Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Τα εκκλησιαστικά γεγονότα στην Εκκλησία της Ελλάδος

ΜΕΡΟΣ  Δ΄

ΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ  ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Στα γεγονότα της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος κυριάρχησαν οι εκλογές Αρχιερέων, τα οικονομικά ζητήματα και οι σχέσεις με την πολιτική εξουσία και ιδιαιτέρως με την Αριστερά.

            Το 2014 στην Εκκλησία της Ελλάδος χειροτονήθηκαν ή καταστάθηκαν οκτώ νέοι Μητροπολίτες. Με τη σειρά της εκλογής τους οι ακόλουθοι:

1. Κίτρους Γεώργιος
2. Φωκίδος Θεόκτιστος
3. Ιωαννίνων Μάξιμος
4. Ελασσώνος Χαρίτων
5. Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος
6. Μεγάρων Κωνσταντίνος
7. Γρεβενών Δαυίδ
8. Νέας Ιωνίας Γαβριήλ

Εξελέγησαν επίσης δύο Επίσκοποι: Ο Μεθώνης Κλήμης, Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου, και ο Κερνίτσης Χρύσανθος, βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Πατρών.

Ήταν η πιο παραγωγική χρονιά σε εκλογές Αρχιερέων μετά το 1974. Το 1995 και το 2001 είχαν χειροτονηθεί από επτά Αρχιερείς. Η σημερινή σύνθεση των μελών της Ιεραρχίας, με βάση τους Αρχιεπισκόπους τον καιρό της χειροτονίας τους, είναι η ακόλουθη:

Επί Ιερωνύμου Α΄ (1967-1973)               2

Επί Σεραφείμ        (1974-1998)               29

Επί Χριστοδούλου (1998-2008)               30

Επί Ιερωνύμου Β΄ (2008- )                      21

Με το δεδομένο ότι η μέτρηση της ηλικίας αρχίζει τυπικά από την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους σήμερα στην Ιεραρχία οι άνω των 80 ετών Μητροπολίτες είναι 14, οι ακόλουθοι (Σημ. Σε παρένθεση η ηλικία τους): Κεφαλληνίας Σπυρίδων (89), Καρυστίας  Σεραφείμ (86), Καρπενησίου Νικόλαος (86), Μηθύμνης Χρυσόστομος (85), Παραμυθίας Τίτος (84), Σταγών Σεραφείμ (83), Ηλείας Γερμανός (83), Τρίκκης Αλέξιος (83), Νέας Κρήνης Προκόπιος (83), Φλωρίνης Θεόκλητος (83), Μάνης Χρυσόστομος (82), Θήρας Επιφάνιος (81), Θεσσαλονίκης Άνθιμος (81), και Λήμνου Ιερόθεος (81). Το 2011  οι άνω των 80 ετών Μητροπολίτες ήσαν εννέα, το  2012 έντεκα και πέρυσι, το 2014, ήσαν δέκα πέντε. 

Από τους οκτώ νέους Μητροπολίτες ο 39χρονος Νέας Ιωνίας είναι στενός και εξ απορρήτων συνεργάτης του Αρχιεπισκόπου και «Μέντωρ» του ο καθηγητής κ. Βλάσιος Φειδάς. Συνεργάτης στενός του Αρχιεπισκόπου είναι ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος, για την εκλογή του οποίου ο κ. Ιερώνυμος είχε έντονη διένεξη με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Σημειώνεται ότι μετά τον θάνατο του κυρού Θεοκλήτου και παρά το εκκλησιαστικό έθος ο Αρχιεπίσκοπος ανέλαβε τοποτηρητής της Μητρόπολης Ιωαννίνων. Για τον Μητροπολίτη Φωκίδος υπήρξε συνεννόηση μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και του Μητροπολίτου Σπάρτης, του οποίου, έως την εκλογή του, ήταν βοηθός Επίσκοπος. Τον Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος προώθησαν κληρικοί και λαϊκοί για να λάβει το χρίσμα από τον Αρχιεπίσκοπο και εις ανταπόδοση στην χειροτονία του υποσχέθηκε στον κ. Ιερώνυμο  ότι ισοβίως και εν λευκώ θα έχει την εν λευκώ ψήφο του... Τον Μητροπολίτη Μεγάρων, γνωστό στον Αρχιεπίσκοπο από την επί χρόνια δευτερεύουσα υπηρεσία του στα γραφεία της Ιεράς Συνόδου, προώθησαν να πάρει το χρίσμα Μητροπολίτες κοντινοί του κ. Ιερωνύμου. Για τα προσόντα του ελάχιστα εγράφησαν, ούτε από πού πήρε το πτυχίο του. Για τον προσοντούχο Μητροπολίτη Κίτρους ενδιαφέρθηκε και έπεισε τον Αρχιεπίσκοπο να πάρει το χρίσμα ο Μητροπολίτης Βεροίας, του οποίου υπήρξε πρωτοσύγκελος.

