Στεργίου Ν. Σάκκου
Ἡ πιό εὐπρόσδεκτη τιμή γιά τήν πανάσπιλη Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού μέ μητρική στοργή ἀγκαλιάζει ὅλους τούς χριστιανούς, εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς της στάσης, ἡ ὑπακοή στόν Μονογενῆ Υἱό καί Θεό της.
Μήνας τῆς Παναγιᾶς ὁ Αὔγουστος σηματοδοτεῖται ἀπό τήν εὐλάβεια τοῦ λαοῦ πρός τήν σεπτή καί πανάχραντη μορφή της. Τά θυμιάματα τῶν Παρακλήσεων διαχέουν τήν εὐωδία τῆς Παναγίας Μητέρας τοῦ Κυρίου μας, πού ἔγινε καί δική μας μητέρα, καί διαποτίζουν μέ τήν χάρη της τόν Δεκαπενταύγουστο, μέ ἀποκορύφωμα τήν γιορτή τῆς Κοιμήσεώς της, πού εἶναι ἡ Πασχαλιά τοῦ καλοκαιριοῦ. Κι ἔπειτα, ἡ ἀπόδοση τῆς γιορτῆς, τά ἐννιάμερα τῆς Παναγίας, μία ἀκόμη ἀφορμή γιά νά μεγαλύνουμε τήν «ἱερά καί εὐκλεῆ μνήμη της», τήν «πεποικιλμένην τῇ θείᾳ δόξῃ».
Πάμπολλοι καί συγκινητικοί οἱ πατερικοί λόγοι πού προσπαθοῦν νά εἰσδύσουν στό μυστήριο τῆς Θεοτόκου. Λυτρικώτατοι οἱ ἐκκλησιαστικού ὕμνοι, πού τήν ἐξυμνοῦν καί τήν ἐγκωμιάζουν, ἀμέτρητοι οἱ στίχοι καί τά κείμενα, πού γιά χάρη της συνέθεσαν ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι δημιουργοί, ἀδιάκοπες οἱ ἐπικλήσεις μικρῶν καί μεγάλων στήν προστασία καί σκέπη της. Μά ὅλα ἀποδεικνύονται μικρά καί ἀσήμαντα μπρός στήν οὐρανομήκη μορφή της, παιδικά ψελλίσματα κι ἀδέξιες ἀντιγραφές τοῦ βαρυσήμαντου τίτλου μέ τόν ὁποῖο τήν τίμησε ὁ ἴδιος ὁ Θεός· «ἡ Κεχαριτωμένη»!
Κανένα πρόσωπο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ ἤ νά παραβληθεῖ μαζί της. Αὐτό ἀκριβῶς δηλώνει καί τό ὄνομά της Παναγία∙ ἀπ’ ὅλους τούς ἁγίους «ὑπερτέρα». Λίγα ρινίσματα ἀπό τόν ἀμύθητο θησαυρό πού περικλείει τοῦτο τό θεῖο σκεῦος θά συλλέξουμε μελετώντας κάποια ἀπό τά στοιχεῖα τοῦ Θεοτίμητου προσώπου της.
Ἡ Παναγία εἶναι τό ἀπόσταγμα τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Θεοῦ: Μετά τήν ἔξοδο τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν παράδεισο, γιά τήν ἐπίτευξη τοῦ σχεδίου τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων ὁ Θεός διάλεξε ἕνα πρόσωπο, τόν Ἀβραάμ. Καί τόν διάλεξε γιά τήν πίστη του τήν μοναδική, πού πιστοποιήθηκε μέ τήν ἀπόλυτη καί πολυδοκιμασμένη ὑπακοή του. Εἶναι ὁ πατέρας τῆς πίστεως ὁ Ἀβραάμ. Ἀπό αὐτόν γεννήθηκε ὁ ἐκλεκτός λαός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰσραήλ, πού τό στοιχεῖο γνησιότητός του εἶναι ἡ πίστη. Ἀπό τίς ἀμέτρητες γενιές τῶν Ἰσραηλιτῶν ἕνα μικρό μέρος ἀποτελεῖ τό ἐκλεκτό λεῖμμα, τό κατάλοιπο, τούς ἐκλεκτούς τοῦ Θεοῦ. Καί τούτων τῶν ἐκλεκτῶν τό ἀπόσταγμα εἶναι ἡ κόρη τῆς Ναζαρέτ, ἡ Παρθένος Μαρία!
