Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

«Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

Τοῦ κ. Ἡρακλῆ Ρεράκη,Καθηγητοῦ Παιδαγωγικῆς –Χριστιανικῆς Παιδαγωγικῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ

(7ον - Τελευταῖον)

Τὸ κέντρο βάρους δὲν εἶναι πλέον ὁ Θεός, ἀλλὰ ὁ ἑαυτός, τὸ ἄτομο τοῦ μαθητῆ. Δὲν γίνεται λόγος, ἑπομένως, γιὰ θεοκεντρικότητα, ἀλλὰ γιὰ ἀτομοκεντρικότητα: «Στὸ νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν γιὰ τὸ ΜτΘ ἡ κριτικὴ καὶ ἡ κονστρουκτιβιστικὴ παιδαγωγικὴ προσέγγιση εἶναι αὐτὲς ποὺ ἐξυπηρετοῦν καλύτερα τόσο τοὺς παιδαγωγικοὺς σκοποὺς ὅσο καὶ τοὺς διδακτικοὺς στόχους του. Η κονστρουκτιβιστικὴ μάθηση ἀπαιτεῖ οἱ μαθητὲς νὰ ἀναστοχάζονται στὶς δικές τους ἐμπειρίες, ἐνῶ ὁ ρόλος τοῦ δασκάλου εἶναι νὰ βοηθᾶ τοὺς μαθητὲς νὰ δομοῦν τὴν γνώση παρὰ νὰ τὴν ἀναπαράγουν. Ἡ ἐξερεύνηση τῶν ἰδεῶν καὶ τῶν ζητημάτων ἀπὸ τοὺς ἴδιους, τοὺς ὁδηγεῖ σὲ δικά τους συμπεράσματα, στοιχεῖο ποὺ τοὺς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ προσεγγίζουν τὶς θρησκευτικὲς ἰδέες μέσα ἀπὸ διαφορετικὲς διαδρομές. Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ἡ παροχὴ στοὺς μαθητὲς προκατασκευασμένων ἐννοιῶν καὶ νοηματοδοτήσεων δὲν τοὺς παρακινεῖ στὸ νὰ ἐμπλακοῦν στὴν μαθησιακὴ διαδικασία.

Στὸν ἀντίποδα ὅμως αὐτοῦ, ἐπεξεργαζόμενοι τὶς δικές τους ἰδέες ἀλλὰ καὶ μὲ τὴ διαμεσολάβηση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ θέτουν τὴ θρησκευτικὴ γνώση καὶ κατανόηση ὑπὸ διερεύνηση καὶ ἀναδομοῦν τόσο τὴν γλώσσα ὅσο καὶ τὰ νοήματα ποὺ σχετίζονται μὲ αὐτήν».

Ἡ Ἁγιογραφικὴ καὶ Πατερικὴ θεολογία δὲν βρίσκεται στὸ κέντρο τῆς νέας θρησκευτικῆς ἀγωγῆς ποὺ προσφέρει τὸ νέο ΠΣ. Τὴ θέση της παίρνουν διάφορες θεωρίες, ὅπως ἡ ἑρμηνευτική, ἡ συναφειακὴ θεολογία, ἡ πολιτική, ἡ κοινωνιολογία, ὁ διαθρησκειακὸς διάλογος καὶ ὅσες ἄλλες εἶναι ἱκανὲς νὰ διδάξουν καὶ νὰ ἐμφυσήσουν στοὺς μαθητὲς νοοτροπία ἀτομικισμοῦ, σχετικισμοῦ, πολυθρησκευτισμοῦ, πλουραλισμοῦ, πολυπολιτισμικότητας:

