Τουρκία πολλαπλών προβλημάτων

Τουρκία πολλαπλών προβλημάτων

Του Σάββα Ιακωβίδη

Καταρρέει ως χάρτινος πύργος το δόγμα Νταβούτογλου.Σοβαρή κρίση στις σχέσεις της με όλες τις γειτονικές χώρες. Η υβριστική ρητορική της εναντίον της ΕΕ και της Κυπριακής Δημοκρατίας

Επιβάλλεται στενότατη συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ ως το ισχυρό ανάχωμα της Ευρώπης και της Δύσης στην Αν. Μεσόγειο

Το γνωστό δόγμα Νταβούτογλου περί του «στρατηγικού βάθους» της Τουρκίας και των «μηδενικών προβλημάτων» με τις γειτονικές χώρες πνέει τα λοίσθια. Καταρρέει υπό το βάρος της νεο-οθωμανικής αλαζονείας του Ερντογάν και του μέντορά του, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και νυν υπουργού Εξωτερικών της χώρας Αχμέτ Νταβούτογλου. Και απαξιώνεται από τη σοβαρότατη κρίση που έχει ξεσπάσει στις σχέσεις της με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες. Η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων κατάντησε κρίση πολλαπλών διαστάσεων, που εξαρθρώνει τη φιλοδοξία του δίδυμου Ερντογάν-Νταβούτογλου να αναδείξει την Τουρκία σε περιφερειακή και, μέχρι το 2023, στην 100ετηρίδα της Τουρκικής Δημοκρατίας, σε παγκόσμια δύναμη.

Η Συρία και το Ιράν ήταν μέχρι πρότινος φίλες χώρες, με τις οποίες η Άγκυρα ανέπτυξε εντυπωσιακές εμπορικές και άλλες σχέσεις. Σήμερα και οι δύο την απειλούν με πόλεμο! Το Ισραήλ ήταν ο πιο σημαντικός σύμμαχος και εταίρος στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Σήμερα, οι σχέσεις των δύο χωρών είναι οι χειρότερες από δεκαετίες. Ο Ερντογάν, με δημαγωγίες και εντυπωσιοθηρικές εκδηλώσεις κέρδισε τους αραβικούς δρόμους, αλλά προκαλεί την έντονη δυσαρέσκεια και δυσπιστία των αραβικών κυβερνήσεων και του Ιράν, που δεν βλέπουν καθόλου με καλό μάτι τα νεο-οθωμανικά σχέδιά του. Η Τουρκία είναι μεγάλη χώρα, αλλά με κρίσιμα εσωτερικά προβλήματα. Η εξωτερική πολιτική της, που ξεκίνησε με μεγαλόπνοους σχεδιασμούς, βυθίζεται μέσα σε παφλασμούς επικρίσεων και αμφισβητήσεων. Γι’ αυτό και η Τουρκία επιδίδεται σε υβριστική και επιθετική ρητορεία εναντίον της ΕΕ και ειδικά της Κύπρου, ως του… αδύναμου κρίκου.

Το τουρκικό μοντέλο

Την τελευταία δεκαετία, η Τουρκία, διά των Ερντογάν-Νταβούτογλου, επιχείρησε να απεξαρτηθεί από την αμερικανική και δυτική κηδεμονία, να ακολουθήσει μιαν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και να στοχεύσει στην ανάδειξή της ως της κατ’ εξοχήν δύναμης στη Μέση Ανατολή. Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο, έπρεπε να συγκρουστεί και να αμφισβητήσει την παντοδυναμία του Ισραήλ, ισχυρότατου συμμάχου των ΗΠΑ. Η υπόθεση του Μαβί Μαρμαρά οδήγησε τις σχέσεις των δύο χωρών σε σημείο πρωτοφανούς εχθρότητας και αντιπαλότητας. Οι ΗΠΑ όπως και μερικοί Ευρωπαίοι θεώρησαν ότι το τουρκικό μοντέλο δημοκρατίας, ένα κοσμικό κράτος με έναν μουσουλμανικό πληθυσμό, θα ήταν ιδεώδες για τα αραβικά κράτη, που στέναζαν υπό τυραννικά και δικτατορικά ή και θεοκρατικά καθεστώτα.

Η αραβική άνοιξη και οι ανατροπές στην Τυνησία, Αίγυπτο, Λιβύη και οι αναταράξεις στην Υεμένη, στην Ιορδανία και σε εμιράτα του Κόλπου δίνουν τελείως διαφορετική διάσταση από τις εκφρασθείσες προσδοκίες. Μπορεί ο Ερντογάν να είναι ο… ήρωας των αραβικών μαζών, επειδή τα έβαλε με το Ισραήλ, όμως, δεν είδαν ακόμα απτά αποτελέσματα της ρητορείας του - και ούτε θα δουν. Ενώ δηλαδή ο Ερντογάν, σε ομιλίες του στο Κάιρο και στην Τύνιδα, υπεράσπισε κοσμικά συντάγματα, πολλοί στη Μέση Ανατολή φοβούνται ότι μάλλον το τουρκικό μοντέλο στοχεύει στην επιβολή ισλαμικών καθεστώτων. Ήδη το πρώτο εγκαθιδρύθηκε πρόσφατα στην Τυνησία.

Οι αντιφάσεις της τουρκικής πολιτικής και νεο-οθωμανική νοσταλγία

Η τουρκική εξωτερική πολιτική είναι περισσότερο ρητορεία και διπλωματική εντυπωσιοθηρία, παρά απτά αποτελέσματα. Εμφανίζει πολλές αντιφάσεις. Ενώ αμφισβητεί τις ΗΠΑ, δέχεται την εγκατάσταση πυραυλικής ασπίδας στο έδαφός της που στοχεύει το Ιράν. Ενώ ανέπτυξε τις σχέσεις της με την Τεχεράνη, πριν από λίγες ημέρες το Ιράν απείλησε να χτυπήσει την Τουρκία, εξαιτίας του αμερικανικού πυραυλικού συστήματος. Ενώ η Τεχεράνη χαιρέτισε την άνοδο του Ερντογάν και του ισλαμικού κόμματός του στην εξουσία ως ενίσχυση του Ισλάμ στη χώρα και στην περιοχή, κατά το ιρανικό πρότυπο, τώρα ενοχλείται από τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της Άγκυρας, που αμφισβητούν τις ιρανικές προσπάθειες για ηγεμονία στην περιοχή.

Ενώ η Τουρκία τα τελευταία χρόνια, μετά τη σύλληψη του Κούρδου ηγέτη Οτσαλάν, ανέπτυξε ταχέως τις σχέσεις της με τη Συρία, σήμερα η Δαμασκός συγκεντρώνει δυνάμεις στα σύνορα με την Τουρκία και απειλεί με πόλεμο, εξαιτίας της τουρκικής ανάμιξης και εμπλοκής στη συριακή κρίση. Ενώ ο Ερντογάν υποστήριξε τους επαναστάτες σε αραβικές χώρες, στήριζε παράλληλα δικτάτορες και τρομοκρατικές μουσουλμανικές οργανώσεις. Ενώ η Τουρκία διεκδικεί θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ισχυρίζεται ότι θέλει να την αναζωογονήσει πληθυσμιακά, ταυτόχρονα την καθυβρίζει σκαιά και χυδαία. Ο Τούρκος πρόεδρος Γκιουλ και ο επικεφαλής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, Μπαγίς, χαρακτήρισαν την ΕΕ «άθλια», επειδή έχει στους κόλπους της ένα «μισό κράτος», εννοώντας την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά παραγνωρίζοντας ότι το άλλο μισό κατέχεται από την Τουρκία.

Χειρότερα: Οι Γκιουλ και Μπαγίς χαρακτήρισαν την ΕΕ «μίζερη», επειδή αυτής θα προεδρεύσει η «μισή Κυπριακή Δημοκρατία». Σε ερώτηση Ελληνίδας ευρωβουλευτού, γιατί η Τουρκία θέλει να ενταχθεί σε μιαν… άθλια Ευρώπη, ο αλαζόνας Μπαγίς απάντησε: «Για να τη σώσουμε από τη μιζέρια της». Δυστυχώς, δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τους εταίρους μας που κατάπιαν και αυτήν την αφόρητη προσβολή. Οι αντιφάσεις της τουρκικής πολιτικής παρατηρούνται και στην αντιμετώπιση των Κούρδων, που ο Ερντογάν ενέπαιξε και ξανά επιχειρεί να καθυποτάξει. Τελευταία, αλλ’ όχι ασήμαντη, είναι η τουρκική αντίφαση όσον αφορά την Κύπρο.

Ενώ η Τουρκία λέγει ότι θέλει ειρηνική επίλυση του προβλήματος, απειλεί την Κύπρο με πόλεμο επειδή εξορύσσει φυσικό αέριο. Γιατί σημειώνονται αυτές οι αντιφάσεις, που έχουν σωρεύσει σε ερείπια το δόγμα Νταβούτογλου περί δήθεν μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες της χώρας; Διότι, όπως υποστηρίζει ο Ισραηλινός καθηγητής Εφραΐμ Ινμπάρ, η τουρκική πολιτική είναι «ένας συνδυασμός αναζωπυρωθέντος τουρκικού εθνικισμού, νεο-οθωμανικής νοσταλγίας και ισλαμικών εξάρσεων, που οδήγησαν την Τουρκία να εκδηλώνεται με επιθετικότητα σε πολλά περιφερειακά ζητήματα».

Ο καθηγητής Ινμπάρ υποστηρίζει ότι η Ανατολική Μεσόγειος απειλείται από την άνοδο στην εξουσία ριζοσπαστικών ισλαμικών καθεστώτων, ειδικά μετά την αραβική άνοιξη και την πολιτική ρευστότητα που παρατηρείται σε όλες σχεδόν τις αραβικές χώρες, καθώς και τα ανοίγματα της Τουρκίας και του Ιράν στα Βαλκάνια. Και καταλήγει ότι μέσα σε αυτήν την ασταθή περιοχή, οι μόνοι πραγματικοί σύμμαχοι της Δύσης είναι η Ελλάδα και το Ισραήλ.

Κατάληψη όλης της Κύπρου;

Ο Ισραηλινός καθηγητής Ινμπάρ εξηγεί ότι τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, διά του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, έχει εγκαταλείψει ουσιαστικά τη φιλοδυτική πολιτική της και υιοθετεί μάλλον ριζοσπαστικές συμπεριφορές σε πολλά ζητήματα. Είναι γνωστό ότι στηρίζει τις τρομοκρατικές οργανώσεις Χιζμπολλάχ και Χαμάς, αντιτίθεται σε κυρώσεις στο Ιράν, μεσολάβησε με τη Βραζιλία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, επιτίθεται διαρκώς κατά του Ισραήλ και διεκδικεί την ηγεμονία στη Μέση Ανατολή, στην Κεντρική Ασία, στον Καύκασο, στα Βαλκάνια και στην Αν. Μεσόγειο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία απείλησε ξανά -ρητορικά- το Ισραήλ με νέο στολίσκο προς τη Γάζα, απείλησε την Κύπρο για το φυσικό αέριο και έστειλε πολεμικά πλοία και αεροπλάνα στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ο καθηγητής Ινμπάρ υποστηρίζει ότι η Τουρκία διεκδικεί να ελέγξει το φυσικό αέριο στην Αν. Μεσόγειο και δι΄ αυτού να γίνει ο ενεργειακός ρυθμιστής προς την ΕΕ, ενώ θα ενισχύσει τις νεο-οθωμανικές, νεο-ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της. Έτσι, σύμφωνα με τον καθηγητή, δεν αποκλείεται, σε μιαν απέλπιδα επίδειξη δυνάμεως, η Τουρκία να επιχειρήσει κατάληψη όλης της Κύπρου. Τέτοια πιθανή ενέργεια από την Τουρκία θα πλήξει τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά ενεργειακά και όχι μόνο συμφέροντα, αφού η Κύπρος ανέκαθεν θεωρείται ως στρατηγικής σημασίας κόμβος στην αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

Οι δυνατότητες Κύπρου-Ελλάδας

Μπροστά σε μιαν αποθηριωμένη Τουρκία, που επιχειρεί επίδειξη δύναμης στην περιοχή, Ελλάδα και Κύπρος είναι οικονομικά και αμυντικά αποδυναμωμένες. Ενώ, δηλαδή, και για τις δύο χώρες ανατέλλουν ευοίωνες προοπτικές για οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο, εξαιτίας του φυσικού αερίου, και οι δύο είναι βυθισμένες στην οικονομική δυσπραγία. Η Ελλάδα, ακόμα και πρόσφατα, διά του νέου υπουργού Άμυνας, διαβεβαίωσε ότι βρίσκεται στο πλευρό της Κύπρου, αλλά με ποιες στρατιωτικές δυνατότητες; Εξάλλου, η Εθνική Φρουρά έχει, τα τελευταία 7-8 χρόνια, αποδυναμωθεί από τις κυβερνήσεις Τάσσου-Χριστόφια, σε μια περίοδο που ακριβώς ο νέος πλούτος που αναδύεται από τις θάλασσές μας απαιτεί θωράκιση και προστασία. Ποιος θα προστατεύσει τις εξέδρες και το φυσικό αέριό μας;

Ήδη υπάρχουν συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας με την Ελλάδα, τη Γαλλία και προφανώς και με το Ισραήλ. Η ανάθεση της εξόρυξης φυσικού αερίου σε αμερικανική εταιρεία θωρακίζει εν πολλοίς τα συμφέροντα της Κύπρου. Η ανάθεση συμβολαίων και σε άλλες εταιρείες μεγάλων χωρών ενισχύει περαιτέρω την ασφάλεια και τα συμφέροντα της Κύπρου. Όμως, αυτά δεν είναι αρκετά. Ο μεγάλος στόχος της Κυβέρνησης πρέπει να είναι η ΕΕ, επειδή αυτή θα αγοράζει το φυσικό αέριο Κύπρου-Ισραήλ. Αυτό σημαίνει ότι η Λευκωσία, με λεπτούς χειρισμούς, δεν πρέπει να δυσαρεστήσει τη Ρωσία ούτε να αποκλείσει άλλες χώρες να εμπλακούν στην αναζήτηση και εξόρυξη αερίου.

Όλα αυτά προϋποθέτουν ευφάνταστη και αξιόπιστη διπλωματία και σοβαρούς πολιτικούς χειρισμούς και αποφάσεις, που να εξακτινώνονται σε πολλά μέτωπα, με τριπλό στόχο: Ανάδειξη της Κύπρου σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο, υπεράσπιση των συμφερόντων μας και αποτροπή οποιασδήποτε ενέργειας από την Τουρκία. Γι’ αυτό επιβάλλεται στενότατη συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, ως το ισχυρό ανάχωμα της Ευρώπης και της Δύσης σε ένα αναδυόμενο και επικίνδυνο ριζοσπαστικό Ισλάμ στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα καταστήσει ακόμα πιο ασταθή την ήδη εύφλεκτη αυτή περιοχή.

«Η Σημερινη»04/12/2011