Στέργιος Σάκκος, Πνευματικός πόλεμος.

Ηχεῖ δυσάρεστα στ᾿ αὐτιά μας ὁ λόγος περί στρατοῦ καί πολέμου σέ μιά ἐποχή πού -τό ἀντιλαμβανόμαστε ὅλοι- ἡ εἰρήνη εἶναι ἐπικίνδυνα εὔθραυστη, καί ἐναγώνιοι οἱ λαοί προσπαθοῦν μέ κάθε τρόπο νά τή διατηρήσουν.
Ὑπάρχει, ὡστόσο, ἕνας πόλεμος πού ἐξασφαλίζει τήν πραγματική εἰρήνη. Δέν ἔχει σχέση μέ τούς στρατούς καί τά ὅπλα αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Εἶναι πόλεμος ἀπόλεμος, πνευματικός, ἀόρατος. Κι είμαστε ἐπιστρατευμένοι σ᾿ αὐτόν ὅλοι ὅσοι ἀνήκουμε στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία ἐδῶ στή γῆ ὀνομάζεται στρατευομένη Ἐκκλησία.
Ὅλοι οἱ χριστιανοί, κλῆρος καί λαός, μεγάλοι καί μικροί, ἄντρες καί γυναῖκες, ἀπό τήν ὥρα πού βγήκαμε ἀπό τήν κολυμβήθρα πολιτογραφημένοι στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ κι ἐνταγμένοι στή δική του οἰκογένεια, μέχρι τήν ὕστερη στιγμή τῆς ζωῆς μας είμαστε στρατιῶτες στρατευμένοι στήν καλή στρατεία τῆς Ἐκκλησίας. Ἰδιαίτερα ὅμως στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καλούμαστε νά ἐντείνουμε τόν ἀγώνα, ὡς μία προετοιμασία γιά τή συμπόρευσή μας μέ τόν Κύριο στό πάθος τοῦ Γολγοθᾶ καί στή δόξα τῆς Ἀναστάσεως.
Ποιοί εἶναι οἱ ἀντίπαλοι μέ τούς ὁποίους καλεῖται νά συγκρουσθεῖ ὁ ἀγωνιστής τοῦ Χριστοῦ; Τούς ἐπισημαίνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, πολύπειρος στρατηγός τοῦ καλοῦ ἀγώνα «Οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας» (Ἐφ 6,12).
Πιό συγκεκριμένα, ὁ κύριος ἀντίπαλος τοῦ πιστοῦ, ὁ ὁποῖος μέ μύριους τρόπους καί τεχνάσματα προσπαθεῖ νά τοῦ κλείσει τό δρόμο γιά τή σωτηρία, εἶναι ἕνα θηρίο τρικέφαλο, μία σατανική τριάδα: Ἡ σάρκα, μέ τίς ἐγωκεντρικές καί ἰδιοτελεῖς ἀπαιτήσεις της• ὁ κόσμος, μέ τήν ἀντίχριστη νοοτροπία του, καί ὁ αἰώνιος ἐχθρός τῆς σωτηρίας μας, ὁ σατανᾶς, πού ἐμπνέει καί πυροδοτεῖ τούς δύο προηγουμένους.
Γιά τήν ἀπόκρουση αὐτῶν τῶν τριῶν ἐχθρῶν συστήνει ὁ Κύριος στούς ἐθελοντές στρατιῶτες του τρία ἀντίστοιχα ὅπλα, μέ δοκιμασμένη ἀποτελεσματικότητα. Στήν ἰδιοτέλεια καί φιλαυτία τῆς σάρκας συμβουλεύει ν᾿ ἀντιτάξουμε τήν αὐταπάρνηση, τήν ἀντίσταση πρός τά πάθη καί τίς ἐγωκεντρικές ἐπιθυμίες μας• τήν ἐλεύθερη παράδοση τοῦ ἑαυτοῦ μας στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Στήν ἀντίθεη καί μικρόψυχη νοοτροπία τοῦ κόσμου, πού μᾶς ἀπειλεῖ μέ μύρια φόβητρα καί μᾶς πολιορκεῖ μέ ἀμέτρητα θέλγητρα, συνιστᾶ τήν ἄρση τοῦ σταυροῦ.
Νά γίνουμε ἑκούσιοι σταυροφόροι, δηλαδή νά είμαστε ἀποφασισμένοι γιά κάθε θυσία, ἀκόμη καί γιά τό μαρτύριο. Τό τρίτο καί βασικότερο ὅπλο, πού καταλύει τή δύναμη τοῦ σατανᾶ, εἶναι ἡ συνοδοιπορία μέ τόν Ἰησοῦ. Ὅ,τι κάνουμε νά συνδέεται ἄμεσα μέ τόν Χριστό, νά ξεκινάει καί νά καταλήγει σ᾿ Αὐτόν, νά γίνεται μέ τόν Χριστό καί γιά τόν Χριστό. Νά εἶναι ὁ ἀγώνας μας χριστοκεντρικός καί ἡ ζωή μας μίμηση Χριστοῦ.
Ἐμβαθύνοντας στή μελέτη τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα καί ἀναλύοντας τίς κοσμικές καί σατανικές δυνάμεις, πού μᾶς ἀντιστρατεύονται, ὁ ἅγιος εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἀποκαλύπτει μία δεύτερη τριάδα ἐχθρῶν. Εἶναι οἱ τρεῖς ἐράστριες: φιληδονία, φιλαργυρία, φιλοδοξία (Α΄ Ἰω 2,16), οἱ ὁποῖες προσπαθοῦν νά περιπλέξουν στά δολερά πλοκάμια τους τόν πνευματικό ἀγωνιστή.
Ἡ φιληδονία τόν πολιορκεῖ μέ τίς ἡδονές ζητώντας νά τόν ἀπομακρύνει ἀπό τή σωτηρία. Ἡ φιλαργυρία διαφθείρει καί διαστρέφει τήν πίστη του στόν Θεό, καί τόν καταβαραθρώνει στήν εἰδωλολατρία. Ἡ τρίτη ἐράστρια, ἡ φιλοδοξία, ὑποκαθιστᾶ μέσα του τήν αἰώνια δόξα τοῦ Θεοῦ.
Φαίνεται πολύ δυναμική καί ἰσχυρή ἡ ἐπίδραση πού ἀσκοῦν στίς μέρες μας οἱ τρεῖς ἐράστριες. Ὁ ἄκρατος ἐγωκεντρισμός καί ὁ εὐδαιμονισμός μέ τήν ἀχαλίνωτη πρόσβαση σέ κάθε ἡδονή, τό κυνήγι τοῦ πλούτου καί ἡ πλαστική εὐτυχία τῆς κατανάλωσης, ἀλλά καί ἡ ἀποθέωση τῆς τεχνολογίας μέ τά καταπληκτικά ἐπιτεύγματα πού τροφοδοτοῦν τή σατανική ἔπαρση καί τήν «ὕβριν» (=ἀλαζονεία) τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου, προσπαθοῦν νά μᾶς ἀλλοτριώσουν ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ νά μᾶς ἀπαγκιστρώσουν ἀπό τή νοοτροπία τοῦ εὐαγγελίου.
Ἔχουμε τή γενναιοφροσύνη νά βγοῦμε ἀπό τόν κλοιό τῶν συμφερόντων τῆς σάρκας, νά ἐξουδετερώσουμε τήν ὑστεροβουλία, καί νά ποῦμε μ᾿ ἐμπιστοσύνη στόν Κύριο «γεννηθήτω τό θέλημά σου»; Διαθέτουμε τή δύναμη νά ἐνστερνισθοῦμε τό ἡρωικό σύνθημα τῶν πρώτων χριστιανῶν «παρελθέτω κόσμος καί ἐλθέτω χάρις»; Μποροῦμε νά ἀποκρούσουμε τίς προτάσεις τοῦ πονηροῦ ἐπαναλαμβάνοντας τό «ὕπαγε ὀπίσω μου σατανᾶ»; Ἐδῶ βρίσκεται ἡ λεβεντιά καί ὁ ἡρωισμός τοῦ χριστιανοῦ στρατιώτη πού ἔμαθε ν᾿ ἀντιστέκεται στόν διάβολο, ὁ ὁποῖος «ὡς λέων ὠρυόμενος» ζητᾶ νά τόν καταπιεῖ (Α΄ Πε 5,8), καί νά προσεγγίζει τόν Θεό (Ἰα 4,8).
Κοντά στούς παραπάνω ἐχθρούς τῆς πνευματικῆς ζωῆς οἱ ἅγιοι πατέρες, πεπειραμένοι μαχητές καί ἀφοσιωμένοι στρατιῶτες τοῦ Χριστοῦ, προσθέτουν ἀκόμη μιά ἐχθρική τριάδα, ἀθέατη στούς πολλούς. Εἶναι οἱ τρεῖς γίγαντες, ὅπως τούς χαρακτηρίζει ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ ἀσκητής, μαθητής τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. Ἡ ἄγνοια, πού σκοτίζει τό νοῦ ὥστε νά μή γνωρίζει τά θεῖα πράγματα, ἡ λήθη, πού τόν ἀποκοιμίζει ὥστε νά ξεχνᾶ αὐτά πού γνωρίζει, καί ἡ ἀμέλεια, πού τόν ἀποχαυνώνει ὥστε νά ἀμελεῖ καί νά μήν πράττει αὐτά πού γνωρίζει καί θυμᾶται.
Τί θά ἀντιτάξει στούς τρεῖς αὐτούς σκληρούς γίγαντες ὁ μαχητής τοῦ Χριστοῦ; Μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς, ἐντρύφηση στούς βίους τῶν ἁγίων καί σέ πνευματικά βιβλία, γιά νά ἀποσοβήσει τήν ἄγνοια. Προσευχή πολλή, ἀδιάλειπτη μνήμη Θεοῦ ἀλλά καί μνήμη θανάτου, γιά νά καταβάλει τή λήθη. Νηστεία, ἀγρυπνία καί μυστηριακή ζωή, φιλανθρωπική καί ἱεραποστολική δραστηριότητα, γιά νά ἀντιμετωπίσει τήν ἀμέλεια.
Ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχει νά ἐπιδείξει στρατιά ὁλόκληρη ἀγωνιστῶν τοῦ καλοῦ ἀγώνα. Πρωτοπόρος, ἐμπνευστής καί ὁδηγός τῆς ἡρωικῆς αὐτῆς χορείας εἶναι ὁ διος ὁ Κύριός μας, ὁ ὁποῖος ἀπό τή φάτνη τῆς Βηθλεέμ μέχρι τήν κορυφή τοῦ Γολγοθᾶ πολέμησε σκληρά, γιά νά συντρίψει τόν σατανᾶ καί τίς σκοτεινές δυνάμεις, νά ἀναγεννήσει τόν ἄνθρωπο, καί νά ἀναμορφώσει τήν κοινωνία στερεώνοντας τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ στή γῆ. Ἐπιγραμματικά ἀποδίδει τήν ἐπί γῆς πορεία Του ὁ μαθητής τῆς ἀγάπης, ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης στήν Ἀποκάλυψη• «ἐξῆλθε νικῶν καί ἵνα νικήσῃ» (Ἀπ 6,2).
Τή νίκη του κληροδοτεῖ ὁ Κύριος στήν Ἐκκλησία. Ἀλλά προηγεῖται ὁ ἀγώνας, γιά νά φθάσουμε στή νίκη. Δέν μπορεῖ νά ἀλλάξει ὁ κόσμος γύρω καί μέσα μας, ἄν δέν γκρεμισθοῦν τά κάστρα τοῦ διαβόλου, ἄν δέν ξερριζωθοῦν τά ἀγκάθια καί τά ἄκαρπα δένδρα, ὥστε νά περάσει τό ὑνί τοῦ Θεοῦ πού θά ὀργώσει, θά καλλιεργήσει, γιά νά ᾿ρθει ἡ πνευματική καρποφορία.
Μ᾿ αὐτό τό φρόνημα καλεῖται ὁ κάθε πιστός νά ἀνταποκριθεῖ στό πολεμικό προσκλητήριο τῆς Ἐκκλησίας. Νά βγεῖ ἀπό τήν ἰδιοτέλεια, τήν ἄνεση, τό βόλεμά του, καί νά ριχθεῖ στήν περιπέτεια τοῦ Χριστοῦ• νά ἀγωνισθεῖ, νά παλαίψει ἐνάντια στίς σκοτεινές δυνάμεις, γιά νά φτάσει στή νίκη καί στή δόξα. Κι εἶναι βέβαιο ὅτι θά νικήσει, ἄν «ἐξέλθει».
Σ᾿ αὐτήν ἀκριβῶς τήν ἔξοδο μᾶς καλεῖ καί μᾶς παροτρύνει τό ὅλο πρόγραμμα τῆς περιόδου τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, καί μακάρι νά μᾶς ἀξιώσει ὁ Κύριος νά τό ἀκολουθήσουμε, ἀξιοποιώντας τά ὅπλα τοῦ πνευματικοῦ μας ἀγώνα.

(Στέργιος Ν. Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)