Κυριακή ΣΤ ' Λουκά - “περισσοτέρως ζηλωτής ὑπάρχων τῶν πατρικῶν μου παραδόσεων”

“περισσοτέρως ζηλωτής ὑπάρχων τῶν πατρικῶν μου παραδόσεων” (Γαλ. 1, 14)

α. ῾Ο ἀπόστολος Παῦλος στό συγκεκριμένο ἀποστολικό ἀνάγνωσμα ἀπό τήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή ὑπεραμύνεται τῆς γνησιότητας καί τῆς αὐθεντικότητας τοῦ εὐαγγελικοῦ κηρύγματός του καί τῆς ἀποστολικῆς του ἰδιότητας. Κλήθηκε ἀπόστολος ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό ὅπως καί οἱ ἄλλοι ἀπόστολοι, σημειώνει ὡς ἀπάντηση σέ ἰουδαιοχριστιανούς πού τόν ἀμφισβητοῦσαν καί ἐπηρέαζαν ἀρνητικά τούς πιστούς τῆς Γαλατίας, καί γι᾽ αὐτό ὅ,τι κηρύσσει στούς Γαλάτες εἶναι τό εὐαγγέλιο τοῦ Κυρίου. Σέ κάποιο ἄλλο σημεῖο τῆς ἐπιστολῆς του μάλιστα θά φτάσει στό σημεῖο νά ἰσχυριστεῖ ὅτι ἀκόμη καί ἄγγελος ἀπό τόν οὐρανό νά κατέβει καί νά τούς πεῖ διαφορετικά ἀπό ἐκεῖνον θά βρίσκεται σέ πλάνη ὁ ἄγγελος! Τέτοια βαθειά πεποίθηση περί τῆς γνησιότητας τοῦ ἀποστολικοῦ του ἀξιώματος εἶχε. Καί φέρνει ὡς ἀπόδειξη τοῦ ἰσχυρισμοῦ του τήν προγενέστερή του ζωή: τούς διωγμούς του κατά τῆς ᾽Εκκλησίας καί τόν ὑπέρμετρο ζῆλο του γιά τίς προγονικές του παραδόσεις, παραπάνω ἀπό πολλούς συνομηλίκους του, ἀπό τά ὁποῖα τόν ἀνέσυρε ὁ Θεός μέ τό νά τόν καλέσει σέ ἀπόστολό του. ῾Ο ζῆλος του γιά τίς παραδόσεις τῶν πατέρων του λειτούργησε γι᾽ αὐτόν ἀρνητικά. Οἱ προγονικές παραδόσεις ὑπῆρξαν τό ῾κακό᾽ παρελθόν του.

β. 1. Σέ μία ἐποχή σάν τήν σημερινή, κατά τήν ὁποία ὁ τονισμός τῶν προγονικῶν παραδόσεων ἀπό πολλούς θεωρεῖται τό πιό ἀξιέπαινο πράγμα, ἡ παραπάνω θέση τοῦ ἀποστόλου ἀκούγεται τουλάχιστον παράδοξη. ᾽Αλλά ὁ ἀπόστολος ἀσφαλῶς ξέρει τί λέει: οἱ παραδόσεις τῶν προγόνων του γιά τίς ὁποῖες μιλάει δέν ἦταν ἡ παράδοση τοῦ Θεοῦ. Δέν ἦταν αὐτή δηλαδή ἡ ὁποία παραδόθηκε ἀπό τόν Θεό στόν ᾽Αβραάμ καί τούς λοιπούς Πατριάρχες τοῦ ᾽Ισραήλ,  ὅταν τούς κάλεσε καί τούς φανερώθηκε, κι οὔτε βεβαίως αὐτή τῶν προφητῶν ἀργότερα, οἱ ὁποῖοι καλοῦνταν ἀπό ᾽Εκεῖνον προκειμένου νά ἐπαναφέρουν στόν δρόμο τῆς ἀλήθειας τόν διαρκῶς ἀποκλίνοντα ἀπό αὐτόν ᾽Ισραηλιτικό λαό. Τούς τελευταίους αἰῶνες μάλιστα πρό τῆς ἐμφανίσεως τοῦ ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ ἡ διαστροφή τῆς ἀληθινῆς παράδοσης τῶν Πατριαρχῶν καί τῶν προφητῶν εἶχε φτάσει σέ μεγάλα ὕψη. Οἱ δικές τους καθαρά ἀνθρώπινες παραδόσεις τῶν ᾽Ιουδαίων ἔρχονταν σέ εὐθεῖα ἀντίθεση πρός τό ἀποκαλυμμένο θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἐξ οὖ καί τά σκληρά ῾οὐαί᾽ πού δέχτηκαν οἱ Φαρισαῖοι καί οἱ λοιποί θρησκευτικοί ἄρχοντες τῶν ᾽Ιουδαίων ἀπό τόν Κύριο. ῎Ετσι λοιπόν ὁ ἀπόστολος Παῦλος διαπιστώνει - μετά βεβαίως τήν ἀποκαλυπτική ἐνέργεια τοῦ Κυρίου ἀπέναντί του στήν Δαμασκό καί τήν συνταρακτική μεταστροφή του - ὅτι οἱ προγονικές παραδόσεις τῶν ὁποίων ὑπῆρξε ζηλωτής ἦταν πλανεμένες καί ὅτι ὁ ἴδιος ἀγωνιζόταν γιά κάτι πού βρισκόταν ἐκτός τῆς ἀληθείας τοῦ Θεοῦ. Οἱ παραδόσεις τῶν προγόνων του ἀκύρωναν τήν παράδοση τοῦ Θεοῦ.

