Επίσκοπος Καρπασίας Χριστοφόρος, Η ιδέα για μια πανθρησκεία και η μοναδικότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Η ΙΔΕΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑ  ΚΑΙ Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 

υπό Αρχιμανδρίτου (νυν Ἐπισκόπου  Καρπασίας) Χριστοφόρου Τσιάκκα, Εντεταλμένου της Εκκλησίας της Κύπρου στην ΙΑ' Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη

   Όλες οι ομάδες της κίνησης της «Νέας Εποχής» και γενικώτερα του Αποκρυφισμού και της παραθρησκείας, κηρύττουν την ιδέα μίας ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΣ γιατί, όπως υποστηρίζουν, όλες οι θρησκείες πιστεύουν στον ίδιο «Θεό» και οδηγούν στον ίδιο σκοπό, με τη μόνη διαφορά ότι η κάθε μία αποτελεί και ένα διαφορετικό δρόμο.

Η θέση της κίνησης αυτής είναι ξεκάθαρη: Ο Θεός των ορθοδόξων, καθολικών, προτεσταντών Χριστιανών είναι ίδιος με το Θεό του Σωκράτη, ίδιος με το Θεό των Βουδιστών, των Ινδουιστών, των Κινέζων των Μωαμεθανών κ.τ.λ. Στον ίδιο Θε­ό προσεύχονται όλοι αλλά με διαφορετικές μεθό­δους. Ετσι καταλήγουν στην πρόταση για δη­μιουργία ενός «Παγκοσμίου Συμβουλίου Θρησκειών και Μεταφυσικών Οργανώσεων» κατά το πρότυπο του «Παγκοσμίου Συμβουλίου Χριστιανικών Εκκλησιών» (Άγη Σαρακηνού, οι Μεταφυσικές και Θρησκευτικές Οργανώνεις στην Ελλάδα, σελίς 12).

Με αυτόν τον τρόπο οι ποικιλόμορφες ομάδες σπέρνουν έντεχνα, χρησιμοποιώντας ακόμα και Χριστιανικούς όρους με διαφορετικό νόημα, την σύγχυση και την αμφιβολία ανάμεσα στους αστήρικτους και εν πολλοίς ακατήχητους Χριστιανούς. Συχνά ακούμε ανθρώπους που παγιδεύτηκαν στα πλοκάμια των οργανώσεων αυτών και υποστηρίζουν ότι από τότε που γνώρισαν την οργάνωση έγιναν καλύτεροι Χριστιανοί.

Ας πάρουμε μία τέτοια περίπτωση για να εξετάσουμε και να δούμε, εάν πράγματι γίνονται κα­λύτεροι Χριστιανοί ή όχι, όσοι ασπάζονται τέτοιες θέαεις ή εντάσσονται σε αιρετικές ομάδες.

Η περίπτωση που θα αναφέρουμε πιο κάτω αφορά την γκουρουϊστική οργάνωση της «Αρμονικής Ζωής» του Ρόμπερτ Νάτζεμυ, που δρα και στην Κύπρο.

Κάποια Κυριακή μας επισκέφτηκε ένας οπαδός του Νάτζεμυ, ο οποίος ήταν μορφωμένος και με θέση μέσα στην κοινωνία. Εκκλησιάστηκε στο Μοναστήρι μας και στο τέλος κάθησε στο Συνο­δικό, όπου έλαβε μέρος σε συζήτηση πάνω σε θέ­ματα πνευματικής οικοδομής. Μέχρις εκείνη την στιγμή δεν είχε κάνει φανερή την σχέση του με την πιο πάνω ομάδα αλλά ούτε και αντιλήφθηκα τίποτα στην αρχή.

Όταν καθήσαμε μόνοι να συζητήσουμε, μου απεκάλυψε ότι ανήκε στην οργάνωση της «Αρμονικής Ζωής» και ότι με επισκέφτηκε για να με πείσει ότι έκανα λάθος στις εκτιμήσεις μου για τον Ρ. Νάτζεμυ και την οργάνωσή του. Μου είπε ότι είναι μια φιλοσοφική σχολή, που βοηθά τον άνθρωπο να γίνει καλύτερος και να εξελιχθεί επαγγελματικά. Αυτός ήταν άνθρωπος, που από μικρή ηλικία αγαπούμε την Εκκλησία και ότι τίποτα το κακό ή αντιχριστιανικό δεν παρατήρησε στην οργάνωση αυτή. Η στερεότυπη φράση που επαναλάμβανε ήταν: «Πολλοί έγιναν καλύτεροι Χριστιανοί από τό­τε που πήγαν στην ‘Αρμονική Ζωή’».

