Αθήνα, 2 Αυγούστου 2025
Εδώ και κάποιο διάστημα, η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά βρίσκεται στο επίκεντρο της δημοσιογραφικής ενημέρωσης λόγω μιας έντονης δικαστικής διαμάχης με τις δημόσιες αρχές της Αιγύπτου. Βάσει των σχετικών δημοσιεύσεων μάλιστα, η διαμάχη αυτή φαίνεται να είναι μακρόχρονη.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση, ο Αρχιεπίσκοπος Σινά Δαμιανός ζήτησε τη συνδρομή της Ελληνικής κυβέρνησης αλλά και της Βουλής των Ελλήνων, τόσο ως προς τη διαπραγμάτευση για την επίλυση του προβλήματος όσο και ως προς την εξεύρεση λύσης. Σχετικά δημοσιεύθηκε (στις 13 Ιουνίου 2025) στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων και δελτίο τύπου αναφερόμενο στην επιστολή (από 12/6/2025) του Αρχιεπισκόπου Δαμιανού προς τον πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων (https://www.hellenicparliament.gr/Enimerosi/Deltia-Typou/?press=03af2730-f20d-40c6-bd12-b2fb00b27716).
Σε σχέση με την επείγουσα κατάσταση που αντιμετωπίζει η Ιερά Μονή, προτάθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση στον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό η σύσταση στην Ελλάδα νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), μέσω του οποίου, όπως αναφέρεται, ‘επιλύεται οριστικά το θεμελιώδες πρόβλημα της νομικής προσωπικότητας της Ι.Μ. Σινά στην Ελλάδα’ (https://www.alfavita.gr/koinonia/483405_istoriki-apofasi-i-moni-sina-i-proti-ellinorthodoxi-moni-me-nomiki-ypostasi-ektos#goog_rewarded). Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου από την Ολομέλεια της Βουλής ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός εξέφρασε την απόλυτη ικανοποίησή του για την εξέλιξη αυτή, αναφέροντας, μεταξύ άλλων: ««Χαιρετίζω με ανεκλάλητη χαρά και τιμή την ψήφιση του Νομοσχεδίου, Νόμο πλέον του Κράτους, που αφορά την παρουσία της Μονής μας στην Ελλάδα. Μετά από μια μακρά περίοδο νομικής ανυπαρξίας, η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, με πρώτη την Υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη αλλά και με την ομόθυμη και ολόθυμη συμπαράσταση του συνόλου σχεδόν του πολιτικού στερεώματος, μας αναγνωρίζει νομική ύπαρξη προσδίδοντας στην εκπροσώπηση της Μονής μας στην Ελλάδα (μέσω των Μετοχίων της), νομική προσωπικότητα δημοσίου Δικαίου» (https://www.orthodoxianewsagency.gr/ieres-mones/i-iera-moni-sina-meta-tin-psifisi-tou-nomosxediou).
Εντωμεταξύ, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός απέστειλε (στις 31/7) επιστολή στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων προκειμένου να παρέμβει σχετικά με ‘αντικανονικές ενέργειες’, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός ισχυρίζεται, μοναχών της Ιεράς Μονής, καθόσον οι μοναχοί αυτοί διατύπωσαν την έντονη αντίθεσή τους ως προς τη ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου.
(https://www.orthodoxianewsagency.gr/patriarxeia/patriarxio_ierosolimon/patriarxis-ierosolymon-pros-arxiepiskopo-sinaiou-to-patriarxeio-einai-etoimo-na-kinisei-tin-prepousa-ekklisiastiki-diadikasia).
Όπως φαίνεται από τα ανωτέρω, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός είναι πεπεισμένος ότι η νομική οδός που ακολουθήθηκε για την επίλυση της υπόθεσης, μέσω της σύστασης Ν.Π.Δ.Δ. για την Ιερά Μονή, ήταν η πιο ενδεδειγμένη και ότι κάθε αντίδραση στην ανωτέρω πρωτοβουλία είναι απολύτως αδικαιολόγητη, κακόβουλη και ζημιογόνος για την Ιερά Μονή.
ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΕΤΣΙ;
ΖΗΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ – ΠΟΙΟΣ ΔΙΟΙΚΕΙ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ; ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ;
Στην επίσημη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (το οποίο έχει και πνευματική αρμοδιότητα επί της Ιεράς Μονής Σινά) και στο τμήμα της που αναφέρεται στην Ιερά Μονή Σινά αναγράφεται επί λέξει (ακολουθεί, εντός αγκυλών, το κείμενο, ως έχει στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων:
Ἱερά Μονή Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ
Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ εἶναι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σινᾶ, Φαράν καί Ραϊθώ κ. Δαμιανός (23/12/1973), ὅστις διοικεῖ αὐτήν μετά τῆς Ἱερᾶς Συνάξεως τῶν Πατέρων. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σιναίου χειροτονεῖται ἐν Ἱερουσαλὴμ ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων. Διεύθυνσις: Monastery of Saint Catherine at Mt. Sinai, c/o 18 Midan el Daher, 11271 Cairo, A.R. Egypt. τηλ. +20/693/470349, +20/693/470345, +20/693/470346. Μετόχιον ἐν Ἀθήναις: Δορυλαίου 26, 115 21 Ἀθῆναι, τηλ. +30/210/6444766 +30/210/6461401, φάξ: +30/210/6461073.
«Οἱ συγκροτοῦντες αὐτὴν Μοναχοὶ δὲν ἔχουν προορισμὸν μόνον τὴν πραγμάτωσιν τοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους. Εἶναι συνάμα καὶ διακονηταὶ καὶ φύλακες ἱεροῦ Προσκυνήματος, ὅπως εἶναι καὶ οἱ τοῦ Τάγματος τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος».]
Με βάση τα ανωτέρω, η Ιερά Μονή Σινά διοικείται από τον Αρχιεπίσκοπο αυτής από κοινού (μαζί) με την Ιερά Σύναξη των Πατέρων αυτής. Τεκμαίρεται ότι κάθε απόφαση που αφορά την Ιερά Μονή λαμβάνεται με βάση το συνοδικό σύστημα, ήτοι με τη σύμφωνη γνώμη των Πατέρων της Μονής. Για να υφίσταται αυτή η δήλωση στην επίσημη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, τεκμαίρεται ότι ο εσωτερικός κανονισμός της μονής προβλέπει το συνοδικό τρόπο λήψης αποφάσεων, δηλαδή τη λήψη αποφάσεων από τους Πατέρες της Μονής από κοινού.
Από το κείμενο που υφίσταται στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, προκύπτει ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα: Οι Πατέρες της Μονής έχουν την υποχρέωση όχι μόνο να διαφυλάττουν και να προωθούν τις αξίες του μοναχισμού αλλά και να προστατεύουν την Ιερά Μονή, ως Ιερό Προσκύνημα, από κάθε απειλή και κίνδυνο. Με άλλα λόγια οι Πατέρες της Ιεράς Μονής έχουν και μια αποστολή παράλληλη με εκείνη των Πατέρων της Αγιοταφικής Αδελφότητας. Τεκμαίρεται ότι η άμεση αντίδραση των Πατέρων της Ιεράς Μονής Σινά σε κάθε περίπτωση επαπειλούμενης βλάβης σε βάρος της Ιεράς Μονής είναι γι’ αυτούς όχι προαιρετική αλλά επιβεβλημένη.
ΖΗΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ – ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΙΟ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟ ΚΡΙΣΗ Ν.Π.Δ.Δ.;
Βάσει της ελληνικής νομοθεσίας, ο όρος ‘νομικό πρόσωπο’ χρησιμοποιείται για να περιγράψει ‘Ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού, καθώς επίσης σύνολο περιουσίας που έχει ταχθεί στην εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού’ και τα οποία ‘μπορούν να αποκτήσουν προσωπικότητα’, να καταστούν δηλαδή νομικό πρόσωπο, αν ‘τηρηθούν οι όροι που αναγράφει ο νόμος’ (Αστικός Κώδικας, άρθρο 61). Όταν διαλυθεί το νομικό πρόσωπο, τίθεται σε εκκαθάριση, η οποία διενεργείται καταρχήν από εκείνους που έχουν τη διοίκηση του νομικού προσώπου (ΑΚ, άρθρα 72-73).
Όσον αφορά ειδικά τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, αυτά δύνανται να διαλυθούν/ καταργηθούν με την έκδοση σχετικού νόμου, όπως και έχει συμβεί στην πράξη.
Κατωτέρω παραδείγματα/ νόμοι που επέφεραν κατάργηση Ν.Π.Δ.Δ:
Α. NOMOΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 5056 ΦΕΚ Α 163/6.10.2023 ‘Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης οικονομική και διοικητική διαχείριση οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ευζωία των ζώων συντροφιάς, κατασκευή και αναβάθμιση λειτουργούντων χερσαίων συνοριακών σταθμών και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών.’ [Για τον ανωτέρω νόμο προσέφυγαν ενδιαφερόμενοι στο Συμβούλιο της Επικρατείας και αυτό έκρινε ότι: ‘Σύμφωνες με το Σύνταγμα διατάξεις νόμου οι οποίες προβλέπουν την κατάργηση των ν.π.δ.δ. και των κοινωφελών επιχειρήσεων των Δήμων…’ (ΣτΕ 2058/2024, 2059/2024 και 2060/2024 Γ΄ Τμ.)