Εἶναι ἡ μοναδική συνεργάτρια τοῦ Θεοῦ: Ὁ Θεός «εἶπε καί ἐγενήθησαν» τά σύμπαντα. Δημιούργησε τά πάντα μέ μόνο τόν δημιουργικό λόγο του. Τήν καινή κτίση ὅμως, τόν νέο παράδεισο τῆς Ἐκκλησίας, δέν θέλησε νά τόν δημιουργήσει μόνος του, ἀλλά ζήτησε συνεργάτες. Πολλοί εἶναι οἱ χοροί τῶν ἁγίων: προφῆτες, ἀπόστολοι, μάρτυρες, ἀσκητές, πατέρες καί διδάσκαλοι, νεομάρτυρες καί ὁμολογητές καί τόσοι ἄλλοι, πλῆθος ἀναρίθμητο. Συνεργάστηκαν ὅλοι μέ τόν Θεό στό ἔργο τῆς σωτηρίας, ἀλλά ἡ Παρθένος Μαρία εἶναι μοναδική! Ὁ τρόπος, τό εἶδος τῆς συνεργασίας της εἶναι ἀνεπανάληπτο: Δάνεισε στόν Θεό τόν ἑαυτό της, ὥστε νά γίνει Θεάνθρωπος, γιά νά μπορέσει νά μᾶς πλησιάσει, νά μᾶς σώσει, νά ἔχει σῶμα καί αἷμα καί νά μπορεῖ νά τά θυσιάσει γιά μᾶς (βλ. Ἑβ 2,15).
Τί καταπληκτικό! Μία Κόρη κυοφόρησε στά σπλάγχνα της τόν Θεό ἐννιά μῆνες, κι ἔπειτα τόν θήλασε καί τόν μεγάλωσε σάν ὅλα τά παιδιά τοῦ κόσμου. Τί ὑπερφυής συνεργασία! Κανείς ποτέ στούς αἰῶνες δέν συνεργάστηκε ἔτσι μέ τόν Θεό. Ἰλιγγιᾶ ὁ νοῦς, ἀδυνατεῖ νά συλλάβει τοῦτο τό μέγα μυστήριο.
Ἀλλά ἡ Παναγία δέν εἶναι μόνο Θεοτόκος, Θεομήτωρ. Εἶναι καί Θεόνυμφη, ἐκλεκτή τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ὁ Θεός θέλησε νά βρεῖ ἀπό τήν ἀνθρωπότητα μία παρθένο γιά νά γεννηθεῖ ὁ Υἱός του. Ἔψαξε μέσα στούς αἰῶνες καί διάλεξε τήν Μαρία. Ἄν δέν τήν εἶχε βρεῖ, καί σήμερα γεννιόταν ἡ Παναγία, σήμερα θά γινόταν ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ! Ἀπό τά δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων τῶν ἀνθρώπων ὅλων τῶν αἰώνων τό πρόσωπο πού ἀπέσπασε τήν συμπάθεια τοῦ Θεοῦ, τήν εὔνοιά του, ἦταν ἡ Παρθένος Μαρία. Τῆς τό ἀποκαλύπτει ὁ θεϊκός ἀπεσταλμένος, ὁ ἄγγελος Γαβριήλ˙ «εὗρες γάρ χάριν, παρά τῷ Θεῷ» (Λκ 1, 30)!
Γι’ αὐτό ἡ Παναγία εἶναι ἡ Μία μετά τόν Ἕνα. Καί μέ αὐτή τήν ἔννοια ὀνομάζεται Παναγία. Πιστεύουμε καί διακηρύττουμε ὅτι «εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός». Ἕνας εἶναι ὁ ἀπόλυτα ἅγιος, ὁ Θεός· ἀλλά μέσα στήν Γραφή ὀνομάζονται ἅγιοι καί ὅλοι ἐκεῖνοι πού ξεχωρίζουν τόν ἑαυτό τους γιά τόν Θεό, οἱ πιστοί. Ἀπό ὅλους αὐτούς τούς ἁγίους ἡ παρθένος Μαρία εἶναι ἡ ὑψηλοτέρα, ἡ λαμπροτέρα, ἡ ἁγιωτέρα, ἡ Παναγία!
Πῶς νά μιλήσει καί πῶς νά περιγράψει κανείς τίς ἀρετές καί τίς χάρες τῆς Παναγίας; Πῶς νά ἦταν, ἄραγε, αὐτή ἡ ὑπερτέλεια ὕπαρξη, ὥστε τό κάλλος τῆς ψυχῆς της νά ἑλκύσει τόν Θεό; Καί νά σκεφθεῖ κανείς ὅτι ὁ Θεός βλέπει ὅ,τι ἀδυνατεῖ νά διακρίνει τό ἀνθρώπινο μάτι καί δέν μπορεῖ νά συλλάβει τό ἀνθρώπινο μυαλό.
