Θεολογία της συνάφειας ή αθεολογησία; Η επικαιρότητα της πατερικής θεολογίας

Ακούγεται απίστευτο, είναι όμως αληθινό! Κάποιοι «θεολόγοι» των καιρών μας, αφού εξάντλησαν κάθε μέθοδο εντυπωσιασμού των ανθρώπων, επιχειρούν τώρα ένα προκλητικό βήμα στη θεολογική τους σκέψη: Όμιλούν για νέο είδος θεολογίας, την όποια τοποθετούν πάνω και πέρα από την πατερική θεολογία και την ονομάζουν «συναφειακή θεολογία».

Τί σημαίνει ο όρος «συναφειακή θεολογία»; Σύμφωνα με την ερμηνεία πού δίνουν οι ίδιοι, σημαίνει το να βρίσκεται ή θεολογική σκέψη σε επαφή (συνάφεια) με το σύγχρονα προβλήματα. Τα σημερινά προβλήματα, λένε, διαφέρουν πολύ από αυτά πού αντιμετώπισαν οι Πατέρες στην εποχή τους- επομένως δενμπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε με την πατερική θεολογία- χρειαζόμαστε μια σύγχρονη θεολογική σκέψη! Χρειαζόμαστε τη θεολογία της «συνάφειας»!'Ο προβληματισμός αυτός αναδείχθη κε κυρίως σε διεθνές συνέδριο πού δι οργανώθηκε από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών στο Βόλο, συνεχίζεται όμως με σχετικές δημοσιεύσεις σε θεολογικά περιοδικά.

Μελετώντας τα σχετικά κείμενα διαπιστώνει κανείς και μια πρωτοφανή επίθεση κατά του κορυφαίου Ρώσου θεολόγου π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, ό όποίος προ αρκετών δεκαετιών είχε ρίξει το σύνθημα «επιστροφή στη θεολογία των Πατέρων», μίλησε για ανάγκη «νεοπατερικής σύνθεσης» (δηλαδή για θεολογική δημιουργία ποτισμένη από το πνεύμα των Πατέρων) και υποστήριξε σταθερά και αποδεικτικά ότι «ό ελληνισμός αποτελεί αιώνιο χαρακτηριστικό του Χριστιανισμού».

Ειδικά αυτό το τελευταίο οι θεολόγοι της «συνάφειας» το χαρακτήρισαν «αγκάθι» στη θεολογική σκέψη του Φλωρόφσκυ. Φυσικά δεν πρωτοτύπησαν, αφού αυτός υπήρξε ό κυριότατος λόγος για τον όποιο τον πολέμησαν οι άλλοι ομοεθνείς του, πού ήθελαν να επιβάλουν πλήρη έκρωσισμό της ορθόδοξης θεολογίας.

Όσον άφορα τον κύριο προβληματισμό τους, είναι να θλίβεται κανείς, διαπιστώνοντας την αδιέξοδη πορεία πού ακολουθούν και ή όποια, αντί να λύνει τα σύγχρο να προβλήματα, τα περιπλέκει περισσότερο και δημιουργεί και άλλα χειρότερα και πιο πολύ περιπλεγμένα και αδιέξοδα!

Με πιο απλά αλλά και ξεκάθαρα λόγια: Ή θεολογία της «συνάφειας» είναι στην ουσία άθεολογησία και είναι καθαρά προτεσταν τικής προελεύσεως· δηλαδή πλάνη!

Μήπως είναι υπερβολικός ένας τέτοιος χαρακτηρισμός;

Η επικαιρότητα της πατερικής θεολογίας

Απάντηση πειστικότατη στο παραπάνω ερώτημα δίνει ένα εξαίρετο κείμενο του μεγάλου θεολόγου π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, στο όποιο διαπραγματεύεται ακριβώς αυτό το ζήτημα. Γράφει:

«Συχνά με κατέχει αίσθημα περίεργον. Όταν μελετώ τούς αρχαίους κλασσικούς της χριστιανικής θεολογίας, τούς Πατέρες της Εκκλησίας, βρίσκω να σχετίζονται πε ρισσότερο με τα προβλήματα και τις ταλαι πωρίες της εποχής μου παρά ή παραγωγή των νέων θεολόγων. Οι Πατέρες πάλευαν με προβλήματα υπαρξιακά, με τις αποκαλύψεις των αιωνίων θεμάτων πού καταγράφηκαν στην Αγία Γραφή. Θα διακινδύνευα να διατυπώσω τη γνώμη ότι ό Μ. Αθανάσιος και ό Αυγουστίνος είναι πολύ περισσότερο σύγ χρονοι από πολλούς από τούς σύγχρονους θεολόγους, Ό λόγος είναι απλούστατος: ασχολούνταν με πράγματα και όχι με τούς χάρτες, ενδιαφέρονταν όχι τόσο για το τί μπορεί να πιστέψει ό άνθρωπος, όσο για το τί έχει πράξει ό Θεός για τον άνθρωπο. Οφείλουμε "σε μια εποχή όπως ή δική μας" να διευρύνουμε τις προοπτικές μας, να αναγνωρίσουμε τούς δασκάλους της αρχαιότητας και να επιχειρήσουμε για την εποχή μας μια υπαρξιακή σύνθεση της χριστιανικής εμπειρίας». Και προσθέτει:

«Σήμερα ζούμε σε εποχή διανοητικού χάους. Ίσως ό σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει ακόμα καταλήξει πουθενά και ή ποικιλία των γνωμών δεν παρέχει ελπίδες προσεγγίσεως. Πιθανόν το μόνο φως στο διανοητικό σκοτάδι της απελπιστικής εποχής μας είναι ακριβώς αυτή "ή άπαξ παραδοθείσα τοις άγίοις πίστις" (Ιούδα 3), όσο απαρχαιωμένη κι αν φαίνεται ή γλώσσα της πρώτης Εκκλησίας κρινόμενη με τα παροδικά μέτρα μας».«Επιστροφή στους Πατέρες», τόνιζε ό Φλωρόφσκυ, «σημαίνει να προχωρήσουμε, όχι να οπισθοδρομήσουμε. Αυτό πού χρειαζόμαστε είναι να είμαστε πιστοί στο πνεύμα, όχι στο γράμμα των Πατέρων, να αφήσουμε τούς εαυτούς μας να πυρακτωθούν από τη φλόγα της αναμμένης εμπνεύσεως τους, όχι να συγκεντρώνουμε δείγματα για βοτανική συλλογή»!

Καίριες επισημάνσεις ενός πραγματικά μεγάλου θεολόγου! Το σύνθημα του ήταν: «Μπροστά με τούς Πατέρες»! Οι σημερινοί θεολογούντες φωνάζουν: «Πέρα από τους Πατέρες»! Αλλά πέρα από τούς Πατέρες είναι το χάος, ή πλάνη. Τόσο δύσκολο είναι να γίνει αντιληπτό αυτό;

«Ο ΣΩΤΗΡ» 15/09/2010