Σχετική Δημοσίευση: το άρθρο με τίτλο ‘Κυβέρνηση: Καταργούνται 514 Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου΄(Ιστοσελίδα Εφημερίδας ‘ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ’, 17/9/2023, https://www.kathimerini.gr/politics/562619248/kyvernisi-katargoyntai-514-nomika-prosopa-dimosioy-dikaioy)
Β. NOMOΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘ. 3895 ΦΕΚ Α΄206/8.12.2010 ‘Κατάργηση και συγχώνευση υπηρεσιών, οργανισμών και φορέων του δημόσιου τομέα.’
Συνάγεται από τα ανωτέρω ότι οι Πατέρες της Ιεράς Μονής Σινά δικαιολογημένα ανησυχούν
για τη δημιουργία του υπό κρίση Ν.Π.Δ.Δ. καθόσον υπάρχει περίπτωση οποιαδήποτε στιγμή να εκδοθεί νόμος που θα το καταργεί με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται για την περιουσία της Ιεράς Μονής που θα έχει εντωμεταξύ ανατεθεί προς διαχείριση στο ΝΠΔΔ αυτό.
ΖΗΤΗΜΑ ΤΡΙΤΟ – Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΙΝΑ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ;
Επανειλημμένως τονίζεται, όπως απεικονίζεται σε σχετικές δημοσιεύσεις, ότι η Ιερά Μονή Σινά δεν είχε μέχρι σήμερα νομική υπόσταση.
Πώς όμως ίσχυε κάτι τέτοιο και συγχρόνως η Μονή παρίστατο σε δικαστικές διαφορές στην Ελλάδα – ως νομικό πρόσωπο, με νόμιμο εκπρόσωπο;
Επίσης, πώς ίσχυε κάτι τέτοιο και ο Έλληνας νομοθέτης περιέλαβε την Ιερά Μονή μεταξύ άλλων νομικών προσώπων, σε νομοθετήματα σχετικά με τη φορολογία εισοδήματος;
Ενδεικτικά παραδείγματα:
Α’ Παράδειγμα
Στο νόμο 2238/1994 (ΦΕΚ Α’151) «Κύρωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος», και στο άρθρο 9 αυτού, αναφέρεται ότι:
«Άρθρο 9
Υπολογισμός και καταβολή του φόρου
- Το ποσό του φόρου που προκύπτει σύμφωνα με την περίπτωση α` της παραγράφου 1 και την παράγραφο 2 μειώνεται κατά ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) για κάθε καταβαλλόμενη από τις ακόλουθες δαπάνες:
γ) Των χρηματικών ποσών που καταβάλλονται από τον φορολογούμενο λόγω δωρεάς προς:
αα) τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής, τους ιερούς ναούς, τις ιερές μονές του Αγίου Όρους, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων, την Ιερά Μονή Σινά, την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, τα δημοτικά νοσοκομεία και τα νοσοκομεία που είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό,..»
Ο παραπάνω νόμος που ψηφίστηκε το 1994, αν και έχει εντωμεταξύ καταργηθεί μέσω νεώτερων νομοθετημάτων, καταδεικνύει την αναγνώριση από το ελληνικό κράτος νομικής προσωπικότητας στην Ιερά Μονή Σινά, και μάλιστα σε επίπεδο εξίσωσης της Ιεράς Μονής Σινά με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων.
