Η διπλωματία των τουρκικών... σίριαλ

Οικονομική ανάπτυξη με τη δύναμη της εικόνας.

Της Αγγελικής Σπανού

Η κυβέρνηση Ερντογάν επενδύει πολλά στη δημόσια διπλωματία: Ο εξωραϊσμός της εικόνας της χώρας ως οικονομικά ανερχόμενης κοσμικής μουσουλμανικής δύναμης που μπορεί να ηγηθεί του παγκόσμιου ισλάμ βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής που ακολουθείται.

Η νέα επικοινωνία της Άγκυρας με τον έξω κόσμο γίνεται με νέους τρόπους και με αξιοποίηση του πολιτισμικού παράγοντα. Η μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, για παράδειγμα, βομβαρδίζεται με εκατοντάδες τουρκικές ιστοσελίδες που προσφέρουν ενημέρωση, ψυχαγωγία και προπαγάνδα. Κατά τον ίδιο τρόπο, τα τουρκικά σίριαλ (τύπου “Εζέλ”), που σπάνε ταμεία σε γειτονικές χώρες, λειτουργούν ως εργαλεία προβολής του μεγαλείου της τουρκικής καθημερινότητας, γίνονται δηλαδή παράθυρο για να δει ένας τρίτος τι συμβαίνει στην τουρκική κοινωνία με τον τρόπο που το ορίζει ή το κατασκευάζει η κυρίαρχη φιλοϊσλαμική ελίτ.

Οπου και αν ταξιδεύει ο τούρκος πρωθυπουργός αναζητά τουρκόφωνο ακροατήριο και μουσουλμανικά μνημεία. Προσπαθεί να δώσει πνοή στο όραμα Νταβούτογλου για την αναβίωση μιας αυτοκρατορίας και να φιλοτεχνήσει την εικόνα μιας μεγάλης, γεωγραφικά και πολιτικά, Τουρκίας, που υπερβαίνει τα ορατά της σύνορα και απλώνεται μέχρι εκεί όπου φθάνει η τουρκική παράδοση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ρ.Τ. Ερντογάν σχεδιάζει να επισκεφθεί σύντομα τη Ρόδο και την Κω, προκειμένου να υπογραμμίσει το ενδιαφέρον της κυβέρνησής του για τα μουσουλμανικά μνημεία που βρίσκονται στα Δωδεκάνησα. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε καλοκαίρι ένας κορυφαίος υπουργός του περνά από αυτά τα δύο νησιά και φωτογραφίζεται δίπλα σε ό,τι μουσουλμανικό υπάρχει. Επίσης δεν είναι τυχαίο το αίτημα που διαρκώς εγείρεται από την τουρκική πλευρά για ανέγερση τζαμιού στην Αττική και σε άλλες περιοχές της επικράτειας, σε μια προσπάθεια ο κ. Ερντογάν να εμφανιστεί ως προστάτης των απανταχού μουσουλμάνων.

Η σύγκρουσή του με το Ισραήλ τον έχει κάνει εξαιρετικά δημοφιλή στο αραβικό ακροατήριο αλλά και ανταγωνιστικό για το καθεστώς της Τεχεράνης. Η περιοδεία του στις χώρες της αραβικής άνοιξης αποσκοπούσε ακριβώς στην ανάδειξή του ως ηγέτη ολόκληρης της περιοχής. Δεσμεύτηκε ότι θα πάρει πάνω του τον αγώνα για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους εντός των Ηνωμένων Εθνών, ακόμη και ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Προειδοποίησε ότι τουρκικά πολεμικά σκάφη θα προστατεύουν τις ανθρωπιστικές αποστολές στη Γάζα και απευθυνόμενος στο Τελ Αβίβ διεμήνυσε ότι έχει ίσα δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο. Με αυτά και με εκείνα, ο Ρ.Τ. Ερντογάν ξεδιπλώνει μια θεαματική αλλά και υψηλού ρίσκου στρατηγική, η οποία δεν εξελίσσεται χωρίς δυσκολίες, αν λάβει κανείς υπόψη ότι ακόμη και οι αιγύπτιοι Αδελφοί Μουσουλμάνοι απέφυγαν να ριχτούν στην αγκαλιά του.

Ο τουρκικός τηλεοπτικός... ιμπεριαλισμός

Η γειτονική χώρα ακολουθεί τα βήματα του αμερικάνικου μοντέλου εκμεταλλευόμενη τη δύναμη της τηλεόρασης. Η συνταγή είναι γνωστή και σίγουρα πετυχημένη. Μέσα από ιστορίες που αφορούν κάποιο παιδί του λαού πασπαλισμένες με αρκετή δόση γκλάμουρ, εύκολα μια χώρα μπορεί να κάνει πολιτική. Η Τουρκία που πέρασε από τις συμπληγάδες του ΔΝΤ μπορεί πια να υπερηφανεύεται για την οικονομική ανάπτυξή της και με τη βοήθεια της εικόνας, μέσα από παραμυθένιες τηλεοπτικές ιστορίες, να δείξει σε όλο τον κόσμο τη δύναμή της.

Από το καλοκαίρι του 2005 που προβλήθηκε το πρώτο τουρκικό σίριαλ στο Μega με έναν συμπαθή κατασκευαστή μπακλαβά, τον κ. Μπακλαβατσίογλου, μέχρι σήμερα κανείς δεν κατάλαβε πώς φτάσαμε η ελληνική τηλεόραση να πολιορκείται κυριολεκτικά από τα τουρκικά σίριαλ, τα οποία μάλιστα κάνουν υψηλές τηλεθεάσεις αλλά και αντιδράσεις - λιγότερο στο εσωτερικό και περισσότερο στο εξωτερικό, κυρίως από τους ομογενείς στις ΗΠΑ. Σε μία από τις πρόσφατες κριτικές της η κ. Πόπη Διαμαντάκου στα "Νέα" αναφέρει: "Η χειρότερη πτώχευση που βιώνουμε είναι το τουρκικό καλοκαίρι της ελληνικής τηλεόρασης. Όχι για λόγους εθνικούς αλλά για πολιτισμικούς".

Από την άλλη όμως, οι ομογενείς, μην αντέχοντας το αποκορύφωμα της τουρκικής προπαγάνδας μέσω αυτών των σίριαλ, έστειλαν επιστολή σε τηλεοπτικό σταθμό επισημαίνοντας ότι "άρχισε πρόσφατα η εκπομπή ενός τουρκικού προγράμματος, το οποίο έχει κινηματογραφηθεί στην κατεχόμενη Κύπρο, σε παράβαση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου. Όπως όλοι γνωρίζουμε, τα ψηφίσματα 541 και 550 αναφέρουν ότι η προσπάθεια δημιουργίας Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου είναι άκυρη".

Όμως αυτή η χολιγουντιανού τύπου προσπάθεια της Τουρκίας δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια μεθοδικά διεισδύει και σε άλλες χώρες χτίζοντας την εικόνα που θέλει στη συνείδηση των τηλεθεατών που μανιωδώς παρακολουθούν αυτά τα προγράμματα.

Την καθήλωση του αραβικού κόσμου από τα τούρκικα τηλεοπτικά σίριαλ τόνιζε τον Νοέμβριο του 2010 η Suha Kararina Mousbeh, επίσημη εκπρόσωπος του υπουργείου Τουρισμού της Συρίας, από το βήμα του φόρουμ της "Μ" με θέμα "Πολιτισμός και τουρισμός Βόρειας Ελλάδας - Σταυροδρόμι Πολιτισμού".

Τότε η κ. Mousbeh ορθώς ανέφερε ότι "η Ελλάδα δυστυχώς είναι σχεδόν ανύπαρκτη στις αραβικές χώρες", επισημαίνοντας όμως την ισχυρή παρουσία της γείτονος Τουρκίας μέσω των τηλεοπτικών σίριαλ.

"Εμείς δεν βλέπουμε την Ελλάδα στις αραβικές χώρες, ούτε στα τοπικά ούτε στα ξένα κανάλια. Η Τουρκία έχει μεταγλωττίσει τουρκικά σίριαλ στα αραβικά, τα οποία προβάλλονται στα κανάλια μας. Μέχρι που πολλές φορές πελάτες που έρχονται το καλοκαίρι (σ.σ. άραβες τουρίστες στην Αθήνα) και λένε ‘το Μεγάλη Βρετανία δεν έχει το ΝΒC4 που έχει το σίριαλ τάδε. Ή θα τους πείτε να το βάλουν ή αλλάξτε μας ξενοδοχείο’. Τόσο σημαντικά ήταν αυτά τα σίριαλ", τόνιζε η εκπρόσωπος τουρισμού της Συρίας προσθέτοντας: "Όταν βλέπουμε Σεχραζάτ, βλέπουμε την Κωνσταντινούπολη, βλέπουμε ωραία εστιατόρια, πολύ ωραία σπίτια. Σίγουρα η Τουρκία δεν είναι μόνο ωραία σπίτια, αλλά αυτό βλέπουμε εμείς οι θεατές".

Είναι εύκολα αντιληπτό ότι η οικονομική κρίση στη χώρα μας έχει επηρεάσει σημαντικά τα κονδύλια τα τηλεοπτικών σταθμών που αδυνατούν να υλοποιήσουν τις ακριβές ελληνικές παραγωγές. Έτσι, οι διευθύνσεις των ελληνικών σταθμών στράφηκαν στην εύκολη και φθηνή τουρκική αγορά. Ωστόσο, σήμερα θα πρέπει να επανεξετάσουν το όλο θέμα και να μη θυσιάζουν την ποιότητα ανοίγοντας την κερκόπορτα για φθηνές παραγωγές της γείτονας χώρας (φήμες θέλουν τα σίριαλ αυτά να χρηματοδοτούνται από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών), οι οποίες θίγουν εθνικά ζητήματα.

 «Μακεδονία»18/09/2011/