Κυριακή ΙΑ' Ματθαίου - Οι συνέπειες τών οφειλών (Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιερόθεου)

Οι συνέπειες τών οφειλών

 Τό σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα αναφέρεται στόν οφειλέτη τών μυρίων ταλάντων, ο οποίος δέν μπορούσε νά επιστρέψη τό χρέος του καί ο κύριός του διέταξε νά πωλήσουν τόν ίδιο, τήν γυναίκα του, τά παιδιά του, τά υπάρχοντά του γιά νά εξοφληθή τό ποσόν τής οφειλής. Όμως, εκείνος ζήτησε συγγνώμη, η οποία τού δόθηκε. Ενώ, όμως, εξοφλήθηκε τό χρέος του μέ τήν μετάνοια, εν τούτοις ο ίδιος ήταν σκληρός στόν σύνδουλό του, δέν τόν συγχώρησε, παρ’ ό,τι τού τό ζήτησε, καί τόν έβαλε στήν φυλακή. Αυτό τό γεγονός μαθεύτηκε, οπότε ο κύριός του, ο οποίος προηγουμένως τόν είχε συγχωρέσει, επανήλθε καί τόν παρέδωσε στούς βασανιστές.

Η παραβολή αυτή αναφέρεται στήν Βασιλεία τού Θεού, στήν οποία θά εισέλθουν εκείνοι πού μετανοούν καί ζητούν συγχώρηση από τόν Θεό, αλλά στήν συνέχεια καί αυτοί συγχωρούν όλους εκείνους πού τούς έβλαψαν.

Η εικόνα τής παραβολής προέρχεται από τήν κατάσταση τής εποχής εκείνης, ήτοι τά δάνεια, τίς οφειλές καί τίς εξοφλήσεις δανείων. Όταν δέν μπορούσε νά εξοφληθή τό δάνειο, τότε παραδινόταν ο οφειλέτης στούς βασανιστές, πωλείτο ο ίδιος, η γυναίκα, τά παιδιά, γινόταν κατάσχεση τής ατομικής περιουσίας, έμπαινε στήν φυλακή. Τήν εποχή εκείνη τά πράγματα ήταν δύσκολα, αφού επικρατούσε καί κυριαρχούσε ο θεσμός τής δουλείας καί επικρατούσε ο σκληρός νόμος καί οι σχετικές συμπεριφορές ήταν απάνθρωπες. Αλλά καί σήμερα επικρατούν παρόμοιες συνθήκες, απλώς τά πράγματα γίνονται πιό πολιτισμένα καί τελικά οι άνθρωποι υποφέρουν.

Κατ’ αρχάς καί σήμερα οι άνθρωποι δανείζονται από τίς τράπεζες, δυστυχώς καί από τούς τοκογλύφους, αλλά καί τά κράτη λαμβάνουν δάνεια από τίς λεγόμενες αγορές. Υπάρχει μεγάλη οικονομική αλληλεξάρτηση μέ αποτέλεσμα νά καταστρατηγήται η ελευθερία. Βέβαια, μερικές φορές ο δανεισμός είναι αναγκαίος, αλλά δέν δικαιολογείται τό νά λαμβάνωνται δάνεια χωρίς ουσιαστικό καί πραγματικό λόγο. Τόν τελευταίο καιρό επικρατούσε μιά μόδα δανεισμού. Από τό παραμικρό οι άνθρωποι έπαιζαν στό χρηματιστήριο, λάμβαναν καταναλωτικά δάνεια. Στήν βάση τού θέματος αυτού υπήρχε η ευμάρεια, η απερισκεψία, αλλά καί η πρόκληση, από τήν άποψη ότι οι ίδιοι οι δανειστές προκαλούσαν καί προέτρεπαν τούς ανθρώπους νά λαμβάνουν άσκοπα δάνεια. Έτσι, παρατηρήθηκε μιά φρενίτιδα, τών μέν ανθρώπων νά δανείζωνται εύκολα, τών δέ δανειστών νά διευκολύνουν τόν δανεισμό καί νά τόν επιδιώκουν.

Άν εξετάσουμε τό θέμα αυτό από θεολογικής καί εκκλησιαστικής πλευράς, τότε μπορούμε νά πούμε ότι στήν κοινωνία μας κυριαρχούν τά πάθη τής φιληδονίας καί τής φιλαργυρίας, επιδιώκεται μιά ευμάρεια καί υπερκατανάλωση μέ δανεικά. Από τήν άλλη μεριά επιδιώκεται ο δανεισμός ως προσπάθεια υποδούλωσης τών ανθρώπων καί τών λαών. Η «θρησκεία τής φιλαργυρίας» πού επικρατεί σήμερα στόν κόσμο έχει ως αρχή νά είναι όλοι –άνθρωποι καί Κράτη– χρεωμένοι, ώστε εύκολα νά εξουσιάζωνται, νά γίνωνται δούλοι.

Οι συνέπειες τής καταστάσεως αυτής είναι φοβερές. Όσοι χρωστούν ζούν κάτω από τόν φόβο καί τήν αγωνία τών μελλόντων, περιπίπτουν σέ απόγνωση καί μελαγχολία, χάνουν τόν ύπνο τους, εισέρχονται σέ φυλακές, δημιουργούν προβλήματα στίς οικογένειές τους. Ειδικά τά Κράτη χάνουν τήν ανεξαρτησία τους, πολλές φορές χάνουν τήν εδαφική ακεραιότητά τους, υποτάσσονται σέ εξωτερικές πιέσεις, γενικά βρίσκονται σέ κατάσταση δουλείας. Λέμε ότι καταργήθηκε η δουλεία, όπως υπήρχε παλαιότερα, αλλά όμως επανήλθε μέ άλλη μορφή καί άλλον τρόπο.

Όταν εξετάση κανείς τήν νοοτροπία τών διαφόρων Χριστιανικών Ομολογιών πού αναπτύχθηκαν στόν δυτικό χώρο, θά διαπιστώση ότι η νοοτροπία τής φιλαργυρίας καί τού νεοπλουτισμού διακρίνει τόν δυτικό Χριστιανισμό, μέ τόν θεολογικό σχολαστικισμό καί τόν προτεσταντικό ηθικισμό. Ο σχολαστικισμός τών Παπικών κάνει λόγο γιά τήν ευδαιμονία σέ αυτήν καί τήν άλλη ζωή, καί ο ηθικισμός τών Προτεσταντών δέν αρνείται τόν πλούτο, αρκεί νά είναι νόμιμη η κτήση του, δηλαδή ταυτίζει τό νόμιμο μέ τό ηθικό. Αντίθετα, η Ορθόδοξη ηθική πού είναι στήν βάση της ασκητική, προσδιορίζεται από τήν φιλοθεΐα καί τήν φιλανθρωπία, απεξαρτητοποιεί τόν άνθρωπο από τήν ύλη, θεραπεύει τά πάθη τής φιλοδοξίας, τής φιλαργυρίας καί τής φιληδονίας.

Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί αρκούνται σέ αυτά πού έχουν, αποφεύγουν τόν δανεισμό, ζούν ασκητικά, απομακρύνονται από τήν χλιδή καί τήν πολυτέλεια, καί, βεβαίως, ευεργετούν από τά υπάρχοντά τους εκείνους πού έχουν ανάγκη. Όταν διαβάση κανείς τήν Επί τού Όρους ομιλία τού Χριστού, πού αποτελεί τόν καταστατικό χάρτη τού Χριστιανισμού, βλέπει τό ασκητικό αυτό ήθος πού διδάσκεται από τόν Χριστό, τό οποίο μάς δίνει τήν ελευθερία καί κυρίως μάς οδηγεί στήν βίωση τής αγάπης τού Θεού, τής Βασιλείας τού Θεού.

Άς μάθουμε νά είμαστε ελεύθεροι, ανεξάρτητοι από οικονομικές πιέσεις.

Ο Μητροπολίτης

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ

Εκκλησιαστική Παρέμβαση, Ιούλιος 2012