Πῶς νά ἐννοήσεις τήν γιγάντια πίστη αὐτῆς τῆς ὑπέρτιμης θυγατέρας τοῦ Ἀβραάμ; Μιά πίστη πού εἶναι ἡ πηγή καί τῶν ἄλλων ἀρετῶν καί χαρισμάτων της. Μιά πίστη πού ἀποτυπώνεται στήν ἔνθερμη προσευχή καί στόν ἄκρατο ζῆλο γιά τήν μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς.
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ ἄνθρωποι τῆς δυνατῆς καί καθαρῆς προσευχῆς εἶναι ἐπίσης καί ἄνθρωποι μελέτης τῆς Γραφῆς. Μέσα στήν ἁγία Γραφή ἀκοῦνε τόν Θεό νά τούς μιλάει καί μέ τήν προσευχή μιλοῦν οἱ ἴδιοι στόν Θεό. Καί ἡ Παναγία εἶχε αὐτό τό μυστικό καί καθαρό διάλογο μέ τόν Θεό. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῆς προσευχῆς καί τῆς ἁγίας Γραφῆς. Φαίνεται ἀπό ὅσα διαβάζουμε γι' αὐτήν τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη καί μάλιστα ἀπό τόν ὕμνο της στόν Θεό πού διασώζει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς (1,47-55), καί ἡ Ἐκκλησία μας τόν χρησιμοποιεῖ στήν λατρεία της ὡς τήν Ἐνάτη Ὠδή.
Πῶς νά προσεγγίσεις τήν ἁγνότητα τῆς Πανάσπιλης; Καί πῶς νά ἐννοήσεις τήν ἀγάπη ἐκείνης πού ἔγινε ἡ μητέρα τῆς ἐνσαρκωμένης Ἀγάπης; Ἡ Παναγία εἶχε τήν τέλεια ἁγνότητα, ἐφόσον παρέμεινε στούς αἰῶνες ὡς ἡ Παρθένος, καί τήν τέλεια καί ἔμπρακτη ἀγάπη. Γι' αὐτό καί στήν συνείδηση ὅλου τοῦ ὀρθοδόξου κόσμου εἶναι ἡ Μητέρα πάντων.
Μέσα στά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης λαμπρότατη προβάλλει ἐπίσης ἡ ταπεινοφροσύνη καί ἡ ὑπακοή τῆς Παναγίας μας· ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ πράξη τῆς ταπεινοφροσύνης. Προβάλλει ἡ σεμνότητα, ἡ ἐργατικότητα, ἡ λεβεντιά, ἡ σύνεση, ἡ σιωπή της καί τόσες ἄλλες ἀρετές, πού τήν καθιστοῦν τό τέλειο πρότυπο τοῦ ἐν Χριστῷ ἀνθρώπου. Εἶναι ἡ πρώτη καί τέλεια χριστιανή, πού ὁ Θεός τήν προσφέρει ὡς τό ἐπιτυχημένο πείραμα τοῦ Εὐαγγελίου γιά τήν Ἐκκλησία του.
Συγχρόνως ἡ Παναγία εἶναι καί τό κριτήριο ὀρθοδοξίας καί ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας. Οἱ προτεσταντικές ὁμάδες ὑποτιμοῦν τό σεπτό πρόσωπό της∙ τήν θεωροῦν μία συνηθισμένη γυναίκα, πού μετά τήν ἐκ Πνεύματος ἁγίου γέννηση τοῦ Ἰησοῦ γέννησε καί ἄλλα παιδιά μέ τόν Ἰωσήφ. Οἱ παπικοί τήν ὑπερτιμοῦν κι ἔτσι τήν προσβάλλουν καί τήν βλασφημοῦν, ἀφοῦ αὐθαίρετα τήν ἀνεβάζουν στό ὕψος θεᾶς.
Ἀνάμεσα στίς αἱρετικές παρεκκλίσεις ἡ ὀρθόδοξη πίστη προβάλλει τό αὐθεντικό πρόσωπο τῆς Παναγίας καί ὁριοθετεῖ τήν τιμητική σχέση τῶν πιστῶν πρός αὐτήν. Καί, βέβαια, ἡ πιό εὐπρόσδεκτη τιμή γιά τήν πανάσπιλη Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού μέ μητρική στοργή ἀγκαλιάζει ὅλους τούς χριστιανούς, εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς της στάσης, ἡ ὑπακοή στόν Μονογενῆ Υἱό καί Θεό της. Στήν κάθε περίσταση τῆς ζωῆς νά μποροῦμε νά λέμε «γενηθήτω τό θέλημά σου»!
(Στέργιος Ν. Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου