Πρόταση για Αναλυτικά/Γενικά Προγράμματα Λυκείου του Μαθήματος των Θρησκευτικών

Πρόταση για Αναλυτικά/Γενικά Προγράμματα Λυκείου

του Μαθήματος των Θρησκευτικών

***

Παρουσιάζουμε σήμερα την πολύ αξιόλογη Μελέτη - Πρόταση για Αναλυτικά/Γενικά Προγράμματα Λυκείου για το Μάθημα των Θρησκευτικών που συνέταξαν μετά από πολύμηνη επίπονη εργασία, ομάδα Θεολόγων Καθηγητών, μελών της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων(ΠΕΘ), μέρος της οποίας πρωτοδημοσιεύθη στο περιοδικὸ «Ελληνοχριστιανική Αγωγή», σελ. 137-141, 2010.

***

Εἰσαγωγικὸ σημείωμα

Τὰ προγράμματα σπουδῶν ἀποτελοῦν τὸν ἄξονα ἐπὶ τοῦ ὁποίου συγκροτεῖται ἡ διδασκαλία ἑνὸς μαθήματος – γνωστικοῦ ἀντικειμένου. Γιὰ χρόνια στὴ χώρα μας τὰ προγράμματα σπουδῶν ἦταν ἀναλυτικά. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι περιέγραφαν μὲ λεπτομέρειες (ὄχι γενικόλογα) τὴ διδακτέα ὕλη ἑκάστου μαθήματος καὶ βάσει αὐτῶν συνεγράφοντο τὰ σχολικὰ ἐγχειρίδια. Ὑπάρχουν, ὅμως, καὶ τὰ γενικὰ προγράμματα σπουδῶν, στὰ ὁποῖα δίδονται οἱ γενικὲς κατευθύνσεις γιὰ τὸ τί πρέπει νὰ διδαχθεῖ καὶ ὁ διδάσκων, ἀναλόγως τοῦ ἐπιπέδου καὶ τῶν ἐνδιαφερόντων τῶν μαθητῶν του, προσαρμόζει καὶ ἐξειδικεύει τὴ διδακτέα ὕλη. Κατὰ τὴ γνώμη μας τὰ προγράμματα σπουδῶν πρέπει νὰ γίνουν ἀπὸ ἀναλυτικὰ γενικά. Αὐτὸ θὰ προσδώσει στὰ διδασκόμενα μαθήματα μία εὐλυγισία καὶ ἐλαστικότητα καὶ θὰ τὰ καταστήσει πιὸ ἐνδιαφέροντα καὶ ἑλκυστικὰ γιὰ τοὺς συγκεκριμένους μαθητές μας.

Κατωτέρω ἔχουμε συντάξει μία πρόταση γιὰ γενικὰ (ἢ ἀναλυτικὰ) προγράμματα τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν στὸ Λύκειο. Ἡ φιλοσοφία τῆς προτάσεως εἶναι ἡ ἑξῆς: Θεωροῦμε ὅτι ὁ μαθητὴς φοιτῶντας στὸ Λύκειο θὰ πρέπει νὰ γνωρίσει μερικὰ βασικὰ καὶ μείζονος σημασίας θεολογικὰ θέματα. Γι’ αὐτὸ καὶ σὲ ὅλες τὶς τάξεις προσφέρονται διδακτικὲς ἑνότητες ἐνταγμένες στὰ πέντε αὐτὰ θέματα: α) Θεός, β) Ἰησοῦς, γ) Ἐκκλησία, δ) Κόσμος-ἄνθρωπος-κοινωνία καὶ ε) σωτηρία. Θεωροῦμε ὅτι σὲ αὐτὰ τὰ πέντε βασικὰ θέματα περιλαμβάνονται ὅλα ὅσα πρέπει νὰ γνωρίζει ἕνας μαθητὴς ὁλοκληρώνοντας τὴ φοίτησή του στὸ Λύκειο. Νομίζουμε ὅτι ἡ παλαιότερη διαίρεση τῶν μαθημάτων σὲ Λειτουργική, Δογματική, Θρησκειολογία, Ἠθική, ἡ ὁποία ἀκολουθοῦσε τοὺς κλάδους τῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης, δὲν ἐξυπηρετεῖ πλέον τὴ διδακτικὴ προσφορά τους σὲ μαθητὲς Λυκείου. Γι’ αὐτὸ καὶ προσπαθήσαμε νὰ ἀναμείξουμε ὕλη ἀπὸ ὅλους τοὺς κλάδους τῆς ἐπιστημονικῆς θεολογίας (πέραν τῶν ἀναφερθέντων καὶ ἀπὸ τὴν Ἀπολογητική, Βιβλικὴ Θεολογία, Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, Πατρολογία, κ.ἄ.) καὶ νὰ τὴν ἐντάξουμε στὰ πέντε βασικὰ αὐτὰ θέματα. Δηλ. τὸ ζήτημα τοῦ Θεοῦ τὸ προσεγγίσαμε καὶ ἀπὸ πλευρᾶς Βιβλικῆς Θεολογίας καὶ Δογματικῆς καὶ Θρησκειολογίας καὶ Λειτουργικῆς καὶ Ἠθικῆς καὶ Ἀπολογητικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς Τέχνης καὶ ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας. Τὸ ἴδιο καὶ τὰ ὑπόλοιπα θέματα.

Ἕνα δεύτερο στοιχεῖο τῆς προτάσεώς μας εἶναι τὸ «ἄνοιγμα» στὴν ἐποχή μας. Τολμήσαμε νὰ χρησιμοποιήσουμε θύραθεν συγγραφεῖς καὶ ἔργα γιὰ νὰ δείξουμε ὅτι τὰ μείζονα αὐτὰ θεολογικὰ θέματα ἀπασχολοῦν καὶ ἀνθρώπους ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας. Στὴν πολυπολιτισμικὴ κοινωνία, στὴν ὁποία ζοῦμε καὶ διδάσκουμε, δὲν ἀπευθυνόμαστε (μέσα στὸ σχολεῖο) σὲ ἐνσυνείδητα καὶ ζωντανὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ σὲ δυνάμει ἀναζητητὲς καὶ γνῶστες τῆς διδασκαλίας καὶ τῆς ζωῆς της. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν φεισθήκαμε στὴ χρήση κειμένων ἀπὸ τὶς μεγάλες θρησκευτικὲς παραδόσεις τῆς ἀνθρωπότητος, καθὼς καὶ ἀπὸ τὰ ἔργα τῶν χαρισματικῶν δημιουργῶν, ἀκόμη καὶ ἐκπεφρασμένων «ἀθέων». Καὶ αὐτὸ γιατὶ θελήσαμε νὰ καταστήσουμε τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἕνα «ἀνοικτὸ» καὶ διαλεγόμενο μὲ τὴν ἐποχή μας μάθημα.

Γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν πεῖρα μας ὅτι τὸ πρόγραμμα σπουδῶν καὶ τὸ σχολικὸ βιβλίο καθίστανται ἐργαλεῖα στὰ χέρια τοῦ διδάσκοντος. Καὶ προσπάθειά μας ὑπῆρξε τὸ ἐργαλεῖο αὐτὸ νὰ εἶναι καὶ σύγχρονο καὶ λειτουργικό.

11.6.2008

Ἰωάννης Ἀγγελόπουλος

Δρ Θεολογίας, Διευθυντὴς Λυκείου

Δημήτριος Βογιαντζῆς

Μ.Α. Θεολογίας, Φιλόλογος, Ὑποδιευθυντὴς Λυκείου

Ἀνδρέας Μωραγιάννης

Θεολόγος – Φιλολόγος, Καθηγητὴς Λυκείου

Ἑλένη Πανάρα

Θεολόγος – Φιλόλογος, Καθηγήτρια Γυμνασίου

Ἑλένη Φιλοσόφου

Μ.Α. Θεολογίας, Φιλόλογος, Ὑποδιευθύντρια Γυμνασίου

***

Α’ ΤΑΞΗ

Α’ Ὁ Θεὸς

1. Ἡ ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ

α) Ἡ πρὸ Χριστοῦ ἀναζήτηση (Ἰνδίες, Αἴγυπτος, Ἴνκας, Ἀρχαία Ἑλλάδα)

β) Σύγχρονη ἀναζήτηση (Ἀϊνστάϊν, Καμύ, Μπέκετ)

γ) Ἀγωνίες καὶ ἀναζητήσεις τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου (σέκτες, ἀποκρυφισμός, ἐξαρτήσεις)

δ) Τὸ ἔμφυτο τῆς ἀναζητήσεως (Αὐγουστῖνος)

2. Ὁ Θεὸς τῆς Π.Δ.

α) Δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου

β) Φιλοξενία τοῦ Ἀβραὰμ

γ) Θεοπτία τοῦ Μωϋσῆ

δ) Προφῆτες (Ἠλίας - Ἡσαΐας)

ε) Εἰκόνες τῶν Ψαλμῶν γιὰ τὸν Θεὸ

3. Ὁ Θεὸς τῆς Κ.Δ.

α) «Πνεῦμα ὁ Θεὸς»

β) Τριαδικότητα (Βάπτισις, ἀρχιερατικὴ προσευχὴ)

γ) «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστι»

δ) «Ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν»

4. Ὁ Θεὸς στὴ χριστιανικὴ λατρεία

α) Εἰσαγωγὴ στὴ λατρεία

β) Δείγματα θεολογικῶν ὕμνων (Χριστουγέννων, Θεοφανείων, Πεντηκοστῆς)

γ) Δείγματα θεολογικῶν εὐχῶν

δ) Κινήσεις καὶ στάσεις κατὰ τὴν λατρεία (κεφαλοκλισία, γονυκλισία, ἀσπασμὸς εἰκόνων…)

5. Ὁ Θεὸς στὴν χριστιανικὴ τέχνη

α) Ἀρχιτεκτονική: ἡ θεολογία τῶν χώρων

β) Ἡ θεολογία τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς

γ) Ἡ θεολογία τῶν εἰκόνων καὶ τῶν πινάκων

δ) Ἡ χριστιανικὴ τέχνη σήμερα: συντηρισμὸς – νεωτερισμός, συνέχιση τῆς παραδόσεως

Β’ Τὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ

6. Ὁ Ἰησοῦς τῶν ποιητῶν

α) Δείγματα ἀπὸ τοὺς ὑμνογράφους

β) Ποιήματα «θρησκευτικῆς» ποιήσεως (Βερίτης, Μπολέτσης, Μάϊνας, Μουντές …)

γ) Ποιήματα νεωτέρων ποιητῶν (Σεφέρης - Ἐλύτης – Βάρναλης – Ρίτσος – Βρεττᾶκος)

δ) Ποιήματα ξένων ποιητῶν (Ἔλιοτ, Κλωντέλ…)

7. Ὁ Ἰησοῦς τῶν ζωγράφων

α) Βυζαντινὴ εἰκονογραφία

β) Ἀναγεννησιακὴ καὶ δυτικὴ ζωγραφικὴ

γ) Νεώτερη καὶ σύγχρονη δυτικὴ ζωγραφικὴ

δ) Σύγχρονοι ἁγιογράφοι

8. Ὁ Ἰησοῦς τῆς ἱστορίας

α) Ἐξωχριστιανικὲς μαρτυρίες

β) Ἔρευνα γιὰ τὸν ἱστορικὸ Ἰησοῦ

γ) Ἡ ἀξιοπιστία τῶν κειμένων τῆς Ἐκκλησίας (καὶ τὰ Ἀπόκρυφα)

δ) Γνῶμες μεγάλων ἱστορικῶν

9. Ὁ Ἰησοῦς τῆς ἀμφισβήτησης

α) Ἀρχαῖες αἱρέσεις

β) Νεώτερα πορτραῖτα

γ) Ἀπόψεις τῆς κοινῆς γνώμης περὶ τοῦ Ἰησοῦ (ἀπὸ ἔρευνες)

δ) Βαθύτερες αἰτίες τῆς ἀμφισβήτησης

10. Ὁ Ἰησοῦς τῆς Ὀρθοδοξίας

α) Ὀρθόδοξος Χριστολογία

β) Πατερικὴ προσέγγισις τοῦ Χριστοῦ

γ) Λατρεία, προσευχὴ καὶ ἐμπειρία Χριστοῦ

δ) Χριστοκεντρικότης, Πνευματολογία, Ἐκκλησιολογία

11. Ὁ Ἰησοῦς τοῦ Δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ

α) Ρωμαιοκαθολικὴ Λατρεία καὶ μυστικὴ ἐμπειρία τοῦ Ἰησοῦ (Ἑορτὴ τῆς ἱερᾶς καρδίας, στίγματα τοῦ Ἰησοῦ)

β) Τονισμὸς τῆς Σταυρώσεως

γ) Προτεσταντικὴ προσέγγιση: λύτρωση, ἀναγέννηση

Γ’ Ἡ Ἐκκλησία

12. Εἴσοδος τῆς Ἐκκλησίας στὸν κόσμο

α) Πεντηκοστὴ

β) Ἡ καινὴ ζωὴ τῶν χριστιανῶν (ἰσότητα, κοινοκτημοσύνη, οἰκουμενικότητα, κ.λπ.)

γ) Τὸ συνεχὲς ἄνοιγμα στὸν κόσμο (ἱεραποστολὲς)

δ) Πρόσληψη καὶ ἐξαγιασμὸς τοῦ κόσμου

13. Ἡ Ἐκκλησία ἐν πορείᾳ, Α’

α) Περίοδος διωγμῶν

β) Ἡ ἀδιαίρετη Ἐκκλησία σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση

γ) Τὸ σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν

δ) Ἡσυχαστικὲς ἔριδες

14. Ἡ Ἐκκλησία ἐν πορείᾳ, Β’

α) Τουρκοκρατία - Νεομάρτυρες

β) Ἐθνικὲς καὶ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες

γ) Βαυαροκρατία

δ) Σημερινὴ κατάσταση

15. Οἱ κληρικοὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ

α) Ἀποστολικὰ χρόνια

β) Ἀποστολικὴ διαδοχὴ - θέση ἐπισκόπου

γ) Βαθμοὶ ἱερωσύνης καὶ ἔργο τους

δ) Στὴ διακονία τοῦ λαοῦ

16. Οἱ λαϊκοὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ

α) Γενικὴ ἱερωσύνη

β) Συμμετοχὴ στὸ τριπλὸ ἀξίωμα τοῦ Χριστοῦ

γ) Συμμετοχὴ στὴν ἐκλογὴ τῶν ποιμένων

δ) Δραστηριοποίηση τῶν λαϊκῶν στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας

17. Ἡ Ὀρθοδοξία ἀνὰ τὸν κόσμο

α) Διάρθρωση τῆς Ἐκκλησίας

β) Πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα

γ) Νεώτερα Πατριαρχεῖα καὶ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες

δ) Ὀρθόδοξες Ἱεραποστολὲς

Δ’ Κόσμος - ἄνθρωπος – κοινωνία

18. Ὁ πνευματικὸς κόσμος

α) Διδασκαλία περὶ ἀγγέλων καὶ δαιμόνων

β) Ἀγγελοφάνειες στὴν Π.Δ. καὶ στὴν Κ.Δ.

γ) Ἀόρατος πόλεμος κατὰ τοῦ διαβόλου

δ) Ἀποστολὴ καὶ δράση τῶν ἀγγέλων στὴν Ἐκκλησία

19. Ὁ ὑλικὸς κόσμος

α) Δημιουργία τοῦ κόσμου

β) Πλάση τοῦ ἀνθρώπου

γ) Ἐξαγιασμὸς τῆς ὕλης

δ) Σεβασμὸς τῆς ὕλης (χριστιανικὴ Οἰκολογία)

20. Σεξουαλικότης καὶ γάμος

α) Σημερινὲς ἀντιλήψεις γιὰ τὴν σεξουαλικότητα

β) Ἐκκλησιαστικὴ προσέγγιση τῆς σεξουαλικότητος

21. Γάμος καὶ οἰκογένεια

α) Τὸ μυστήριο τοῦ γάμου

β) Ἀπὸ τὴν ἱερολογία τοῦ γάμου

γ) Σχέσεις τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειας

δ) Ἡ οἰκογένεια ὡς κατ’ οἶκον ἐκκλησία

22. Ἡ συναισθηματικὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου

α) Ἡ συναισθηματικὴ νοημοσύνη

β) Ἡ ἀξία καὶ σημασία τῶν συναισθημάτων

γ) Ἡ διαχείριση τῶν συναισθημάτων

δ) Συναισθηματικὲς σχέσεις τῶν ἐφήβων

23. Ἡ ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου

α) Μέριμνα γιὰ ὑγιεινὴ ζωὴ - Ἀποφυγὴ βλαπτικῶν συνηθειῶν

β) Στάση τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων ἀπέναντι στὴν ἀσθένεια