Καί βεβαίως ἡ ῾πρό Χριστοῦ᾽ ζωή τοῦ ἀποστόλου ἐπιβεβαιώνει ἀπό τήν ἄποψη αὐτή καί τόν λόγο τοῦ Κυρίου, ὁ  ῾Οποῖος εἶχε πεῖ ὅτι θά ἔλθει ὁ καιρός πού οἱ ἄνθρωποι θά σκοτώνουν τούς μαθητές Του, μέ τήν πεποίθηση ὅτι ἀπονέμουν λατρεία στόν Θεό. ῾Καί πᾶς ὁ ἀποκτείνας ὑμᾶς δόξῃ λατρείαν προσφέρειν τῷ Θεῷ᾽. ῞Ο,τι ἔκανε ἀκριβῶς ὁ ἀπόστολος ὡς διώκτης Σαούλ: ῾ἔπνεεν ἀπειλήν καί φόνον᾽ ἀπέναντι στούς πιστούς τοῦ Κυρίου, πιστεύοντας ὅτι ὑπηρετεῖ τόν Θεό. ῾Η διαπίστωση λοιπόν τοῦ ἀποστόλου εἶναι συνταρακτική καί ἰσχύει διαχρονικά: μπορεῖ κανείς νά πιστεύει στόν Θεό, νά ἔχει ζῆλο καί μάλιστα ὑπερβολικό γιά τά ῾δίκαια᾽ τοῦ Θεοῦ, καί τελικῶς ὁ ἴδιος νά βρίσκεται ὑπό τήν κρίση καί τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ.

2. Οὔτε λοιπόν οἱ προγονικές παραδόσεις εἶναι πάντοτε ἀληθινές οὔτε καί ὁ ζῆλος γιά τόν Θεό δικαιώνεται πάντοτε ἀπό ᾽Εκεῖνον. Μέ ἄλλα λόγια ὁ ἀπόστολος μᾶς βοηθάει νά καταλάβουμε ὅτι δέν εἶναι οἱ παγιωμένες συνήθειες τοῦ παρελθόντος πού ἔχουν γίνει ἕνα εἶδος παράδοσης, ἡ παράδοση τελικῶς τοῦ Θεοῦ, διότι τό θέμα δέν εἶναι ἡ ἀρχαιότητα καί ἡ συνήθεια σέ κάτι, ἀλλά ἄν αὐτό τό κάτι βρίσκεται σέ ἄμεση καί εὐθεῖα ἀναφορά πρός τό θέλημα ᾽Εκείνου. ῞Οπως τό ἔχει διατυπώσει καί ἕνας ἀρχαῖος ἐκκλησιαστικός Πατέρας:῾῾Ο Χριστός εἶπε: ᾽Εγώ εἶμαι ἡ ἀλήθεια. Δέν εἶπε: ᾽Εγώ εἶμαι ἡ συνήθεια᾽. ῎Ας θυμηθοῦμε ἐν προκειμένω καί τόν ἀγώνα πολλῶν Πατέρων τῆς ᾽Εκκλησίας μας, μέ κόστος καί τήν ἴδια τήν ζωή τους μερικές φορές, νά καταφέρουν νά ἀλλάξουν συνήθειες καί παραδόσεις, οἱ ὁποῖες ὄχι μόνον δέν ἦσαν σύμφωνες πρός τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τό πολεμοῦσαν. Κι ἀπό τήν ἄλλη, ὁ ζῆλος γιά τόν Θεό ὄχι μόνον δέν δικαιώνεται πάντοτε, ἀλλά συχνά συνιστᾶ ἔκφραση ἁμαρτίας. Πότε; ῞Οταν ὁ ζῆλος αὐτός ὑπηρετεῖ τό ψέμα καί τήν πλάνη καί ὄχι τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ. ῾Ο ἀπόστολος Παῦλος σέ ἄλλο σημεῖο θά πεῖ γιά κάποιους θρησκευόμενους ἀνθρώπους:  ῾Ζῆλον Θεοῦ ἔχουσιν ἀλλ᾽ οὐ κατ᾽ ἐπίγνωσιν᾽.

3. Ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή Παράδοση καί ποιός ὁ ἐν ἐπιγνώσει ζῆλος; Τί κρίνει τό ψέμα ἀπό τήν ἀλήθεια; Γιά τούς χριστιανούς τά πράγματα εἶναι, ἤ πρέπει τουλάχιστον νά εἶναι, σαφή: ἀληθινή παράδοση εἶναι αὐτή πού διασώζει τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί βιώνεται στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν ᾽Εκκλησία. Παράδοση ἀληθινή δηλαδή εἶναι ἡ χάρη νά ζοῦμε στήν ᾽Εκκλησία τόν ἴδιο τόν Χριστό, μέσα ἀπό τά μυστήρια καί μέσα ἀπό τήν τήρηση τῶν ἁγίων Του ἐντολῶν. Κάθε ἄλλη παράδοση πρέπει νά κρίνεται μέ βάση αὐτό, ὥστε ἀντιστοίχως καί ὁ ζῆλος τοῦ ἀνθρώπου νά μή παίρνει λανθασμένη πορεία. Καί ἐν ἐπιγνώσει ζῆλος γιά τόν Θεό εἶναι αὐτός πού κινεῖται στά πλαίσια αὐτοῦ πού εἶναι ὁ Θεός, δηλαδή στήν ἀγάπη. ῞Οπου ἔχουμε ζῆλο πού ὑπερβαίνει τήν ἀγάπη σημαίνει ὅτι ὑπερβαίνεται ὁ Θεός καί τό θέλημά Του, συνεπῶς ὑπηρετοῦνται τά πάθη τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ διάβολος. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ἡ ᾽Εκκλησία μας στέκεται μέ μεγάλη ἐπιφύλαξη ἀκόμη καί στό ἴδιο τό μαρτύριο τοῦ ἀνθρώπου: ἄν αὐτό πού κινεῖ ἕναν μάρτυρα δέν εἶναι ἡ ἀγάπη ἀκόμη καί πρός τόν ἐχθρό, ἐκεῖ δέν ἔχουμε χριστιανικό μαρτύριο, ἄς ἔχει δώσει καί τήν ζωή του ὁ ἄνθρωπος. Δυστυχῶς ὑπάρχουν πολλά μαρτύρια πού ἐντάσσονται στά ῾εἰκῇ᾽, τά μάταια δηλαδή μαρτύρια πού λέει καί πάλι ὁ ἀπόστολος Παῦλος.

4. Χρειάζεται λοιπόν ἰδιαίτερη προσοχή καί σέ ἐμᾶς τούς λεγόμενους χριστιανούς. Διότι ἡ ὑπηρεσία ἄλλων παραδόσεων ἀπό τήν ἀληθινή ἐκκλησιαστική τῆς σχέσης μας μέ τόν Χριστό δέν εἶναι ἄγνωστος τόπος καί σέ ἐμᾶς, ὅπως καί ὁ ζῆλος μας γιά τόν Θεό δέν σημαίνει πάντοτε ἐν ἐπιγνώσει ζῆλο. Μιλᾶμε γιά τίς παγίδες πού στήνει ὁ διάβολος σέ καλούς κατά τά ἄλλα πιστούς, οἱ ὁποῖοι ὅμως μέσα στήν ὁρμή τους νά ῾ὑπερασπιστοῦν᾽ τόν Θεό ξεπερνοῦν τό ἐκκλησιαστικό σῶμα, δρώντας ἀτομικά καί ἔξω ἀπό τά ὄργανα τῆς ᾽Εκκλησίας, συνεπῶς ἐκτός τῆς σωτηρίας πού παρέχει αὐτή – δέν ὑπάρχει ἅγιος ἔξω ἀπό τήν ᾽Εκκλησία - ὅπως καί ταράσσονται καί φανατίζονται καθ᾽ ὑπερβολήν, χωρίς νά κατανοοῦν ὅτι ὁ φανατισμός καί ἡ ταραχή εἶναι τά σημάδια τῆς παρουσίας τοῦ Πονηροῦ.῾Εἴ τι βλέπεις, εἴ τι ἀκούεις, εἴ τι λογίζῃ, κἄν μικρόν ταραχθῇς, τῶν δαιμόνων ἐστί τοῦτο᾽ (ἅγιος Βαρσανούφιος).

