Αρχιμ. Δανιήλ Αεράκης, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου ,25 Μαρτίου, Οι τρεις μεταλήψεις

«Ανθρωπος γίνεται Θεός, ίνα Θεόν τον Αδάμ απεργάσηται»(Δοξαστ. Όρθρ.)

Θ. Κοινωνία και ήρωες του '21

Μία μετάληψις είναι η σημερινή εορτή. Μετάληψις λέγεται η θ. Κοινωνία. Οι πιστοί μεταλαμβάνουν το Σώμα και το Αίμα του Χρίστου. Άλλ' αυτό το Σώμα και το Αίμα του Χριστού είναι εκείνα, πού ο σαρκωμένος Θεός είχε κατά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ή μετάληψις άρχισε με τον Ευαγγελισμό, διότι τότε έγινε π κοινωνία του Θεού με τον άνθρωπο και ή κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό.

Στο μυστήριο της θείας Κοινωνίας κάθε πιστός ευαγγελίζεται. Δέχεται το μήνυμα του αγγέλου: «Χαίρε ψυχή, ο Κύριος μετά σου». Και υποδέχεται μέσα του τον σαρκωμένο Θεό, όπως τον υποδέχθηκε η Παρθένος Μαρία στη Ναζαρέτ. Με τη θεία Κοινωνία ο άνθρωπος γίνεται δυνατός, αφού ενώνεται με τον ίδιο το Θεό. Το συρματάκι ενώνεται με το ρεύμα και αποκτά δύναμι μεγάλη. Ο αδύνατος γίνεται δυνατός.

Με τη θεία Κοινωνία αποκτούσαν δύναμι και οι ήρωες του ' 21. Λέγεται, ότι ο Οδυσσέας, πριν από τη μάχη της Τροίας, έδωσε στα παλληκάρια του κρασί και ψωμί. Ψωμί για να στηρίζωνται και να δυναμώνωνιαι, κρασί για να ενθουσιάζωνται. Αυτό μπορεί να είναι και μύθος. Δεν είναι όμως μύθος, άλλ' είναι αναμφισβήτητη αλήθεια το γεγονός, ότι τα παλληκάρια του '21 αποκτούσαν δύναμι όχι με το κρασί και το ψωμί, αλλά με το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Είναι γνωστή η ωραία έγχρωμη παράστασις, όπου πριν από την έξοδο του Μεσολογγίου ο επίσκοπος της πόλεως, ο Ρωγών Ιωσήφ, κοινωνεί όλους τους ήρωες, πού γονατιστοί με δάκρυα στα μάτια παίρνουν τη ζωοπάροχο και μαρτυροπλάστρα τροφή. Άλλα και τ' άλλο γεγονός είναι γνωστό. Όταν χρόνια πολλά μετά την απελευθέρωσι του Γένους φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών επισκέφθηκαν στο σπίτι του, στην Κυψέλη, το Γέρο - Κανάρη, τον ρώτησαν:

-Καπετάν Κωνσταντή, πες μας , πώς κατώρθωσες να τινάξης στον αέρα την Τουρκική ναυαρχίδα;

Κι ο Κανάρης απάντησε:

-Δύο πράγματα μου έδωσαν δύναμι. Το ένα: Πήρα τα παλληκάρια μου πρώτα κι ανεβήκαμε στην εκκλησία του Αη - Νικόλα, στα Ψαρά. Λειτουργηθήκαμε, γονατίσαμε και κοινωνήσαμε. Πήραμε δύναμι μεγάλη. Και κατεβήκαμε στο μικρό μας καΐκι. Και το άλλο: Είπα στον εαυτό μου: «Κωνσταντή, απόψε θα πεθάνπς». Αυτά τα δύο. Η θεία Κοινωνία μούδινε δύναμι ν' αψηφώ το θάνατο. Με την απόφασι της θυσίας και του θανάτου και με τη δύναμι Εκείνου πού θυσιάστηκε για μας, κατώρθωσε εκείνο πού ξέρετε...

Αυτή ήταν η πίστις των ηρώων του '21. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι την ήμερα του Ευαγγελισμού ξεσηκώθηκε το δούλο Γένος για να μεταλάβη της χαράς από το χρυσό, αλλά ματωμένο, ποτήρι της ελευθερίας.

