«Λευκασμένοι Γέροντες (αλλά και νεότεροι), πρωταθλητές της αρετής»

Ολοι μας έχουμε μέσα μας έναν αναχωρητή που ζητά μια «σκάλα Ιακώβ» για τον επάνω κόσμο! Τούτο συλλογίζομαι κάθε φορά και κινώ για τον Αθωνα, σκάλα που ενώνει τον κόσμο με τον ορανό. Είναι απλώς μία πτύχωση στο πέλαγος του χρόνου κι όμως είναι βράχος κάτω από τον ουρανό ή μάλλον προς τον ουρανό. Ενας βράχος που έγινε ζωή· ένας καλλιεργημένος βράχος, που συνάμα καλλιεργεί· ένας βράχος γεμάτος καρπούς γλυκύτατους. Ας γίνονταν, Θεέ μου, οι όποιοι βράχοι της πατρίδας μας τέτοιοι κήποι!..

 Η κάθε μέρα στον Αθωνα, καταυγασμένη από το φως του Παλαιού των Ημερών. Η κάθε νύκτα του, χρόνος εμπειρίας μυστικής. Ηρεμία και γαλήνη από τη μια· εγρήγορση και προσευχή από την άλλη. Κάτω από τον αστερόεντα ή ασέληνο ουρανό εξασφαλίζεται -κερδίζεται, πιο σωστά- η αλήθεια της ζωής και της αθανασίας. Απειροελάχιστος ο άνθρωπος απέναντι στον Παντοκράτορα Θεό, μένει εκεί γονατιστός στις ανυπέρβλητες από την ευτέλειά του στιγμές, της θείας λατρείας και του κανόνα του. Η επίγνωση αυτή εξασφαλίζει στον πεπερασμένον υπόσταση ουσιαστική. Αυτές κυρίως τις στιγμές ο μοναχός εισπνέει Θεόν! Ο Αιώνιος διαθλάται μέσα στον θνητό!

 Το Ορος είναι ο χώρος του διηνεκούς και του ανελλιπούς, του πλήρους και του απολύτου. Η ατμόσφαιρά του δεν είναι θεοκρατική -που ομολογεί ότι εδώ πρώτος είναι ο Θεός- αλλά διαρκώς πιστοποιεί ότι εδώ είναι μόνον ο Θεός! Εδώ ο Θεός ζει στην αμεσότητα του ανθρώπου· τόσο εύκολος είναι και αληθινός... Το υπερφυσικόν έχει φυσικότητα μοναδικήν. Η αιωνιότητα είναι πιο ζωντανή από τον ιστορικό χρόνον. Εδώ αποκαλύπτεται η αλήθεια του Θεού κι εξαγνίζεται η αλήθεια του ανθρώπου. Εδώ παρουσιάζεται πιο ευδιάκριτη η εικόνα του Θεού.

 Ο μοναχός, βέβαια, δεν διαφέρει κατά την πίστη από κάθε άλλο χριστιανόν. Η ζωή του πηγάζει από τις εντολές του Χριστού, τις οποίες κατά γράμμα εφαρμόζει· τουλάχιστον ασκείται συνεχώς για την εφαρμογή τους. Ασκείται με αφοσίωσιν ολοκληρωτικήν, ώστε να αποβαίνουν οι κυριακές εντολές μοναδικός και αμετάτρεπτος νόμος της υπάρξεως. Η άσκησις εν προκειμένω είν’ ένας αγώνας ασυμβίβαστος της θελήσεως του ουρανίου ανθρώπου να φθάσει στην τελειότητα. Μέσον ο αγώνας αυτός, η άσκηση· ποτέ σκοπός. Η τελειοποίηση της ασκήσεως, η εξέλιξή της την καθιστά τέχνη ιερή, επιστήμη, τρόπο ζωής, αναζήτηση ενός εσωτερικού καταφυγίου για να μπορεί ο ασκούμενος να «προσεύχεται τω Πατρί αυτού εν τω κρυπτώ», καθ’ ην στιγμήν η προσευχή αποτελεί την κορωνίδα όλης της ασκητικής δραστηριότητος. Με την προσευχήν η ορθόδοξη ασκητική φθάνει στην τελειότερη έκφρασή της. Ο μοναχός αφιερώνει στην προσευχή το ζωτικότερο τμήμα της προσοχής του, το καλύτερο μέρος των δυνάμεών του.

