Τὸ ὅραμα τῆς Δαμασκοῦ (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Τὸ ὅραμα τῆς Δαμασκοῦ

«Σαοὺλ Σαούλ, τί με διώκεις;» (Πράξ. 9,5)

(Ομιλία του †Επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Ἂν ὑπάρχῃ, ἀγαπητοί μου, ἕνα ὄνομα, τὸ ὁποῖο ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ μποροῦμε νὰ προβάλλουμε στοὺς ἀπίστους ὅλων τῶν αἰώνων ὡς τὴν πλέον ἀκαταμάχητη ἀπόδειξι τῆς θείας προελεύσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ, τῆς καταπληκτικῆς ἐπιρροῆς ποὺ ἐξασκεῖ ἐπάνω στὴν ἀνθρώπινη ψυχή, αὐτὸ τὸ ὄνομα δὲν μπορεῖ νὰ εἶνε ἄλλο παρὰ τὸ ὄνομα Παῦλος.

Παῦλος! Τί ἦταν; Ὁ φανατικώτερος διώκτης τῆς θρησκείας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ πιὸ ἀδιάλλακτος ἐχθρὸς τοῦ Χριστιανισμοῦ. Φαρισαῖος ἀπὸ τοὺς πιὸ μορφωμένους, ἀκοίμητος κέρβερος τῶν ἰουδαϊκῶν παραδόσεων. Ἦταν ἕτοιμος νὰ ἐπιτεθῇ ἐναντίον καθενὸς ποὺ θὰ τολμοῦσε ν᾽ ἀμφισβητήσῃ τὸ κῦρος καὶ τῆς ἐλαχίστης ἰουδαϊκῆς παραδόσεως. Θεωρώντας τοὺς ὀπαδοὺς τοῦ Ναζωραίου ὡς τοὺς πιὸ ἄσπονδους ἐχθροὺς τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ, εἶχε συσσωρεύσει στὴν καρδιά του ὁ νεαρὸς αὐτὸς φαρισαῖος ἀπερίγραπτο μῖσος κατὰ τῶν Χριστιανῶν

.Δὲν κοιμόταν παρὰ μόνο ὅταν στὸ ἐνεργητι-κὸ τῆς ἡμέρας του εἶχε νὰ παρουσιάσῃ καὶνέες συλλήψεις ὀπαδῶν τοῦ Χριστοῦ, τοὺςὁποίους ὁ ἴδιος ἀνακάλυπτε σὲ κάθε γωνίατῆς πόλεως τῶν Ἰεροσολύμων, τοὺς συνε-λάμβανε καὶ τοὺς ἔρριχνε στὶς φυλακές.Δὲν ἔβλεπε τοὺς Χριστιανοὺς ὡς ἀνθρώπους· τοὺς ἔβλεπε ὅπως βλέπει ὁ δήμιος τὰθύματά του.

Οἱ Χριστιανοὶ ἔπρεπε ὁπωσδήποτε νὰ ἐξαλειφθοῦν ἀπὸ τὸ πρόσωπο τῆς γῆς. Κάθε Χριστιανὸς γιὰ τὸν Παῦλο ἦταν προγεγραμμένος. Ἀδιάλλακτος ἐχθρὸς τοῦ Χριστιανισμοῦ, δὲν δεχόταν κανένα συμβιβασμό. Τὸ μῖσος του αὐξανόταν μέρα μὲ τὴν ἡμέρα καὶ στὴν καρδιά του εἶχε πλέον κορυφωθῆ σὲ βαθμὸ λύσσας .Αὐτὸς ἦταν ὁ Παῦλος. Ἀλλὰ ξαφνικὰ αὐτός, ὁ ὑπ᾿ ἀριθμὸν ἕνα φανατικὸς ἐχθρὸς τῶν Χριστιανῶν τῶν Ἰεροσολύμων καὶ τῶν περιχώρων, μεταβάλλεται στὸν ὑπ᾿ ἀριθμὸν ἕνα θερμὸ φίλο καὶ προστάτη τῶν Χριστιανῶν ὅλης τῆς γῆς. Ἡ μυστηριώδης αὐτὴ μεταβολή, ποὺ ἄλλη σπουδαιότερη ἀπ᾿ αὐτὴν δὲν ἔχει ν᾿ ἀναφέρῃ ἡ δισχιλιετὴς παγκόσμιος ἱστορία, προκαλεῖ κατάπληξι στὸ ἀνθρώπινο πνεῦμα.Πρῶτοι οἱ συμπατριῶτες του Ἰουδαῖοι μένουν ἐκστατικοί. Αὐτὸς λοιπὸν εἶνε ὁ Παῦλος; διερωτῶνται. Δοκιμάζουν κατάπληξι · κατάπληξι πιὸ μεγάλη ἀπὸ ἐκείνη ποὺ θὰ δοκίμαζαν ἂν ἔβλεπαν τὸν ἥλιο ν᾿ ἀλλάζῃ τροχιὰ καὶ νὰ κάνῃ τὴ δύσι ἀνατολὴ καὶ τὴν ἀνατολὴ δύσι.

