Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

«Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

Τοῦ κ. Ἡρακλῆ Ρεράκη, Καθηγητοῦ Παιδαγωγικῆς –Χριστιανικῆς Παιδαγωγικῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ

(2ον)

Στὸ πλαίσιο μίας πολιτικῆς γιὰ τὴν πολυπολιτισμικότητα, τὸ νέο ΠΣ γιὰ τὸ Μτθ καὶ ὁ πολυθρησκειακός του χαρακτήρας φέρονται ὡς ἡ ἀναγκαία λύση γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση θρησκευτικῶν συγκρούσεων ἐντὸς ἢ ἐκτὸς σχολείου.

Μία λύση ὅμως εἶναι ἀναγκαία, ὅταν ὑπάρχει πρόβλημα. Ἔτσι ἡ θέαση τῆς πραγματικότητας ἀποδεικνύει ὅτι δὲν ὑπάρχουν θέματα θρησκευτικῶν συγκρούσεων στὸ μαθητικὸ πληθυσμό, σὲ μία Χώρα στὴν ὁποία τo 95% τῶν μαθητῶν εἶναι ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ καὶ τὸ ὑπόλοιπo 5% τῶν ἀλλόθρησκων ἢ ἑτερόδοξων μαθητῶν ἔχει τὸ δικαίωμα ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ Μτθ. Ἀξιοσημείωτο εἶναι βέβαια τὸ γεγονός, ὅτι οἱ ἀλλόθρησκοι καὶ ἑτερόδοξοι μαθητὲς δὲν κάνουν χρήση αὐτοῦ τοῦ δικαιώματος, ἀλλὰ ἐπιλέγουν νὰ συμμετέχουν ἐνεργὰ στὸ ΜτΘ, πετυχαίνοντας μάλιστα καὶ ὑψηλὲς ἐπιδόσεις σ’ αὐτό.

2. Τὸ νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν: Προβλήματα κατεύθυνσης καὶ σχεδιασμοῦ

Συστηματικὰ ὑποστηρίζεται στὶς σελίδες τοῦ νέου ΠΣ ἡ ἄποψη ὅτι τὸ ὑπάρχον ΜτΘ δὲν ἀνταποκρίνεται στὶς ἀνάγκες τῆς σύγχρονης ἐποχῆς, καθὼς καὶ στὰ νέα κοινωνικὰ καὶ πολιτισμικὰ δεδομένα. Γι᾽ αὐτὸν τὸ λόγο, θεωρήθηκε ἀναγκαία, ὅπως ἀναφέρεται στὸ ΠΣ, ἡ ἐκ βάθρων ἀλλαγὴ τῶν μέχρι τώρα ἰσχυόντων Ἀναλυτικῶν Προγραμμάτων καὶ τῶν ἀντίστοιχών τους σχολικῶν ἐγχειριδίων. Τονίζεται, ἐπιπλέον, ἡ ἀνάγκη ἀντικατάστασης τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς διδασκαλίας ἀπὸ μία πολυθρησκευτικὴ διδασκαλία. Αὐτὲς οἱ δύο κινήσεις συντελοῦν ἀποφασιστικὰ στὴν περιθωριοποίηση τῆς ὀρθόδοξης πίστης καὶ παράδοσης ἀπὸ τὸ νέο ΠΣ γιὰ τὸ Μτθ.

Τὸ νέο ΠΣ ὑποστηρίζει ὅτι ἡ ὀρθόδοξη Χριστοκεντρικὴ διδασκαλία ἀποτελεῖ μία ἀπαράδεκτη μονοφωνικὴ διδακτικὴ πρακτική, ποὺ εἶναι ἀνάγκη νὰ παραμερισθεῖ καὶ νὰ υἱοθετηθεῖ μία πολυθρησκειακὴ ἀγωγή, ἱκανὴ νὰ συμβάλει στὴν ἀνάπτυξη κοινωνικῶν ἀρετῶν καὶ ἰδιαίτερα τοῦ πλουραλισμοῦ καὶ τῆς καλλιέργειας τοῦ σεβασμοῦ στοὺς ξένους.

Στὴ γραμμὴ αὐτή, ἕνα ἀκόμη μέσο ποὺ χρησιμοποιεῖται μέσα στὶς σελίδες τοῦ νέου ΠΣ εἶναι καὶ ἡ μείωση καὶ ἡ ὑποτίμηση τῶν ἰσχυόντων ὀρθοδόξων Ἀναλυτικῶν Προγραμμάτων τοῦ ΜτΘ. Ἡ ὑποτίμηση αὐτὴ σκοπεύει στὸ νὰ καλλιεργηθεῖ τὸ ἔδαφος καὶ νὰ ἀναδειχθεῖ ἡ ἀνάγκη ἀναθεώρησής τους καὶ ἡ συγγραφὴ νέων.

Σ᾽ αὐτὸ τὸ σημεῖο πρέπει νὰ γίνει μία διάκριση μεταξὺ παιδαγωγικῆς – διδακτικῆς μεθοδολογίας καὶ χαρακτήρα – περιεχομένου τοῦ ΜτΘ. Τὸ ἔλλειμμα τῶν προηγούμενων Προγραμμάτων σὲ παιδαγωγικὲς καὶ διδακτικὲς μεθόδους, σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν μπορεῖ νὰ ἀποτελεῖ ἄλλοθι γιὰ τὴ μετατροπὴ τοῦ χαρακτήρα καὶ τοῦ περιεχομένου τοῦ ΜτΘ σὲ πολυθρησκευτικό.

Ἀκόμη, μία κατεύθυνση τοῦ νέου ΠΣ, ποὺ δημιουργεῖ προβληματισμὸ εἶναι ὅτι χρησιμοποιήθηκαν ἄκριτα στὴ συγγραφή του ἐρευνητικὰ τεκμήρια ἀλλὰ καὶ μέθοδοι, σκοποθεσίες καὶ κατευθύνσεις, ποὺ ἀφοροῦν στὸ μάθημα, ἔτσι ὅπως αὐτὸ διδάσκεται σὲ ἄλλες χῶρες. Ὅμως, αὐτὴ ἡ πρακτικὴ χρήζει ἰδιαίτερης προσοχῆς, καθὼς εἶναι ἐντελῶς ἀντιπαιδαγωγικὴ ἡ ἀντιγραφὴ στοιχείων ἀπὸ ἄλλες χῶρες καὶ διαφορετικὲς θρησκευτικὲς παραδόσεις, ποὺ ἀφοροῦν τὴ θρησκευτικὴ καὶ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τῶν μαθητῶν τῆς Ἑλλάδας: «Ἡ ἐργασία ἐκπόνησης ΑΠ εἶναι φανερὸ ὅτι δὲν ἔλαβε ὑπόψη τὰ ἀποτελέσματα τῶν διεθνῶν ἐρευνῶν γύρω ἀπὸ τὴ θρησκευτικὴ καὶ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τῶν παιδιῶν. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν τὸ ΜτΘ νὰ διατηρεῖ ἄθικτο τὸν κατηχητικό του χαρακτήρα, θεωρώντας ὡς δεδομένο, ὅτι ὅλοι οἱ μαθητὲς τοῦ σχολείου εἶναι πιστοὶ Χριστιανοί. Ὁ κατηχητικὸς προσανατολισμὸς τοῦ ΜτΘ προβάλλεται περισσότερο στοὺς κατὰ τάξεις στόχους, οἱ ὁποῖοι καταλήγουν στὴ διαμόρφωση ὅρων ἰδεολογικῆς μονομέρειας.

Βέβαια, ὁ χαρακτήρας τοῦ μαθήματος δὲν εἶναι κατηχητικὸς οὔτε ὁμολογιακός, ὅπως ἐσκεμμένως συκοφαντεῖται, διότι, ὡς γνωστό, διδάσκονται καὶ οἱ ἄλλες θρησκεῖες κυρίως στὴ Β΄ Λυκείου. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, ἡ λόγῳ τῶν διαφορετικῶν μαθητῶν ἀλλαγὴ τοῦ ΠΣ τοῦ ΜτΘ θὰ ἔπρεπε μὲ αὐτὴν τὴ λογικὴ νὰ ἀφορᾶ καὶ στὸ Πρόγραμμα ἄλλων μαθημάτων καὶ ὄχι μό- νον στὸ ΜτΘ.

Στὸν ΟΕ, μάλιστα, ἀναφέρεται ὅτι τὸ ἐγχείρημα τῆς μετατροπῆς τοῦ ΜτΘ σὲ πολυθρησκευτικὸ δὲν ἀντιφάσκει πρὸς τὴ χριστιανικὴ πίστη καὶ ὅτι συνδέεται μὲ τὴ «στροφή», ποὺ παρατηρεῖται στὴ σύγχρονη ὀρθόδοξη θεολογία.

«Στὸ τέλος τῆς πρώτης δεκαετίας τοῦ 21ου αἰώνα τὸ μάθημα βρίσκεται μπροστὰ σὲ μία νέα πρόκληση: νὰ ἰσχυροποιήσει τὰ ἐκπαιδευτικά του θεμέλια, νὰ ὑπερβεῖ τὴ μονοφωνία καὶ τὴν ὅποια ὁμολογιακὴ φυσιογνωμία του, συμπεριλαμβάνοντας ὅλους τοὺς μαθητὲς τοῦ ἑλληνικοῦ σχολείου ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ θρησκευτικὴ ἢ μὴ δέσμευσή τους. Οἱ διδάσκοντες τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἐκπαιδευτικοί, δάσκαλοι στὴν πρωτοβάθμια καὶ θεολόγοι στὴ δευτεροβάθμια, ἔχουν τὴν ἑτοιμότητα νὰ ἀναγνωρίσουν πὼς αὐτὸ τὸ αἴτημα κατὰ κανένα τρόπο δὲν ἀντιφάσκει πρὸς τὴ χριστιανικὴ ἄποψη γιὰ τὴν πίστη καὶ τὴν ἐκπαίδευση. Ἄλλωστε καὶ στὴ σύγχρονη ὀρθόδοξη θεολογία ἀναγνωρίζεται μία στροφὴ καὶ μία ἐπέκταση τῆς κεντρικῆς της ἑστίασης ἀπὸ τὴν Ἐκκλησιολογία στὴ θεολογία τοῦ προσώπου καὶ γενικότερα στὴ χριστιανικὴ Ἀνθρωπολογία. Οἱ λόγοι αὐτῆς τῆς θεολογικῆς «στροφῆς» σχετίζονται ἰδιαίτερα μὲ τοὺς μεγάλους στόχους τῆς σχολικῆς θρησκ. ἐκπ/σης».

«Τὸ μάθημα βρίσκεται μπροστὰ σὲ μία νέα πρόκληση: νὰ ὑπερβεῖ τὴ μονοφωνία καὶ τὴν ὅποια ὁμολογιακὴ φυσιογνωμία του». Στὸν ΟΕ ἀναφέρεται ἀκόμη ὅτι «ἡ θρησκευτικὴ μάθηση ἐπιχειρεῖ τὴν ὑπέρβαση τῆς θρησκευτικῆς ἀπολυτότητας καὶ ὅτι «θεωρεῖται σπουδαῖο νὰ ἐλαχιστοποιηθεῖ τὸ ἐνδεχόμενο ἐπιβολῆς ἑνὸς μονοδιάστατου πολιτισμικοῦ μοντέλου».

Εἶναι σαφὲς ὅτι ἡ υἱοθέτηση μίας πολυθρησκειακῆς κατεύθυνσης τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς τῶν νέων μας ὑπολείπεται ἐπιστημονικῶν καθὼς καὶ πνευματικῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν ἐρεισμάτων. Μάλιστα, ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος ἔχει ἤδη τοποθετηθεῖ κατὰ τὰ τελευταῖα χρόνια σὲ ὁμιλία του ἔναντι αὐτοῦ τοῦ πολυσυζητημένου διλήμματος: Ὀρθόδοξη σχολικὴ χριστιανικὴ ἀγωγὴ ἢ θρησκειολογικὴ ἀγωγή. Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο τοποθετήθηκε καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν κ. Ἱερώνυμος καθώς καὶ πολλοὶ Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας μας

Ορθόδοξος Τύπος, 14/03/2014

Δείτε και: -Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»