Η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού - 19 Μαΐου

Η  Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού

Tου Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη

Ἡ 19η Μαΐου ἔχει ὁριστεῖ ἐδῶ καί ἀρκετά χρόνια ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων ὡς ἡμέρα ἀφιερωμένη στή γενοκτονία ἀπό τούς Τούρκους τοῦ ῾Ελληνισμοῦ τοῦ Πόντου. ῏Ηταν ἀπό ἐκεῖνες τῆς ἀποφάσεις τῆς Βουλῆς πού φανερώνουν ὅτι συχνά ὑπερβαίνεται ἡ πολιτική τῆς ἡττοπάθειας – νά τά ᾽χουμε καλά ἁπλῶς μέ τούς Τούρκους- ἡ ὁποία ἔχει διαπιστωθεῖ ὅτι ὄχι μόνον δέν βοηθάει στήν καλή γειτνίαση τῶν χωρῶν, ἀλλά συνήθως ἐκτρέφει τίς κατακτητικές βουλές τῶν θεωρουμένων πιό ἰσχυρῶν. Στήν προκειμένη περίπτωση τῶν Ποντίων ὁ καθορισμός τῆς συγκεκριμένης ἡμέρας ὡς ἡμέρας μνήμης τῆς γενοκτονίας τους ἔδειξε στή Μητροπολιτική ῾Ελλάδα, ἔστω καί σ᾽ ἕνα μικρό βαθμό, ὅτι ὑπάρχει ἕνα σημαντικότατο τμῆμα τοῦ ῾Ελληνισμοῦ, ἀπό τά ἐκλεκτότερα καί γνησιότερα, πού εἶναι ὁ Ποντιακός ῾Ελληνισμός, γεγονός πού ὁδηγεῖ πιστεύουμε σέ δύο ἀπό πλευρᾶς ἐθνικῆς καλά:

1) ἰσχυροποιεῖ τή θέση μας ἀπέναντι στά ἄλλα ἔθνη, ἀφοῦ φανερώνει τή διάθεσή μας νά μή ρίχνουμε στήν πυρά τῆς διπλωματίας ὅ,τι εἶναι ζήτημα ῾Ελληνικό, μ᾽ ἄλλα λόγια δείχνουμε ὅτι δέν εἴμαστα φοβισμένα ἀνθρωπάκια,

2) γίνεται γνωστό σέ ὅλους τούς ῞Ελληνες τῆς ῾Ελλάδος ὅτι ὁ ῾Ελληνισμός δέν ἐξαντλεῖται ἀκριβῶς στά ὅρια τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, ἀλλ᾽ ἁπλώνεται παντοῦ ὅπου ὑπάρχουν ῞Ελληνες. Καί ῞Ελληνες τέτοιοι πού ἔχουν ἀνεπτυγμένα ὅλα τά στοιχεῖα τοῦ ῾Ελληνισμοῦ - γλώσσα, θρησκευτική πίστη, ἤθη καί ἔθιμα – εἶναι οἱ Πόντιοι.

Ὅλοι σήμερα, γιά παράδειγμα, μετά ἀπό ἐπιστημονικές ἔρευνες πού ἔχουν γίνει, γνωρίζουν ὅτι ἡ Ποντιακή διάλεκτος εἶναι ἴσως ἡ καθαρότερη ἑλληνική διάλεκτος πού ὑπάρχει, ἡ ὁποία διασώζει ἀτόφια σέ μεγάλο βαθμό μορφές τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας. Ὅλοι σήμερα ἀναγνωρίζουν πόσο βαθύτατα ριζωμένη στήν ψυχή τῶν ῾Ελλήνων Ποντίων εἶναι ἡ ὀρθόδοξη Χριστιανική πίστη. Δέν εἶναι τυχαῖο μάλιστα ὅτι περιοχές τῆς ῾Ελλάδος, πού ἔτυχε νά ἔχουν Ποντίους στά ὅριά τους, παρουσίασαν καί παρουσιάζουν καί ἀπό πλευρᾶς ἐκκλησιαστικῆς μεγάλη ἀκμή. Ὅλοι ἐπίσης σήμερα ἔχουν διαπιστώσει, μετά μάλιστα καί ἀπό τήν προβολή πού ἔχουν τύχει μέσω κυρίως τῆς τηλεόρασης, τό πόσο ἐκφράζουν τήν ἑλληνική ψυχή τά ἤθη καί τά ἔθιμα τῶν Ποντίων. Ἡ παραδοσιακή λύρα, τά τραγούδια τους, ὁ Πυρρίχειος χορός ἀποτελοῦν ἐλάχιστα μόνον παραδείγματα.

