Ευδοξία Αυγουστίνου, Παπαδιαμάντεια διαμάντια (Α)

Παπαδιαμάντεια διαμάντια (Α)

Γράφει η Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος-Θεολόγος

Ἑκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος ἀπό τό θάνατο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη καί 160 ἀπό τή γέννηση τοῦ «πρίγκηπα τῶν ἑλλήνων λογογράφων», ὁ ὁποῖος γεννήθηκε στίς 4 Μαρτίου τοῦ 1851 καί πέθανε στίς 3 Ἰανουαρίου τοῦ 1911. Νά πῶς ὁ ἴδιος αὐτοβιογραφεῖται:

«Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ, τῇ 4 Μαρτίου 1851. Ἐβγῆκα ἀπό τό ἑλληνικόν Σχολεῖον εἰς τῷ 1863, ἀλλά μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τό Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τήν Α΄ καί Β΄ τάξιν. Τήν Γ΄ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἶτα διέκοψα τάς σπουδάς μου καί ἔμεινα εἰς τήν πατρίδα. Κατά τόν Ἰούλιον τοῦ 1872 ὑπῆγα εἰς τό Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καί ἐφοίτησα εἰς τήν Δ΄ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τήν Φιλοσοφικήν Σχολήν, ὅπου ἤκουα κατ’ ἐκλογήν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ᾽ ἰδίαν δέ ἠσχολούμην εἰς τάς ξένας γλώσσας.

Μικρός ἐζωγράφιζα ἁγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, καί ἐδοκίμαζα νά συντάξω κωμωδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νά γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη “Ἡ Μετανάστις” ἔργον μου εἰς τό περιοδικόν “Σωτῆρα”. Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθη “Οἱ ἔμποροι τῶν ἐθνῶν” εἰς τό “Μή χάνεσαι”. Ἀργότερα ἔγραψα περί τά ἑκατόν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικά καί ἐφημερίδας».

Ἀπό τά σημαντικότατα ἀριστουργηματικά ἔργα του ἐπιλέγουμε ἐλάχιστα ψήγματα, γιά νά ἀπολαύσουμε τήν ἐπικαιρότητα τῆς γραφίδας του, καθώς ἡ ἀκτινοβολία τῆς κληρονομιᾶς πού μᾶς ἄφησε νικᾶ τό χῶρο καί τό χρόνο. Ἐξάλλου στούς ψηφιακούς ἀφεγγεῖς καί ἀσέληνους καιρούς μας ἐξακολουθεῖ νά φωτίζει μέ τό δικό του μυστικό φῶς τά ἐρεβώδη μονοπάτια τῆς γραφῆς, νά μᾶς κερνᾶ ἁπλόχερα «ὑπό τήν βασιλικήν δρῦν» ἀπό τό χριστόψωμο τοῦ ψυχικοῦ του μεγαλείου καί νά μᾶς συνοδεύει ἐνθουσιαστικά μέ τά τραγούδια τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀναντικατάστατος ἠθογραφικός ξεναγός ἰδιαίτερα κατά τίς εὔσημες ἡμέρες τοῦ χρόνου.

«Ἡ Ἑλλάδα κλείστηκε μέσα του, ἔγινε κόσμος τῆς ψυχῆς του», σημείωσε ὁ Γ. Δροσίνης. Ἔτσι, τή χρονιά πού ἡ Ἑλλάδα χαιρόταν τό γιορτάσι τῶν πρώτων Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων (1896), ἐκεῖνος διεισδυτικά καί διερευνητικά εἶχε τό σθένος νά ὑποβάλει τό ἐρώτημα:

«Τίς ἠμύνθη περί πάτρης; Καί τί πταίει ἡ γλαύξ, ἡ θρηνωδοῦσα ἐπί τῶν ἐρειπίων; Πταίουν οἱ πλάσαντες τά ἐρείπια. Καί τά ἐρείπια τά ἔπλασαν οἱ κακοί κυβερνῆται τῆς Ἑλλάδος» (ἐφ. «Ἀκρόπολις»). Ἕνα χρόνο ἀργότερα συνέβη ὁ ἀτυχής πόλεμος μέ τήν ἐπονείδιστη ἥττα, γιά νά δικαιωθεῖ καί πάλι «ἡ γλαύξ». Καί σήμερα θά θρηνωδεῖ γιά πολύ ἀκόμη, μπροστά στά τόσα ἐρείπια πού ἀντικρίζει καθημερινά, ἠθικά καί ὑλικά, ἔμψυχα καί ἄψυχα, πνευματικά καί ἐθνικά. Ἀλλά τώρα... γλαῦκες θά ἀκοῦμε; Ὁ φτωχός ὅμως «ἅγιος τῆς πεζογραφίας» μας καί ποιητής προχωρεῖ βαθύτερα καί στιγματίζει τήν αἰτία τοῦ κακοῦ: «Ἡ πλουτοκρατία ἦτο καί θά εἶναι ὁ μόνιμος ἄρχων τοῦ κόσμου, ὁ διαρκής ἀντίχριστος. Αὕτη γεννᾷ τήν ἀδικίαν, αὕτη τρέφει τήν κακουργίαν, αὕτη φθείρει σώματα καί ψυχάς. Αὕτη καταστρέφει κοινωνίας νεοπαγεῖς» («Τά δύο τέρατα»). Πόσο δίκαιο ἔχει! Τό βλέπουμε καί στίς μέρες μας. Ἀφοῦ ὅλες οἱ κυβερνήσεις συλλήβδην ροκάνισαν τά χρήματα ἀκόμη καί τῶν ἐπερχομένων γενεῶν, στή συνέχεια μᾶς παρέδωσαν στήν κηδεμονία τοῦ ΔΝΤ. Κι ἄν κάποτε τολμήσει ἡ Ἐκκλησία νά ἀποκαλύψει ἀλήθειες πρός τό λαό ἤ κάποιος θαρραλέος καί δυναμικός μητροπολίτης τολμήσει νά θίξει τά κακῶς κείμενα καί νά ἐλέγξει παγκόσμιους κολοσσούς, ζητοῦν «τήν κεφαλήν του ἐπί πίνακι». Ὁ Παπαδιαμάντης ὡστόσο ἀσυμβίβαστος καί ἀνυποχώρητος, κατηγορηματικός καί σαφής ἐπισημαίνει:

«Ἡ ἀργία ἐγέννησε τήν πενίαν.

Ἡ πενία ἔτεκεν τήν πεῖναν.

Ἡ πεῖνα παρήγαγε τήν ὄρεξιν.

Ἡ ὄρεξις ἐγέννησε τήν... αὐθαιρεσίαν.

Ἡ αὐθαιρεσία ἐγέννησε τήν ληστείαν.

Ἡ ληστεία ἐγέννησε τήν πολιτικήν.

Ἰδού ἡ αὐθεντική καταγωγή τοῦ τέρατος τούτου» («Ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν»). Πράγματι, εἰσέρχονται πένητες στήν πολιτική κονίστρα καί σέ λίγο μεταμορφώνονται σέ Κροίσους οἱ βουλευτές μας, οἱ ὁποῖοι σέ περίοδο ἐσχάτης πενίας ἐπιμένουν νά εἶναι τρια- κόσιοι, ἐνῶ σύμφωνα μέ τό Σύνταγμα ὁ ἀριθμός τους μπορεῖ νά μειωθεῖ. Σήμερα, λοιπόν, πού κατά τόν Γ.Θ. Βαφόπουλο «ὅλα εἶναι σκουπίδια, κι ὅλα εἶναι πτώματα ἄθαφτα... ἀπό τό ... νησί τῶν Σποράδων ξεπετιέται ἡ λάμψη τῆς ἐλπίδας καί τῆς ὑπόσχεσης: Τό πνεῦμα τοῦ Παπαδιαμάντη φωσφορίζει, ἀδελφοί Πανέλληνες!».