Μετάληψις Χριστού. Κοινωνός ανθρωπινής φύσεως

Αλλ' είναι καιρός να δούμε λίγο πιο πνευματικά τη μετάληψι, πού έγινε την ήμερα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στη Ναζαρέτ. Τριπλή μετάληψι έχουμε. Στη μία μετάληψι μετέλαβε ο Θεός, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός. Στην άλλη μετέλαβε η Παρθένος Μαρία. Στη τρίτη μετέλαβε ο άνθρωπος.

1. Τι είναι ο Χριστός; Θεός. Είναι ο προαιώνιος Θεός Αόγος. Υπήρχε εποχή, πού δεν υπήρχαν άστρα, πού δεν υπήρχε ήλιος, πού δεν υπήρχε κόσμος, πού δεν υπήρχαν άγγελοι. Δεν υπήρξε όμως εποχή, πού δεν υπήρχε ο Χριστός ως Θεός Λόγος. Είναι ο προαιώνιος Λόγος, συναΐδιος και συνάναρχος με το Θεό Πατέρα και με το Πνεύμα το Άγιον.

Αλλ' ο Θεός Λόγος από πολλή αγάπη προς τον άνθρωπο θέλησε, ευδόκησε, αποφάσισε να γίνη άνθρωπος, να γίνη κοινωνός της ανθρωπίνπς φύσεως. Αυτό είναι το μεγάλο μυστήριο της πρώτης θείας Κοινωνίας.

Για να γίνη η θεία Κοινωνία χρειάζονται τέσσερα πράγματα. Να υπάρχη το πρόσφορο, καθαρό και καλοζυμωμένο' να υπάρχη αγία τράπεζα, να υπάρχη λειτουργός, και να υπάρχη και το Άγιον Πνεύμα. Το ίδιο και στο μυστήριο της κοινωνίας του θεού με τον άνθρωπο. Για να γίνη Θεάνθρωπος, αυτή δηλαδή η μεγάλη και ασύλληπτη κοινωνία, τέσσερα πράγματα χρειάστηκαν: Ο λειτουργός- είναι ο άγγελος Γαβριήλ, πού λειτουργεί το υπερφυές μυστήριο. Η άγια τράπεζα, είναι η παρθενική ύπαρξις της Μαρίας. Πάνω σ' αυτή την αγία τράπεζα, πού είναι η καθαρώτερη άγια τράπεζα, πάνω στην Παρθένο, υπήρχαν το ευαγγέλιο και το δισκοπότηρο. Η Παναγία είναι ζωντανό ευαγγέλιο, ζωντανή εφαρμογή του νόμου του Θεού, είναι και καθαρώτατο δισκοπότηρο, πού υποδέχθηκε το θεό Λόγο μέσα της. Πρόσφορο, είναι ο Θεός Λόγος. Προσφέρεται ο ίδιος ο Θεός κατά τον Ευαγγελισμό. Η δ ύ να μ ι ς, πού τελείται η λειτουργία του Ευαγγελισμού και η κοινωνία του Θεού με τον άνθρωπο, είναι το Πνεύμα το Άγιον.

Ρωτάς πώς γίνεται η μεταβολή του κρασιού και του ψωμιού σε Σώμα και Αίμα Χριστού; Αλλ' η δύναμις του Αγίου Πνεύματος τελεί το θαύμα. Δεν ακούτε τον λειτουργό τί λέγει; «Μεταβολών τω Πνευματί σου τω Αγίω...». Έτσι και η Παναγία ρωτά να μάθη τον τρόπο πού θα γίνη η λειτουργία της ενανθρωπήσεως του Θεού μέσα της, η κοινωνία της ανθρωπινής φύσεως από το Θεό. Και ο λειτουργός άγγελος της απαντά: «Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι» (Λουκ. 1,35).

«Χείρον» - «Βέλτιον»

Αυτά πού σας είπα δεν είναι δικά μου λόγια. Προσέξατε το Δοξαστικό του εσπερινού της εορτής; Εκεί γίνεται λόγος για τη μετάληψι του Θεού Λόγου: «Το απ' αιώνος μυστήριον ανακαλύπτεται σήμερον, και ο Υιός του Θεού Υιός του ανθρώπου γίνεται, ίνα του χείρονος μεταλαβών, μεταδώ μοι του βελτίονος».

Φαντασθήτε κάποιον πλούσιο να έχη ένα πανάκριβο διαμάντι και να λέγη σ' ένα φτωχό πού κρατάει ένα χωματένιο σβώλο:

-Μου δίνεις το χωματένιο σβώλο, να σου δώσω το διαμάντι;

Κάτι τέτοιο έκανε ο πλούσιος Θεός. Διαμάντι η Θεότητα, χώμα η ανθρωπότητα. Λέγει ο Θεός στον άνθρωπο:

-Δός μου χώμα, να σου δώσω Θεότητα. Δός μου την ανθρωπίνη φύσι σου, να σου χαρίσω τη θέωσι.

Η ανθρωπίνη φύσις, πού παίρνει ο Θεός από τον άνθρωπο, είναι το «χείρον». Η θεία φύσις, πού προσφέρει ο Θεός, είναι το «βέλτιον». Γι' αυτό λέγει ο υμνογράφος: «Ίνα του χείρονος μεταλαβών μεταδώ μοι του βελτίονος».

Κάποτε ο Αδάμ ήταν κοινωνός του Θεού, ζούσε μέσα στον παράδεισο. Άλλ' ήλθε η αμαρτία και τον απομάκρυνε από το Θεό. Από παιδί του Θεού έγινε αποπαίδι. Από παραδεισένιος έγινε χωματένιος. Από αθάνατος έγινε θνητός. Από ευτυχισμένος έγινε δυστυχισμένος. Από πλούσιος με ουράνια χαρίσματα έγινε πάμφτωχος, φουκαράς. Από όρθιος πού ήταν, ωλίσθησε και γλίστρησε. Από ψηλά πού ήταν, έπεσε χαμηλά.

Έτσι θα έμενε για πάντα; Όχι. Τον σπλαγχνίσθηκε ο Θεός. Αφού ο άνθρωπος δεν μπορούσε ν' ανεβή, κατεβαίνει ο Θεός. Για να κάνη πάλι τον άνθρωπο πλούσιο, γίνεται ο ίδιος πτωχός. «Εκένωσεν εαυτόν...» (Φιλιπ. 2,7). Πόσο μεγάλη η αγάπη του Θεού, η της ενανθρωπήσεως και σαρκώσεως! Το τονίζει ο υμνογράφος: «Ο συναΐδιος Λόγος, του προαιώνιου Πατρός μη χωρισθείς των άνω, νυν επέστη τοις κάτω, δι' άκρον ευσπλαγχνίαν οίκτον λαβών του καθ' ημάς ολισθήματος και του Αδάμ την πτωχείαν αναλαβών, εμορφώθη το αλλότριον» (από τους αίνους).

Μετάληψις της χάριτος

2. Είδαμε τη μετάληψι του Χριστού. Μετέλαβε της ανθρωπινής φύσεως, για να μεταλάβη ο άνθρωπος της θείας φύσεως. Ας δούμε τώρα ποια είναι η μετάληψις της Παναγίας. Τί μετέλαβε η Παναγία; Το καινούργιο δώρο. Το καινούργιο δώρο, πού έφερε στον κόσμο ο Χριστός, είναι η χ ά ρ ι ς. Η χάρις είναι η ωραιότερη λέξις της Καινής Διαθήκης.

Χάρις! Υπήρχε στην Παναγία σαν αγιότητα. Την είχε πάρει από τη μητέρα της Άννα, πού το όνομα της σημαίνει Χάρις. Την είχε αποκτήσει από την ιδιαίτερη επίσκεψι του Θεού. Ήταν καθαρή, πεντακάθαρη η Παναγία. Ήταν η μόνη, πού μπορούσε να βασισθή ο Θεός. Ήταν το κάτι άλλο.

Κάποτε ο Αρχιμήδης είχε πει, όταν ανακάλυψε τη δύναμι του μοχλού: «Δός μοι παστώ και τα γαν κινήσω». Δός μου τόπο να σταθώ έξω από τη γη και θα μπορέσω με το μοχλό να κινήσω τη γη ολόκληρη... Αυτό πού ποθούσε, αλλά δεν μπορούσε να πραγματοποίηση ο Αρχιμήδης, το έκανε ο Θεός. Βρήκε τρόπο να σταθή' τόπο στη γη, άλλ' όχι γήινο. Είναι η παρθενική ύπαρξις της Μαρίας. Στάθηκε μέσα στην Παρθένο και με το μοχλό της παντοδυναμίας και της αγάπης του κίνησε ολόκληρο τον κόσμο και τίναξε στον αέρα την κοσμοκρατορία του Διαβόλου. Η Παναγία υπήρξε η βάσις για τη δράσι του Θεού.

Η Παναγία υπήρξε το πιο χαριτωμένο πρόσωπο του κόσμου. Το πλέον καθαρό πρόσωπο. Η χάρις είχε μεταβάλει τη μήτρα της σε εργαστήριο για να γίνη η μίξις, το ζύμωμα της ανθρωπίνης και της θείας φύσεως. Όταν γίνεται ένα πρόσφορο για τη θεία Λειτουργία, δεν αρκεί η τέχνη εκείνου πού το ζυμώνει. Χρειάζεται και η ζύμη. Ούτε πάλι αρκεί η ζύμη. Χρειάζονται και τα υλικά, πού πρέπει να είναι αγνά και καθαρά. Ο Χριστός είναι το πρόσφορο της ζωής, για τη λειτουργία της ζωής μας. Αυτό το πρόσφορο ζυμώθηκε μέσα στο εργαστήριο, πού λέγεται Παρθένος Μαρία. Η τέχνη, πού το ζύμωσε, λέγεται χάρις. «Εύρες γαρ χάριν παρά τω Θεώ», της λέγει ο άγγελος (Λουκ. 1,30). Η ζύμη είναι η θεία φύσις. Αλλά χρειάζονται και τα υλικά, το αλεύρι και το νερό. Είναι το σώμα και το αίμα, ανθρώπινα στοιχεία, πού ως πεντακάθαρα και αγνά υλικά προσφέρει η Παρθένος. Και γίνεται το ζύμωμα. Γίνεται η ένωσις της ανθρωπίνης και της θείας φύσεως. Σχηματίζεται ο Θεάνθρωπος, το πρόσφορο πού θα θυσιασθή τη Μεγ. Παρασκευή πάνω στο θυσιαστήριο του Θεού.

Μετάληψις χαράς

3. Ο Χριστός μετέλαβε την ήμερα του Ευαγγελισμού. Έγινε κοινωνός της ανθρωπίνης φύσεως. Η Παναγία μετέλαβε την ημέρα του Ευαγγελισμού. Έγινε κοινωνός της χάριτος. Κι εμείς οι άνθρωποι; Έχουμε κι εμείς την ήμερα του Ευαγγελισμού τη δική μας μετάληψι. Χριστός και χάρις, τα δύο Χ, προσφέρουν σε μας το τρίτο Χ, τη χαρά. Χριστός, χάρις, χαρά. Ήμερα χαράς η σημερινή. «Ευαγγελίζου, γη, χαράν μεγάλην» (από τα μεγαλυνάρια).

Από την πρώτη Εύα κληρονομήσαμε χό φαρμάκι της λύπης και του πόνου. Ήλθε ό Διάβολος και προσέφερε στην Εύα τον καρπό, πού εξωτερικά είχε γλύκα, αλλά μέσα έκρυβε την πίκρα και το φαρμάκι. Η λύπη είναι το επιδόρπιο της ζωής. Δεν υπάρχει ήμερα και ώρα χωρίς τη σκιά της λύπης. Δεν υπάρχει πράξις χωρίς το στοιχείο της πίκρας. Δεν υπάρχει φαγητό χωρίς δάκρυα. Το ψωμί του ανθρώπου είναι μουσκεμένο μέσ' στα δάκρυα. Δεν υπάρχει χαρά χωρίς λύπη. Είναι η τρομερή αρά, η κατάρα της Εύας: «Πληθύνων πληθύνω τας λύπας σου και τον στεναγμόν σου, εν λύπαις τέξη τέκνα» (Γεν. 3,16).

Άλλ' ήλθε η ώρα, πού την αρά την διαδέχεται η χαρά. Η παλαιά Εύα έφερε την αρά. Η νέα Εύα μας έφερε τη χαρά. «Χαίρε, δι' ης η χαρά εκλάμψει. Χαίρε, δι' ης η αρά εκλείψει». Όλα γεμίζουν από χαρά την ήμερα του Ευαγγελισμού. «Ευφραινέσθω η κτίσις, χορευέτω η φύσις, ότι αρχάγγελος Παρθένω μετά δέους παρίσταται και το Χαίρε κομίζει της λύπης αντίθετον» (δοξαστικό αίνων).

Η λύπη και η στενοχώρια είναι το χειρότερο σαράκι, η φρικτότερη αρρώστια. Το αντιβιοτικό, το αντίδοτο, το φάρμακο, πού μας γιατρεύει από τη λύπη, είναι ο Ευαγγελισμός, είναι η πίστις στο μυστήριο του Ευαγγελισμού- η πίστις στο μυστήριο της σωτηρίας. Λύπη και μελαγχολία; Γιατί, αδελφέ μου, μελαγχολείς; Ο Υιός του Θεού έγινε Υιός του ανθρώπου. Ήλθε ο Θεός στη γη. Άστραψε ο Ήλιος. Διαλύονται τα σύννεφα. Δεν υπάρχει σύννεφο, πού δεν το διαλύει η χαρά του Ευαγγελισμού.

Ευαγγελίζεσθε!

Η χαρά του Ευαγγελισμού πρέπει να γίνη τραγούδι. Σαν το τραγούδι των αγγέλων. Όταν ο άγγελος επισκέφθηκε τον Ζαχαρία, του είπε: «Απεστάλην λαλήσαι προς σε και ευαγγελίσασθαί σοι τούτο» (Λουκ. 1,19). Όταν ο άγγελος εμφανίσθηκε στους ποιμένες της Βηθλεέμ, χαράς ευαγγέλια τους μετέδωσε: «Ιδού ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τω λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ» (Δουκ. 1,10-11). Και ο ίδιος ο Κύριος δίδασκε και ευαγγελιζόταν το λαό (Δουκ. 20,1). Και οι Απόστολοι ήσαν «ευαγγελιζόμενοι τον Χριστόν Ιησούν» (Πράξ. 5,42).

Εκείνος δε, πού ήμερα και νύκτα έτρεχε παντού για να ευαγγελισθή τη χαρά της σωτηρίας, είναι ο απόστολος Παύλος. Δεν μ' έστειλε, λέγει, ο Θεός να βαπτίζω και να κάνω άλλες λειτουργικές πράξεις. Μ' έστειλε να ευαγγελίζωμαι, ν' ανάβω στις καρδιές των ανθρώπων το φως του Ευαγγελίου. «Ου γαρ απέστειλε με ο Θεός βαπτίζειν, άλλ' ευαγγελίζεσθαι» (Α' Κορ. 1,7). Δεν ήταν δυνατόν ο Παύλος να ησυχάση όταν σκεπτόταν ότι υπήρχαν άνθρωποι, πού δεν είχαν γνωρίσει τη μεγάλη αγάπη του Θεού, το ότι δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος και θυσιάστηκε γι' αυτούς. Δεν μπορούσε να ησυχάση σαν ήξερε, ότι υπάρχουν άνθρωποι στη γη, πού αγνοούν «τον ανεξιχνίαστον πλούτον του Χριστού». Γι' αυτό ακατάπαυστα έτρεχε «ευαγγελίσασθαι τοις έθνεσι τον ανεξιχνίαστον πλοϋτον του Χριστού» (Έφεσ. 3,8).

Αγαπητοί! Όλοι λένε, ότι οι άνθρωποι περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχουν ανάγκη ευαγγελισμού. «Ευαγγελίζεσθε ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον του Θεού ημών» (εισοδικό εορτής). Τόσες καρδιές με θλίψι περιμένουν εσένα ν' ανάψης το φως της ελπίδος.

Και η Ελλάδα μας έχει ανάγκη ευαγγελισμού. Δεν λευτερωθήκαμε για να υποταχθούμε στην αθεΐα και στη διαφθορά. Λευτερωθήκαμε για να ζήσουμε με το Χριστό και την αλήθεια. Ελάτε, ο καθένας μας να γίνη ένας μικρός ευαγγελιστής. Ένας ευαγγελιστής χαράς και ευτυχίας.

-Αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη, από το βιβλίο του «Τα κλήματα της Αμπέλου», Αθήνα 2003

Ζωηφόρος