Ο Μητροπολίτης Γρεβενών προτάθηκε και υποστηρίχθηκε με θέρμη από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο, του οποίου υπήρξε συνεργάτης και με έργο πνευματικό και ποιμαντικό στην Συμπρωτεύουσα. Κατά μία εκδοχή ο Αρχιεπίσκοπος «άφησε» στην εν λόγω μικρή και ορεινή αλλά ιστορική Μητρόπολη,  να εκλεγεί ο εκλεκτός του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ως ένα «δώρο» προς αυτόν. Κατ’ άλλη εκδοχή δεν την «άφησε», αλλά αντίθετα, απέτυχε να πείσει την Ιεραρχία να εκλέξει τον Αρχιμανδρίτη Χριστόφορο Κολοκυθά, τον οποίο υποστήριξε.

Ο τρόπος εκλογής των Μητροπολιτών πάσχει. Αυτό είχε επισημάνει και ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος, ως Μητροπολίτης Θηβών, στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Αλλά τίποτε δεν άλλαξε τα επτά τελευταία χρόνια και το ζήτημα ανατέθηκε σε Επιτροπή… Ο Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης κ. Συμεών, τον Μάϊο του 2014 και εν όψει εκλογής νέων  Μητροπολιτών, δημοσίευσε επιστολή του, στην οποία επικρίνει τον τρόπο των αρχιερατικών εκλογών. Αναφέρει, μεταξύ των άλλων:

      « Από τα πιο σημαντικά ζητήματα – αν όχι το σημαντικότερο – για μία τοπική Εκκλησία, είναι η ανάδειξη των νέων Μητροπολιτών, δηλαδή των επαρχιούχων επισκόπων της και μελών της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας…. Καταγράφοντας συνοπτικά τις εντυπώσεις που άφησαν και τα σχόλια που διατυπώθηκαν για τις περισσότερες εκλογές που διενεργήθηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια, μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής αρνητικά σημεία:

1.Οι άνθρωποι της Εκκλησίας (κληρικοί και λαϊκοί) αλλά και η κοινή γνώμη ευρύτερα αμφιβάλλουν αν και κατά πόσον οι επίσκοποι ψηφίζουμε τους νέους συνεπισκόπους μας ενεργώντας ανεπηρέαστα, κατά συνείδησιν και υπό την επιστασία του Αγίου Πνεύματος. Το φαινόμενο θα πρέπει να μας ανησυχήσει, διότι αυτό που εν τέλει διακυβεύεται είναι το κύρος του επισκοπικού σώματος και η ιεραρχική δομή της Εκκλησίας μας.

2.Ο αποφασιστικός παράγων για την προβολή ενός υποψηφίου (πράγμα το οποίο προδικάζει και το αποτέλεσμα μιας εκλογής) είναι η βούληση του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε αρχιερατική εκλογή και πολύ-πολύ νωρίς οι ενδιαφερόμενοι ή οι υποστηρικτές τους επιδιώκουν να αποσπάσουν την έγκριση του αρχιεπισκόπου. Φτάσαμε στο σημείο ακόμη κι εμείς οι Μητροπολίτες να ομιλούμε ότι ο τάδε <έχει> ή <έλαβε το χρίσμα> και ο άλλος «δεν το έχει> ή <δεν το έλαβε>! Ανάλογα και εξίσου λυπηρά και τα σχόλια για <Βολιώτες> παλαιότερα και για <Βοιωτούς> σήμερα.

3.Στις αρχιερατικές εκλογές μας σπάνια λαμβάνεται υπ’ όψιν από την Ιεραρχία η επιθυμία των τοπικών κοινωνιών για το πρόσωπο του νέου ποιμένος τους. Εκλέγουμε και αποστέλλουμε συχνά Ιεράρχες παντελώς άγνωστους στα Μητροπόλεις που θα ποιμάνουν, όταν μάλιστα στις Μητροπόλεις αυτές συμπίπτει να διακονούν λαμπροί αρχιμανδρίτες για την εκλογή των οποίων μας παρακαλούν κληρικοί και λαϊκοί των περιοχών αυτών. Ως εκ τούτου είναι πολύ φυσικό οι κληρικοί αυτοί να απογοητεύονται από τη στάση μας και νεώτεροι κληρικοί να μη θέλουν να υπηρετήσουν στην επαρχία. Προτιμούν το κέντρο και τις κεντρικές εκκλησιαστικές υπηρεσίες για να μπορέσουν να αναδειχθούν ευκολότερα και γρηγορότερα.

