Πρωτοπρ. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης, Ο έλληνας ευαγγελιστής

Ο έλληνας ευαγγελιστής

Γράφει ο π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) Είναι ευρύτατα γνωστό ότι με αφορμή την εορτή των τριών ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αναδεικνύονται συνήθως οι σχέσεις μεταξύ χριστιανισμού και ελληνισμού.

Το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο, διότι πράγματι οι άγιοι αυτοί ήσαν κάτοχοι ελληνικής παιδείας και ταυτόχρονα κορυφαίοι διδάσκαλοι και ερμηνευτές της ευαγγελικής αλήθειας. Έτσι έδωσαν ολοκληρωμένες απαντήσεις στα ερωτήματα που έθετε η ελληνική φιλοσοφία με βάση το Ευαγγέλιο του Χριστού. Όμως θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συνάντηση των δύο κόσμων συνδέεται και με τον ιουδαϊσμό, αφού ήδη τον 3ο π.Χ. αιώνα είχε αρχίσει στην Αλεξάνδρεια η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα ελληνικά.

β) Παρά τις επιδράσεις αλλά και τις συγκρούσεις μεταξύ ελληνισμού και ιουδαϊσμού και τις προσπάθειες βίαιου εξελληνισμού των ιουδαίων από τον Αντίοχο Δ’, την εποχή των χρόνων της Καινής Διαθήκης υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή της Παλαιστίνης, της Αντιόχειας και αλλού πολλοί έλληνες «προσήλυτοι», που δεν εντάσσονταν πλήρως στην εβραϊκή θρησκεία. 

Καταλυτική για την περαιτέρω πορεία των σχέσεων ελληνισμού και χριστιανισμού ήταν η παρουσία του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος, αν και καταγόταν «εκ γένους Ισραήλ… Εβραίος εξ Εβραίων, κατά νόμον Φαρισαίος» (Φιλ. 3,5), διακήρυξε ότι «ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ ΄Ελλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος… πάντες γαρ ημείς εις εστέ εν Χριστώ Ιησού» (Γαλ. 3,28).

γ) Μαθητής του Αποστόλου Παύλου ήταν ο ευαγγελιστής Λουκάς, που κατά μία παράδοση ανήκε στους 70 μαθητές του Κυρίου και η Εκκλησία τιμά στις 18 Οκτωβρίου. Ο Λουκάς ήταν Έλληνας, που γεννήθηκε στην Αντιόχεια και «ήτο γυμνασμένος εις το άκρον και όλην την έξωθεν σοφίαν και πεπαιδευμένος την Εβραϊκήν και την Συριακήν διάλεκτον», όπως αναφέρεται στο Συναξαριστή. Το ότι γνώριζε και χειριζόταν άριστα την ελληνική γλώσσα αποδεικνύεται από τον τρόπο συγγραφής του ευαγγελίου αλλά και των Πράξεων των Αποστόλων.

δ) Σύμφωνα με τον άγιο Νικόδημο Αγιορείτη αλλά και άλλους συγγραφείς ο Απόστολος Παύλος συνάντησε τον Λουκά στη Θήβα της Βοιωτίας επί βασιλείας Τίτου Κλαυδίου (περί το 42 μ.Χ.), όπου υπηρετούσε ως ιατρός φροντίζοντας τους ασθενείς. Από τότε εγκατέλειψε τα υπάρχοντά του και την εθνική θρησκεία και συνόδευσε τον Απ. Παύλο στις ιεραποστολικές περιοδείες του. Ο Λουκάς έμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα και κήρυξε στη Μακεδονία, συνόδευσε τον Παύλο στα Ιεροσόλυμα, όπου συνάντησε και άλλους αποστόλους, που είχαν γίνει αυτήκοοι και αυτόπτες μάρτυρες της παρουσίας του Κυρίου. Από αυτούς προφανώς άντλησε πληροφορίες για τις συγγραφές του.

ε) Ακολούθησε τον Απ. Παύλο στη Ρώμη και με την καθοδήγησή του συνέταξε το ευαγγέλιο και τις Πράξεις, που αφιέρωσε στον ηγεμόνα της Αχαΐας Θεόφιλο. Ο Λουκάς προσθέτει στο ευαγγέλιό του λεπτομέρειες που δεν απαντούν στα άλλα ευαγγέλια. Τονίζει ιδιαίτερα την ευσπλαχνία, το έλεος, τη μακροθυμία και τη φιλανθρωπία του Κυρίου προς το ανθρώπινο γένος, το οποίο ήλθε να λυτρώσει ως ιατρός. Το ευαγγέλιο αυτό έχει χαρακτηριστεί ως το κατεξοχήν κοινωνικό ευαγγέλιο. Στα κείμενά του ταλανίζονται οι πλούσιοι, που στηρίζονται μόνο στα αγαθά τους, ξεχνώντας το Θεό και τους συνανθρώπους τους, και μακαρίζονται οι πτωχοί, οι οποίοι έχουν την ελπίδα τους στο Θεό. Ο Λουκάς επίσης διασώζει τις περισσότερες πληροφορίες για το πρόσωπο της Παναγίας. Κατά την παράδοση ήταν και αγιογράφος και πρώτος αυτός «ιστόρησε» το πρόσωπό της.

στ) Εξίσου σημαντικά είναι όσα περιγράφονται στις Πράξεις των Αποστόλων για την κοινοκτημοσύνη της πρώτης κοινότητας των Ιεροσολύμων, την ομοψυχία αλλά και το ενδιαφέρον να μην υπάρχει κάποιος ενδεής (Πράξ. 4, 32 κ.ε.). Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του κηρύγματος του Απ. Παύλου στη Θεσσαλονίκη, όπου πίστεψαν μερικοί Ιουδαίοι «και από τους Έλληνες που ήταν προσήλυτοι πίστεψε πλήθος πολύ και από τις γυναίκες που είχαν επιρροή στην κοινωνία πίστεψαν όχι λίγες» (Πραξ. 17,4).

ζ) Μετά το θάνατο του Παύλου συναντούμε τον άγιο Λουκά στη Δαλματία, τη Μακεδονία, την Αίγυπτο και τέλος στην Ελλάδα ως επίσκοπο Θηβών. Εκεί σύμφωνα με μία παράδοση σε ηλικία περίπου 80 ετών συνελήφθη από ειδωλολάτρες και σταυρώθηκε σε ένα δένδρο ελιάς παραδίδοντας την ψυχή του στον Κύριο, ενώ σύμφωνα με άλλη παράδοση αναπαύτηκε ειρηνικά. Τον άγιο Λουκά τιμούν οι ιατροί αλλά και οι αγιογράφοι, που τον θεωρούν προστάτη τους.

Μακεδονία 14/10/2012