Αρχιμ. Παύλος Δημητρακόπουλος, «Ο θεοχώρητος ναός, η Θεοτόκος, εν ναώ Κυρίου εισάγεται».

«Ο θεοχώρητος ναός, η Θεοτόκος, εν ναώ Κυρίου εισάγεται».

Υπό Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου.

Η εις τον ναόν τον νομικόν είσοδος της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου απετέλεσε από αρχαιοτάτων χρόνων υπόθεσιν εορτής Θεομητορικής, την οποία εορτάζει η Εκκλησία μας την 21ην Νοεμβρίου, διότι αποτελεί σημαντικότατο σταθμό στην επί γής ζωήν της. Όσα γνωρίζομε περί της εορτής αυτής προέρχονται από την Παράδοση, πατερική και υμνογραφική, διότι καμμία πληροφορία δεν μας δίδει σχετικώς η αγία Γραφή. Σύμφωνα με το Συναξάρι της εορτής, οι γονείς της Θεοτόκου, οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα, ήταν άτεκνοι, παρακαλούσαν δε τον Θεόν με επίμονες προσευχές να τους χαρίσει ένα παιδί, υποσχόμενοι να το αφιερώσουν σ’ Αυτόν εάν ετύγχανον του ποθουμένου.

Πράγματι ο Θεός άκουσε τις θερμές προσευχές των και τους χάρισε την Θεοτόκον, αυτήν η οποία επρόκειτο να αποτελέσει κατόπιν σκήνωμα και κατοικητήριόν Tου, όταν όμως αυτοί είχαν φθάσει σε βαθύ γήρας και είχαν παύσει πιά να ελπίζουν, ότι θα αποκτήσουν παιδί. Όταν δε η Θεοτόκος έφθασε στην ηλικία των τριών ετών, οι γονείς της εξεπλήρωσαν την υπόσχεσή τους και έφεραν αυτήν, στον ναό των Ιεροσολύμων, για να παραμείνει εκεί ως αφιέρωμα στον Θεό. Τότε την παρέλαβε ο αρχιερέας Ζαχαρίας και την οδήγησε στα άγια των αγίων, στον ιερότερο δηλαδή και αγιότερο τόπο του ναού, στον οποίον κανένας δεν επιτρεπόταν να εισέλθει παρά μόνον ο αρχιερέας, και αυτός μία μόνον φορά το έτος, κατά την ημέρα του εξιλασμού. Εκεί παρέμεινε επί δώδεκα χρόνια, τρεφομένη με ουράνιον άρτον διά χειρός αγγέλου, και ευρισκομένη σε κατάσταση αδιαλείπτου θεωρίας και κοινωνίας με τον Θεόν. Από τα πρώτα ακόμη παιδικά της χρόνια παρουσιάζει πνευματική ωριμότητα ενηλίκου γυναικός, κάτι το θαυμαστό, που υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα. Απαρνείται τις παιδικές συναναστροφές, τα παιχνίδια, και την επιθυμία των γονέων, κάτι που αποτελεί σύμφυτη ψυχική ανάγκη της ηλικίας αυτής, για να στραφεί ολοκληρωτικά προς τον Θεόν. Απαρνείται κάθε σχέση και επικοινωνία με τον έξω κόσμο, για να δοθεί απερίσπαστα, ψυχή τε και σώματι,  στην καλλιέργεια των αρετών.Με την προσευχή ανύψωνε τον νούν και την καρδιά της πάνω από τα βλεπόμενα και πρόσκαιρα του κόσμου αυτού στον επουράνιο πνευματικό κόσμο και απολάμβανε την δόξα του Θεού. Και όπως παρατηρεί ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε σχετική ομιλία του, «ζούσε σαν στον παράδεισο και σε τόπο ανυψωμένο από την γή, μάλλον δε σαν σε επουράνιες αυλές, αφού τα άδυτα εκείνα (τα άγια των αγίων), ήσαν και αυτών τύπος. Ζούσε διανύοντας βίο απαράσκευο, αφρόντιστο, αμέριμνο, άμοιρο λύπης, αμέτοχο αγενών παθών, ανώτερον και από αυτήν την ηδονήν την όχι χωρίς οδύνη, ζώντας μόνον γιά τον Θεό, βλεπομένη μόνον από τον Θεό, τρεφομένη από τον Θεό, τηρουμένη μόνον από τον Θεό, που επρόκειτο να σκηνώσει σε μας δι’ αυτής, πάντως δε και αυτή βλέποντας μόνον τον Θεό, τον Θεό κάμνοντας τρυφή της, στον Θεό διηνεκώς αφιερωμένη». Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αναφερόμενος στο ίδιο γεγονός, παρατηρεί, ότι η Θεοτόκος «φυτευθείσα και καλλιεργηθείσα με την δύναμη του αγίου Πνεύματος στον οίκο του Θεόυ ωσάν ελαία κατάκαρπος, έγινε κατοικητήριον κάθε αρετής. Αφού απεμάκρυνε τον νουν της από κάθε βιοτική και σαρκική επιθυμία, διατήρησε την ψυχή και το σώμα της παρθένον, όπως ήταν αρμόζον και πρέπον σ’ αυτήν, η οποία επρόκειτο να δεχθεί μέσα στους κόλπους της τον  Θεόν. Διότι ο Θεός άγιος ων, αναπαύεται στους αγίους». Σε άλλο σημείο των λόγων του λέγει, απευθυνόμενος προς αυτήν: «Δεν ζούσες για τον εαυτόν σου, διότι δεν γεννήθηκες για τον εαυτόν σου. Ζούσες για τον Θεό, για τον οποίον ήρθες στον κόσμον, έτσι ώστε να διακονήσεις στη σωτηρία του κόσμου. Και έτσι να εκπληρωθεί διά σου η αρχαία βουλή του Θεού, η σάρκωση του Θεού Λόγου και η θέωση ημών».

Η παραμονή της Θεοτόκου στον ναό κατά την περίοδο αυτή της ζωής της αποτελεί περίοδο προετοιμασίας και προπαρασκευής, εντάσσεται δε στο πάνσοφο σχέδιο της Θείας προνοίας για την πραγματοποίηση της ενσάρκου Θείας Οικονομίας. Η Παναγία, παραμένουσα μέσα στον ναό και προσευχομένη αδιαλείπτως, διεφύλαξε με την δύναμη της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος την παρθενία της άσπιλη καθαρή και αμόλυντη από κάθε μολυσμό της αμαρτίας του έξω κόσμου. Όπως δηλαδή ο Θεός πρίν από την ενανθρώπισή του έστειλε στον κόσμο το σκεύος της εκλογής του τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο για να προπαρασκευάσει τις καρδιές των ανθρώπων με την μετάνοια, προκειμένου να υποδεχθούν τον Μεσσία και να πιστεύσουν σ’ Αυτόν, έτσι και εδώ. Λαμβάνει ο Θεός πρόνοια για το κατ’ εξοχήν σκεύος της εκλογής του, την Θεοτόκον, έτσι ώστε μέσω της αφιερώσεώς της εις τον ναόν, αφ’ ενός μεν να διαφυλαχθεί από κάθε μολυσμό αμαρτίας, αφ’ ετέρου δε να προπαρασκευασθεί κα-τάλληλα, για να αποτελέσει άξιο κατοικητήριό Του, από το οποίο θα προσλάβει την ανθρώπινη φύση.

Πέραν αυτών, η τοιαύτη διαγωγή και πολιτεία της μέσα στο ναό αναδεικνύει αυτήν πρότυπο ησυχαστικής ζωής και αδιαλείπτου προσευχής, υπογραμμίζει δε την σημασία και την αξία της ησυχίας και της προσευχής ως αναγκαίων προϋποθέσεων για την πνευματική καρποφορία του πιστού. Για τις δύο αυτές αρετές μας ομιλούν σε πλείστα όσα σημεία των έργων τους οι άγιοι Πατέρες. Ο μέγας Βασίλειος, γευθείς ο ίδιος εκ πείρας τους καρπούς της ησυχίας και πόσο αυτή συμβάλλει στην κάθαρση της καρδιάς, γράφει σε μια επιστολή του, ότι «η ησυχία είναι αρχή καθάρσεως της ψυχής, καθώς η γλώσσα δεν λέγει τα ανθρώπινα, ούτε παρασύρεται σε ευτράπελα λόγια των γελωτοποιών ανθρώπων, πράγμα το οποίον κατ’ εξοχήν παραλύει τον τόνον της ψυχής». Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, αναφερόμενος στην προσευχή παρατηρεί ότι «η προσευχή ως προς την ποιότητά της είναι συνουσία και ένωσις του ανθρώπου με τον Θεόν και ως προς την ενέργειά της σύστασις και διατήρησις του κόσμου, συμφιλίωσις με τον Θεόν, μητέρα των δακρύων καθώς επίσης και θυγατέρα, συγχώρησις των αμαρτημάτων, γέφυρα που σώζει από τους πειρασμούς, τοίχος που μας προστατεύει από τις θλίψεις, συντριβή των πολέμων, έργο των αγγέλων…εργασία που δεν τελειώνει, πηγή των αρετών, πρόξενος των χαρισμάτων, αφανής πρόοδος, τροφή της ψυχής , φωτισμός του νου, πέλεκυς, που χτυπά την απόγνωση…». Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε πολλά σημεία των λόγων του τονίζει την αξία της προσευχής. Σ’ έναν από αυτούς ονομάζει την προσευχή «μέγα όπλον», «μεγάλη ασφάλεια», «μέγα θησαυρόν», «μέγα λιμένα», «άσυλον χωρίον» κ.λ.π.

Βέβαια κάθε λόγος περί ησυχίας και αδιαλείπτου προσευχής φαίνεται ανέφικτος, απρόσιτος, ακατόρθωτος, ίσως και εξωγήϊνος στην εποχή μας, η οποία χαρακτηρίζε-ται για την εξωστρέφεια, τις ποικίλλες δραστηριότητες σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής, το άγχος και την αγωνία για την επιβίωση και την έξοδο από την κρίση, που μαστίζει την πατρίδα μας. Ωστόσο ο Θεός γνωρίζει τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες ζούμε και δεν ζητάει από μας πράγματα, που υπερβαίνουν τις δυνάμεις μας. Εκείνος περιμένει να δεί τον κόπο μας και είναι πρόθυμος να αναπληρώσει το ελλείπον, για να μας δώσει πλούσια την Χάρη του.