Αφού τον άκουσα προσεκτικά, του υπέδειξα τις αντιχριστιανικές δοξασίες και διδασκαλίες της οργάνωσης, που προέρχονταν μέσα από τα δικά της έντυπα, τα οποία και ο ίδιος χρησιμοποιούσε στα σχετικά σεμινάρια. Παραθέτω ενδεικτικά μερι­κά τέτοια παραδείγματα:

Στο βιβλίο του Δασκάλου της «Αρμονικής Ζωής» Ρ. Νάτζεμυ, «Εισαγωγή στη Διδασκαλία του Sai Baba» εκδ. Αρμονική Ζωή, σελ. 11-13, Αναφέρεται το εξής χαρακτηριστικό κείμενο:

«Ο Satya Sai Baba γεννήθηκε στις 23 Νοεμβρί­ου 1923, και ζει στην Ινδία... Ο ίδιος ο Sai Baba εξηγεί ότι έχει ενσαρκωθεί για ν' αλλάξει το ρεύμα της ανθρώπινης πορείας που οδηγεί προς μία καταστροφή, εξ αιτίας της γενικής ηθικής πτώσης, της έλλειψης αξιών και συνειδητότητας... Το μήνημα του Sai Baba είναι η βασική φιλοσοφία πίσω από κάθε θρησκεία... Ο Sai Baba περιέχει τις ιδιό­τητες της παντογνωσίας, της οικουμενικής αγάπης, της απόλυτης αταραξίας και θεϊκής δημιουργικής δύναμης. Γνωρίζει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον κάθε ατόμου που βρίσκεται εδώ πάνω στη γη... Για να έχει κάποιος την εμπειρία αυτών των ιδιοτήτων του, θα πρέπει να έρθει σ' επαφή μαζί του είτε στο υλικό επίπεδο, είτε νοερά, είτε υπερβατικά. Είθε η διδασκαλία του να σας βοηθήσει όσο βοήθησε κι εμένα».

Το κείμενο αυτό προσδιορίζει ξεκάθαρα το θρη­σκευτικό - αντιχριστιανικό χαρακτήρα της «Αρμο­νικής Ζωής». Πρόκειται περί παραθρησκευτικής -γκουρουϊστικής οργάνωσης, η οποία στηρίζει τη διδασκαλία της στον Ινδό Γκουρού Sai Baba τον οποίον και θεοποιεί.

Ο πιο πάνω χαρακτήρας της οργάνωσης φαί­νεται και από το παρακάτω κείμενο που είναι παρμένο από το βιβλίο της, «Η υπερπροσωπική Ζωή», Αθήνα, Οκτώβριος 1998:

«Αφιερώνουμε την παρούσα δεκάτη τρίτη έκδοση στον συγγραφέα με την έννοια τόσο του υπερπροσωπικού του εαυτού σαν Χριστού, όσο και με την ανθρώπινή του έκφραση με την οποία Εκείνος εκδήλωσε τον Λόγο Του σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον εντός μας Πατέρα, του Οποίου η φωνή μίλησε μέσα απ' αυτές τις σελίδες, φέρνοντας ένα μήνυμα που τους ξύπνησε ώστε να αποκτήσουν επίγνωση του αληθινού τους εαυτού».

Είναι φανερό ότι η «Αρμονική Ζωή» θεοποιεί και ταυτίζει τον συγγραφέα του πιο πάνω βιβλί­ου με τον Χριστό.

Εάν κάποιος δε γνώριζε τα κείμενα αυτά της οργάνωσης και μιλούσε με οποιονδήποτε οπαδό της ή και τον ίδιο τον Δάσκαλό της, θα είχε την εντύπωση ότι έχει να κάνει με πάρα πολύ καλούς Χριστιανούς. Γνωρίζοντας όμως το αντίστροφο και αιρετικό περιεχόμενο, που δίνουν στους όρους «Χριστός», «Χριστιανοί», «Θεός», «Θρησκεία», τό­τε καταλαβαίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους, οι οποίοι διδάσκουν πράγματα, που είναι από κάθε άποψη ασυμβίβαστα με την Ορθό­δοξη Χριστιανική πίστη μας. Είναι δε, όχι μόνο ασυμβίβαστα με την ορθόδοξη πίστη, αλλά είναι και επικίνδυνα για τους δη­μοκρατικούς και ηθικούς θεσμούς της κοινωνίας μας.

Ο Ρ. Νάτζεμυ στο βιβλίο του η «Ψυχολογία της Ευτυχίας» (σελ. 147) γράφει:

«Πρέπει να προσπαθήσουμε να πείσουμε τον εαυτό μας γι' αυτή την Αλήθεια. Πως τα παιδιά μας δεν είναι δικά μας παιδιά αλλά αφυπνιζόμενες ψυχές που πρέπει να εκπληρώσουν το δικό τους προορισμό. Ο σύντροφός μας δεν είναι δι­κός μας σύντροφος, Αλλά ένα αφυπνιζόμενο ον, ένα αθάνατο ον που έχει παίξει το ρόλο του συ­ντρόφου πολλών άλλων σε πολλά άλλα θεατρικά έργα περασμένων ζωών. Πρέπει να δούμε πέρα από τα έπιφανειακά ρούχα της εθνικότητας, του πολιτικού κόμματος, της θρησκείας, του χρώμα­τος, του φύλου, της ηλικίας, της εμφάνισης και της κοινωνικής τάξης και να δούμε κάθε άνθρωπο σαν ένα αφυπνιζόμενο ον που βρίσκεται στο δρόμο προς την Ανώτερη συνειδητότητα».

Οι επικίνδυνες δοξασίες του κάρμα και της μετενσάρκωσης, που προβάλλονται έντονα από την οργάνωση αυτή αλλά και από πολλές άλλες, ακυρώνουν κάθε ηθική παραδεδεγμένη αξία και ανατρέπουν όλους τους κοινωνικούς θεσμούς. Εαν κάποιο παιδί ή μεσήλικας διαβάσει τις παρα­πάνω θεωρίες και δώσει πίστη σ'αυτές, τότε οι σχέσεις με τους γονείς ή τους συζύγους ανατρέπονται εκ θεμελίων. Τα παιδιά, δεν θα υπακούουν στους γονείς τους αφού δεν θα ανήκουν σ'αυτούς, αλλά απλώς θα τους θεωρούν ως τα μέσα που τους έφεραν ως αφυπνιζόμενες ψυχές στον κόσμο. Οι δε σύζυγοι αφού δεν ανήκουν ο ένας στον άλλον, αλλά έχουν παίξει τον ρόλο πολλών άλλων συντρόφων σε προηγούμενες ζω­ές, θα μπορούν να απατούν ή να εγκαταλείπουν ο ένας τον άλλον όπως και όποτε θελήσουν.

Οι δοξασίες αυτές, ή για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι οι κακοδοξίες αυτές, ανατρέπουν την περί Θεού, ανθρώπου και κόσμου Χριστια­νική αντίληψη, διότι θεμελιώνονται στην κοσμοθεωριακή αντίληψη των Ανατολικών θρησκειών και του αποκρυφισμού. Ακυρώνουν την Χριστια­νική αντίληψη περί ελευθερίας, ευθύνης, μοναδι­κότητας του προσώπου, δικαιοσύνης και θεσμών κοινωνικής πρόνοιας (βλέπε και Πορίσματα Θ' Πανορθοδόξου Συνδιασκέψεως για θέματα Αιρέσεων και Παραθρησκείας, Οκτώβριος 1997).

Παρ' ό,τι τα πιο πάνω φανερώνουν ξεκάθα­ρα τις αντιχριστιανικές θέσεις της οργάνωσης, οι οπαδοί της βρίσκονται σε τέτοια σύγχυση και εξάρτηση, ώστε να μην μπορούν να ξεχωρίσουν την αλήθεια από την πλάνη.