γ) Πνευματικὴ ἀντιμετώπιση τοῦ πόνου καὶ τῆς ἀσθενείας

δ) Ὑγεία ψυχῆς καὶ σώματος

24. Τὸ πρόβλημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης

α) Ἔννοια καὶ προέλευση τοῦ προβλήματος

β) Θεωρίες γιὰ τὴ διαχείρισή του

γ) Ἐκκλησιαστικὴ ἀντιμετώπισή του

δ) Διαχείριση τῶν ἀγαθῶν, φιλανθρωπία, ἀλλαγὴ κοινωνικῶν δομῶν

25. Φυλακές, σωφρονισμός, θανατικὴ ποινὴ

α) Παραβατικότητα καὶ σωφρονισμὸς

β) Ἐγκλεισμὸς στὶς φυλακὲς

γ) Τιμωρία καὶ κοινωνικὴ ἐργασία

δ) Τὸ πρόβλημα τῆς θανατικῆς ποινῆς

26. Ἐθελοντισμὸς καὶ κοινωνικὴ ἐργασία

α) Ἔννοια καὶ διαστάσεις τοῦ ἐθελοντισμοῦ

β) Ἱδρύματα καὶ ὀργανώσεις κοινωνικῆς ἐργασίας

γ) Τὸ κοινωνικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας

δ) Θεολογικὴ θεμελίωση τῆς κοινωνικῆς ἐργασίας

27. Πολυπολιτισμικὲς κοινωνίες

α) Αἴτια δημιουργίας καὶ ἱστορικὴ ἀναδρομὴ

β) Ἀναγκαστικὲς μετακινήσεις (προσφυγιά, μετανάστευση)

γ) «Ξένος ἤμην …»

28. Μεγαλουπόλεις καὶ κοινοτισμὸς

α) Δημιουργία τῆς ἀστυφιλίας

β) Προβλήματα τῶν μεγαλουπόλεων

γ) Ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων

δ) Ἔννοια καὶ σημασία τοῦ κοινοτισμοῦ

29. Μοναχικότητα καὶ κοινωνικότητα

α) Ἔννοια καὶ μορφὲς τῆς μοναξιᾶς

β) Μοναξιὰ καὶ δημιουργικότητα

γ) Ἡ μοναξιὰ τοῦ πλήθους καὶ ἡ κοινωνία τοῦ ἀσκητῆ

Ε’ Ἡ σωτηρία

30. Δημιουργία – πτώση - ἀπολύτρωση

α) Δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου «κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν»

β) Τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα

γ) Ἔννοια τῆς θείας Οἰκονομίας

δ) Τὸ λυτρωτικὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ

31. Σταθμοὶ τῆς θείας Οἰκονομίας

α) Πρόσκληση ἑνὸς ἀνθρώπου: Ἀβραὰμ

β) Δημιουργία ἑνὸς λαοῦ: Ἰσραὴλ

γ) Παρεμβάσεις καὶ διαθήκη μὲ τὸν λαὸ

δ) Σπέρμα Ἀβραὰμ καὶ Δαυίδ, ὁ Χριστός

32. Οἱ προφητεῖες τῆς Π.Δ. γιὰ τὸν Χριστὸ

α) Τὸ πρωτευαγγέλιο

β) Προεικονίσεις καὶ σύμβολα

β) Προφητεῖες γιὰ τὴν ἔλευση καὶ τὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ

33. Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ στὴν εἰκονογραφία

α) Εἰκόνες ἀπὸ τὰ πάθη τοῦ Θεανθρώπου

β) Φωτογραφίες ἀπὸ τὰ πάθη τῶν ἀνθρώπων

γ) Ἡ εἰκόνα τῆς Ἀναστάσεως

δ) Θεολογικὲς ἀναλύσεις τῶν εἰκόνων

34. Ἐλθέτω ἡ Βασιλεία Σου: ἀγῶνες γιὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῆς γῆς

α) Ἔννοια τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ

β) Προϋποθέσεις γιὰ τὴν εἴσοδο στὴν Βασιλεία: οἱ μακαρισμοὶ

γ) Ἀνθρώπινες προσπάθειες γιὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ καλοῦ

δ) Ἡ συνεπὴς ζωὴ τῶν πιστῶν ὡς ἐπικράτηση τοῦ θείου θελήματος

35. Οἱ παραβολὲς τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ

α) Καλὸς μαργαρίτης

β) Μικρὰ ζύμη

γ) Δέκα παρθένοι

δ) Ἐργάτες τοῦ ἀμπελῶνος

36. Τὸ μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος

α) Ὁρισμὸς καὶ σημασία

β) Θάνατος καὶ ἀνακαίνιση τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου

γ) Τελεσιουργία τοῦ μυστηρίου

δ) Νηπιοβαπτισμὸς καὶ εὐθύνη γονέων καὶ ἀναδόχων

37. Τὸ μυστήριο τοῦ Χρίσματος

α) Ὁρισμὸς καὶ σημασία

β) Συμμετοχὴ στὸ τριπλὸ ἀξίωμα τοῦ Χριστοῦ

γ) Χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

δ) Συνειδητοποίηση, ἀνάπτυξη καὶ ἀξιοποίηση τῶν χαρισμάτων

38. Τὸ μυστήριο τῆς μετανοίας

α) Ὁρισμὸς καὶ σημασία

β) Ἱστορικὴ ἀναδρομὴ (δημόσια καὶ κατ’ ἰδίαν)

γ) Προσωπικὴ καὶ μυστηριακὴ μετάνοια

δ) Τέλεση τοῦ μυστηρίου καὶ πνευματικὴ καθοδήγηση

39. Ἡ θεία Εὐχαριστία

α) Ὁρισμὸς καὶ σημασία

β) Κέντρο καὶ φανέρωση τῆς Ἐκκλησίας

γ) Ἀνάλυση τῆς ἁγίας Ἀναφορᾶς

δ) Προετοιμασία γιὰ τὴν θεία Κοινωνία

40. Τὸ μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου

α) Ὁρισμὸς καὶ σημασία

β) Τελεσιουργία τοῦ μυστηρίου

γ) Σχέση Εὐχελαίου καὶ Μετανοίας

δ) Πνευματικὴ καὶ σωματικὴ ἴαση

***

Β’ ΤΑΞΗ

Α’ Ὁ Θεὸς

1. Ὁ Θεὸς κατὰ τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία

α) Τριαδικὸς

β) Σχέσεις τῶν θείων Προσώπων

γ) Οὐσία καὶ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ

δ) Ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ

ε) Θεὸς ἀγάπης καὶ οἰκτιρμῶν

2. Ὁ Θεὸς κατὰ τὴ δυτικὴ θεολογία

α) Ἱστορικὴ ἀναδρομὴ

β) Ἰδιαιτερότητες δυτικῆς θεολογίας

3. Ὁ Θεὸς τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ

α) Θεὸς ζηλωτής: «οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι»

β) Ἀνεικόνιστος, ἀλλὰ ἐμφανιζόμενος

γ) Δημιουργὸς καὶ πατὴρ πάντων

δ) Θεὸς ὑπερασπιστὴς καὶ ἐκδικήσεως

4. Ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσλὰμ

α) Μοναδικὸς καὶ ἀπρόσιτος

β) Δὲν ἔχει υἱό!

γ) Ἰδιώματα τοῦ Θεοῦ

δ) Σχέσεις τῶν πιστῶν μὲ τὸν Ἀλλὰχ

i) στὸ σουννιτικὸ Ἰσλὰμ

ii) στὸ σηϊτικὸ Ἰσλὰμ

iii) στὸ μυστικιστικὸ Ἰσλὰμ

5. Τὸ θεῖο στὰ ἀνατολικὰ θρησκεύματα

α) Θεότητες στὸν Ἰνδουισμὸ

β) Ἡ οὐσία τῶν ὄντων καὶ τοῦ σύμπαντος κατὰ τὸν Ἰνδουισμὸ (ἄτμαν καὶ μπράχμαν)

γ) Ἡ «ἀθεΐα» τοῦ Χιναγυάννα Βουδδισμοῦ

δ) Ὁ Βούδδας ὡς θεὸς στὸν Μαχαγυάννα Βουδδισμὸ

ε) Θεολογικὲς θέσεις Κομφουκιανισμοῦ, Ταοϊσμοῦ, Σιντοϊσμοῦ

6. Συγκρητιστικὲς τάσεις καὶ ἀναμείξεις θεολογιῶν - Νέα Ἐποχὴ

α) Ἔννοια καὶ περιεχόμενο τῆς Νέας Ἐποχῆς

β) Θεολογικὲς θέσεις

γ) Ὁ «θεὸς» ὡς μέσο αὐτοπραγμάτωσης καὶ αὐτοσωτηρίας

δ) Ὁ «θεὸς» ὡς σύμβολο

7. Ὁ «θεὸς» τῶν φανατικῶν

α) Ἔννοια καὶ ἑρμηνεία τοῦ φανατισμοῦ

β) Χριστιανικὸς φανατισμὸς

γ) Ἰσλαμικὸς φανατισμὸς

δ) Θρησκευτικοὶ πόλεμοι καὶ διενέξεις

Β’ Τὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ

8. Ὁ Ἰησοῦς κατὰ τὸν Ἰουδαϊσμὸ

α) Ἡ διδασκαλία γιὰ τὸν Μεσσία στὴν Π.Δ.

β) Ἡ ἀπόρριψη καὶ σταύρωση τοῦ Ἰησοῦ ὡς ψευτομεσσία

γ) Ἰουδαϊκὲς ἑρμηνεῖες τῶν περὶ Χριστοῦ προφητειῶν

δ) Ἡ προσδοκία τοῦ Μεσσία ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους

9. Ὁ Ἰησοῦς κατὰ τὸ Ἰσλὰμ

α) Σχετικὲς διηγήσεις τοῦ Κορανίου - Ὁ Ἰησοῦς ὡς προφήτης τοῦ Ἀλλὰχ

β) Τιμὴ καὶ σεβασμὸς πρὸς τὴν Μαριὰμ

γ) Τιμὴ καὶ σεβασμὸς πρὸς τὸν Ἰησοῦ

10. Ἰησοῦς καὶ ἀνατολικὰ θρησκεύματα

α) Ἰησοῦς καὶ Βούδδας

β) Ἰησοῦς καὶ γιόγκι

γ) Ἀπηχήσεις γιὰ τὸν Ἰησοῦ στὰ κινεζικὰ θρησκεύματα

δ) Κηρύσσοντας τὸν Ἰησοῦ στὴν Ἀνατολὴ

11. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς τῶν Εὐαγγελίων

α) Υἱὸς τοῦ Θεοῦ

β) Υἱὸς τῆς Παρθένου

γ) Διδάσκαλος καὶ ἰατρὸς

δ) Ἡ ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν

Γ’ Ἡ Ἐκκλησία

12. Ἡ «ἐκκλησία» στὸν ἐξωχριστιανικὸ κόσμο

α) Ἡ ἐκκλησία τοῦ Δήμου

β) Ἡ Συναγωγὴ

γ) Ἡ κοινότητα στὸ Ἰσλὰμ

13. Κοινόβιο καὶ κοινοκτημοσύνη πρώτης Ἐκκλησίας

α) Διήγηση τῶν Πράξεων

β) Ἑρμηνεία τοῦ φαινομένου

γ) Διατήρηση τοῦ πνεύματος στοὺς μετέπειτα αἰῶνες

δ) Πρότυπο κοινωνικῆς ζωῆς

14. Ἐκκλησία, Ἁγία Γραφή, Ἱερὰ Παράδοση

α) Ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας

β) Ἔννοια, περιεχόμενο καὶ θέση τῆς Ἁγίας Γραφῆς

γ) Ἔννοια, περιεχόμενο καὶ θέση τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως

δ) Σχέση Ἐκκλησίας, Ἁγ. Γραφῆς καὶ Ἱερᾶς Παραδόσεως

15. Οἱ Σύνοδοι στὴν Ἐκκλησία

α) Ἔννοια καὶ σκοποὶ τῶν συνόδων

β) Οἱ οἰκουμενικὲς σύνοδοι

γ) Ποιὸς διαφυλάττει τὴν Ὀρθοδοξία;

δ) Συνοδικὸς τρόπος διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας

16. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας

α) Ἔννοια τοῦ ὅρου

β) Πατέρες καὶ Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας

γ) Κείμενα τῶν ἁγίων Πατέρων

17. Ἡ Ὀρθοδοξία στὸν σύγχρονο κόσμο

α) Νοσταλγία τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπὸ τὴν Δύση

β) Παρουσία τῆς Ὀρθοδοξίας στὴ Δύση

γ) Ὀρθοδοξία: τὸ μέλλον τοῦ Χριστιανισμοῦ

δ) Ὁ λόγος καὶ ἡ ζωὴ τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπέναντι στὰ σύγχρονα προβλήματα

Δ’ Κόσμος - ἄνθρωπος – κοινωνία

18. Φιλοσοφικὲς καὶ ἐπιστημονικὲς θεωρίες περὶ ἀνθρώπου

α) Διαφορὰ θεωρίας καὶ πορίσματος στὴν ἐπιστήμη

β) Θεωρία τῆς ἐξελίξεως καὶ χριστιανικὴ πίστη

γ) Ἰδεαλισμὸς

δ) Ὑλισμὸς

19. Σῶμα καὶ ψυχὴ κατὰ τὴν Ἐκκλησία

α) Συστατικὰ τοῦ ἀνθρώπου μοναδικὰ καὶ ἀνεπανάληπτα

β) Ἱεραρχία τους

γ) Σεβασμὸς καὶ μέριμνα γιὰ τὸ σῶμα

δ) Φροντίδα καὶ κάθαρση τῆς ψυχῆς

20. Ὁ ἄνθρωπος στὸν Ἰουδαϊσμὸ καὶ στὸ Ἰσλὰμ

α) Βιβλικὲς καταβολὲς

β) Ἀπόψεις τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ

γ) Ἀπόψεις τοῦ Ἰσλὰμ

δ) Ἡ γυναίκα στὸν Ἰουδαϊσμὸ καὶ στὸ Ἰσλὰμ

21. Ὁ ἄνθρωπος στὸν Ἰνδουισμὸ

α) Θεωρία περὶ ἄτμαν

β) Θεωρία περὶ κάρμα

γ) Θεωρία περὶ καστῶν

δ) Θεωρία περὶ μετενσαρκώσεων

22. Ὁ ἄνθρωπος στὸν Βουδδισμὸ

α) Ἀπόψεις τοῦ Χιναγυάννα Βουδδισμοῦ

β) Ἀπόψεις τοῦ Μαχαγυάννα Βουδδισμοῦ

γ) Νιρβάνα καὶ «ἐξαφάνιση» τοῦ ἀνθρώπου

δ) Θέση τῆς γυναίκας στὸν Βουδδισμὸ

23. Τὸ φυσικὸ περιβάλλον στὸν Ἰουδαϊσμὸ καὶ στὸ Ἰσλὰμ

α) Κείμενα καὶ ἐντολὲς τῆς Π.Δ. σχετικὰ μὲ τὸ περιβάλλον

β) Νεώτερα ἰουδαϊκὰ κείμενα

γ) Κείμενα ἀπὸ τὸ Κοράνι καὶ ἀπὸ τὸν Σουφισμὸ

δ) Νεώτερα ἰσλαμικὰ κείμενα σχετικὰ μὲ τὸ περιβάλλον

24. Ἀνατολικὰ θρησκεύματα καὶ φυσικὸ περιβάλλον

α) Κείμενα ἀπὸ τὸν Ἰνδουισμὸ

β) Κείμενα ἀπὸ τὸν Βουδδισμὸ

γ) Κείμενα ἀπὸ τὸν Κομφουκιανισμὸ

δ) Κείμενα ἀπὸ Ταοϊσμὸ καὶ Σιντοϊσμὸ

25. Καταναλωτισμὸς καὶ κατάχρηση τοῦ ὑλικοῦ κόσμου

α) Ἔννοια τοῦ καταναλωτισμοῦ

β) Προέλευση καὶ θεμελίωση τοῦ καταναλωτισμοῦ

γ) Ἐπιπτώσεις του ἐπὶ τοῦ περιβάλλοντος

26. Ἡ χριστιανικὴ πρόταση: ἄσκηση καὶ ἐγκράτεια ὡς διέξοδος στὸ οἰκολογικὸ

πρόβλημα

α) Ἔννοια καὶ σκοπὸς τῆς ἀσκήσεως

β) Σχέσεις ἀσκήσεως καὶ σεβασμοῦ τῆς φύσεως

γ) Ὀλιγάρκεια καὶ φιλικὸς πρὸς τὸ περιβάλλον τρόπος ζωῆς

Ε’ Ἡ Σωτηρία

27. Ἡ σάρκωση τοῦ Λόγου καὶ ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου

α) Τὸ μυστήριο τῆς κενώσεως τοῦ Θεοῦ, ἡ Ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ

β) Ἁγιασμὸς τῆς ἀνθρωπότητος

γ) Δυνατότης σωτηρίας καὶ θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τὴ Σταύρωση καὶ τὴν Ἀνάσταση

28. Ὁ Σταυρὸς καὶ ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ στὴν ὑμνολογία

α) Ὕμνοι γιὰ τὴ Σταύρωση

β) Ὕμνοι γιὰ τὴν Ἀνάσταση

γ) Κείμενα ἀνθρώπων ποὺ ἐβίωσαν τὸν Σταυρὸ καὶ τὴν Ἀνάσταση

δ) Θεολογικὰ σχόλια

29. Ἡ σωτηρία στὸ Ἰσλὰμ

α) Ὁ παράδεισος κατὰ τὸ Κοράνι

β) Ἡ κόλαση κατὰ τὸ Κοράνι

γ) Οἱ προϋποθέσεις γιὰ τὴ σωτηρία

δ) Ἡ ἕνωση μὲ τὸν Ἀλλὰχ κατὰ τὸν σουφισμὸ

30. Ἡ σωτηρία στὰ ἀνατολικὰ θρησκεύματα

α) Ἡ σωτηρία κατὰ τὸν Ἰνδουισμὸ

β) Ἡ σωτηρία κατὰ τὸν Βουδδισμὸ

γ) Ἡ σωτηρία κατὰ τὸν Κομφουκιανισμὸ

δ) Ἡ σωτηρία κατὰ τὸν Ταοϊσμὸ καὶ Σιντοϊσμὸ

31. Δυτικὴ θεώρηση τῆς σωτηρίας

α) Ἱκανοποίησις θείας δικαιοσύνης

β) Πίστη ἢ καλὰ ἔργα

γ) Ἀξιομισθία τῶν ἔργων τῶν ἁγίων

δ) Νομικὴ θεώρηση τῆς σωτηρίας

32. Σύγχρονοι μεσσίες καὶ σωτῆρες

α) Ἡ δίψα τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου γιὰ σωτηρία

β) Νεοφανεῖς λατρεῖες καὶ σέκτες

γ) Παραδείγματα συγχρόνων μεσσιῶν καὶ σωτήρων

δ) Συμπέρασμα: ἐκμετάλλευση τῆς δίψας τῶν ἀνθρώπων γιὰ σωτηρία

33. Αὐτοσωτηρία καὶ αὐτοπραγμάτωση

α) Φιλοσοφία τῆς Νέας Ἐποχῆς

β) Ἡ σωτηρία ὡς προϊὸν τεχνικῶν

γ) Δὲν χρειάζονται θεοὶ καὶ θρησκεῖες

δ) Διάδοση ἰδεῶν καὶ μεθόδων

34. Ὀρθόδοξη πνευματικότητα

α) Ἔννοια καὶ σκοπὸς

β) Προϋποθέσεις καὶ πλαίσια

γ) Μέθοδοι

δ) Καρποὶ

35. Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ καὶ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων

α) Δευτέρα παρουσία καὶ γενικὴ κρίση

β) Παράδεισος καὶ κόλαση

γ) «Ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσι»

