Κυριακή Δ΄ Νηστειών - Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

 

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Εβρ. β΄ 11-18

Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λουκ. α΄24-38

 «Χαίρε, κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου Ευλογημένη συ εν γυναιξίν» (Λουκ. α΄ 28)

 Διπλή η σημερινή γιορτή. Γιορτή θρησκευτική, αλλά και εθνική. Διπλή γιορτή, αλλά που τις συνδέει μια μόνο λέξη, η λέξη ελευθερία. Ελευθερία πνευματική, αλλά και ελευθερία εθνική. Ελευθερία από το ζυγό της δουλείας της αμαρτίας, αλλά και ελευθερία από την τεσσάρων αιώνων δουλεία στους Τούρκους.

Ελευθερία. Ένα δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο που τον κάνει να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα δημιουργήματα, αλλά και το οποίο καταχράται, γεγονός που τον οδηγεί στην πτώση. Έτσι, η ελευθερία μετά την απώλεια της σαν θεϊκό δώρο μεταβάλλεται διαχρονικά σαν το ιδανικό κίνητρο που εμψυχώνει τον άνθρωπο στον αγώνα για την αποτίναξη του ζυγού, είτε της αμαρτίας, είτε του ζυγού της εθνικής υποδούλωσης.

Και οι δυο μορφές ζυγού και δουλείας έχουν σαν μοναδικό υπαίτιο τον άνθρωπο. Η κατάχρηση της ελευθερίας μέσα από την πτώση, τα πάθη, τον εγωισμό και όλες τις αδυναμίες, οδηγεί τον άνθρωπο στην υποδούλωση, στην αμαρτία και την εθνική ταπείνωση.

Όπως κοινή είναι η λέξη που συνδέει και τις δυο γιορτές, κοινή είναι και η λέξη που τις χαρακτηρίζει όταν στερηθούν την ελευθερία, είτε αυτή είναι πνευματική, είτε εθνική. Και αυτή είναι η λέξη «δουλεία». Ο Απόστολος Παύλος μας προτρέπει: «Τη ελευθερία ουν, η Χριστός ημάς ηλευθέρωσε, στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε» (Γαλ. ε΄ι). «Ο Χριστός μας απελευθέρωσε για να είμαστε ελεύθεροι. Παραμένετε, λοιπόν σταθεροί στην ελευθερία και να μην ξαναμπαίνετε κάτω από ζυγό δουλείας».

Για την απελευθέρωση, λοιπόν, του ανθρώπου από την δουλεία της αμαρτίας μεταφέρει ο Θεός δια του Αγγέλου το μήνυμα της προσωπικής, αλλά και της παγκόσμιας χαράς. Μέσα από την προσφώνηση «Χαίρε κεχαριτωμένη» του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, πέραν από την προσωπική χαρά της Θεοτόκου προαναγγέλλει  και την παγκόσμια χαρά, γιατί με τον Ευαγγελισμό επαναφέρει τη χαρά στον παγκόσμιο άνθρωπο. Τούτο επαναβεβαιώνεται πάλι δια του αγγελικού λόγου κατά την νύκτα της γέννησης προς τους ποιμένες: «Μη φοβείσθε· ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τω λαώ ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ ος έστι Χριστός Κύριος» (Λουκ. β΄10-11). Δηλαδή: «Μην τρομάζετε! Σας φέρνω χαρμόσυνο άγγελμα, που θα γεμίσει με χαρά όλον τον κόσμο. Σήμερα, στην πόλη του Δαυίδ γεννήθηκε για σας σωτήρας κι αυτός είναι ο Χριστός, ο Κύριος».

«Χαίρε κεχαριτωμένη», «Χαίρε εσύ, προικισμένη, με τη χάρη του Θεού». Χαιρετισμός πρωτάκουστος, μοναδικός. Μέσα από το χαιρετισμό της χαράς προς τη Θεοτόκον μεταφέρεται στον παγκόσμιο άνθρωπο η λύση του δεσμού της λύπης που επεβλήθει στην Εύα μετά την πτώση. Χαίρε, λοιπόν, γιατί δια μέσου σου έρχεται Εκείνος που θα εξαφανίσει τη λύπη.