Β’ Παράδειγμα
ΠΟΛ.1010/2014 (Καθορισμός των Φορέων που αναγνωρίζονται για το σκοπό του προσδιορισμού της μείωσης φόρου επί του ποσού των χορηγουμένων σε αυτούς δωρεών)
Στην ΠΟΛ. 1010/2014 (ΦΕΚ Β’ 4/03-01-2014) αναφέρεται ότι:
«Οι φορείς προς τους οποίους τα ποσά των καταβαλλόμενων δωρεών μειώνουν το φόρο φυσικού προσώπου που προκύπτει με βάση την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος είναι οι ακόλουθοι:
1. Οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, το Εθνικό Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής, οι ιεροί ναοί, οι ιερές μονές του Αγίου Όρους, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τα Πατριαρχεία Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων, η Ιερά Μονή Σινά, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, τα δημοτικά νοσοκομεία και τα νοσοκομεία που είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και επιχορηγούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό…»
Γ’ Παράδειγμα
Ο νόμος 2961 (ΦΕΚ Α’ 266/22-11-2001) ‘Κύρωση του Κώδικα Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια’, όπως κωδικοποιήθηκε με το νόμο 5217/2025 , ορίζει στο άρθρο 25, περ.3:
«..3. Υπόκεινται σε αυτοτελή φορολόγηση, κατά τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 29, οι κτήσεις, εφόσον δικαιούχοι είναι:
α) τα ν.π.δ.δ., οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, οι δήμοι, οι κοινότητες, οι ιεροί ναοί, οι ιερές μονές, το Ιερό Κοινό του Πανάγιου Τάφου, η Ιερά Μονή του Όρους Σινά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, η Εκκλησία της Κύπρου, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας και β)…»
Δ’ Παράδειγμα
Στην απόφαση 930/2012 του Αρείου Πάγου (Γ’ Πολιτικό Τμήμα) η Ιερά Μονή Σινά εμφαίνεται ως νομικό πρόσωπο εκπροσωπούμενο από τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό. Πιο συγκεκριμένα, στην ανωτέρω απόφαση αναγράφεται, μεταξύ άλλων: «…Της αναιρεσείουσας: Ιεράς Αυτοκρατορικής Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Θεοβάδιστου Όρους Σινά, που εδρεύει στην Πετραία Αραβίας και εκπροσωπείται από τον Σεβασμιότατο Αρχιεπίσκοπο Σινά, Φαράν και Ραϊθώ και Ηγούμενο αυτής κ.κ Δαμιανό,..» (https://www.areiospagos.gr/nomologia/apofaseis_DISPLAY.asp?cd=D8PVWQ1O9IJZCH1F8DWFTCBOWM07OM&apof=930_2012&info=%D0%CF%CB%C9%D4%C9%CA%C5%D3%20-%20%20%C3)
Ε’ Παράδειγμα
Στην απόφαση 781/2020 του Αρείου Πάγου (Α1 Πολιτικό Τμήμα), η Ιερά Μονή Σινά εμφαίνεται ως νομικό πρόσωπο εκπροσωπούμενο νόμιμα, μαζί με άλλα νομικά πρόσωπα, περιλαμβανομένου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και της Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους Άθω. Πιο συγκεκριμένα, στην ανωτέρω απόφαση αναγράφεται, μεταξύ άλλων: «..Του αναιρεσείοντος: Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους, που εδρεύει στο Άγιο Όρος Χαλκιδικής και εκπροσωπείται νόμιμα,… Των προσθέτως υπέρ του αναιρεσείοντος παρεμβαινόντων: 1) Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, που εδρεύει στην Αλεξάνδρεια Αιγύπτου.. 2) Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους Άθω, που εδρεύει στις Καρυές Αγίου Όρους,… 3) Αρχιεπισκοπής Σινά και Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Θεοβάδιστου Όρους Σινά, που εδρεύει στην Αίγυπτο, 4) Ιεράς Βασιλικής, Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και Ευαγγελιστού Πάτμου, που εδρεύει στην Χώρα Πάτμου, 5) Οικουμενικού Πατριαρχείου, που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, τα οποία εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους..» (https://www.areiospagos.gr/nomologia/apofaseis_DISPLAY.aspcd=MEEFJZX4MHJDZCA5P56VPYIXS7KOZM&apof=781_2020&info=%D0%CF%CB%C9%D4%C9%CA%C5%D3%20-%20%20%C11)
Από τα ανωτέρω καταδεικνύεται ότι η Ιερά Μονή Σινά ήταν ήδη, από το παρελθόν, αναγνωρισμένη, ως νομικό πρόσωπο, από το ελληνικό κράτος, τόσο για σκοπούς φορολόγησης όσο και κατά την παράσταση της Μονής ως διαδίκου (ή ως παρεμβαίνοντος) κατά τη συζήτηση υποθέσεων ενώπιον των Ελληνικών Δικαστηρίων. Επομένως, η σκοπιμότητα της δημιουργίας ειδικού Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου στο όνομα της Ιεράς Μονής δικαίως αμφισβητείται από τη μοναστική αδελφότητα της Ιεράς Μονής. Περαιτέρω, το ζήτημα αυτό ορθά τέθηκε από τη μοναστική αδελφότητα προς διερεύνηση και από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το οποίο εξάλλου θα έπρεπε να είχε ενημερωθεί κατά τα αρχικά στάδια της προσπάθειας δημιουργίας του υπό κρίση Ν.Π.Δ.Δ. από τα εμπλεκόμενα μέρη, ήτοι από τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό και τις ελληνικές αρχές, λαμβανομένου υπόψη του θεσμικού ρόλου του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων ως προς τα κανονικά ζητήματα της Ιεράς Μονής Σινά.
Κωνσταντίνα Ν. Κακογιάννη
Ελένη Α. Καρνιάτη
Δικηγόροι Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου