του θεωρήθηκε Άγιος από τον λαό μας και η αγιοκατάταξή του επισημοποιήθηκε το 1960 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799. Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή.

Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε την παραμικρή επιρροή από τον Γαλλικό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε έρρεπε προς ακρότητες αθεϊστικού τύπου. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία , αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας.

Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό.

Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι’ αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος». Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων, όπως θα ήθελαν σήμερα ορισμένοι.

Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα δια-μορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρωπίνους χαρακτήρες. Από το σπουδαίο κείμενο «Το Άγιον Όρος και η παιδεία του Γένους μας» , το οποίο συνετάγη και εξεδόθη από την Ιερά Μονή Ιβήρων, πρώτα το 1994 και βελτιωμένο το 2003, παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «... Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί... το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει ατ μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;.... Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν.

Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο». Αυτή η τοποθέτηση του Αγίου Κοσμά για τον σκοπό του σχολείου καθίσταται σήμερα ακόμη πιο επίκαιρη, λόγω και των συζητήσεων περί της αξίας και του περιεχομένου του μαθήματος των Θρησκευτικών.

Οι διαφορετικές απόψεις που έχουν κατατεθεί συνοψίζονται ως εξής:

Α) Το ανοικτό ομολογιακό μάθημα με Ορθόδοξο Χριστιανικό περιεχόμενο. Πρόκειται για μία βελτιωμένη εκδοχή του μαθήματος, όπως το γνωρίζουμε τα τελευταία εκατό τουλάχιστον χρόνια.

Η άποψη αυτή, την οποία υποστηρίζω και εγώ, θέλει να διδάσκεται στα σχολεία μας η Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη και Παράδοση, δέχεται όμως τη διεύρυνση των θρησκειολογικών αναφορών (σε άλλες Χριστιανικές ομολογίες και σε άλλες θρησκείες) μετά τη Γ¨ Γυμνασίου.

Πρόκειται για άποψη, η οποία ενισχύεται από δύο αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και από τη σχετική απόφαση 115/2012 του Διοικητικού Εφετείου Χανίων.

Β) Το πολυθρησκειακό μάθημα. Είναι η βάση της φιλοσοφίας του Πιλοτικού Προγράμματος για τα Θρησκευτικά, το οποίο διδάχθηκε επί μερικά έτη σε λίγα Γυμνάσια της Ελλάδος. Προτείνει την ισότιμη διδασκαλία πολιτιστικών στοιχείων όλων των άλλων δογμάτων και θρησκευμάτων υποβαθμίζοντας την πατροπαράδοτη Ορθόδοξη Πίστη.

Λειτουργεί περισσότερο εγκυκλοπαιδικά και όχι ηθοπλαστικά. Δεν μπορεί να προτείνει πρότυπα ζωής στα παιδιά μας, διότι παρουσιάζει ένα συνονθύλευμα δοξασιών από τον Καθολικισμό, τον Προτεσταντισμό, το Ισλάμ, τον Ινδουισμό κ.λπ. Πέραν του ότι προκαλεί σύγχυση είναι και αντισυνταγματικό με βάση τις ως άνω δικαστικές αποφάσεις.

Γ) Το αμιγώς θρησκειολογικό. Μία ξερή παρουσίαση ιστορικών, κοινωνιολογικών και πολιτιστικών στοιχείων όλων ανεξαρτήτως των θρησκευμάτων του κόσμου. Χάνει τελείως τον στόχο του μαθήματος που είναι η διάπλαση ήθους. Ουσιαστικά αποτελεί το πρώτο βήμα για την πλήρη κατάργηση των Θρησκευτικών.

Από σεβασμό στον Άγιο Κοσμά και από αγάπη στα παιδιά μας θα αγωνισθούμε για να διατηρήσουμε τα Ορθόδοξα Θρησκευτικά στο ελληνικό σχολείο.

Κ.Χ.  “Ορθόδοξη Αλήθεια” Αυγούστου 2015

romfea.gr