11 Σεπτεμβρίου. Επαναξιολόγηση

Στεργίου Ν. Σάκκου

Ἦταν πρίν ἐννέα χρόνια τέτοιες μέρες, λίγο πρίν ἀπό τή γιορτή τῆς Παγκόσμιας ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ὅταν συνέβη τό συνταρακτικό γεγονός: Τό πρωινό τῆς Τρίτης 11 Σεπτεμβρίου 2001, σμπαραλιάσθηκαν οἱ δύο πνεύμονες, ἡ οἰκονομία καί ἡ πολιτικοστρατιωτική δόξα, τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν τῆς Ἀμερικῆς, τῆς χώρας πού διεκδικεῖ τόν τίτλο τῆς πρώτης δύναμης τοῦ πλανήτη καί ἀλαζονικά καμαρώνει τόν ἡγέτη της ὡς... πλανητάρχη. Οἱ «δίδυμοι πύργοι» τοῦ Μανχάτταν, σύμβολο τῆς ἀκμαίας οἰκονομίας, καί τό Πεντάγωνο, ὁρόσημο τῆς παγκόσμιας κυριαρχίας, ἀνατινάχθηκαν στόν ἀέρα. Καί στό μέν Πεντάγωνο ὁ κίνδυνος ἀποσοβήθηκε ἔγκαιρα, οἱ δύο πύργοι ὅμως ἔγιναν παρανάλωμα τῆς φωτιᾶς, γιά νά καταλήξουν σ᾿ ἕνα θλιβερό σωρό ἐρειπίων καί πτωμάτων.

Ἡ καταστροφή τῶν δύο ἀγέρωχων πύργων συντάραξε ὄχι μόνο τήν ἀμερικανική κοινωνία ἀλλά καί τήν παγκόσμια κοινότητα. Ὅλοι πονέσαμε γιά τή μεγάλη ζημία μέ τίς τόσο ὀδυνηρές συνέπειες καί κυρίως γιά τόν ξαφνικό καί βίαιο θάνατο τόσων χιλιάδων συνανθρώπων μας. Σκεπτικισμός, φόβος καί ἀνασφάλεια κατέλαβε τόν καθένα. Ἤδη ἀπό τήν ἑπόμενη μέρα, ὅπως τό ἐπεσήμαναν οἱ ἐμπειρογνώμονες, «ὅλα ἦταν διαφορετικά». Ἄλλαξε τό σκηνικό τοῦ κόσμου. «Ἡ καταστροφή τῆς 11ης Σεπτεμβρίου μᾶς ἔκανε νά νιώθουμε καί πάλι εὐάλωτοι καί τρωτοί σάν νά πεταχθήκαμε ἔξω ἀπό τό παράθυρο καί ξαφνικά ἐπαναξιολογοῦμε τή ζωή μας», ἀποφάνθηκε ἡ ἀνθρωπολόγος Σ.Μ. Χόφμαν, εἰδική σέ θέματα καταστροφῶν. Αὐτή ἀκριβῶς τήν ἐπαναξιολόγηση ὀφείλουμε νά προσέξουμε, οἱ Ἀμερικανοί καί ὁ καθένας μας.

Στίς μέρες μας ἔχει ἀναχθεῖ σέ παντοκρατορική ἀξία ἡ οἰκονομία καί κατ᾿ ἐπέκταση ὁ πλοῦτος, ἡ εὐμάρεια. Οἱ «δίδυμοι πύργοι» θά μποροῦσαν νά θεωρηθοῦν ὡς ἕνας δίκλιτος ναός ἀφιερωμένος στόν «κερδῷο Ἑρμῆ» ἤ μία ὑβριστική ἀποπεράτωση τοῦ πύργου τῆς Βαβέλ. Ἦταν ἰδιοκτησία τῆς Ἀμερικῆς, ἀλλά χῶρες καί λαοί προσέβλεπαν σ᾿ αὐτούς μέ τήν ἐλπίδα γιά ἕνα καλύτερο αὔριο. Διότι, ὁμόψυχα καί ὁμόφωνα ὅλοι οἱ λαοί τῆς γῆς τιμοῦν καί εὐλαβοῦνται σάν ὑπεραξία τό χρῆμα, ἐντοπίζουν τήν ἀνάπτυξη στήν ὑπερπαραγωγή καί στήν ὑπερκατανάλωση. Δέν τό διαπιστώνουμε καθημερινά ὅτι κι αὐτές οἱ ὑψηλές ἐπιδόσεις τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας ἐκθειάζονται καί προβάλλονται μέ τήν ἀποκλειστική προοπτική ὅτι ἀνεβάζουν τό βιοτικό μας ἐπίπεδο, κάνουν πιό ἄνετη τή ζωή μας;

