Κυριακή του Πάσχα – Ο «πρωτότοκος εκ των νεκρών»

«Ο ΠΡΩΤΟΤΟΚΟΣ ΕΚ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ».

Ἡ πίστις εἰς τήν ἐκ νεκρῶν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ συνεπάγεται καί βεβαιώνει τήν πίστιν μας εἰς τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν τῶν ἀνθρώπων.

Σύμφωνα μέ τήν βιβλική ἀντίληψη καί διδασκαλία ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος καί κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο ἦταν καταδικασμένο ἕνεκα τῆς πτώσεως καί τῶν ἁμαρτιῶν του νά ὑποκύψει εἰς τήν ἐξουσίαν τοῦ θανάτου. Θάνατος πάλι κατά τήν βιβλική ἀντίληψη καί διδασκαλία σημαίνει δύο τινά, ἀφενός μέν ἡ ψυχή νά μείνει αἰχμάλωτη εἰς τόν Ἅδη, ἀφετέρου δέ τό σῶμα νά σαπίσει στόν τάφο. Ἕνας μόνο δέν ὑπέστη αὐτές τίς τραγικές καί ὀδυνηρές συνέπειες, ἄν καί ὑπέκυψε στήν ἐξουσία τοῦ θανάτου. Αὐτός εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ἀπέθανε ἀλλά ἡ ψυχή του δέν ἔμεινε στόν Ἅδη καί τό σῶμα του δέν διεφθάρει στόν τάφο. Ἔτσι ἐπληρώθει ἡ προφητεία τοῦ Δαυΐδ λέγουσα: «οὐκ ἐγκαταλείψεις τήν ψυχήν μου εἰς Ἅδην, οὐδέ δώσεις τόν ὅσιόν σου ἰδεῖν διαφθοράν» (Ψαλμ. ιστ΄10).

Αὐτά ὁ σοφός κατά τά θεία Μάρκος ἐπίσκοπος Ἱδροῦντος, ὁ ποιητής τῶν τροπαρίων ἀπό πρώτης ὠδῆς ἕως πέμπτης τοῦ κανόνος τοῦ Ὄρθρου τοῦ Μ. Σαββάτου γνωρίζων καί καταπλαγείς ἔτσι ἐξυμνεῖ τόν συνόν τῷ Θεῷ Λόγῳ ἀπόρρητον μυστήριον: «Διά θανάτου τόν θνητόν, διά ταφῆς τό φθαρτόν μεταβάλλεις, ἀφθαρτίζεις γάρ θεοπρεπέστατα, ἀπαθανατίζων τό πρόσλημμα. Ἡ γάρ σάρξ σου οὐκ εἶδε, Δέσποτα, διαφθοράν οὐδέ ἡ ψυχή σου εἰς Ἅδου ξενοπρεπῶς ἐγκαταλελειπται» (β΄τροπάριο ε΄ ὠδῆς).

Ὅτι ἡ ἀνωτέρω Δαυΐδική προφητεία ἀναφέρεται εἰς τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν καί ἐπληρώθει διά τοῦ θανάτου καί τῆς Ἀναστάσεώς Του μᾶς διδάσκει ὁ κορυφαῖος τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρος κηρύξας κατά τήν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς ταῦτα:

«(Ὁ Δαυΐδ) προφήτης οὖν ὑπάρχων, καὶ εἰδὼς ὅτι ὅρκῳ ὤμοσεν αὐτῷ ὁ Θεὸς ἐκ καρποῦ τῆς ὀσφύος αὐτοῦ τὸ κατὰ σάρκα ἀναστήσειν τὸν Χριστὸν καθίσαι ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, προϊδὼν ἐλάλησε περὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ὅτι οὐ κατελείφθη ἡ ψυχὴ αὐτοῦ εἰς ᾅδου οὔτε ἡ σὰρξ αὐτοῦ εἶδε διαφθοράν. τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ Θεός, οὗ πάντες ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυρες » (Πράξ. β΄30-32).