Ἡ ἀλλαγὴ εἶνε ἀνεξήγητη .Πῶς νὰ ἐξηγηθῇ ψυχολογικά; Τί εἶνε ἐκεῖνο ποὺ τόσο ῥαγδαῖα καὶ καταλυτικὰ ἐπέδρασε στὴν ψυχὴ τοῦ Παύλου, ὥστε ἕνας ὁλόκληρος ἰδεολογικὸς κόσμος νὰ ὑποστῇ ῥιζικὴ ἀνατροπὴ καὶ ἕνας νέος κόσμος νὰ προβάλῃ μέσα του καὶ νὰ τὴν κατακτᾷ ἐξ ὁλοκλήρου; Τί μετέβαλε τὸν Παῦλο; Τὸ συμφέρον; Ἀλλὰ οἱ πρῶτοι μαθηταὶ τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶχαν χρυσὸ καὶ ἄργυρο. Μήπως ἡ δόξα;  Ἀλλὰ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστιανοῦ ἐθεωρεῖτο τότε ὡς τὸ πλέον περιφρονημένο καὶ ἄτιμο ὄνομα τῆς ἐποχῆς. Ἀντιθέτως· δόξα καὶ συμφέροντα τοῦ κόσμου αὐτοῦ εἶχε ἐξασφαλισμένα ὁ Παῦλος, ἐὰν παρέμενε στὸν Ἰουδαϊσμό.Τί λοιπὸν τὸν εἵλκυσε; Μήπως τὸ θάρρος ,μὲ τὸ ὁποῖο ἀντιμετώπιζαν τὰ πολυειδῆ μαρ-τύρια οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Χριστοῦ; Μήπως τὸ μαρτύριο τοῦ πρωτομάρτυρος Στεφάνου,στὴν ἐκτέλεσι τοῦ ὁποίου παρευρέθηκε ὁ ἴδιος φυλάγοντας τὰ ροῦχα ἐκείνων ποὺ λιθοβολοῦσαν τὸν μάρτυρα; Ἀλλὰ πῶς τότε, καὶ μετὰ τὸ μαρτύριο τοῦ πρωτομάρτυρος καὶ τόσων ἄλλων μαρτύρων, ἀντὶ νὰ μειώσῃ τὴν σφοδρότητα τοῦ διωγμοῦ, αὐτὸς μὲ μεγαλύτερη μανία ἐπιδίδεται στὴν ἐξοντωτικὴ ἐκστρατεία του κατὰ τῶν Χριστιανῶν;Ὄχι, καμμία ἐξήγησι, ἀπὸ ᾽κεῖνες ποὺ προβάλλουν οἱ ἀπιστοῦντες γιὰ νὰ ἑρμηνεύσουν τὰ αἴτια τῆς τεραστίας ψυχολογικῆς μεταβολῆς τοῦ Παύλου, δὲν μπορεῖ νὰ εὐσταθήσῃ.Καὶ μένει μόνο μία ἐξήγησις ποὺ μπορεῖ νὰ λύσῃ τὸ ψυχολογικὸ αὐτὸ πρόβλημα, ἐκείνη ποὺ τόσο ζωηρὰ μᾶς δίδει στὸ 9ο κεφάλαιο τὸ ἱστορικὸ βιβλίο τῶν Πράξεων τῶν ἀποστόλων . Ἡ μαρτυρία τοῦ βιβλίου αὐτοῦ περιβάλλεται μὲ κῦρος ἀπείρως μεγαλύτερο ἀπὸ τὸ κῦρος τῆς ἱστορίας ἑνὸς Ἡροδότου καὶ ἑνὸς Θουκυδίδη.

Ἄπιστοι! Πιστεύετε στὸν Ἡρόδοτο καὶ στὸν Θουκυδίδη; παραδέχεστε τὰ γεγονότα ποὺ ἐκθέτουν αὐτοί; Γιατί λοιπὸν δείχνετε τόση δυσπιστία στὴ μαρτυρία τοῦ Θουκυδίδου τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ ζωή του ἐπιβεβαίωσε τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια τῶν θαυμασίων γεγονότων τῆς ζωῆς τοῦ Ἱδρυτοῦ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἀποστόλων του; Λάμπει τόση εἰλικρίνεια στὶς σελίδες τοῦ ἱστορικοῦ βιβλίου τῶν Πράξεων, ὥστε μόνο ἄνθρωπος προκατειλημμένος κατὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ μπορεῖ νὰ διαβάσῃ τὸ βιβλίο αὐτὸ χωρὶς νὰ αἰσθανθῇ τὴ βαθειὰ ἐπίδρασι τῆς ἀληθείας. Ἡ ἀλλαγὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου εἶνε ἕνα ἱστορικὸ γεγονός .

Ἡ ἐξήγησι τοῦ μυστηρίου. Ὁ Λουκᾶς μαρτυρεῖ, ὅτι ὁ Παῦλος, ἀφοῦ ἐφωδιάστηκε ἀπὸτὸν ἀρχιερέα τῶν Ἰουδαίων μὲ συστατικὲς ἐπιστολὲς πρὸς τὶς συναγωγὲς τῆς Δαμασκοῦ, ξεκίνησε ἀπὸ τὰ Ἰεροσόλυμα μὲ τὴ συνοδεία ὁπλοφόρων ἀνδρῶν, γιὰ νὰ φθάσῃ στὴ Δαμασκὸ καὶ νὰ ἐπιχειρήσῃ ὁλοκληρωτικὴ ἐκρίζωσι τῆς μικρῆς ἐκεῖ χριστιανικῆς ἐκκλησίας.Βάδιζε ὁ τρομερὸς διώκτης τὴν μακρὰ ὁδὸ τῆς Δαμασκοῦ. Κατέστρωνε σχέδια ἐπὶ σχεδίων. Ἀνυπομονοῦσε νὰ φθάσῃ τὸ συντομώτερο. Λυσσοῦσε ἀπὸ τὴ μανία του, φλεγότανἀπὸ τὸ μῖσος. Οἱ ἐχθροὶ τοῦ Θεοῦ –ἔτσι νόμιζε τοὺς Χριστιανούς– πρέπει νὰ ἐκλείψουν. «Ζῆλος οὐ κατ᾿ ἐπίγνωσιν» (῾Ρωμ. 10,2).  –Θεέ τῶν πατέρων μου, βοήθα με στὸν ἀγῶνα αὐτόν, τὸν ὁποῖο ἀνέλαβα πρὸς δόξαν τοῦ ὀνόματός σου! θὰ προσευχόταν μυστικὰ ἡ ψυχὴ τοῦ Παύλου, ὅταν τὰ βλέμματά του ἀπὸ ἀπόστασι λίγων χιλιομέτρων ἀντίκρυζαν τὴν περίφημη Δαμασκό.Ἀλλ᾿ ὤ τῶν ἀπείρων σου θαυμάτων, Ἰησοῦ Χριστέ! Λίγο ἔξω ἀπὸ τὴ Δαμασκὸ ἔδωσες τὴν νικηφόρο μάχη σου. Διότι ἐκεῖ συνέβη μία μάχη , μία ὑπερφυσικὴ πάλη, κατὰ τὴν ὁποία ἡ ψυχὴ τοῦ Παύλου, ποὺ μέχρι ἐκείνη τὴστιγμὴ φαινόταν ἀτίθαση, ὑπέκυψε ἐμπρὸςστὸ μεγαλεῖο τοῦ Ἐσταυρωμένου.Ἂς ἀφήσουμε τὸν ἴδιο τὸ ἀπόστολο Παῦλο νὰ ἐκθέσῃ τὸ σπουδαιότερο αὐτὸ γεγονὸςτῆς ζωῆς του, γεγονὸς ποὺ ἔγινε ἡ ἀφετηρία μιᾶς νέας ζωῆς·

«Ἐγένετο δέ μοι πορευομένῳ καὶ ἐγγίζοντι τῇ Δαμασκῷ περὶ μεσημβρίαν ἐξαίφνης ἐκ τοῦ οὐρανοῦ περιαστράψαι φῶς ἱκανὸν περὶ ἐμέ  , ἔπεσόν τε εἰς τὸ ἔδαφος καὶ ἤκουσα φωνῆς λεγούσης μοι· Σαοὺλ Σαούλ, τί με διώκεις; Ἐγὼ δὲ ἀπεκρίθην· Τίς εἶ, Κύριε; εἶπέ τε πρός με·Ἐγώ εἰμι Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὃν σὺ διώκεις. Οἱ δὲ σὺν ἐμοὶ ὄντες τὸ μὲν φῶς ἐθεάσαντο καὶ ἔμφοβοι ἐγένοντο, τὴν δὲ φωνὴν οὐκ ἤκουσαν τοῦ λαλοῦντός μοι. Εἶπον δέ· Τί ποιήσω, Κύριε; Ὁ δὲ Κύριος εἶπε πρός με· Ἀναστὰς πορεύου εἰς Δαμασκόν, κἀκεῖ σοι λαληθήσεται περὶ πάντων ὧν τέτακταί σοι ποιῆσαι»(Πράξ. 22,6-10).

Ὕστερα, ἀγαπητοί μου, ἀπὸ τὸ ὑπερφυσικὸ αὐτὸ ὅραμα ὁ Παῦλος ἄλλαξε ῥιζικά . Κάτωἀπὸ ἐκεῖνο τὸ φῶς γίνεται νέα ἀξιολόγησι τῆς ζωῆς στὴν ψυχὴ τοῦ Παύλου. Ὁ Χριστὸς γίνεται πλέον τὸ κέντρο τῆς ζωῆς του.Ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ τώρα κινεῖ ὁλόκληρη τὴν ὕπαρξί του. Ἕνας πόθος φλογίζει τὴν καρδιά του·ὁ Χριστὸς νὰ θριαμβεύσῃ σ᾿ ὅλη τὴ γῆ, νὰ ἐνθρονισθῇ στὴν καρδιὰ καὶ τοῦ τελευταίου ἐχθροῦ τοῦ Ἐσταυρωμένου, ἔστω καὶ ἂν γιὰτὴ μετάνοια αὐτὴ χρειασθῇ ὁποιαδήποτε θυσία, ἀκόμη καὶ ν᾿ ἀνοίξῃ ὁλόκληρος ὁ ᾅδης νὰ καταπιῇ τὸν Παῦλο! Ὤ! Ἡ Ἐκκλησία, μέσα στοὺς εἴκοσι αἰῶνες ποὺ διέρρευσαν, μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ποὺ πίστεψαν στὸ Χριστὸ καὶ ἀγωνίσθηκαν ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ, δὲν εἶδε οὔτε θὰ δῇ ἄλλη φυσιογνωμία μεγαλύτερη ἀπὸ τὴ φυσιογνωμία τοῦ ἀποστόλου Παύλου .Κάποιος εἶπε, ὅτι ἦταν ὁ πρῶτος μετὰ τὸνἝνα . Καὶ θὰ μένῃ μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων ὡς ἡ μεγαλύτερη ἀπόδειξι τῆς δυνάμεως τοῦ Χριστιανισμοῦ. Διότι μόνο ὁ Χριστιανισμὸς κατέχει τὴν θεία ἐπιστήμη νὰ μεταβάλλῃ ῥιζικῶς τὶς καρδιές· νὰ μεταβάλλῃ τοὺς αἱμοβόρους λύκους σὲ ἥμερα πρόβατα τῆςποίμνης τοῦ Ἰησοῦ, καὶ ν᾽ ἀναδεικνύῃ τοὺς υἱοὺς τοῦ σκότους σὲ υἱοὺς τοῦ φωτός, τὰ τέκνα τοῦ ᾅδου σὲ πολῖτες τοῦ οὐρανοῦ.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος-

Ἄρθρο στὸ περιοδικὸ «Ἀπολύτρωσις» στὴν καθαρεύουσα (τ. 6/Ἰούνιος 1946, σσ. 41-42) καὶ περιοδικὸ «Σταυρός» μεταγλωττισμένο στὴ δημοτική (τ. 291/1985, σσ. 81-83).