«Χαίρε κεχαριτωμένη», εσύ που πήρες από το Θεό πολλές και μεγάλες δωρεές, με τη μεγαλύτερη απ’ όλες το ότι αξιώθηκες να γίνεις μητέρα του Θεού. Μη φοβάσαι, λοιπόν και μη ταράσσεσαι. Μη φοβάσαι Μαριάμ, γιατί ο Θεός έχει εκδηλώσει τη Χάρη του σε σένα. Μάλιστα η εκδήλωση αυτής της χάριτος θα είναι άμεση. «Ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν». Θα μείνεις έγκυος  θα γεννήσεις γιο και  θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός  θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου. Η προσφορά του Θεού προς την ανθρωπότητα βρίσκει ανταπόκριση στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Έτσι, μετά τον αρχικό φόβο, μετά την αρχική έκπληξη, η Παρθένος Μαρία υποτάσσεται θέλημα του Θεού, ιδιαίτερα όταν πληροφορείται δια την «εκ Πνεύματος Αγίου» υπερφυσική σύλληψη και κυοφορία. «Είπε δε Μαριάμ ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου».

Υποκλίνεται, λοιπόν, ευλαβικά και υποτάσσεται στο θέλημα του Θεού. Μέσα από τη δική της ελεύθερη συγκατάθεση έχουμε την αποδοχή και συγκατάθεση του ανθρώπινου γένους στην προσφορά αυτή του Θεού. Σε αντίθεση με την Εύα που υπήρξε, απειθής και ανυπάκουη, η Παρθένος Μαρία είναι υπάκουη. Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή δεν προβάλλει τη δική της ανθρώπινη επιθυμία, ούτε και τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε ο αρραβώνας της με τον Ιωσήφ, καθώς και το δημόσιο εξευτελισμό της. Αντίθετα υποτάσσεται εξ’ ολοκλήρου στο θέλημα του Θεού και αφήνει την έκβαση των γεγονότων στα χέρια του Θεού.

Η Παρθένος Μαρία αποδέχεται το μυστήριο και υποκλίνεται ευλαβικά στο Θεό και στο θέλημα Του. Με την ελεύθερη συγκατάθεση της αποκαθιστά ότι κατέστρεψε η Εύα με την παρακοή. Εμείς,  όμως, ανταποκρινόμαστε στο κάλεσμα του Θεού και σε ποιο βαθμό; Ποια η δική μας συμπεριφορά και στάση όχι μόνο απέναντι του Θεού, αλλά και απέναντι της Υπεραγίας Θεοτόκου; Την τιμούμε επάξια, όπως την τίμησαν οι ουρανοί; Ιδιαίτερα επιβεβαιώνουμε τον προφητικό της λόγο για μακαρισμό της από όλες τις γενεές; Και δεν εννοούμε να γιορτάζουμε τη μνήμη της και να επικαλούμαστε το όνομα της την ώρα του κινδύνου. Εννοούμε κυρίως να παραδειγματιζόμαστε από τη ζωή της.

Αυτή, λοιπόν, που έγινε η σκάλα για να κατεβεί ο Θεός στη γη και η γέφυρα για να μεταφέρει τους ανθρώπους στον ουρανό, αυτή ας γίνει και η δική μας γέφυρα που θα μας επανασυνδέει με το Θεό. Όμως κατά τη σημερινή μέρα, πέραν από τον Ευαγγελισμό και την τιμή προς τη Θεοτόκον, σαν Ελληνισμός έχουμε ακόμα ένα λόγο να γιορτάζουμε. Πέρα από την πνευματική μας ελευθερία, σήμερα γιορτάζουμε και την εθνική μας ελευθερία. Οι ήρωες του 1821 εμψυχωμένοι από το ιδανικό  της ελευθερίας, αλλά και με βαθειά πίστη προς την Υπεραγία Θεοτόκο, οδηγήθηκαν σε μεγαλειώδεις αγώνες και σε πολλές θυσίες που έφεραν το «ποθούμενον» κατά τον Κοσμά τον Αιτωλό, δηλαδή την ελευθερία.

Αδελφοί μου, οι  ήρωες του 1821 εμπνευσμένοι από τη σημερινή συγκατάβαση του Θεού και της Θεοτόκου, στη συνέχεια συγκαταβαίνουν και αυτοί σαν δέχονται το κάλεσμα της Πατρίδας. Για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την ελευθερία πρόσφεραν τα πάντα, ακόμα και τη ζωή τους. Εμείς πόσο τους τιμούμε σήμερα; Σήμερα που έχει απολυτοποιηθεί ο εγωισμός, ο δε αποπροσανατολισμός από τις θρησκευτικές και εθνικές μας παραδόσεις αυξάνεται συνεχώς, ας ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας. Η ελευθερία από κάθε μορφής δουλειά, πνευματική, ηθική, εθνική ή προσωπική είναι μόνη μας διέξοδος  στα σημερινά μας αδιέξοδα. Η διπλή γιορτή μας χαράσσει το δρόμο. Ας τον ακολουθήσουμε. Αμήν.

Θεόδωρος Αντωνιάδης – Μητρόπολη Πάφου