Καί ὁ Κύριος ὑπέκυψεν εἰς τήν ἐξουσίαν τοῦ θανάτου καί κατῆλθεν εἰς Ἅδου ταμεία ὄχι ὅμως καθ’ ὅν τρόπον οἱ ἀσθενεῖς καί ἁμαρτωλοί ἄνθρωποι. Ἦταν ἐλεύθερος ἀπό τίς συνέπειες τοῦ θανάτου. Ἐπειδή ἦταν ἀναμάρτητος. Ἦταν κατά τήν γραφικήν διδασκαλία καί ἔκφραση «ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος» (Ψαλ. 87, 5). Ὡστόσο ὅμως ὁ Κύριος οἰκονομικῶς ἑκουσίως ὑπήχθη εἰς τήν ἐξουσίαν τοῦ θανάτου ἐξ ἄκρας ἀγαθότητος καί φιλανθρωπίας, ἵνα διά τοῦ ἰδικοῦ του θανάτου ἐλευθερώσει τούς δεσμίους καί αἰχμαλώτους τοῦ Ἅδου καί τοῦ θανάτου, ἵνα διαβιβάσει τό ἀνθρώπινο γένος ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν, ἐκ τῆς φθορᾶς εἰς τήν ἀφθαρσίαν, ἐκ χώρας καί σκιᾶς θανάτου ἐν χώρα ζώντων ἵνα μεταδώσῃ εἰς ἅπαντες ἀφθαρσίαν καί ζωήν.

Πιστεύουμε, ὅτι τόν Ἀναστάντα Κύριο θά ἀκολουθήσουν στήν ἀνάσταση ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Αὐτή ἡ πίστη στήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν εἶναι τό κέντρο τῆς πίστεως μας καί τῆς ἐλπίδας μας. Εἶναι τόσο βασική ὥστε ἡ Ἐκκλησία τήν ἐνέταξε στό σύμβολο τῆς πίστεως μας ὅπου ὁμολογοῦμεν : «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν».

Ἔτσι νοεῖται καί κατανοεῖται ὁ λόγος τοῦ τρισκαιδεκάτου τῶν ἁγίων Ἀποστόλων τοῦ Παύλου λέγοντος, ὅτι ὁ Χριστός ἀναστάς ἐκ τῶν νεκρῶν ἐγένετο «ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων» (Α΄ Κορ. ιε΄2). «πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν » (Κολ. α΄ 18).

Αὐτή ἡ καταπληκτική πίστη ὁδήγησε τόν θεῖο Παῦλο νά συλλογισθεῖ καί νά γράψει ὅτι : «εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, κενὸν ἄρα τὸ κήρυγμα ἡμῶν, κενὴ δὲ καὶ ἡ πίστις ὑμῶν» (Πρός Κορ. Α΄, ιε΄14). Ἀλλά καί νά διακηρύξει βεβαιώνοντάς μας διά τήν ἀνάσταση ὅτι: «Νυνὶ δὲ Χριστὸς ἐγήγερται ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο. ἐπειδὴ γὰρ δι' ἀνθρώπου ὁ θάνατος, καὶ δι' ἀνθρώπου ἀνάστασις νεκρῶν. ὥσπερ γὰρ ἐν τῷ Ἀδὰμ πάντες ἀποθνήσκουσιν, οὕτω καὶ ἐν τῷ Χριστῷ πάντες ζωοποιηθήσονται» (Πρός Κορ. Α΄, ιε΄20-22).

Ἕνεκεν τούτων καί πανηγυρίζει ἐνθέως ὁ θεῖος μελωδός Κοσμᾶς Μαϊουμᾶ, ὁ ποιητής τῶν εἰρμῶν καί τροπαρίων ἀπό τῆς ἕκτης ὠδῆς ἕως τῆς ἐνάτης τοῦ κανόνος τοῦ Ὄρθρου τοῦ Μ. Σαββάτου μέλπων ὅτι: «Βροτοκτόνον, ἀλλ' οὐ θεοκτόνον, ἔφυ τὸ πταῖσμα τοῦ Ἀδάμ·». Καί στόν ἕτερον «Βασιλεύει, ἀλλ' οὐκ αἰωνίζει, ᾍδης τοῦ γένους τῶν βροτῶν· σὺ γὰρ τεθεὶς ἐν τάφῳ, Κραταιέ ζωαρχικῇ παλάμῃ, τὰ τοῦ θανάτου, κλεῖθρα διεσπάραξας, καὶ ἐκήρυξας τοῖς ἀπ' αἰῶνος ἐκεῖ καθεύδουσι λύτρωσιν ἀψευδῆ, Σῶτερ γεγονὼς νεκρῶν πρωτότοκος» (β΄καί γ΄ τροπάρια τῆ στ΄ ὠδῆς).

Αρχιμ. Καλλίνικος Νικολάου – Ι. Μητρόπολη Καισαριανής.