Μέ τά δεδομένα αὐτά ὁ σύγχρονος νεοέλληνας ἀλλάζει ψυχολογία καί νοοτροπία. ᾽Αρχίζει νά διευρύνεται ἐθνικά καί νά νιώθει ὅτι ὁ ῾Ελληνισμός δέν εἶναι ὁ ῾Ελλαδισμός: νά θεωρεῖ κανείς ἑλληνικό ὅ,τι περικλείεται στά ὅρια τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους. Ὁ ῾Ελληνισμός ἔχει παγκόσμιες διαστάσεις, διότι εἶναι τρόπος ζωῆς, κάτω ἰδίως ἀπό τήν πνοή τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, πού ὑπάρχει καί ζεῖ ὅπου βρεθεῖ γνήσιος ἕλληνας. Τό ἀποδεικνύουν οἱ ἀνά τόν κόσμο ὅλο ἑλληνικές κοινότητες, εἴτε στίς Η.Π.Α. εἴτε στήν Αὐστραλία εἴτε ὁπουδήποτε. ῞Ωστε ὁ τονισμός τῆς 19ης Μαΐου θεωρεῖται αὐτονόητος γιά κάθε ἕναν πού νιώθει τήν παγκοσμιότητα αὐτή τοῦ ἑλληνισμοῦ καί δέν ἔχει χάσει τή στοιχειώδη ἀνθρωπιά του: νά συμπάσχει ὄχι ἁπλῶς μέ κάθε συνάνθρωπό του, ἀλλά μέ τόν ἴδιο τόν ἐξ αἵματος ἕλληνα ἀδελφό του.

Τί ἔγινε ὅμως τότε, ἔτσι ὥστε νά μιλᾶμε γιά γενοκτονία; Γράφει ἐπί τοῦ προκειμένου ὁ ἱστορικός Βλάσης ᾽Αγτζίδης:

῾Τό 1914 ἀρχίζουν (ἀπό τά νεοτουρκικά ἐπιτελεῖα) οἱ μεγάλες διώξεις κατά τῶν ῾Ελλήνων τῆς ᾽Ιωνίας καί τῆς ᾽Ανατολικῆς Θράκης. Τό 1915 γίνεται ἡ γενοκτονία τῶν ᾽Αρμενίων μέ 1,5 ἑκατομ. νεκρούς, ἐνῶ τό 1916 ἀρχίζει ἡ γενοκτονία τῶν ῾Ελλήνων στόν Πόντο μέ 353.000 ὥς τό 1923, ἀπό ἕναν πληθυσμό 700.000. Σέ ἔγγραφο τοῦ Αὐστριακοῦ ὑπουργοῦ ᾽Εξωτερικῶν πρός τό Βερολίνο ἀναφέρονται τά ἑξῆς: ῾Ἡ πολιτική τῶν Τούρκων εἶναι, μέσω μιᾶς γενικευμένης καταδιώξεως τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου, νά ἐξοντώσει τούς ῞Ελληνες ὡς ἐχθρούς τοῦ Κράτους, ὅπως πρίν τούς ᾽Αρμενίους. Οἱ Τοῦρκοι ἐφαρμόζουν τακτική ἐκτοπίσεως τῶν πληθυσμῶν, δίχως διάκριση καί δυνατότητα ἐπιβιώσεως, ἀπό τίς ἀκτές στό ἐσωτερικό τῆς χώρας, ὥστε οἱ ἐκτοπιζόμενοι νά εἶναι ἐκτεθειμένοι στήν ἀθλιότητα καί τόν θάνατο ἀπό πείνα. Τά ἐγκαταλειπόμενα σπίτια τῶν ἐξοριζομένων λεηλατοῦνται ἀπό τά τουρκικά τάγματα τιμωρίας ἤ καίονται καί καταστρέφονται. Καί ὅλα τά ἄλλα μέτρα, τά ὁποῖα εἰς τούς διωγμούς τῶν ᾽Αρμενίων εὑρίσκοντο εἰς ἡμερησίαν διάταξιν, ἐπαναλαμβάνονται τώρα ἐναντίον τῶν ῾Ελλήνων᾽.

Τά ἐλάχιστα αὐτά ἱστορικά στοιχεῖα εἶναι ἀρκετά νά μᾶς δείξουν τό μέγεθος τῆς καταστροφῆς, ἀλλά καί νά μᾶς κινητοποιήσουν νά μάθουμε πιό ἐκτεταμένα τή συγκεκριμένη ἱστορία, ἀνατρέχοντας στά διάφορα σχετικά μελετήματα πού ὑπάρχουν ἤ καί στά ἀφιερώματα πού γίνονται κάθε χρόνο ἀπό τούς Ποντιακούς συλλόγους καί ἀπό κάθε φορέα πού θέλει νά λειτουργεῖ μέ ἱστορική ἐπίγνωση καί μέ νόημα. Κι εἶναι ἴσως καιρός νά ξαναδιαβάσουμε τήν ἱστορία μας, ὄχι μέ τόν τρόπο ἀσφαλῶς τοῦ ἰσοπεδωτισμοῦ καί τῆς διπλωματικῆς ἄμβλυνσης τῶν κριτηρίων, ἀλλά μέ  τόν τρόπο τόν σφαιρικό καί ὁλοκληρωμένο, γιά νά ἔχουμε τίς ἀπαραίτητες ἐκεῖνες γνώσεις πού θά μᾶς δώσουν τή δυνατότητα νά καταλάβουμε τί σημαίνει νά εἶναι κανείς ῞Ελληνας. Πέραν ὅμως ἀπό αὐτό: θά πρέπει νά ἀλλάξουμε στάση ζωῆς ἔναντι τῶν Ποντίων ἀφενός, οἱ ὁποῖοι καταφεύγουν διωγμένοι στήν πατρίδα μας, διότι εἶναι καί ἐκείνων ἡ πατρίδα, ἀλλά καί ἔναντι τῶν Ποντίων τῆς Ρωσίας καί ἁπανταχοῦ τῆς γῆς ἀφετέρου, διότι εἶναι κομμάτι ὅπως εἴπαμε τοῦ ἴδιου μας τοῦ ἑαυτοῦ. Ἡ σκέψη μας, ἡ προσευχή μας, ἡ κάθε εἴδους βοήθειά μας θά πρέπει νά τούς συνοδεύουν, γιά νά ξεπερνιέται ἡ πικρία τους τῶν τόσων χρόνων, ὅτι δηλαδή καί ὅτι βρίσκονται μακριά ἀπό τούς ὁμοεθνεῖς τους ῞Ελληνες, ἀλλά καί κυρίως ὅτι εἶναι ξεχασμένοι ἀπό αὐτούς.

Νομίζουμε ὅτι στό σημεῖο αὐτό ταιριάζει ἀπόλυτα ἕνα γράμμα ἑνός δασκάλου, τοῦ ᾽Αχιλλέα Τσεπίδη, πού τό ἔστειλε στήν ῾Ελλάδα πρίν ἀπό ἀρκετά βεβαίως χρόνια, στίς 30 Μαρτίου 1991, ἀπό τό Γελεντσίκ τῆς Ρωσίας, ἀλλά πού νομίζουμε ὅτι δέν χάνει ποτέ τήν ἐπικαιρότητά του. Τό ἀντιγράφουμε ὅπως ἔχει:

῾Γράμμα στή μάνα ῾Ελλάδα᾽

῾Τρεῖς χιλιετίες πρίν, ἐσύ, ἡ μεγαλύτερη διαφωτίστρια τοῦ κόσμου, ἔστειλες τούς γιούς σου σ᾽ ὅλες τίς γωνιές τῆς γῆς, γιά νά φέρουν στούς ἀνθρώπους πολιτισμό καί ἐπιστήμη, γιά νά διδάξουν τούς ἀνθρώπους τήν ἀλήθεια καί τά γράμματα, νά γνωρίσουν χῶρες καί λαούς, κόσμο καί ἀγάπη. ᾽Εμεῖς, τά παιδιά σου, τολμοῦμε νά πιστεύουμε ὅτι τήν ἐντολή πού μᾶς ἔδωσες, τήν ἐκπληρώσαμε. Αὐτό βεβαιώνουν οἱ ἱστορίες τῶν χωρῶν πού ἐπισκεφθήκαμε. Τά παιδιά σου ἔμειναν ἴδια, μόνο πού γεράσαμε στή διάρκεια τόσων ἐτῶν. ᾽Ελπίζουμε νά μᾶς θυμᾶσαι κι ἐσύ. ῎Αν ἤξερες πόσο νοσταλγήσαμε γιά μητρική ἀγάπη, τήν ὁποία στερούμαστε τόσους αἰῶνες. ᾽Εσύ μᾶλλον πῆρες εἴδηση ὅτι ἑτοιμαστήκαμε γιά τό ταξίδι, ῾γιά νά ᾽ρθοῦμε σέ σένα᾽. ῎Ανοιξε τήν ἀγκαλιά σου, πάρε τά παιδιά σου, χάιδεψέ τα, τάισέ τα, νά νοιώθουν τά χάδια σου, τήν ἀγάπη σου. Μήν ἀμφιβάλλεις ὅτι τά παιδιά σου ἔμειναν ἴδια ὅπως τρεῖς χιλιάδες χρόνια πρίν. Σ᾽ ἀγαπήσαμε μέ πόθο καί δέν σέ ἀλλάζουμε μέ τίποτα. Συνειδητοποιοῦμε ὅτι πρέπει νά εἴμαστε κοντά σου γιά νά σοῦ δώσουμε δύναμη, γιά νά σέ κρατήσουμε στίς δύσκολες στιγμές, νά σέ περιβάλουμε μέ τήν ἀγάπη μας, νά σέ βοηθήσουμε νά ἀποκτήσεις τή δεύτερη νιότη. Πές μας μόνο ῾Σᾶς περιμένω, παιδιά μου᾽. Καί θά ᾽ρθοῦμε᾽.

Ακολουθείν