Η μοναστική ζωή είναι ζωή θεωρίας ιερής, ζωή εσωτερική. Είναι ζωή μετανοίας συνεχούς. Ο μοναχός δεν πρέπει ποτέ να σταματά στην εσωτερική του τελειοποίηση. Μάλιστα, μέχρι της κοιμήσεώς του δεν περιμένει να δει αισθητά αποτελέσματα των προσπαθειών του! Η ζωή του είναι ζωή δοξολογίας αγγελικής. Η μοναστική ζωή ανανεώνει το πνεύμα και αυξάνει τη γνώση. Είναι ήδη από τη γη πρόγευση της μελλούσης ζωής. Ο μοναχισμός είναι η συνεχής υπόμνηση της πραγματικότητας της αιωνιότητας, συμβουλή του ευαγγελίου, τελειότητος οδός. Απαιτούνται βεβαίως εγρήγορση και προσοχή, διότι υπάρχουν από τον μισόκαλο χίλια δύο εμπόδια για να φθάσει ο μοναχός -όπως και ο κάθε άνθρωπος- στα ύψη της θεώσεως. Εν’ από τα κυριότερα εμπόδια είναι ο εγωισμός. Η διαβολική υπερηφάνεια είναι το να παραγνωρίζει κανείς τη δωρεά του Θεού. Η υπακοή είναι ο καλύτερος δρόμος για να νικήσουμε τη φοβερή αυτή συνέπεια του προπατορικού αμαρτήματος. Απαιτείται δηλαδή η εκουσία υποταγή σε Γέροντα, χειραγωγόν εις Χριστόν. Βέβαια, ο πνευματικός οδηγός δεν σκοτώνει τη θέληση του υποτακτικού και δεν την υποδουλώνει στην αυθαιρεσία του, αλλ’ αναλαμβάνει υπεύθυνα το βαρύ φορτίο μιας ιερής υπηρεσίας διά της οποίας μετέχει σε πράξη θεϊκή: Τη δημιουργία Ανθρώπου. Ο Κύριος είπε: «Πάσα φυτεία ην ουκ εφύτευσεν ο Πατήρ μου ο ουράνιος εκριζωθήσεται» (Ματθ. ιε' 13). Με την υπακοήν η αιωνία ζωή γίνεται πραγματικότης από εδώ. Ο γνήσιος υποτακτικός νιώθει έντονα, ζει την παρουσία και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, το οποίο χαρίζει στην ψυχή όχι μόνο βαθιά ειρήνη αλλά και το βέβαιο αίσθημα της μεταβάσεως «εκ του θανάτου εις την ζωήν».

 Πολλές τέτοιες σκέψεις συνωθούνται στην... καρδιά μου, αγαπητές και αγαπητοί μου αναγνώστες της «δημοκρατίας», πριν και κατά και μετά την ανάβασή μου εις το «Ορος Κυρίου»· Πριν, κατά και μετά την ανεκτίμητη επικοινωνία μου με τους οικήτορές του Μωυσείς που το ανεβοκατεβαίνουν, κομίζοντας σε μας που ιλιγγιούμε μπροστά στο πνευματικό ύψος -και γι’ αυτό το... αποφεύγουμε- τα σωτηριώδη μηνύματα του βάθους. Λευκασμένοι Γέροντες, πρωταθληταί της αρετής, αλλά και μαυρογένειοι πατέρες (παιδαριογέροντες) αυταπαρνητικοί, φέρουν Χριστόν, τρώγουν και πίνουν Χριστόν, ευαρεστούν εις Αυτόν και Τον δοξάζουν έργοις, λόγοις, φωναίς αισίαις, ασκήσει, βίω αγγελικώ. Συ μόνο λες ένα «ευλογείτε» και σε λούζει ο κρουνός της χάριτος, της αγάπης, του ελέους, των οικτιρμών και της φιλανθρωπίας!

Μέλι εκ πέτρας το απόσταγμα της εμπειρικής σοφίας των Γερόντων οικιστών του νεφελοσκεπούς Αθωνος, έτη και έτη! «Ουαί δε μοι εστίν» εάν οικειοποιηθώ και δεν παραχωρήσω τα πολύεδρα διαμάντια του ασκητικού λόγου που -θεία συνάρσει- εξήγαγα από τ’ αγιορειτικά έμψυχα μεταλλεία. Παραδίδονται προς σωτηρίαν ψυχών. Είθε αυτή η αφιλόδοξη προσφορά, να είναι θεάρεστη «εν εκείνη τη Ημέρα». Παρακαλώ να εύχεσθε.

Με τα κείμενα διαλόγου και το φωτογραφικό υλικό προσπαθώ -όση μοι δύναμις- να φέρω το Αγιον Ορος έξω, στο... άγριον όρος της πεζής καθημερινότητας, ή μάλλον να μεταφέρω όλες και όλους εσάς στον Αθωνα, για προσκύνημα ζωής. Συνομιλητές οσίων ανδρών, πρωταθλητών της ασκήσεως και κολοσσών της αρετής. Αν κατορθώνεται η μεταφορά αυτή, αυτό φυσικά οφείλεται στους Γεροντάδες που κόβουν τη μεγάλη καρδιά τους και την καταθέτουν στον καθένα προσωπικώς! Αν όχι, σε μένα...

Απ’ όλους συλλήβδην τους Αγιορείτες πατέρες ζητώ συγγνώμη για την κάθε είδους ταλαιπωρία που τους προξένησα και τους προξενώ, με την προπέτεια κατά την άκομψη εισβολή μου στον χωροχρόνο της πνευματικής και φυσικής ησυχίας τους. Ισως υπερθεματίζω αδέξια στην Κυριακή προτροπή «αιτείτε και δοθήσεται υμίν», κόβοντας και ράβοντάς τη στα μέτρα μου...

Της Κυρίας Θεοτόκου, εφόρου και ηγουμένης του ουρανογείτονος Ορους και πάντων των Αθωνιτών αγίων, επικαλούμαι τις ευλογίες, καθώς και όλων των Αγιορειτών Γερόντων τις θεοπειθείς ευχές.

– Πατέρες, ευλογείτε.

Μανώλης Μελινός

διευθυντής Βιβλιοθήκης της Ι. Συνόδου

Δημοκρατία,7/09/2013