Πρέπει νά μᾶς προβληματίζει ἰδιαιτέρως ὁ λόγος ἐν προκειμένῳ τοῦ Κυρίου, ὅταν οἱ μαθητές Του κάποτε, ὀργισμένοι ἀπό τήν ἄρνηση ἀνθρώπων νά τούς δεχθοῦν, Τοῦ εἶπαν νά στείλει φωτιά ἐξ Οὐρανοῦ νά τούς κάψει. ῾Οὐκ οἴδατε ποίου πνεύματός ἐστε᾽ τούς εἶπε. Δηλαδή δέν κινοῦνταν ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, Πνεῦμα ἀγάπης καί ἐλευθερίας, ἀλλά ἀπό ἄλλο πνεῦμα, πού σημαίνει πνεῦμα πονηρό. Καί στήν ἔνσταση ὁρισμένων ὅτι ὁ προφήτης ᾽Ηλίας δροῦσε δυναμικά καί κατέσφαξε τούς προφῆτες τοῦ εἰδωλολατρικοῦ Θεοῦ Βάαλ πρέπει νά ὑπενθυμίσουμε ὅτι ὁ προφήτης ᾽Ηλίας κινεῖτο ἀκόμη στόν χῶρο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, συνεπῶς εἶναι σάν νά μήν ἀποδέχονται αὐτοί τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ πνεύματος ἀγάπης πού ἔφερε γιά ὅλους, ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς, κι ἀκόμη ὅτι ὁ Θεός τόν πῆρε ἀπό τούς ἀνθρώπους, γιατί ἀκριβῶς συνιστοῦσε τήν ἀνθρώπινη ἀποτυχία στήν ἐπίλυση τῶν ἀνθρωπίνων προβλημάτων. ῾Θά ἔρθω ἐγώ στήν θέση σου᾽, βάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος στό στόμα τοῦ ἄσαρκου ἀκόμη Χριστοῦ νά λέει στόν προφήτη του. ῾Γιατί ἐσύ μέ τήν συμπεριφορά σου θά τούς κάψεις ὅλους, σάν τήν φωτιά πού καίει τά καλάμια᾽.

Ποτέ λοιπόν δέν μπορεῖ νά δικαιωθεῖ ὁποιαδήποτε φανατική συμπεριφορά γιά τίς παραδόσεις, σάν τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρό τῆς μεταστροφῆς του στήν πίστη, ἀφοῦ πέραν τῆς ἐλλείψεως ἀγάπης πού φανερώνει καί συνεπῶς τῆς ἀπουσίας τοῦ Πνεύματος τοῦ Θεοῦ, δείχνει καί ὀλιγοπιστία ἤ καί ἀπιστία πρός τόν Θεό, ἀφοῦ ὑποσυνείδητα οἱ ἀγωνιζόμενοι γιά τά ῾δίκια᾽ Του ὑποκαθιστοῦν τόν ῾ἀδύναμο᾽ Θεό, ὁ ῾Οποῖος ῾περιμένει᾽ τούς ῾δικηγόρους᾽ Του, γιά νά Τόν βγάλουν ἀπό τήν ῾δύσκολη᾽ θέση Του.

γ. Οἱ χριστιανοί ζοῦμε στήν ᾽Εκκλησία καί συνεπῶς (πρέπει νά) ζοῦμε τήν ἀλήθεια ὡς πίστη καί πράξη. ῾Ο ἀπόστολος σήμερα ἔρχεται νά μᾶς προφυλάξει, προσφέροντας ὡς παράδειγμα τό ἀρνητικό παρελθόν του: μή γινόμαστε ζηλωτές παραδόσεων πού δέν εἶναι ἡ ἀληθινή Παράδοση τῆς ᾽Εκκλησίας μας - ὅ,τι μᾶς συνδέει εἴπαμε μέ τόν Χριστό – καί πολύ περισσότερο νά μή περιπίπτουμε σ᾽ ἐκεῖνον τόν ζῆλο γιά τόν ὁποῖο ὁ μόνος πού χαίρεται σίγουρα δέν εἶναι ὁ Θεός. ῾Ο κατά Θεόν ζῆλος, ἐκεῖνος γιά τόν ὁποῖο ᾽Εκεῖνος μᾶς εὐλογεῖ καί μέ ῾τά δυό Του χέρια᾽, γιά νά θυμηθοῦμε ἁγιασμένο ἀσκητή τοῦ ῾Αγίου ῎Ορους, εἶναι ἐκεῖνος πού ῾πατάει᾽ στήν ταπεινή ἀγάπη. ῾Τῷ πνεύματι ζέοντες᾽ ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος, ἀλλά καί ῾τῷ Κυρίῳ δουλεύοντες᾽. Θερμοί δηλαδή στήν πίστη, ἀλλά περιεχόμενο τῆς πίστης αὐτῆς ἡ ταπεινή ἀγάπη. ῾Η ἀγάπη τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. 

Πρωτοπρ. Γεώργιος Δορμπαράκης - Ακολουθείν