Δέν ἀρνεῖται βέβαια κανείς τήν ἀξία τῶν ἐπιστημονικῶν καί τεχνολογικῶν ἐπιτευγμάτων μας. Οὔτε ἀμφισβητεῖ τήν συμβολή τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν στήν εὐτυχία τῆς ἐπίγειας ζωῆς μας. Ἀλλά σέ καμία περίπτωση δέν μπορεῖ νά γίνει ἡ ὕλη στήριγμα καί στόχος ζωῆς. Θεμέλιο ἀρραγές καί ἀσφαλές προσφέρει μόνο ὁ Δημιουργός τῆς ὕλης καί τοῦ σύμπαντος κόσμου. Λιτά ἀλλά σαφέστατα τό διατυπώνει πρίν αἰῶνες ὁ Ψαλμωδός «ἐάν μή Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες» (Ψα 126,1)

Εἶναι, ἐξάλλου, θλιβερή πραγματικότητα ὅτι ἡ προοδευμένη τεχνολογία μας ὄχι μόνο δέν περιορίζει ἀλλά διευκολύνει καί προάγει τή βία καί τήν τρομοκρατία. Ἀδιαμφισβήτητη ἀπόδειξη οἱ τρομοκράτες τῆς 11ης Σεπτεμβρίου 2001, πού ἐκμεταλλεύθηκαν ἄριστα τή σύγχρονη τεχνολογία, ἀλλά καί οἱ τόσοι κακοποιοί γύρω μας, πού δέν ὑστεροῦν σέ τεχνολογική κατάρτιση. Μήπως στήν τεχνολογία δέν στηρίζονται οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς, γιά νά καταρακώνουν τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα μέ τήν ἀσύστολη ἐκμετάλλευση καί νά σκορποῦν τό θάνατο σέ συγχρόνους καί ἐπερχομένους ἐκτοξεύοντας σ᾿ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς τίς «ἔξυπνες βόμβες» καί τούς πυραύλους μέ τίς πυρηνικές κεφαλές;

Ἔπειτα, ποιός ἀγνοεῖ ὅτι ἡ τεχνολογία ἐπινοεῖ νέους τρόπους προαγωγῆς τῆς διαφθορᾶς, τῆς ἀπάτης, τῆς μαγείας, τῆς σαρκολατρείας, τῶν ναρκωτικῶν; Ὅτι καταπατᾶ ἀσύστολα τούς στοιχειώδεις νόμους τῆς οἰκολογίας, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀνεβάζει σέ ἀκραῖα ἐπίπεδα τή ρύπανση τοῦ περιβάλλοντος καί νά ἐπιταχύνει τή γήρανση τοῦ πλανήτη μας; Ὅτι διευκολύνει καί καλλιεργεῖ τά μέγιστα τήν ἀδιαφορία γιά τόν συνάνθρωπο, πού λιμοκτονεῖ ἤ ἀργοπεθαίνει δίπλα μας; Δέν μᾶς πληγώνουν καί δέν μᾶς βαρύνουν ὅλα αὐτά περισσότερο καί ἀπό τά ἐρείπια τῶν «δίδυμων πύργων»;

Εἶναι κοινότυπη ἡ διαπίστωση ὅτι ὁ πυρετός τῆς οἰκονομίας καί ὁ λιγγος τῆς τεχνολογίας, πού μᾶς ἔχουν συνεπάρει, καλλιέργησαν ἐπικίνδυνα τήν ἔπαρση, ὁδήγησαν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο στήν ἀρχαία «ὕβριν». Ὄχι, δέν ὑβρίζει, δέν βλαστημᾶ τόν Θεό. Κάνει κάτι χειρότερο• ἀδιαφορεῖ γιά τήν ὕπαρξή του. Πιστεύει ὅτι μπορεῖ μόνος του νά τακτοποιήσει τά πάντα. Δέν χρειάζεται τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, δέν αἰσθάνεται κἄν τήν ἀνάγκη του. Μέ ἁπλά λόγια, ὁ σημερινός ἄνθρωπος προγραμματίζει καί ρυθμίζει τή ζωή του «ἐρήμην τοῦ Θεοῦ», χωρίς Θεό. Διότι, ὅπως εὔστοχα ἔχει παρατηρηθεῖ, σήμερα «ἠ ἐπιστήμη, ἡ τεχνολογία καί ὁ νοῦς ξεπέρασαν τήν ψυχή μας», οἱ μηχανές τρέχουν πιό γρήγορα ἀπό τήν συνείδησή μας.

Μία ἀληθινή καί τίμια ἐπαναξιολόγηση τῆς ζωῆς μας ὀφείλει νά ξεκινήσει ἀπό τήν ἐπαναξιολόγηση τῆς διας τῆς ἀνθρώπινης ὑποστάσεως. Ἀπελευθερωμένοι ἀπό τή μαγεία τῆς ὕλης ἀλλά καί ἀπό τή μέθη τοῦ αὐτοθαυμασμοῦ ν᾿ ἀναγνωρίσουμε καί τήν ἄλλη, τήν πνευματική διάσταση τῆς ἀνθρώπινης ὀντότητας. Νά διακρίνουμε τήν ἀνυπολόγιστη ἀξία τῆς ψυχῆς μας, γιά τῆς ὁποίας τήν ἐξαγορά ἕνας Θεός ἔγινε ἄνθρωπος κι ἔχυσε τό αἷμα του. Ὁ ματωμένος σταυρός του, τόν ὁποῖο ὑψώνει σέ παγκόσμια προσκύνηση ἡ Ἐκκλησία, φωτισμένο ἀπό τό φῶς τῆς ἐνδόξου Ἀναστάσεώς του, εἰσηγεῖται μία νέα πρόταση ζωῆς.

Πάνω ἀπό τά πάσης φύσεως ἐρείπια ὑψώνεται σταυρός, ὡς ἀκλόνητος καί ἀσάλευτος πύργος πού ἔστησε ἡ σοφία καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἡ κορυφή του ὑψώνεται σέ ὕψη ἀθέατα. Διασχίζει τά νέφη, ξεπερνᾶ τά ἄστρα καί φθάνει στό θρόνο τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἀκουμπήσει ἐκεῖ τήν προσευχή, τήν ἀγωνία καί τό δάκρυ τοῦ ἀνθρώπου καί νά κατεβάσει στή γῆ τίς εὐλογίες καί δωρεές τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ.

Ἀπό τότε πού ὑψώθηκε πάνω στό Γολγοθᾶ σταυρός τοῦ Χριστοῦ δημιουργεῖ μία νέα πραγματικότητα, τήν Ἐκκλησία. Δι᾿ αὐτῆς μεταφέρει τό φῶς, σ᾿ ὅσους θέλουν ν᾿ ἀνοίξουν τά μάτια. Χαρίζει τό ἔλεος καί τή λύτρωση σ᾿ ὅσους τά ἐπιθυμοῦν. Καλλιεργεῖ τήν ἀγάπη, τή χαρά, τήν εἰρήνη, τήν ἀσφαλῆ ἐλπίδα. Ἡ κατακόρυφη διάστασή του ἑνώνει τή γῆ μέ τόν οὐρανό. Σπάζει «τό μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ», συμφιλιώνει τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό καί τόν θρονιάζει ἀποκαταστημένο στήν ἀγκαλιά τοῦ Πατέρα. Ἡ ὁριζόντια διάσταση τοῦ σταυροῦ ἀποκαθιστᾶ τίς διαπροσωπικές σχέσεις. Ἀποκαλύπτει στό πρόσωπο τοῦ ἄλλου τόν ἀγαπητό υἱό τοῦ διου πατέρα, τόν ἀδελφό. Καί διδάσκει στήν ἀνθρωπότητα τόν σταυρικό τρόπο ζωῆς, τήν ἀγάπη. Αὐτή δίνει νόημα καί ἀξία στή ζωή μας, λύνει τά προβλήματα καί φέρνει τήν πληρότητα μέσα μας καί γύρω μας.

-Στέργιος Ν. Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης