Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Το τέλος του μαρτυρίου - Η αρχή της δόξας

Ἦταν μεγάλη πόλη, τά Ποντικά Κόμανα, συνηθισμένος σταθμός τῶν ταξι­διωτῶν, ὅπου ἔβρισκαν κάθε ε ἴδους προ μήθειες καί ἀνάπαυση. Ἀλ λά ὁ ἄ­σπλαχνος ἀξιωματικός ἔδωσε σῆμα νά προχωρήσουν παραπέρα καί διέσχισαν τήν πόλη ὅπως περνᾶ κα νείς μιά γέφυρα.
Σέ ἀπόσταση δέκα ἤ ἕντεκα χιλιομέτρων ἀπό κεῖ βρισκόταν μικρός ἔρημος ναός, ὅπου οἱ ἀξιωματικοί διέταξαν νά σταθμεύσει ἡ φρουρά. Ὁ Χρυσό­στομος ἐξαντλημένος τοποθετήθηκε σ᾿ ἕνα ἀπό τά παραρτήματα τοῦ ναϋδρίου. Τό ἐξωκκλήσι αὐτό ἦ ταν ἀφιερωμένο στόν ἅγιο μάρτυρα Βα σι λί­σκο. Ἐκεῖ μέσα βρισκόταν κι ὁ τά φος του. Ὁ Βασιλίσκος ἦταν ἐπίσκοπος Κομάνων τόν 3ο αἰώνα. Διώχθηκε γιά τήν πίστη στήν Ἀντιόχεια μαζί μέ τόν μάρτυρα Λουκιανό κατά τό διωγμό τοῦ Μαξιμίνου Δάια. Κατά τή διάρκεια τῆς νύχτας ὁ Χρυσόστομος εἶδε ἕνα ὅραμα. Τοῦ φάνηκε ὅτι ὁ ἐπίσκοπος Βα­σιλίσκος στεκόταν ὄρθιος μπροστά του καί τοῦ ἀπηύθυνε τά ἑξῆς λόγια: «Ἔχε θάρρος, Ἰωάννη, ἀδελφέ μου· αὔριο θά εμαστε μαζί». Τήν ἴδια νύχτα ἤ τήν προηγούμενη ὁ ἱερέας, ὁ καθορι­σμένος γιά τή συντήρηση τοῦ ναοῦ καί τή φύλαξη τοῦ τάφου, εἶδε παρόμοιο ὅραμα. Ὁ μάρτυρας τοῦ εἶχε πεῖ: «Ἑτοίμασε θέση γιά τόν ἀδελφό μας Ἰωάννη. Πρόκειται νά ἔλθει». Αὐτός ὁ ἱερέας βε βαί ωσε ἀργότερα τήν ἀλήθεια τοῦ ὁράματος. Ὁ Χρυσόστομος, μέ τή σιγουριά ὅτι πῆρε ἐντολή ἀπό τόν Θεό, προσπάθησε τήν ἑπομένη τό πρωί νά ἐμποδίσει τήν ἀναχώρησή τους. «Μείνετε, σᾶς ἱκετεύω», παρακα λοῦ σε τούς ἀξιωματικούς, «μείνετε τουλάχιστον ὥς τήν πέμπτη ὥρα». Ἀναμφίβολα πίστευε ὅτι ἡ ὥρα αὐτή τοῦ ὑποείχθηκε μέ τρόπο ὑπερφυσικό. Ἀλλά οἱ πραιτωριανοί, ἀντί νά ὑποχωρήσουν, ἐπιτάχυναν τήν ἀναχώρηση.
Εἶχαν βαδίσει περίπου πέντε χιλιό μετρα, ὅταν ὁ ἐξόριστος κυριεύθηκε ἀπό ἕνα παραλήρημα πυρετοῦ, πού ἔθεσε σέ κίνδυνο τή ζωή του. Τρομαγμένοι μήπως τόν δοῦν νά πεθαίνει στά χέρια τους, πάνω στό δρόμο, οἱ στρατιῶτες γύρισαν πίσω καί ξαναμπῆκαν στό ἐξωκκλήσι, πού εἶχαν ἀφήσει λίγες ὧρες πρίν. Ὁ Χρυσόστομος, δίχως νά μπορεῖ πιά νά στηριχθεῖ, ὁδηγήθηκε κον τά στήν ἁγία τράπεζα. Ἀπό τόν φύ λακα ἱε ρέα τοῦ ναοῦ ζήτησε νά φορέσει ὁ λό λευ­κα ἄμφια. Ἔνιωθε ὅτι πλησιάζει τό τέλος του. Ὁ ἱερέας τοῦ τά ἔφερε κα τά τήν ἐπιθυμία του. Κι ὁ Χρυσόστομος ντύθηκε, ἀ φοῦ πρῶτα μοί ρασε ὅλα ὅ σα εἶχε, ἀκόμη καί τά παπούτσια του, στούς παρ ευ ρι σκο μέ νους. Στή συνέχεια, θέλησε νά κοι νωνή σει τά ἄ χραν τα μυστήρια ἀπό τά χέρια τοῦ ἱερέα. Μετά τή θεία Κοινωνία προσευχήθηκε μέ θέρμη. Ἀποτέλειωσε τήν τελευταία του προσευχή μ᾿ ἐκείνη τή φρά ση πού συχνά ἀνέβαινε στά χείλη του: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν. Ἀμήν!». Ἔκανε τό σημεῖο τοῦ σταυ ροῦ κι ἔγειρε πάνω στό πλακόστρωτο, γιά νά μήν ξανασηκωθεῖ πιά.
«Ἡ ψυχή του», λέει ὁ ἱστορικός Παλλάδιος γιά τή συγκινητική αὐτή σκηνή, «τίναξε τή σκόνη ἀπ᾿ αὐτή τή θνη τή ζωή. Ἑνώθηκε μέ τούς πατέρες του». Κοντά στό ναό κατά τύχη πρόσφατα εἶχε ἀνοιχθεῖ ἕνας τάφος. Τόν μετέφεραν ἐκεῖ. Κι ὁ δεύτερος αὐτός μάρτυρας τάφηκε δίπλα στόν πρῶτο. Αὐτό συνέβη στίς 18 τῶν καλενδῶν τοῦ Ὀ κτωβρίου, κατά τήν ἕβδομη ὑπατεία τοῦ Ὁνωρίου καί τή δεύτερη τοῦ νέου Θεοδοσίου. Συμπίπτει μέ τίς 14 Σε πτεμ βρίου τοῦ 407 μ.Χ. Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔζη σε ἑξήντα χρόνια. Διετέλεσε ἐπίσκοπος ἐννιά χρόνια κι ἑπτά μῆνες περίπου. Ἀπό τό διάστημα αὐτό τρία χρόνια καί τρεῖς μῆνες ἦταν ἐξόριστος.

Amedee Thierry

Περιοδικό «Απολύτρωσις»