Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερόθεος, Παναγία - Εκκλησία

ΠΑΝΑΓΙΑ – ΕΚΚΛΗΣΙΑ

1. Ὁ μήνας Αὔγουστος, ἀδελφοί μου χριστιανοί, εἶναι ἀφιερωμένος στήν Παναγία. Γι᾽ αὐτό τόν ὀνομάζουμε «θεομητορικό μήνα». Στό μέσον αὐτοῦ τοῦ μηνός, στίς 15 Αὐγούστου, ἑορτάζουμε τήν μεγαλύτερη θεομητορική ἑορτή, τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Ἡ ἑορτή αὐτή ἔχει τά προεόρτιά της καί γι᾽ αὐτό κάθε μέρα τώρα τόν δεκαπενταύγουστο ἡ Ἐκκλησία ψάλλει Παρακλητικό Κανόνα στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, πότε τόν Μικρό καί πότε τόν Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα. Ἀλλά ἡ ἑορτή αὐτή ἔχει καί τά μεθεόρτιά της στίς 23 Αὐγούστου, παρατείνεται ὅμως ἀκόμη περισσότερο καί τήν τελευταία ἡμέρα τοῦ μηνός αὐτοῦ, 31 Αὐγούστου, ἔχουμε πάλι ἑορτή τῆς Παναγίας. Ἑορτάζουμε τήν κατάθεση τῆς Τιμίας Ζώνης τῆς Θεοτόκου. Ὁλόκληρο λοιπόν τόν μήνα αὐτό τιμοῦμε ἰδιαίτερα τήν Παναγία μας. Γιά τήν Παναγία μας θά σᾶς μιλήσω ἀπόψε, ἀδελφοί μου χριστιανοί. Καί σᾶς παρακαλῶ νά ἀκούσετε τά ἁπλᾶ καί ταπεινά λόγια τοῦ θείου κηρύγματος.

2. Ἡ Παναγία παραλληλίζεται μέ τήν Ἐκκλησία. Ὅ,τι λέγεται γιά τήν Ἐκκλησία, λέγεται γιά τήν Παναγία. Καί ὅ,τι λέγεται γιά τήν Παναγία, λέγεται καί γιά τήν Ἐκκλησία. Διαβάστε, ἀδελφοί μου, διαβάστε τό 12ο κεφ. τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως. Στό κεφάλαιο αὐτό μᾶς παρουσιάζεται μιά γυναίκα. Θεέ μου, τί μεγαλεῖο πού ἔχει ἡ γυναίκα αὐτή! Φοροῦσε τόν ἥλιο, στά πόδια της πατοῦσε τήν σελήνη καί στό κεφάλι της εἶχε στεφάνι μέ δώδεκα ἀστέρια. Ποιά εἶναι ἡ γυναίκα αὐτή; Εἶναι ἡ Ἐκκλησία! Ὁ ἥλιος τόν ὁποῖο ἐνδύεται εἶναι ὁ Χριστός, ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης, πού εἶναι ἡ καθαρά ἀλήθεια. Ἡ Ἐκκλησία μας πράγματι ἔχει τήν Ἀλήθεια. Δέν ἔχει κανένα ψέμα. Γι᾽ αὐτό καί παριστάνεται νά πατάει τήν σελήνη, πού εἶναι σύμβολο τοῦ σκότους. Καί οἱ δώδεκα ἀστέρες πού ἔχει ἡ ἔκπαγλος αὐτή Γυναίκα στήν κεφαλή της εἶναι οἱ δώδεκα Ἀπόστολοι. Ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι Ἀποστολική!

Ἀλλά στήν συνέχεια ἡ Γυναίκα αὐτή μᾶς παριστάνεται ὡς ἔγκυος. Καί ἐγέννησε – λέγει ἡ Ἀποκάλυψις – υἱόν ἄρρενα, ὁ ὁποῖος πρόκειται νά ποιμάνει ὅλα τά ἔθνη μέ ράβδο σιδηρᾶ (Ἀπ. 12,1-5). Ποιά εἶναι ἡ γυναίκα αὐτή; σᾶς ρωτάω τώρα. Εἶναι ἡ Παναγία! Γιατί, γιά τόν Μονογενῆ Υἱό τῆς Παναγίας, τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό, λέγει ἡ Παλαιά Διαθήκη ὅτι θά ποιμάνει τά ἔθνη μέ ράβδο σιδηρᾶ (βλ. Ψαλμ. 2,9).

Παραλληλίζεται λοιπόν, ἀδελφοί μου, ἡ Παναγία μας μέ τήν Ἐκκλησία μας καί πάνω σ᾽ αὐτό θά ἤθελα νά σᾶς μιλήσω ἀπόψε.

3. Τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἀγαπητοί μου χριστιανοί; Καί ἄλλοτε σᾶς ἔχω πεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Ναί! Τήν ἔννοια καί τό μεγαλεῖο τῆς Ἐκκλησίας τό γευόμαστε στήν Θεία Λειτουργία.

Γιά νά τελεστεῖ ἡ Θεία Λειτουργία ὅμως εἶναι ἀπαραίτητο τό πρόσφορο, ἡ «λειτουργιά», πού λέμε. Τό πρόσφορο, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Γερμανός, ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, συμβολίζει τήν Παναγία. Γιατί, ὅπως ἀπό τήν κοιλιά τῆς Παναγίας βρῆκε ὁ Χριστός, ἔτσι ἀπό τήν «κοιλιά» τοῦ προσφόρου βγαίνει ἡ κεντρική μερίδα πού γράφει ΙΣ ΧΣ ΝΙΚΑ καί αὐτή ἡ μερίδα μεταβάλλεται ἔπειτα σέ Σῶμα Χριστοῦ. Τό πρόσφορο λοιπόν, πού εἶναι ἀναγκαῖο γιά τήν Θεία Λειτουργία, συμβολίζει τήν Παναγία μας. Γι᾽ αὐτό ὁ λαός ζητάει ἐπίμονα ἀπό τόν ἱερέα τό «Ὕψωμα τῆς Παναγίας», θέλοντας νά πεῖ μ᾽ αὐτό ὅτι θέλει νά λάβει ἀντίδωρο ἀπό ἐκεῖνο τό πρόσφορο πού «ὑψώθηκε» στήν Προσκομιδή, ἀπό ἐκεῖνο πού βγῆκε ἡ μερίδα τοῦ Χριστοῦ. Ἔχουμε λοιπόν στήν Θεία Λειτουργία τόν παραλληλισμό Ἐκκλησίας καί Παναγίας, γιατί μέ τό πρόσφορο, πού συμβολίζει τήν Παναγία, τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία, στήν ὁποία Θεία Λειτουργία λαμβάνουμε καί ἀπολαμβάνουμε τήν ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας μας.

4. Ἀλλά καί μετά τόν Καθαγιασμό, μετά δηλαδή τήν μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, ὅταν ὁ ψάλτης λέγει τό «Ἄξιόν ἐστι», ὁ ἱερέας παίρνει τό πρόσφορο, πού ἔχει ἤδη κοπεῖ ἀντίδωρο, καί τό προσφέρει μπροστά στό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Γιατί τό κάνει αὐτό; Ὄχι γιά νά εὐλογηθοῦν τά ἀντίδωρα, γιατί τό πρόσφορο ἔχει ἤδη εὐλογηθεῖ στήν Προσκομιδή, ἀλλά μέ τήν πράξη του αὐτή ὁ ἱερέας, χριστιανοί μου, κάνει κάτι τό πολύ βαθύ καί ἱερό. Στόν Ἰησοῦ Χριστό, πού τώρα ἦρθε μπροστά μας μέ τό θαῦμα τῆς μεταβολῆς πού ἔγινε, τοῦ προσφέρουμε τό μεγαλύτερο δῶρο στό ὁποῖο Αὐτός εὐαρεστεῖται. Καί τό μεγαλύτερο δῶρο στόν Χριστό, γιά τό ὁποῖο καί ἔγινε ἄνθρωπος, τό μεγαλύτερο δῶρο, λέγω, εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ὁ Χριστός, χριστιανοί μου, σαρκώθηκε γιά νά κάνει τήν Ἐκκλησία του! Καί τήν Ἐκκλησία τήν συμβολίζει τό πρόσφορο, πού συμβολίζει καί τήν Παναγία. Γιατί εἴπαμε πώς ὅ,τι λέγεται γιά τήν Παναγία λέγεται καί γιά τήν Ἐκκλησία.