Ένδειξη αυτής της σύγχυσης είναι και η πιο κάτω επιστολή, που λάβαμε από οπαδό της «Αρμονικής Ζωής» και η οποία, αντί να αντι­κρούσει τις θέσεις μας, απλώς μας κατηγορεί για «συκοφαντίες». Έγραφε λοιπόν η επιστολή:

«Προς Σεβάσμιο Αρχιμανδρίτη Χρ. Τσιάκκα. Σεβάσμιε Πατέρα,

Εντελώς συμπτωματικά έπεσε στα χέρια μου η τελευταία έκδοση της «ΕΝΉΜΕΡΩΣΙΣ», όπου αναφέρεστε στον «Θεό της Αρμονικής Ζωής» και στο Νάτζεμυ. Πάτερ μου -με όλο τον σεβασμό- παρερμηνεύ­ετε την πραγματικότητα μέχρι «συκοφαντίας».

Διερωτούμαι -έτσι εξαπλώθηκε και μεγαλούρ­γησε ο Χριστιανισμός ή γιατί έλαμψε η πραγμα­τική του Αλήθεια για ορθότητα; θα ήταν πολύ πιο σωστό - πάντα κατά την ταπεινή μου γνώ­μη- να μιλάτε για το τι κάνει ο Χριστιανισμός παρά να προσπαθείτε να τον «προστατεύετε» με αυτόν τον τρόπο! Ή μήπως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Με όλο μου το σεβασμό τόσο προς το σχήμα σας όσο και προς τις γνώσεις σας, Με εκτίμηση, Ν..... Ε..»

Για την οργάνωση αυτή, καθώς και για τον επιστολογράφο, αλήθεια την οποία και εμείς πρέπει να «δεχθούμε» για να είμαστε σωστοί Χριστιανοί, είναι η θέση του «Θεού της Αρμο­νικής Ζωής» Σάι Μπάμπα, ότι ο «Ιησούς Χρι­στός πρώτα είπε πως είναι ο Αγγελιοφόρος του Θεού, έπειτα ανάγγειλε πως είναι ο Υιός του Θεού και ακόμη αργότερα δήλωσε πως δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σ' Αυτόν και στον Πατέρα Του, πως και οι δύο είναι Ένα. Μ' αυτόν τον τρόπο ο Ιησούς περιέγραψε τα δια­φορετικά είδη σχέσεων με το Θεό. Στην πρώτη σχέση νοιώθει κανείς ξεχωριστός από το Θεό. Έπειτα νοιώθει πως έχει δεσμό με το Θεό, όπως τον περιγράφει η δήλωση του Ιησού «Είμαι ο Υιός του Θεού». Η τελική σχέση είναι η ολοκληρωτική ταύτισή Του με τον Θεό. «Εγώ και ο Πατέρας μου είμαστε Ένα». (Ρ. Νάτζεμυ, Εισαγωγή στη διδασκαλία του Σρι Σάτυα Σάι Μπάμπα, σελ.153).

Το πιο πάνω κείμενο αποτελεί την πιο φανε­ρή και ξεκάθαρη αντιστροφή της Χριστιανικής διδασκαλίας και πίστεως, αφού θεωρεί ότι ο Χριστός πέρασε μέσα από τρία διαφορετικά είδη σχέσεων με τον Θεό για να φθάσει στο τελευ­ταίο, που είναι η ταύτισή του με τον Θεό Πα­τέρα. Τον ίδιο δρόμο κατά τον Ρ. Νάτζεμυ μπορεί να τον βαδίσει ο κάθε άνθρωπος, ισχυρίζεται, και να γίνει Θεός όπως έγινε και ο Χρι­στός ή όπως έγινε και ο Σάι Μπάμπα.

Η Αγία Γραφή είναι πολύ σαφής όταν γρά­φει ότι «Εν Αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος. Ούτος ην εν Αρχή προς τον Θεόν, πάντα δι' αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν... και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά πατρός, πλήρης χάριτος και Αληθείας» (Ιωάν. α', 1-14).

Μ' αυτόν τον τρόπο οι ομάδες αυτές (Αρμονική Ζωή, Success Dynamics - Δυναμική της Επιτυχίας, Silva Mind Control - Έλεγχος του Νου με την μέθοδο Σίλβα, Υπερβατικός Διαλο­γισμός - Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι, Σωματεία Γιό­γκα και γενικά τα νέα «Θρησκευτικά» και παραθρησκευτικά κινήματα), σπέρνουν την αβε­βαιότητα και την σύγχυση στους αστήρικτους Χριστιανούς και διευκολύνουν μ' αυτόν τον τρό­πο την ένταξή τους σ' αυτές. ιδίως, με τον ισχυρισμό ότι, μπαίνοντας κανείς μέσα στις οργανώσεις αυτές, δήθεν δεν αλλάζει πίστη, αλλά απλώς ακολουθεί έναν άλλο δρόμο, ο οποίος οδηγεί στο ίδιο τέρμα. Γι' αυτό μπορεί κανείς ταυτόχρο­να να είναι και Χριστιανός και βουδδιστής και ινδουιστής και ισλαμιστής κ.ο.κ.

Τέτοιου είδους επικίνδυνες, πνευματικά και εθνικά, αντιλήψεις συναντούμε δυστυχώς όχι μό­νο στα κείμενα των αιρετικών αλλά συχνά και σε εφημερίδες καθώς και σε πανεπιστημιακά βι­βλία. Αναφέρουμε δύο τέτοια χαρακτηριστικά παραδείγματα:

1^ον: Στην Αθηναϊκή εφημερίδα «Ελευθεροτυ­πία» 25.10.95, με τίτλο «Οικουμενική κοινή λει­τουργία του Θεού» γνωστός καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών έγραφε σε άρθρο του: «Με ευλάβεια πέρασαν μπροστά από το εικόνισμα της Παναγίας (της Τήνου), πολλοί άναψαν το κερά­κι τους: ορθόδοξοι, καθολικοί, διαμαρτυρόμενοι, μουσουλμάνοι, βουδιστές, σιντοϊστές, ανεκδήλωτοι, καθώς και φανεροί άθεοι. Η βλάσφημη περιέρ­γεια με παρεκίνησε να αναζητήσω με το βλέμμα του συναδέλφους από την Τουρκία. Έστεκαν με σεμνότητα εμπρός στο ιερό. Η κατάνυξη που επικρατούσε στο ναό ήταν «γέφυρα, μετάγουσα τους εκ γης προς ουρανόν», ανεξάρτητα από το αν ο ένας προσβλέπει στο Χριστό, ο άλλος στο Μω­άμεθ, ο παραπέρα στο Βούδδα κ.ο.κ.».

2^ον: Σε πανεπιστημιακό βιβλίο διαβάσαμε το εξής απόσπασμα: «Από όλας τας ζώσας θρησκεί­ας, το Ισλάμ ευρίσκεται πλησιέστερον -τόσον πνευματικώς όσον και γεωγραφικώς- προς τον Ορθόδοξον Χριστιανισμόν. Παρά τας βαθείας θεολογικάς διαφοράς και τας δραματικάς συ­γκρούσεις του παρελθόντος, ιστάμεθα εν πολλοίς επί κοινού πολιτιστικού και θρησκευτικού εδάφους^˙ και η ουσιαστικωτέρα αλληλοκατανόησις του πνευματικού πλούτου των δύο κόσμων απο­τελεί αμοιβαίον χρέος - μεστόν προσδοκίας».

Για τον σκοπό αυτό έχουν ετοιμάσει και τα προτεινόμενα σήματα της πανθρησκείας, τα οποία και καλούν όλους να τα αποδεχτούν, εάν επιθυμούν να επέλθει η ειρήνη πάνω στη γη.

Η νέα αυτή θρησκευτική τάση, όπως ήδη αναφέραμε, δεν αντιστρατεύεται ευθέως το Χρι­στιανισμό και τις αξίες που αυτός έχει δημιουρ­γήσει αλλά προσπαθεί, με την χρησιμοποίηση δικών μας όρων και συμβόλων, να τους διαβρώ­σει και να τους αντιστρέψει. Έτσι χρησιμο­ποιούν την Αγία Γραφή, τους Πατέρες της Εκκλησίας κ.α. Σ' αυτά προσδίδουν αλλότριο νόημα, καθώς και περιεχόμενο που στρέφεται γύρω από ένα και μόνο άξονα: Την αυτοθέωση του ανθρώ­που. Καμμιά απολύτως σχέση δεν μπορεί να υπάρ­ξει ανάμεσα στην αίρεση και την παραθρησκεία αφ' ενός, και στην αλήθεια της «μιας αγίας καθολικής και αποστολικης Εκκλησίας» αφ' ετέρου. Διότι οι «Θεοί» στους οποίους προσβλέπουν οι εκπρόσωποι της παραθρησκείας και του απο­κρυφισμού, καθώς και των άλλων θρησκειών, είναι ψευδοθεοί. Ο προφήτης Δαυίδ επισημαίνει με έμφαση «ότι πάντες οι θεοί των εθνών δαι­μόνια» (Ψαλμ. 95,5) κι ακόμη «τα είδωλα των εθνών, αργύριον και χρυσίον, έργα χειρών ανθρώπων- στόμα έχουσι και ου λαλήσουσιν, οφθαλμούς έχουσι και ουκ όψονται, ώτα έχουσι και ουκ ακούσονται, ρίνας έχουσι και ουκ οσφρανθήσονται, χείρας έχουσι και ου ψηλαφήσουσι, πόδας έχουσι και ου περιπατήσουσιν, ου φωνήσουσιν εν τω λάρυγγι αυτών. Όμοιοι αυτοίς γένοιντο οι ποιούντες αυτά και πάντες οι πεποιθότες έπ' αυτοίς» (Ψαλμ. 113, 12-16).

Οι Χριστιανοί δεν έχουν να κάνουν απολύτως τίποτε με τους ψευδοθεούς των άλλων θρη­σκειών, αλλά πιστεύουν «εις ένα Θεόν Πατέρα, Παντοκράτορα, ποιητήν ουρανού και γης ορατών τε πάντων και αοράτων... και εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον μονογενή... ομοούσιον τω πατρί, δι'ου τα πάντα εγένετο... και εις το Πνεύμα το Άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν...».

Ο Θεός των Ορθοδόξων Χριστιανών είναι Τριαδικός, κοινωνία δηλαδή προσώπων. Είναι Πατέρας, Υιός και Άγιον Πνεύμα. Έχουμε τρία πρόσωπα, αλλά όχι τρεις διαφορετικούς Θεούς. Ο Θεός είναι ένας. Υπάρχει μόνο μία Θεία Ουσία, που είναι αδιαίρετη. Η μοναδική πηγή της μίας Θεότητας, της μίας ουσίας, είναι ο Πα­τέρας, ο οποίος γεννά προαιώνια, αϊδίως τον Υιό και εκπορεύει προαιώνια ο ίδιος το Άγιον Πνεύμα. Η λέξη Πατέρας δεν δηλώνει κάποια ανωτερώτητα εν σχέσει με τα άλλα πρόσωπα, αλλά είναι το υποστατικό ιδίωμα, δηλαδή ο τρό­πος υπάρξεως του πρώτου προσώπου της Αγίας Τριάδος. Τα τρία πρόσωπα είναι ίσα μεταξύ τους αφού είναι ομοούσια. Διαφέρουν μόνον ως προς τον τρόπον υπάρξεως. Ο Πατέρας είναι αγέννητος και γεννά τον Υιόν και εκπορεύει το Άγιον Πνεύμα. Ο Υιός είναι γεννητός και γεν­νάται μόνον από τον Πατέρα. Το Άγιον Πνεύμα είναι εκπορευτόν και εκπορεύεται μόνον από τον Πατέρα. Πάντως ο δικός μας Θεός είναι Τριαδικός, Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα και πιστεύουμε και ομολογούμεν την μοναδικότητά Του, όπως αυτή μας αποκαλύφθηκε με την ενσάρκωση του Δευτέρου Προσώπου, του Κυρί­ου ημών Ιησού Χριστού. Γι' αυτό και η Εκκλησία μας, αμέσως μετά την Κοινωνίαν του Σώμα­τος και Αίματος του Χριστού διακηρύττει. «Είδομεν το Φως το αληθινόν, ελάβομεν πνεύμα επουράνιον, εύρομεν πίστην αληθήν, αδιαίρετον Τριάδα ομοούσιον, αυτή γαρ ημάς έσωσεν».

ΔΙΑΛΟΓΟΣ τεύχη 18 & 19 (1999-2000)

Αντιαιρετικόν εγκόλπιον