            Τι πρέπει να γίνει;

            Είναι ανάγκη – αίτημα του πληρώματος της Εκκλησίας αλλά και κάθε καλής θελήσεως ανθρώπου – να αποκαταστήσουμε την ιερότητα και το κύρος των επισκοπικών εκλογών μας. Να αναζητήσουμε τρόπους που να πείθουν όλους – ακόμη κι εμάς τους ίδιους -, ότι ψηφίζοντας ενεργούμε πράγματι εν Αγίω Πνεύματι… Σεβάσμιοι και εγκρατείς αδελφοί Ιεράρχες κατά καιρούς κατέθεσαν τον προβληματισμό τους και διετύπωσαν σχετικές προτάσεις. Αυτό έκανε και ο νυν Αρχιεπίσκοπος Μακαρ. κ. Ιερώνυμος. Ως Μητροπολίτης Θηβών επέκρινε αρνητικά φαινόμενα παλαιοτέρων εκλογών και υπερθεμάτιζε για την ανάγκη αλλαγής του συστήματος. Παρήλθε ήδη πενταετία ( Σημ. Επταετία σήμερα) από την εκλογή του ως Αρχιεπισκόπου και ακόμη περιμένουμε…».

            Ο Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης προτείνει τροποποίηση του άρθρου 25 του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος, για να γίνεται στην Ιεραρχία εκλογή τριών υποψηφίων και να ακολουθεί κλήρωση μεταξύ τους, κατά τον αποστολικό τρόπο… Φυσικά η πρόταση  ποτέ δεν θα γίνει δεκτή από τον Αρχιεπίσκοπο, γιατί βλέπει ως προνόμιό του το να ελέγχει τις αρχιερατικές εκλογές και να εκλέγει αυτούς που εκείνος νομίζει, και ας λέγονται πολλά στη θεωρία...   

                                   

                                    Τα οικονομικά της Εκκλησίας

            Το δεύτερο σοβαρό ζήτημα στην επιτέλεση του έργου της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι τα οικονομικά. Το 2014 και συγκεκριμένα στις 26 Φεβρουαρίου ο Μητροπολίτης Ύδρας κ. Εφραίμ ανέπτυξε στην Ιεραρχία το θέμα «Νέαι δυνατότητες αξιοποιήσεως της εκκλησιαστικής περιουσίας, εν σχέσει προς τα σε δεινή οικονομική κατάσταση ευαγή εκκλησιαστικά ιδρύματα». Όπως ανέφερε η δεινή οικονομική κατάσταση των ιδρυμάτων οφείλεται:

Α) Οι μεγάλοι ευεργέτες, συν τω χρόνω, μειώνονται.

Β) Οι φιλάνθρωποι πτώχευσαν, λόγω της οικονομικής ύφεσης, ή είναι διστακτικοί να βοηθήσουν μη γνωρίζοντες τι τέξεται η επιούσα.

Γ) Τα ενοίκια μειώθηκαν υπερβολικά, σε ποσοστό 60% ή και 70%.

Δ) Τα των ασφαλιστικών ταμείων αποκαρδιωτικά. Η εξόφλησις των νοσηλίων καθυστερεί υπερβολικά, σε πολλές περιπτώσεις και ένα χρόνο, οι δε οφειλές παρελθόντων ετών δεν καταβλήθηκαν.

            Στην ομιλία του στην Ιεραρχία του Οκτωβρίου 2014 ο Αρχιεπίσκοπος δεν αναφέρθηκε στα οικονομικά της Εκκλησίας. Απλώς ανέφερε τις λύσεις που έδωσε η Κυβέρνηση σε πολλές εκκρεμότητες της Εκκλησίας, μεταξύ των οποίων ήταν και η ένταξη του Πανελληνίου Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου στις διατάξεις του Νόμου 590/1977, που είναι ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας. Σύμφωνα με τα άρθρο 59 του συγκεκριμένου Νόμου « Η διοίκησις και διαχείρισις των εν τη περιοχή της Εκκλησίας της Ελλάδος Ιερών Προσκυνημάτων καθορίζεται άτε τούτων έκπαλαι τεθειμένων, ανεξαρτήτως της μέχρι τούδε νομικής αυτών μορφής και καταστάσεως, εις την δημοσίαν λατρείαν, δι’ αποφάσεων της Δ.Ι.Σ., εγκρινομένων υπό της Ι.Σ.Ι. και δημοσιευομένων δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Πρόεδροι των Εκκλησιαστικών Ιδρυμάτων είναι αυτοδικαίως οι οικείοι Μητροπολίται».  Η συγκεκριμένη απόφαση, με την οποία ο εκάστοτε Μητροπολίτης θα διοικεί πλέον ουσιαστικά το Πανελλήνιο Προσκύνημα, προκάλεσε την οργή εκπροσώπων του Δήμου, άλλων φορέων και κατοίκων της Τήνου σε βάρος του Μητροπολίτου κ. Δωροθέου. Η ΔΙΣ, σε μια πρωτοφανή για τις συνήθειες  της ενέργεια, εξέδωσε ανακοινωθέν, στο οποίο στηρίζει τον Μητροπολίτη και καταγγέλλει τις σε βάρος του «οργανωμένες πράξεις κατατρομοκρατήσεως και προπηλακισμών», που συνέβησαν την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014.  O ΣΥΡΙΖΑ πήρε θέση στο θέμα εναντίον του κ. Δωροθέου. Ο συνεργάτης της «Αυγής» Μάνος Στεφανίδης έγραψε στο δημοσιογραφικό όργανο του ΣΥΡΙΖΑ στις 13 Δεκεμβρίου 2014: « Μια αυριανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει πρωτίστως να αποδώσει τη διοίκηση ανάλογων ιδρυμάτων στην ευρεία λαϊκή βάση και το κοινοτικό πνεύμα που προβλέπουν οι ιδρυτικοί τους κανόνες, μακριά από τις σκοτεινές υπερεξουσίες κάποιων Ρασπούτιν ρασοφόρων».  

Στην Ιεραρχία του 2013, αντίθετα με αυτή του 2014, ο κ. Ιερώνυμος είχε μιλήσει για τα οικονομικά της Εκκλησίας, την κατάσταση των οποίων είχε χαρακτηρίσει «δεινή». Και είχε επεξηγήσει: « Τα χρέη και η παρούσα οικονομική κατάσταση μας έχουν γονατίσει… Αποφασίσαμε να προβούμε στην κατάρτιση τριετούς προγράμματος, το οποίο θα παρουσιάσει συγκεκριμένες προτάσεις αξιοποίησης. Θα παρουσιάσει την εικόνα των χρεών και των αποθεματικών μας και θα μας ενημερώσει εμπεριστατωμένα  για το νέο νομοθετικό πλαίσιο που δημιουργήθηκε σχετικά με την αξιοποίηση της περιουσίας μας. Προχωρούμε στην ολοκλήρωση του εκκλησιαστικού κτηματολογίου…».

Από υπεύθυνα χείλη ενημέρωση στην Ιεραρχία και στον πιστό  λαό για τα οικονομικά της Εκκλησίας το 2014 δεν υπήρξε. Στο Δελτίο Τύπου της 11^ης Δεκεμβρίου 2014 της Ιεράς Συνόδου αναφέρεται απλώς ότι η ΔΙΣ «ενέκρινε τον Προϋπολογισμό Εσόδων και εξόδων του οικονομικού έτους 2015, τον οποίο υπέβαλε η ΕΚΥΟ»…. Τίποτε άλλο.  Η τελευταία αναλυτική ενημέρωση προς τα ΜΜΕ για τα οικονομικά της Εκκλησίας ήταν πριν έξι χρόνια, στις 11 Ιουνίου 2009, από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Ιωαννίνων κυρό Θεόκλητο, τότε Πρόεδρο της Διοικούσης Επιτροπής της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών (ΕΚΥΟ), τον Μητροπολίτη Ηλείας κ. Γερμανό, τότε πρόεδρο της ΜΚΟ «Αλληλεγγύη», τον κ. Αντώνιο Ζαμπέλη, Γενικό Διευθυντή της ΕΚΥΟ και τον κ. Κωστή Δήμτσα, Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΜΚΟ «Αλληλεγγύη», με συντονιστή τον καθηγητή κ. Μάριο Μπέγζο.

Κατά το 2014 υπήρξαν δημοσιεύματα στον Τύπο για τα οικονομικά της Εκκλησίας, που δεν διαψεύσθηκαν. Η «Καθημερινή»  στις 26 Ιανουαρίου 2014 είχε τίτλο: « Πιάνει δουλειά η εταιρεία αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας της Εκκλησίας» και υπότιτλο: «Ντεμπούτο με προκήρυξη διαγωνισμού μακροχρόνιας μίσθωσης έκτασης 83 στρεμμάτων στη Βουλιαγμένη». Στο σχετικό ρεπορτάζ αναφέρεται ότι ξεκίνησε η λειτουργία της Εταιρείας Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Ακίνητης Περιουσίας Α.Ε. Στην Εταιρεία μετέχουν με 50% η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και 50% το Ελληνικό Δημόσιο, αυτή συστάθηκε με τον Νόμο 4182/2013 και στο ΔΣ τα μέλη που διόρισε η Αρχιεπισκοπή είναι οι: Μιχαήλ Καρλούτσος, υιός του εμπίστου του Φαναρίου και με πολλούς δεσμούς με τους ελληνοαμερικανικούς επιχειρηματικούς κύκλους ιερέως της Αρχιεπισκοπής Αμερικής π. Αλεξάνδρου Καρλούτσου, Πέτρος Σουρέτης, διευθύνων σύμβουλος της Intracom Κατασκευές, και Άρης Συγγρός, πρόεδρος του Invest in Greece.

Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι στην εν λόγω Α.Ε. έχει συμμετοχή μόνον η Αρχιεπισκοπή και όχι γενικά η Εκκλησία της Ελλάδος, μέσω της ΕΚΥΟ. Είναι ωσάν μια οποιαδήποτε Μητρόπολη προχωρούσε στη σύσταση Α.Ε. με το Δημόσιο… Το περίεργο στο εντυπωσιακό αυτό γεγονός είναι ότι, δημόσια τουλάχιστον, δεν υπήρξε φωνή διαμαρτυρίας από  οποιονδήποτε Μητροπολίτη… Άλλο εντυπωσιακό γεγονός είναι ότι   καταργήθηκε η ΜΚΟ «Αλληλεγγύη»,  που ανήκε στην Ιερά Σύνοδο και  ιδρύθηκε η «Αποστολή» ως «Αστική Μη κερδοσκοπική Εταιρεία», που καθ’ ολοκληρία ανήκει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών! Τώρα δηλαδή όλο το αναπτυξιακό και κοινωνικό χρηματοδοτούμενο έργο της Εκκλησίας της Ελλάδος περνά από την Αρχιεπισκοπή, που επιλέγει και το πώς αυτό θα κατανεμηθεί. Και πάλι καμία φωνή διαμαρτυρίας από κάποιον Μητροπολίτη… 

Στις 23 Φεβρουαρίου 2014 πάλι η «Καθημερινή» γράφει: «Στα 1400 τα ακίνητα στο περιουσιολόγιο της Ελλαδικής Εκκλησίας». Από τα ακίνητα αυτά, όπως αποτυπώνονται στην έκθεση της PwC, το 41% είναι οικόπεδα, το 34% κτίρια ή διαμερίσματα, το 21% είναι αγροτεμάχια και το 4% οικόπεδα με ένα ή περισσότερα κτίσματα. Στις 3 Αυγούστου 2014 η «Καθημερινή» αναφέρει: «Η Εκκλησία ξεκινά από τη Βουλιαγμένη την αξιοποίηση της περιουσίας της». Πρόκειται για τα 83 στρέμματα, για τα οποία υπάρχει σχέδιο αξιοποίησής τους και αν αυτό επιτευχθεί θα ακολουθήσουν τα 1.200 στρέμματα της περιοχής Φασκομηλιάς, τα οποία εκτείνονται στην παραθαλάσσια περιοχή από τη λίμνη της Βουλιαγμένης έως τη Βάρκιζα. Πρόκειται για μια από τις ωραιότερες και ακριβότερες περιοχές της Ελλάδας και όλης της Μεσογείου. Όπως αναφέρεται στο σχετικό ρεπορτάζ κύκλοι της αγοράς συγκαταλέγουν μεταξύ των ενδεχομένων υποψηφίων αγοραστών για το ακίνητο της Βουλιαγμένης την βασιλική οικογένεια του Κατάρ και τους ομίλους Μαρτίνου, Προκοπίου και Κωνσταντακοπούλου. Είναι γνωστό ότι ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος είχε ταξιδέψει στο Κατάρ με τη συνοδεία του σημερινού Μητροπολίτη Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ.

           

Οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με τα Κόμματα

Η Εκκλησία της Ελλάδος το 2014 επιχείρησε να κρατήσει ισορροπίες με τα πολιτικά Κόμματα. Ο Αρχιεπίσκοπος καλλιέργησε  καλές σχέσεις με τον Πρωθυπουργό, το ίδιο με τον κ. Τσίπρα και τον κ. Βενιζέλο…. Ιεράρχες επίσης εξέφρασαν την ικανοποίησή τους  για  το έργο του Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων κ. Γιώργου Καλαντζή, που ωφέλησε την Εκκλησία.

Ο κ. Καλαντζής έχει διδακτορικό σχετικά με τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και, για συγκεκριμένους λόγους, προχώρησε στη νομοθετική ρύθμιση δημιουργίας τμήματος ισλαμικών σπουδών στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου  Θεσσαλονίκης, με τη συναίνεση καθηγητών της. Στην ενέργειά του αυτή αντιδρά ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος, πολλά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και θρησκευτικές οργανώσεις, ενώ την ευνοούν οι Μητροπολίτες της Θράκης. Ελπίζεται ότι το θέμα θα επανεξετασθεί με βάση τα όσα λογικά επιχειρήματα διατυπώθηκαν σε Ημερίδα που πρόσφατα διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη. Επίσης ο κ. Καλαντζής προώθησε Νόμο για την οργάνωση της νομικής μορφής των θρησκευτικών κοινοτήτων και των ενώσεών τους στην Ελλάδα. Το θετικό για την Κυβέρνηση είναι πως η Ιερά Σύνοδος δέχθηκε χωρίς αντίρρηση τον εν λόγω Νόμο και πως τον δέχθηκαν επίσης οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες. Επίσης  η Ιερά Σύνοδος είδε θετικά τον αντιρατσιστικό Νόμο.

Για την καύση των νεκρών και τον σχετικό Νόμο 4277/2014 η Ιερά Σύνοδος στη συνεδρίαση της 3^ης Σεπτεμβρίου 2014 αποφάσισε να αποστείλει έγγραφο στην Κυβέρνηση, στο οποίο να επισημαίνεται ότι «στα ενοριακά κοιμητήρια δεν δέχεται να υπάρχει αποτεφρωτήριο και ότι την απόφαση για την καύση ή την ταφή του σώματος πρέπει να την λαμβάνει ο εκλιπών, ων εν ζωή, και όχι οι συγγενείς του». Επίσης αποφάσισε να απευθύνει ερώτημα στη συνοδική Επιτροπή Δογματικών και Νομοκανονικών ζητημάτων «περί του ποιες είναι οι κανονικές συνέπειες από την καύση των νεκρών και αν η ενέργεια αυτή είναι σύμφωνη με την πράξη και την παράδοση της Εκκλησίας». Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι η Σύνοδος παραπέμπει πάλι το θέμα στην Επιτροπή, η οποία το έχει στα χέρια της από το 1999! Υπενθυμίζεται ότι στις 3 Μαρτίου 1999 η εν λόγω Επιτροπή διοργάνωσε Ημερίδα για την καύση των νεκρών, στην οποία, μεταξύ των άλλων μίλησαν ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ο αείμνηστος Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος, πρόεδρος τότε της Επιτροπής, οι  Μητροπολίτες Ναυπάκτου και Μεσογαίας, και ο καθηγητής κ. Γ. Μαντζαρίδης. Τα πρακτικά της Ημερίδας εκδόθηκαν το 2000.      

Τον Μάϊο του 2014 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, δια του Γραφείου της Αντιπροσωπείας Της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πραγματοποίησε ημερίδα με θέμα: «Αλληλεγγύη, το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας και η κοινωνική διάσταση των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Στην ημερίδα παρέστη ο πρωθυπουργός κ. Αντ. Σαμαράς, ο οποίος ανέφερε ότι ένα ευρύ πρόγραμμα στήριξης των αναξιοπαθούντων θα υλοποιηθεί με τη συνεργασία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το πρόγραμμα προβλέπει ότι στην επταετία 2014-2020 θα δοθούν στην Ελλάδα 281 εκατομμύρια. Το πιθανότερο είναι ότι αυτά θα υλοποιηθούν διαμέσου της «Αποστολής» της Αρχιεπισκοπής Αθηνών…

Ο Αρχιεπίσκοπος τον Δεκέμβριο δέχθηκε τα ανοίγματα προς αυτόν του κ. Τσίπρα και παράλληλα αυτά του κ. Σαμαρά και ανταποκρίθηκε σ’ αυτά.  Ο κ. Τσίπρας, πλην της συνάντησης με τον κ. Ιερώνυμο  πήγε στο Άγιον Όρος, επισκέφθηκε τον Πάπα, παραβρέθηκε στην τελετή του καθαγιασμού των υδάτων στον Πειραιά. Ο κ. Σαμαράς όλα αυτά τα κατηγόρησε ως ευκαιριακά, και για αποκόμιση ψήφων.

Στη σχέση με τα Κόμματα εντάσσεται και το άνοιγμα ορισμένων Ιεραρχών προς την Αριστερά. Αυτό το άνοιγμα τους ακολουθεί τις πεποιθήσεις του ιδεολογικού ρεύματος των θεολόγων που αποτελούν τον Πανελλήνιο Θεολογικό Σύνδεσμο Καιρός, και επιχειρούν να αλλάξουν το περιεχόμενο του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία, με βάση το πρόγραμμα σπουδών που έχει καταρτίσει ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, σύμβουλος του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, συνεργάτης του Αρχιεπισκόπου και Διευθυντής Συντάξεως του επίσημου επιστημονικού περιοδικού της Εκκλησίας της Ελλάδος «Θεολογία», μέσω του οποίου γράφει και προσωπικές απόψεις.

Ενδεικτικά των πεποιθήσεων των θεολόγων του συγκεκριμένου ρεύματος είναι άρθρα που γράφτηκαν στην εφημερίδα «Καθημερινή», με γενικό τίτλο «Εκκλησία και Αριστερά σε νέους δρόμους». Στις 5 Οκτωβρίου 2014 ο κ. Παντελής Καλαϊτζίδης σημείωσε: «Προφανώς είναι σχετικά εύκολο για την Εκκλησία στην Ελλάδα να υιοθετήσει τον λόγο της κοινωνικοπολιτικής Αριστεράς (αντικαπιταλισμός, αντιιμπεριαλισμός, κοινωνική δικαιοσύνη, φιλολαϊκή οικονομική πολιτική), αλλά είναι μάλλον δύσκολο να διαλεχθεί σοβαρά με τα αιτήματα και τις προσδοκίες της πολιτισμικής Αριστεράς (ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, πολιτικός φιλελευθερισμός, θέση της γυναίκας και ζητήματα φύλου, πολυπολιτισμικότητα, υπεράσπιση των μεταναστών, διαθρησκειακός διάλογος)». Τα πνευματικά παιδιά της Γαλλικής Επανάστασης δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι η Εκκλησία δεν υιοθετεί λόγο κανενός. Έχει τον δικό της Λόγο, που υπερτερεί όλων των άλλων. Ο λόγος της Δύσης μπορεί να φαίνεται επιφανειακά σωστός, όμως δεν αγγίζει την ύπαρξη, που έχει ως προοπτική την αιωνιότητα. Δεν μπορούν να αντιληφθούν αυτό που σημειώνει ο Σαραντάρης: «Ιστορικά, ίσως ο ουμανισμός, η ιταλική και γαλλική Αναγέννηση δηλώνουν την οριστική στροφή της Δύσης προς τον ηδονισμό, που είναι εκείνο που ονομάζεται <ατομισμός>». Η Εκκλησία διαλέγεται για να διδάξει, για να σώσει, και συνεργάζεται με οποιονδήποτε για την αποστολή Της. Δεν είναι δίπλα, είναι μέσα στον κάθε άνθρωπο. Η «σύγκραση» με όποια ιδεολογία ή θρησκεία είναι μια εκτός Χριστιανισμού έννοια και ο Λόγος του Ιησού Χριστού και των μαθητών Του, ως αιώνιες αλήθειες που εισήχθησαν στην Ιστορία πριν από 20 αιώνες,  υπερβαίνουν κάθε τι που επιδιώκει να τις μιμηθεί, κατασκευάζοντας κακέκτυπά του. Και βέβαια τι σύγκραση να κάνει η Εκκλησία «στα ζητήματα γυναίκας και φύλου»; Να αποδεχθεί την ομοφυλοφιλία, το γάμο των ομοφύλων και τη χειροτονία των γυναικών, όπως η «πολιτισμική Αριστερά»;

Ο καθηγητής κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου σto άρθρο του, που δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή» στις 12 Οκτωβρίου 2014, και σε μια μακρότατη πρόταση γράφει κάτι ανάλογο με τον κ. Καλαϊτζίδη: «Ενδεικτικό της βούλησης όλων των συμμετεχόντων (Σημ. Προφανώς  το «συμμετασχόντων» είναι ορθότερο) στο επιστημονικό Συνέδριο του ΑΠΘ με θέμα Εκκλησία και Αριστερά για να δοθεί προοπτική στον διάλογο είναι το ότι ως στόχος του συνεδρίου τέθηκε από την αρχή όχι η θεωρητική προσέγγιση ζητημάτων, που ήδη είχαν εξετασθεί από τον χριστιανομαρξιστικό διάλογο των περασμένων δεκαετιών, αλλά η αναζήτηση συγκλίσεων πάνω σε πρακτικά ζητήματα που απασχολούν τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, όπως το μεταναστευτικό και άλλα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, η μελέτη συγκρουσιακών τάσεων και η αναζήτηση σημείων σύγκλισης στον σύγχρονο λόγο της Εκκλησίας και της Αριστεράς, το ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας και της θρησκευτικής εκπαίδευσης και ακόμη η θέση των θρησκευτικών συμβόλων και της Εκκλησίας γενικότερα στον δημόσιο χώρο». (Σημ. Ο υπογράφων ζητεί συγγνώμη από τον αναγνώστη, αλλά εδώ μπήκε η τελεία). Και εδώ οι «συγκλίσεις» και ο «σύγχρονος λόγος», αφήνει – ελπίζουμε ακούσια – «σημεία σύγκλισης με την Αριστερά  στα ζητήματα εκκλησιαστικής περιουσίας, θρησκευτικής εκπαίδευσης και της θέσης της Εκκλησίας και των θρησκευτικών συμβόλων στον δημόσιο χώρο. Ελπίζουμε να μην εννοεί να γίνουμε όπως η Γαλλία του κ. Ολάντ. Αλλιώς  είναι πολύ λυπηρό.

Άλλα γεγονότα του 2014

Η επίσημη επίσκεψη του Πατριάρχου της σκληρά δοκιμαζόμενης Εκκλησίας  της Αντιοχείας και η θερμή υποδοχή που του επιφυλάχθηκε ήταν ένα σημαντικό γεγονός του 2014. Επίσης σημαντικό γεγονός ήταν το 3ο Διεθνές Συνέδριο, που διοργάνωσε η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητας και είχε θέμα «Ορθόδοξη Εκκλησία και διαφύλαξη της Εθνικής Ταυτότητος – Νεομάρτυρες, Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός – Επαναστατικά Κινήματα». Δυστυχώς δεν έτυχε από μέρους των Ιεραρχών και του πληρώματος της Εκκλησίας της ανάλογης προσοχής και υποστήριξης, με συνέπεια λίγοι να το παρακολουθήσουν.

Λυπηρό γεγονός υπήρξαν εκκλησιαστικές έριδες μεταξύ Ιεραρχών, που είχαν και ευρύτερη δημοσιότητα. Ο Αρχιεπίσκοπος, στην ομιλία του στην Ιεραρχία του περασμένου Οκτωβρίου, σημείωσε: « Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις μεταξύ μας σχέσεις. Διότι κατά το παρελθόν εκκλησιαστικές έριδες συνετέλεσαν στο να επακολουθήσουν εθνικές καταστροφές». Σημειώνεται ότι κατά το πρόσφατο παρελθόν στις εκκλησιαστικές έριδες είχε ενεργό συμμετοχή ο κ. Ιερώνυμος, ως Μητροπολίτης Θηβών, και  Αρχιερείς, που ανήκαν στην ομάδα του. Πάντως η δημόσια ανταλλαγή απαξιωτικών χαρακτηρισμών και αιχμηρών υπονοούμενων μεταξύ Μητροπολιτών είναι μια πολύ άσχημη εικόνα για την Εκκλησία.

Η Εκκλησία κατά το 2014 πρόβαλε τη δραστηριότητά της στον κοινωνικό τομέα, αλλά πολύ λίγο έργο παρουσίασε στον πνευματικό, στον ποιμαντικό. Για το θέμα του μαθήματος των Θρησκευτικών ακόμη η Ιερά Σύνοδος να πάρει μιαν απόφαση, η νεότητα όλο και περισσότερο απομακρύνεται από την Εκκλησία, στα διαχριστιανικά ζητήματα και στις σχέσεις με τη Ρώμη και το ΠΣΕ η προσχώρηση στο πνεύμα του Φαναρίου προχωρεί χωρίς καμία αντίσταση, ο λαός μένει χωρίς αισθητή πνευματική στήριξη. Ενδεικτικό είναι πως τα κείμενα «Προς τον λαό», που τον ενημερώνουν επί επικαίρων σημαντικών ζητημάτων και μοιράζονται μαζί με την «Φωνή του Κυρίου» σε όλη την Ελλάδα, σε δέκα χρόνια, από το 1998 έως και το 2007, ήσαν σαράντα τρία και στα τελευταία επτά χρόνια, από το 2008 έως και το 2014, ήσαν μόνο τρία! Μητροπολίτες δίνουν στα φιλικά τους   ΜΜΕ τυπική δραστηριότητα (εσπερινούς, λειτουργίες, επισκέψεις, επιδόσεις σε αγροτική παραγωγή, υποδοχή ιερών λειψάνων, επισκέψεις σε άλλους Μητροπολίτες, συναντήσεις). Υπάρχουν και άλλοι που αισθάνονται ότι όλα αυτά δεν είναι ειδήσεις, γιατί είναι η επιτέλεση των στοιχειωδών καθηκόντων τους, και δεν τα δίνουν στα ΜΜΕ. Παράλληλα όμως επιτελούν ουσιαστικό ποιμαντικό έργο. Οι Μητροπόλεις και οι ενορίες, στις οποίες επιτελείται σημαντικό ποιμαντικό έργο διακρίνονται μέσα στην επικρατούσα πνευματική απραξία και αποτελούν την ελπίδα της Εκκλησίας και του Γένους.-

Δείτε και:

-Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Τα εκκλησιαστικά γεγονότα του 2014 σε διορθόδοξο επίπεδο

-Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Τα εκκλησιαστικά γεγονότα του 2014 – Μέρος Δεύτερο

-Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Τα εκκλησιαστικά γεγονότα του 2014 – Μέρος Πρώτο