5. Ὑπάρχει μιά παλαιά εὐχή γιά τό πρόσφορο, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, πού λέγει αὐτό πού σᾶς εἶπα: Ὅτι, δηλαδή, τό πρόσφορο συμβολίζει τήν Ἐκκλησία.

Γιά νά γίνει τό πρόσφορο μαζεύτηκαν διάφοροι σπόροι, πού ἦταν πέρα-δῶθε σκορπισμένοι, ἑνώθηκαν, ἀλέστηκαν, ζυμώθηκαν καί ἔγινε τό πρόσφορο. Καί ὅταν λοιπόν ὁ ἱερεύς παλαιά ἔπαιρνε τό πρόσφορο στά χέρια του, τό ὕψωνε καί ἔλεγε τήν ἑξῆς εὐχή, πού σᾶς τήν λέγω μέ ἁπλᾶ λόγια: «Ὅπως, Θεέ μου – ἔλεγε ὁ ἱερέας – αὐτό τό κομμάτι τό ψωμί ἦταν διάφοροι σκορπισμένοι σπόροι καί συνάχθηκαν καί ἔγιναν ἕνα, ἔτσι σύναξε τήν Ἐκκλησία Σου στήν βασιλεία Σου τήν ἐπουράνιο»1 Ἀπό αὐτή τήν εὐχή λοιπόν φαίνεται καθαρά ὅτι τό πρόσφορο συμβολίζει τήν Ἐκκλησία, ὅπως συμβολίζει καί τήν Παναγία. Γιατί παραλληλίζονται, εἴπαμε, αὐτά τά δύο. Καί ὅταν ὁ ἱερέας, ξαναλέγω, προσφέρει τά ἀντίδωρα τοῦ προσκομισθέντος προσφόρου στόν Χριστό, μετά τόν Καθαγιασμό τῶν Τιμίων Δώρων, εἶναι σάν νά προσφέρει στόν Χριστό, ἐκ μέρους ὅλου τοῦ ἐκκλησιάσματος, τήν Παναγία καί τήν Ἐκκλησία, ὡς τά καλύτερα δῶρα σ᾽ Αὐτόν.

6. Χριστιανοί μου, νά ἀγαπᾶμε τήν Παναγία μας. Καί ἡ Παναγία μας εὐαρεστεῖται ἀπό μᾶς τά παιδιά της νά μᾶς βλέπει ἐδῶ στήν Θεία Λειτουργία συναγμένους. Ἡ Παναγία μας στήν Θεία Λειτουργία εἶναι αὐτά τά τρία, πού παρακαλῶ μάθετέ τα: (1) Ἡ Θεία Λειτουργία προσφέρεται ἀπό Αὐτήν, τήν Παναγία· (2) τελεῖται γι᾽ Αὐτήν καί (3) μᾶς μεταδίδεται ἀπό Αὐτήν.

Ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία προσφέρεται ἀπό τήν Παναγία φαίνεται ἀπό τό πρόσφορο πού εἶπα. Γιατί τό πρόσφορο συμβολίζει τήν Παναγία καί χωρίς τό πρόσφορο δέν μπορεῖ νά γίνει Θεία Λειτουργία.

Ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία προσφέρεται γιά τήν Παναγία φαίνεται ἀπό ἐκεῖνο πούλέγει ὁ ἱερεύς μετά τόν Καθαγιασμό. Λέγει στήν εὐχή ὅτι προσφέρουμε τήν Θεία Λειτουργία ὑπέρ «προπατόρων, πατέρων, πατριαρχῶν, προφητῶν...», ἀλλά ἰδιαίτερα, ἀλλά ἐξαίρετα, προσφέρουμε τήν Θεία Λειτουργία γιά τήν Παναγία. Γι᾽ αὐτό καί λέγει ὁ ἱερεύς: «Ἐξαιρέτως τῆς Παναγίας Ἀχράντου, Ὑπερευλογημένης...».

Καί ὅτι, τέλος, ἡ Θεία Λειτουργία μᾶς μεταδίδεται ἀπό τήν Παναγία αὐτό τό λέμε γιατί ἡ Παναγία γέννησε τόν Χριστό. Αὐτή ἔδωσε στόν Υἱό τοῦ Θεοῦ σῶμα καί αἷμα, πού κονωνᾶμε στήν Θεία Λειτουργία. Ὅπως πεινάει τό σῶμα μας, χριστιανοί μου, πεινάει καί ἡ ψυχή μας. Καί πηγαίνουμε στήν Θεία Λειτουργία καί ἀκοῦμε τόν ἱερέα νά μᾶς λέγει «Λάβετε, φάγετε...», «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες...».Νά φᾶμε τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί νά πιοῦμε τό Αἷμα Του. Ἀλλά, Χριστέ, Ἐσύ εἶσαι Θεός καί δέν ἔχεις Σῶμα καί Αἷμα. Ποῦ τό βρῆκες Ἐσύ Χριστέ τό Σῶμα καί τό Αἷμα καί μᾶς λές νά τό φᾶμε καί νά τό πιοῦμε; Τοῦ τό ἔδωσε ἡ Παναγία!

Ὥστε λοιπόν, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὅταν στήν Θεία Λειτουργία κοινωνοῦμε τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, πρέπει νά νοιώθουμε ὅτι ἡ Παναγία μᾶς κερνάει τήν θεία αὐτή Τροφή. Γι᾽ αὐτό καί στά ἱερά μας βιβλία ἡ Παναγία λέγεται «ἑστιάτωρ τῆς θείας σαρκός»!!!

7. Ἀδελφοί μου χριστιανοί, κάτοικοι τῆς πόλεως Βυτίνας, ξέρω ὅτι εἶστε φιλόθεοι, γιατί ἔχετε καλόν ποιμένα, τόν ἀρχιερατικό τῆς Ἐπαρχίας αὐτῆς, τόν πατέρα Νικόλαο, πού νοιάζεται γιά τήν σωτηρία σας. Καί ἀκόμη ἡ πόλη σας εἶναι καί ἕδρα τοῦ ἱεροκήρυκος τῆς Γορτυνίας, σεβαστοῦ καί ἐναρέτου καί ἀκαμάτου ἐργάτου τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦ πατρός Χρυσοστόμου. Ξέρω ὅτι ἀγαπᾶτε τήν Θεία Λειτουργία καί ὅτι σ᾽ αὐτήν, μέ τήν εὐλαβική σας ψυχή, ζεῖτε τήν Παναγία καί τήν Ἐκκλησία, γιατί παραλληλίζονται αὐτά τά δυό, εἴπαμε, καί ἀκόμη ταυτίζονται. Κρατεῖτε τήν παράδοσή σας αὐτή τήν ἱερή καί νά τήν μεταδώσετε μέ πολλή φροντίδα καί στά παιδιά σας, γιά νά γίνουν καί αὐτά σάν κι ἐσᾶς καί νά μεγαλουργήσουν σάν κι ἐσᾶς.

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

1. Τό κείμενο ἔχει: «Ὥσπερ τοῦτο τό κλάσμα διεσκορπισμένον ἦν καί ἐπάνωθεν τῶν ὀρέων καί συναχθέν ἐγένετο ἕν, οὕτω σύναξον τήν Ἐκκλησίαν σου εἰς τήν βασιλείαν σου τήν ἐπουράνιον».