δ) Ἀνακαινισμὸς τῆς κτίσεως

***

Γ’ ΤΑΞΗ

Α’ Ὁ Θεὸς

1. Ὁ θεὸς τῶν φιλοσόφων

α) Προσωκρατικοὶ - κλασσικοὶ

β) Κὰντ – Πασκὰλ

γ) Νίτσε – Καμὺ

δ) Σὰρτρ - Βιττγκεστάϊν

2. Ὁ θεὸς τῶν ἐπιστημόνων

α) Γαλιλαῖος - Νεύτων

β) Δαρβῖνος - Ἀϊνστάϊν

γ) Hawking

δ) Collins

3. Ὁ θεὸς τῶν ἀθέων

α) Φιλοσοφικὴ ἀθεΐα: Νίτσε

β) «Ἐπιστημονικὴ» ἀθεΐα: Dawkins, Davies

4. Ὁ θεὸς τῶν σκηνοθετῶν

α) Ταρκόφσκυ

β) Μπέργκμαν

γ) Ντράγιερ

5. Ὁ θεὸς τῶν καλλιτεχνῶν

α) Ἔλιοτ

β) Ντοστογιέφσκυ

γ) Tavener

δ) Τσαρούχης

Β’ Τὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ

6. Ὁ Ἰησοῦς τῶν καλλιτεχνῶν

α) Τζεφιρέλλι

β) Γκίμπσον

γ) Σκορτζέζε

δ) Καζαντζάκης

7. Ὁ Ἰησοῦς τῶν ἡσυχαστῶν

α) Ἱστορικὴ ἀναδρομὴ

β) Θεωρητικὴ διδασκαλία

γ) Μέθοδοι καὶ πρακτικὲς

δ) Ἡ νοερὰ προσευχὴ

8. Ἡ σχέση τοῦ πιστοῦ μὲ τὸν Ἰησοῦ

α) Ἐμπιστοσύνη

β) Ἀγάπη

γ) Ἀφοσίωση

δ) Ὑπακοὴ

Γ’ Ἡ Ἐκκλησία

9. Ἐνορίες, Τοπικὲς Ἐκκλησίες καὶ ἡ Καθολικὴ Ἐκκλησία

α) Ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας

β) Σχέσεις Ἐπισκοπῆς καὶ Καθολικῆς Ἐκκλησίας

γ) Πρὸς μιὰν ζωντανὴ ἐνορία

10. Ἡ ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας

α) Ἔννοια καὶ αἴτια δημιουργίας

β) Ἱστορικὴ ἀναδρομὴ

γ) Διαρκὴς κίνδυνος

δ) Ὑπέρβασή της διὰ τῆς πιστότητος στὴν ἀποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας

11. Ἡ Ἐκκλησία στὴν μετανεωτερικὴ κοινωνία

α) Περιθωροποίηση ἀπὸ τὴν κοινωνία

β) Ἀναζήτηση στόχων καὶ νοήματος

γ) Ἀναθεώρηση μεθόδων καὶ πρακτικῶν

δ) Ἐκσυγχρονισμὸς καὶ διαφύλαξη τῆς Παραδόσεως

Δ’ Κόσμος - ἄνθρωπος – κοινωνία

12. Ἡ ἠθικὴ τῆς Ἐκκλησίας

α) Ὀντολογική, ὄχι δεοντολογικὴ

β) Χριστοκεντρική: «ἐὰν ἀγαπᾶτε με…»

γ) Κίνητρα καὶ κριτήρια ἠθικότητος

δ) Ἠθικὴ τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς εὐθύνης

13. Ἐκκλησία καὶ φυσικὸ περιβάλλον

α) Ἡ κτίση ὡς δημιουργία τοῦ Θεοῦ

β) Συνυπαρκτικὴ καὶ ὄχι κτητικὴ στάση ἀπέναντι στὴ Φύση

γ) Μέριμνα καὶ φροντίδα γιὰ τὸ περιβάλλον

δ) Ἡ ἄσκηση - ἐγκράτεια ὡς λύση τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος

14. Μεταμοσχεύσεις

α) Φυσιολογία τῶν μεταμοσχεύσεων

β) Τὸ ζήτημα τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου

γ) Ἠθικὲς προϋποθέσεις καὶ πλαίσια γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις

δ) Δωρεὰ ὀργάνων τοῦ σώματος

15. Εὐθανασία

α) Ὁρολογία καὶ μορφές της

β) Φιλοσοφικὸ ὑπόβαθρό της

γ) Συζήτηση γιὰ τὴν ἠθικότητά της

δ) Ἡ ἀληθὴς «εὐ-θανασία» κατὰ τὴν Ἐκκλησία

16. Ἐξωσωματικὴ γονιμοποίηση - ἐκτρώσεις

α) Ἔννοια καὶ μορφὲς τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς

β) Ἠθικὲς προσεγγίσεις τῆς ὑποβοηθούμενης ἀναπαραγωγῆς

γ) Ἔννοια καὶ αἴτια ποὺ ὠθοῦν στὴν ἔκτρωση

δ) Συζήτηση γιὰ τὴν ἠθικότητα τῆς ἐκτρώσεως

17. Κατάθλιψη καὶ παραίτηση ἀπὸ τὴν ζωὴ

α) Ἔννοια καὶ αἴτια δημιουργίας τῆς καταθλίψεως

β) Τρόποι ὑπερβάσεως τῆς καταθλίψεως

γ) Αἰτίες καὶ μορφὲς παραιτήσεως ἀπὸ τὴ ζωὴ

δ) Ἐκκλησιαστικὴ πρόταση γιὰ ὑπέρβαση καταθλίψεως καὶ παραιτήσεως

18. Αὐτοκτονία – αὐτοθυσία

α) Ὁρολογία καὶ αἴτια τῶν φαινομένων

β) Ἠθικὴ προσέγγιση τῆς αὐτοκτονίας

γ) Ἠθικὴ προσέγγιση τῆς αὐτοθυσίας

19. Καρποὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

α) Ὁ χριστιανὸς «ναὸς» τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

β) Ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη

γ) Μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη,

δ) Πίστις, πραότης, ἐγκράτεια

20. Ἐπανάσταση καὶ μεταμόρφωση τῆς κοινωνίας

α) Κοινωνικὰ προβλήματα καὶ ἀναταράξεις

β) Θεωρίες γιὰ τὴν κοινωνικὴ εἰρήνη καὶ συνοχὴ

γ) Ἡ μεταμορφωτικὴ δύναμη τοῦ Εὐαγγελίου

δ) Ἡ ἐπανάσταση ὡς μετάνοια καὶ ἀνάσταση

21. Τριαδικὸ δόγμα καὶ ἀνθρώπινη κοινωνία

α) Ἡ ζωὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος

β) Ἡ Ἐκκλησία ζεῖ μὲ πρότυπο τὴν ἁγιοτριαδικὴ ζωὴ

γ) Κοινωνία τῶν ἁγίων: ἡ ἰδανικὴ ἀνθρώπινη κοινωνία

από: Ζωηφόρος