 «Στὶς μεταμοντέρνες προσεγγίσεις ποὺ ἀναπτύσσονται, ἡ διδασκαλία ἐπικεντρώνεται στὶς προσωπικὲς ἀφηγήσεις τῶν μαθητῶν, ἐνῶ ἐλαχιστοποιεῖται ἡ σημασία τῶν περιεχομένων τοῦ ΜτΘ. Οἱ μαθητὲς δὲν ἀποτελοῦν πλέον ἕνα μέρος τῆς διδασκαλίας, ἀλλὰ μέρος τοῦ ἴδιου τοῦ θέματος τοῦ ΜτΘ. Γι᾽ αὐτὸ τὸν λόγο, τὰ ἑρμηνευτικὰ καὶ διαλογικὰ μοντέλα ΜτΘ, στηριγμένα σὲ ποικιλία θεωριῶν (ἑρμηνευτική, συναφειακὴ θεολογία, πολιτική, κοινωνιολογία τῆς παιδικῆς ἡλικίας, διαθρησκειακὸ διάλογο, θεωρία τῆς λογοτεχνίας κ.ἄ.), προσανατολίζονται στὴν ἀνάδειξη τῶν θρησκευτικοπολιτιστικῶν ἐμπειριῶν, στοχασμῶν καὶ ἀλληλεπιδράσεων τῶν μαθητῶν. Στόχος αὐτῶν τῶν προσεγγίσεων εἶναι νὰ βοηθήσουν τοὺς μαθητές, ὥστε νὰ διαμορφώσουν οἱ ἴδιοι τὶς προσωπικές τους θέσεις, ἀναγνωρίζοντας τὴν ἐσωτερικὴ ποικιλία, τὰ διαπερατὰ ὅρια καὶ τὴν ἀντιθετικὴ φύση τῶν θρησκευτικῶν παραδόσεων, καθὼς καὶ τὴν πολυπλοκότητα τῆς πολιτιστικῆς ἔκφρασης».

Ἐπιπλέον, μὲ τὴ συμβολὴ τοῦ ἑνὸς υἱοθετούμενου ξένου θρησκευτικοῦ ἐγγραμματισμοῦ, ἐκείνου ποὺ εἰσήγαγε στὴ Μ. Βρετανία ὁ Andrew Wright ἐπιχειρεῖται ἡ σταδιακὴ ἀπαγκίστρωση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν παραδοσιακή τους πίστη καὶ ἡ μετακίνησή τους σὲ μία πολυθρησκεία, βασισμένη σὲ ἕνα συμπίλημα ἀπὸ θρησκεῖες, στὶς ὁποῖες τὰ παιδιὰ μεθοδευμένα κατηχοῦνται καὶ κατ᾽ οὐσίαν καθοδηγοῦνται μὲ τὴ βοήθεια τοῦ διδάσκοντα καὶ τῶν ὑποστηρικτικῶν θεωριῶν τῆς κριτικῆς καὶ κονστρουκτιβιστικῆς προσέγγισης, καθὼς καὶ ἑνὸς συνεχοῦς ἀνατρεπτικοῦ ὡς πρὸς τὴν παράδοση ἀναστοχασμοῦ. Ἔτσι, ἡ νέα προσέγγιση τοῦ ΜτΘ ἐπιδιώκει:

• νὰ ἀφυπνίσει τὴν ἀντίληψη τοῦ μαθητῆ, ὥστε νὰ συνειδητοποιήσει τὶς θρησκευτικὲς προκατανοήσεις του, δηλαδὴ τὴ λανθάνουσα ἢ μερικῶς ἀρθρωμένη θρησκευτική του παράδοση.

• νὰ τὸν βοηθήσει νὰ μετακινηθεῖ ἀπὸ τὶς προκατανοήσεις του καὶ νὰ διαλεχθεῖ μὲ τὶς ἀφηγήσεις καὶ τὸν λόγο βασικῶν θρησκευτικῶν, ἀλλὰ καὶ κοσμικῶν παραδόσεων ποὺ ἀρνοῦνται τὴ θρησκευτικὴ ἀλήθεια.

Ἀποτελεῖ ἔκπληξη, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιχειρεῖται σὲ μία δημοκρατικὴ καὶ ἐλεύθερη χώρα μία τέτοιου εἴδους ἀνατρεπτικὴ καὶ ἀποδομητικὴ διδακτικὴ μεθοδολογία σὲ παιδιὰ 8-14 ἐτῶν, γιὰ τὰ ὁποῖα εἶναι ἀπαραίτητο, μὲ βάση τὴν παιδαγωγικὴ ψυχολογία, νὰ γίνονται τὰ πάντα, προκειμένου νὰ βοηθηθοῦν στὴν ἔμπνευση καὶ ἀνάπτυξη αἰσθημάτων ἀγάπης γιὰ τὸν τόπο, τὶς ἀρχές, τὶς ἀξίες καὶ τὶς παραδόσεις του. Στὴν περίπτωση τοῦ ΜτΘ, ἀντὶ νὰ καλλιεργεῖται ἡ ἐμπιστοσύνη στὶς διαχρονικὲς ἀλήθειες τῆς πίστεώς τους πρὸς τὸν Θεό, ποὺ θὰ συμβάλουν στὴ διαλεκτικὴ θρησκευτικὴ κοινωνικοποίησή τους, καλλιεργοῦνται τάσεις ἀμφισημίας, ἀμφισβήτησης καὶ ἀπόρριψης τῆς θρησκευτικῆς τους παραδόσεως καὶ προτείνεται διάλογος μὲ παραδόσεις ποὺ ἀρνοῦνται τὴ θρησκευτική τους ἀλήθεια, μὲ στόχο τὴ μετακίνησή τους ἀπὸ αὐτὴν καὶ τὴ διεκδίκηση μιᾶς νέας ἀτομικῆς θρησκευτικῆς ἀλήθειας στὸ πλαί- σιο τῆς πολυθρησκευτικῆς τους ἀγωγῆς.

Σύμφωνα μὲ τὸ νέο ΠΣ, τὸ ΜτΘ, «ἐνθαρρύνει τοὺς μαθητὲς νὰ συνειδητοποιήσουν τὴν ἔνταση, ἡ ὁποία ἀναπτύσσεται μεταξὺ τῆς προσωπικῆς τους ἄποψης καὶ τῶν προκλήσεων ποὺ αὐτὴ δέχεται, ἐκθέτοντάς τους ἀπευθείας στὴ θρησκευτικὴ ἀμφισημία καὶ βοηθώντας τους νὰ ἀναπτύξουν ἑρμηνευτικὲς ἱκανότητες. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, οἱ μαθητὲς οὔτε διαποτίζονται σὲ μία θρησκευτικὴ ἄποψη οὔτε καὶ ἐκτίθενται σὲ μία ἀποκλειστικὰ περιγραφική, μὴ ἀξιολογικὴ «μοντέρνα» μελέτη τῶν θρησκειῶν. Ἀντὶ γιὰ ὅλα αὐτὰ οἱ μαθητὲς ἐνθαρρύνονται καὶ ἐνισχύονται στὴ διαμόρφωση θέσεων μὲ ἰσχυρὰ ἐπιχειρήματα πάνω στὶς διεκδικήσεις θρησκευτικῆς ἀλήθειας».

«Στὸ νέο ΠΣ ἐπιχειρεῖται ἡ ἀνάδειξη τοῦ δυναμικοῦ καὶ ἐξελικτικοῦ χαρακτήρα τῶν θρησκειῶν, ἀφοῦ οἱ μαθητὲς καλοῦνται νὰ τὶς κατανοήσουν (ὅπως ἄλλωστε καὶ τὸν Χριστιανισμὸ) ὡς:

α) διαχρονικὴ ἀναζήτηση νοήματος καὶ ἀξίας τῆς ζωῆς καὶ ἀπαντήσεων σὲ θεμελιώδη ἐρωτήματα τῶν ἀνθρώπων,

β) καθημερινὴ ζωή ἀνθρώπων καὶ κοινοτήτων,

γ) ἐξέχοντα παράγοντα τοῦ πολιτισμοῦ,

δ) ζωντανὴ παρουσία στὸν σύγχρονο κόσμο».

Μὲ βάση ὅλα τὰ παραπάνω στοιχεῖα τοῦ νέου ΠΣ, ἀλλὰ καὶ μὲ βαθύτατη γνώση καὶ συνείδηση τῶν ἀρνητικῶν παιδαγωγικῶν ἀλλοιώσεων καὶ ἐπιδράσεων ποὺ μποροῦν νὰ προκύψουν ἀπὸ αὐτὸ γιὰ τὸ ΜτΘ, εἰσηγούμαστε ἐδῶ καὶ πολὺ καιρό, νὰ ἀποσυρθεῖ ἄμεσα, ἀκόμη καὶ ὡς Πιλοτικὸ Πρόγραμμα, ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἐκπαίδευση, διότι πρόκειται νὰ δημιουργήσει προβλήματα ἀφενὸς ὀντολογικά, ποὺ ἀφοροῦν στὴν ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν μαθητῶν καὶ ἀφετέρου θρησκευτικῆς ταυτότητας καὶ πνευματικῆς συνοχῆς στὴ χώρα, σὲ μία περίοδο ποὺ ἴσως περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη φορά εἶναι ἐπιτακτικὴ ἡ ἀνάγκη γιὰ ἑνότητα καὶ πνευματικὴ ἀνασυγκρότηση.

Ορθόδοξος Τύπος, 18/04/2014

Δείτε και:

-Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

-Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

-Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

-Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

-Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

-Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»