Στέργιος Σάκκος, Η τρίτη γέννηση του Χριστού

Ο Εμμανουήλ – Και εσκήνωσεν εν ημίν

Η αναγέννηση

Η τρίτη γέννηση του Χριστού είναι η γέννησή του στη ζωή των ανθρώπων που τον πιστεύουν και τον δέχονται προσωπικό τους Θεό. Διότι αν και ο Χριστός ενανθρώπησε για να σώσει όλο το κόσμο, εν τούτοις, δεν σώζονται όλοι οι άνθρωποι. Βέβαια, ο Κύριος «θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν» (Α’ Τι 2,4), και ασφαλώς είναι παντοδύναμος, σέβεται, όμως, και την ελευθερία του ανθρώπου και δεν μπορεί, δεν θέλει, να μας σώσει, αν εμείς δεν θέλουμε. Έτσι παρουσιάζεται στην Αποκάλυψη σαν ένας ζητιάνος οδοιπόρος, που γυρνά από πόρτα σε πόρτα, από ψυχή σε ψυχή, και χτυπά να του ανοίξουμε. «Ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω· εάν τις ακούση της φωνής μου και ανοίξη την θύραν, και εισελεύσομαι προς αυτόν και δειπνήσω μετ’ αυτού και αυτός μετ’ εμού» (Απ 3,20). Και η ιστορία της πρώτης χριστουγεννιάτικης νύχτας επαναλαμβάνεται. Κλειστές οι πιό πολλές πόρτες, όπως τότε στη Βηθλεέμ· φιλοξενούν άλλους θεούς και θεές οι καρδιές μας. Ο γλυκύτατος Ιησούς δεν βρίσκει παρά μόνο λίγες ψυχές να τον δεχθούν «Εις τα ίδια ήλθεν και οι ίδιοι αυτόν ου παρέλαβον» (Ιω 1,11). Σ’ όποιον όμως καταλύει, κάνει παλάτι το σταύλο του και το πιό πλούσιο τραπέζι το παχνί του· γεννιέται μέσα του και τον αναγεννά.

Αυτή η αναγέννηση είναι αναγκαία για τη σωτηρία μας. Μόνο όσοι «γεννώνται άνωθεν» (Ιω 3,3), κατά την έκφραση του ίδιου του Κυρίου, μπαίνουν στη βασιλεία του Θεού και γίνονται πολίτες της. Πώς όμως είναι δυνατόν να ξαναγεννηθούμε; (Ιω 3,4),αναρωτιέται ο Νικόδημος και μαζί του όλοι εμείς. Για να πάρουμε την απάντηση, ας ακούσουμε τί είπε ο άγγελος στη Παρθένο Μαρία, που έκπληκτη μάθαινε πως θα γεννούσε χωρίς άνδρα^· «Πνεύμα άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι» (Λκ 1,35). Με Πνεύμα άγιο γεννήθηκε ο Χριστός μέσα στη κοιλιά της Μαρίας, με Πνεύμα άγιο μπορούμε κι’ εμείς να τον συλλάβουμε και να τον κυοφορήσουμε μέσα μας· θα γεννήσουμε το Χριστό, όταν προηγηθεί η ένωσή μας με το Πνεύμα το άγιο. Ναι, αδελφοί μου! Κάτι το πολύ καταπληκτικό συμβαίνει στη ζωή μας, που ο κόσμος δεν το γνωρίζει, δεν το έμαθε, ούτε ποτέ θα το μάθει. Με το άγιο Πνεύμα ο κάθε χριστιανός μπορεί να συλλάβει και να γεννήσει τον Ιησού. Κι ο Ιησούς που θα γεννήσουμε είναι ο ίδιος ο εαυτός μας, που θα γίνει ένας άλλος Χριστός μέσα στο κόσμο, ένας μικρός Χριστός, δηλαδή, ένας πραγματικός χριστιανός.

Ολοζώντανο παράδειγμα μιας τέτοιας αναγεννήσεως είναι ο απόστολος Παύλος. Αυτός κατόρθωσε να συλλάβει το Χριστό και να τον γεννήσει πρώτα μέσα του, ώστε να λέει· «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζή δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. 2,20). Τα σπλάγχνα του ήταν σπλάγχνα Χριστού, ο νους του νους Χριστού, η καρδιά του καρδιά Χριστού. Γι’ αυτό και μπόρεσε ύστερα να τον γεννήσει και στις ψυχές άλλων γύρω του, όπως γράφει στους Γαλατάς· «Τεκνία μου, ους πάλιν ωδίνω, άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν» (4,19)· παιδάκια μου, που σας κοιλοπονώ μέχρι να γεννηθεί μέσα σας ο Χριστός. Τί φιλόστοργος πατέρας ο απόστολος! Σαν να τους βάζει στην κοιλιά του και να τους κυοφορεί, ώστε να γεννηθούν χριστιανοί, μικροί Χριστοί. Πόσα έχει να πει αυτό σ’ όλους τους διδασκάλους του Ευαγγελίου, στους κατηχητές και στις κατηχήτριες! Το μεγάλο έργο τους, η μεγάλη αποστολή τους είναι να γεννήσουν το Χριστό στις ανθρώπινες ψυχές με τις ώδινες της γυναίκας που τίκτει.

Πώς αναγεννιόμαστε

Όταν ο Ιησούς αποχαιρετούσε τους μαθητές του λίγο πριν το πάθος, τους είπε πως θα τους στείλει τον Παράκλητο, ο οποίος «παρ’ υμίν μένει και εν υμίν έσται» (Ιω 14,17), που τώρα είναι κοντά σας, αλλά τότε θα είναι μέσα σας. Αυτός ο Παράκλητος επιτελεί την τρίτη εν Πνεύματι γέννηση του Χριστού μεσ’ την καρδιά μας. Αυτός ενώνεται μαζί μας και φέρνει στον κόσμο ένα νέο Χριστό, τον αναγεννημένο εαυτό μας. Αλλά πώς μας επισκέπτεται ο Παράκλητος;

Η πρώτη μας συνάντηση μαζί του γίνεται με τη πίστη. Η πίστη ανοίγει τη πόρτα της ψυχής, για να μπει μέσα ο Κύριος. Η πίστη τον υποδέχεται, υποτάσσει τις καρδιές μας σ’ αυτόν και γεννά μέσα τους θερμό ενδιαφέρον και δυνατό πόθο για να τον πλησιάσουν. Αυτή αποτελεί την πρωταρχική προϋπόθεση του «κατοικήσαι τον Χριστόν εν ταις καρδίαις», λέει ο Παύλος (Εφ. 3,17). Χρειάζεται, όμως, και η αγάπη, για να μείνει μέσα μας ο Κύριος και να μας κάνει ναό του και θυσιαστήριό του. «Εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει, και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ’ αυτώ ποιήσομεν» καταθέτει ο Ιησούς (Ιω 14,23). Για να στερεωθεί η πίστη μας και να αυξηθεί η αγάπη μας βοηθά ο λόγος του Θεού. Όταν ο θείος λόγος, το κήρυγμα και η διδασκαλία, κατοικεί πλούσια μέσα μας, τότε ο Λόγος του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, σφηνώνει όχι απλώς ανάμεσα μας, αλλά μέσα στα σπλάγχνα μας. Μας καλλιεργεί μυστικά και μας ετοιμάζει για τη τέλεια ένωσή μας με το Θεό.

Αλλά εκείνο, με το οποίο επί τέλους συντελείται μέσα μας η γέννηση του Χριστού, είναι το μυστήριο. Ο Κύριος το δήλωσε απερίφραστα· «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ» (Ιω 6,56). Έρχεται, χτυπά τη πόρτα μας και όταν του ανοίξουμε, μας κάνει αυτός το τραπέζι. Αυτός, ο ζητιάνος της σωτηρίας μας, φέρνει το σώμα του και το αίμα του να μας θρέψει και να μας κάνει ευτυχισμένους. Μας καλεί να συνδειπνήσουμε, διότι «αληθώς η σαρξ του εστί βρώσις, και αληθώς το αίμα του εστί πόσις» (Ιω. 6,55). Τότε γιορτάζουμε αληθινά Χριστούγεννα, όταν με φόβο Θεού, με πίστη και με αγάπη μεταλαμβάνουμε τα άχραντα μυστήρια και αναγεννιόμαστε μαζί με το νεογέννητο Χριστό.

Η σημασία της αναγεννήσεως

Χωρίς αυτή τη τρίτη γέννηση ούτε η πρώτη αΐδια γέννηση ούτε η δεύτερη ιστορική ενσάρκωση του Χριστού έχουν κανένα νόημα και καμία αξία για μας, όσο σπουδαία και μεγάλα κι αν είναι. Αυτή θ’ αξιοποιήσει τα δώρα τους, διότι αυτή θα κάνει προσωπικό μας σωτήρα το Χριστό, θα ιδιοποιήσει το έργο του για τη σωτηρία μας.

Ο απόστολος Παύλος γράφει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι «σωτήρ πάντων ανθρώπων, μάλιστα πιστών» (Α’ Τι. 4,10). Αυτό σημαίνει ότι ο Ιησούς ήλθε στο κόσμο για να σώσει όλους τους ανθρώπους, δεν σώζονται, όμως, όλοι· σώζονται μόνο οι πιστοί. Η σωτηρία που έφερε ο Χριστός, είναι αντικειμενική. Για να γίνει υποκειμενική, για να σωθεί ο καθένας, πρέπει να πιστέψει. Ο Χριστός με τον ερχομό του στο κόσμο άνοιξε τη πύλη της ζωής, έστρωσε το τραπέζι της χαράς, έφερε τα φάρμακα της σωτηρίας. Για να θεραπευτεί ο άρρωστος άνθρωπος, για να χορτάσει, για να σβήσει τη δίψα του είναι ανάγκη να καθίσει και να φάει στο τραπέζι, να πιει από τη πηγή, να δεχτεί τα φάρμακα. Διαφορετικά, παραμένει όπως και προ Χριστού στη φθορά και κατρακυλάει στο θάνατο. Στη περίπτωση, όμως, αυτή δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να κατηγορούμε το Χριστό.

Στα παλιά χρόνια οι ληστές συνήθιζαν, όταν ήθελαν να σκοτώσουν δύο ανθρώπους, να σκοτώνουν τον ένα, και τον άλλο να τον δένουν ζωντανό με το πτώμα πρόσωπο με πρόσωπο, και να τον αφήνουν έτσι μέχρι να πεθάνει. Φαντασθείτε τη δυστυχία του ζωντανού, που πέθαινε έναν αργό και φρικιαστικό θάνατο. Με πόση σπουδή θα τινάζονταν μακριά από το πτώμα, αν κάποιος τον ελευθέρωνε! Κι όμως στη περίπτωση μας οι περισσότεροι άνθρωποι αγκαλιάζουν και σφίγγουν με τα χέρια τους το πτώμα του θανάτου και μετά την ελευθερία που χάρισε ο Χριστός!

Το παράδειγμα μας βοηθά να βγάλουμε ωφέλιμα συμπεράσματα. Είναι δυνατόν να είμαστε ειδωλολάτρες και μετά τη γέννηση του Χριστού. Ο Χριστός είναι «το φως το αληθινόν, ο φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ιω 1,9). Φωτίζονται όσοι το δέχονται· οι άλλοι μένουν στο σκοτάδι, στην απιστία, στη πλάνη, στη διαφθορά.

Και το άλλο συμπέρασμα· φοβερό η τύφλωση, κακό η αρρώστια, τραγικό η σκλαβιά. Για σκεφθήτε, όμως, πόσο χειρότερη είναι η κατάσταση να είναι κανείς τυφλός και να νομίζει ότι βλέπει, να είναι άρρωστος και να μη το ξέρει, να είναι σκλάβος και να πιστεύει ότι είναι ελεύθερος! Αυτό συμβαίνει με το μεγαλύτερο μέρος του λεγόμενου χριστιανικού κόσμου. Είναι ειδωλολάτρες, προσκυνούν είδωλα και ξόανα, λατρεύουν θεούς και θεές, ζουν στη πλάνη και στην απιστία, κατοικούν στα μνήματα του θανάτου, έχουν όλα τα γνωρίσματα της έκφυλης ζωής, και όμως, νομίζουν, ότι είναι χριστιανοί, επειδή δεν είναι αντίχριστοι. Είναι, όμως, χωρίς Χριστό!

Ω, να μπορούσαμε να νιώσουμε βαθειά μέσα μας ότι η γέννηση του Χριστού είναι το πιό μεγάλο γεγονός όχι μόνο της ιστορίας, αλλά και της δικής μας ζωής! Ο ερχομός του δεν χώρισε μόνο την ιστορία στην προ Χριστού και μετά Χρι­στόν εποχή, αλλά χώρισε και την ανθρωπότητα στην εκτός Χριστού και μετά Χριστού. Εκτός Χριστού είναι όσοι δεμένοι με την αμαρτία και την απιστία μένουν μακριά από το Χριστό. Μετά Χριστού είναι όσοι πιστοί και αγνοί τον ακολου­θούν ή όσοι αμαρτωλοί μετάνιωσαν και επέστρεψαν κοντά στο Θεό και ζουν μαζί με το Χριστό. Αυτοί γιορτάζουν αληθινά Χριστούγεννα μέσα στην Εκκλησία και δοξολογούν το Κύριο, που εκένωσε τον εαυτό του (Φιλ. 2,7), διέσπασε τη σφαίρα της αιωνιότητας και μπήκε στην τροχιά της ανθρώπινης ιστορίας, έγινε άνθρωπος, ήλθε ανάμεσα μας και πλησιάζει το καθένα μας προσωπικά. «Εν αρχή ην ο Λόγος… και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν» (Ιω 1,1.14). Μέσα σ’ αυτά τα θεόπνευστα λόγια του ευαγγελιστή Ιωάννη κρύβεται όλη η σωτήρια αλήθεια και η λυτρωτική χαρά των Χριστουγέννων, που δίνεται δώρο σ’ εκείνους που με τη πίστη δέχονται να γεννηθεί ο Χριστός μέσα τους, για να αναγεννηθούν οι ίδιοι με τη χάρη του αγίου Πνεύματος εν Χριστώ και να γίνουν «τέκνα Θεού» (Ιω 1,12-13).

Δεκέμβριος 1978

(Στέργιος Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από το βιβλίο «Ο Θεός στη γή μας», Θεσσαλονίκη 1993, σ. 118-123)