Ἐλπίς: Ἡ ἄγκυρα τοῦ Θεοῦ

 

Ἐλπίς: Ἡ ἄγκυρα τοῦ Θεοῦ

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση

1ον

  Οἱ ἄνθρωποι συχνὰ στὴ ζωή τους ἀντιμετωπίζουν προβλήματα καὶ δύσκολες καταστάσεις, ποὺ τοὺς ὁδηγοῦν στὴν ἀπογοήτευση. Βιώνουν μὲ ἀγωνία τὰ ὀλέθρια ἀποτελέσματα, ποὺ ἐνδεχομένως νὰ συμβοῦν στὸ μέλλον. Συνήθως δὲν ἀφήνουν ἀνοικτὸ παράθυρο στὴν ἐλπίδα, γιὰ νὰ δοῦν τὰ πράγματα διαφορετικά. Σκέπτονται καὶ ἐνεργοῦν μόνο μὲ τὶς δικές τους δυνάμεις καὶ διαπιστώνουν, συνήθως ἐσφαλμένα, ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὰ θέματα ποὺ τοὺς ἀπασχολοῦν καὶ τοὺς πικραίνουν. Εἶναι σκλαβωμένοι στὴν ἀπελπισία καὶ ἀγνοοῦν ὅτι ἡ ἐλπίδα μπορεῖ νὰ τοὺς ἐλευθερώσει.

  Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει ὅτι «ἡ ἐλπίδα τότε πρὸ πάντων ὑπάρχει, ὅταν, ἐνῶ τὰ φαινόμενα μᾶς ὁδηγοῦν στὴν ἀπόγνωση, αὐτὴ μᾶς ἑτοιμάζει νὰ ἔχουμε θάρρος γιὰ τὸ μέλλον»1. Εἶναι χρήσιμα μερικὰ παραδεί­γματα ἀπὸ τὴν καθημερινότητα καὶ τὴν ἐπαγγελματικὴ ἀπασχόληση πολλῶν ἀνθρώπων, ποὺ ἀνήκουν σὲ διαφορετικὲς κατηγορίες.

  Ἕνα πλοῖο δὲν μπορεῖ νὰ ταξιδέψει, ὅταν ὁ καπετάνιος του δὲν ἔχει ἐλπίδα ὅτι θὰ πραγματοποιήσει τὸ ταξίδι καὶ θὰ ἐπιστρέψει στὸ λιμάνι του μὲ ἀσφάλεια. Ὅταν δηλαδὴ ἀπογοητεύεται στὴν πρώτη θύελλα καὶ τρικυμία. Ὅταν βλέπει τὰ κύματα καὶ νομίζει ὅτι ὅλα τελειώνουν. Ὅταν ἔχει τὴ μαύρη σκέψη ὅτι ὁ ἴδιος, οἱ ἐπιβάτες καὶ τὰ ἐμπορεύματα θὰ βρεθοῦν στὸ βυθό. Μὲ τὴν ἐλπίδα αὐτὰ δὲν ὑπάρχουν στὴ σκέψη του. Εἶναι βέβαιος γιὰ τὸ ταξίδι καὶ ὅτι θὰ ξεπεράσει τὶς ἐνδεχόμενες δυσκολίες. Θὰ φτάσει στὸν προορισμό του. Προγραμματίζει μάλιστα καὶ τὰ ἑπόμενα ταξίδια, εἶναι σίγουρος γιὰ τὶς ἐπιτυχίες του καὶ ἐκτιμᾶ ὀρθὰ τὶς δυνατότητες τοῦ πλοίου του, ἀξιοποιεῖ τὴν ἐμπειρία του καὶ πάντα αἰσιοδοξεῖ. Πιστεύει ἀκράδαντα ὅτι τὶς δυσκολίες τῆς μιᾶς ἡμέρας τὶς διαδέχονται οἱ εὐκολίες τῆς ἑπόμενης ἡμέρας.

  Ὁ γεωργὸς ἐπίσης κοπιάζει, γιὰ νὰ καλλιεργήσει τὰ χωράφια του. Ἡ ἐλπίδα του ὅτι θὰ ἀποκομίσει καρποὺς δὲν τοῦ ἐπιτρέπει νὰ ἀμελήσει. Καθαρίζει, σκάβει, σπέρνει, φυτεύει, σκαλίζει, ποτίζει, ραντίζει μὲ φυτοφάρμακα καὶ πολλὲς ἄλλες ἐργασίες. Κουράζεται πολὺ καὶ γιὰ μικρὸ διάστημα εἶναι ἐκτεθειμένος σὲ συνεχῶς μεταβαλλόμενες καιρικὲς συνθῆκες, οἱ ὁποῖες ἐπηρεάζουν τὶς καλλιέργειές του ἄλλοτε θετικὰ καὶ ἄλλοτε ἀρνητικά. Ὅμως ἡ ἐλπίδα τὸν κρατᾶ σταθερὰ στὸ ἔργο του.

Ἐλπίδα ὑπάρχει καὶ στὶς πολεμικὲς συγκρούσεις. Οἱ στρατιῶτες, παρόλο ποὺ ἀντιμετωπίζουν σοβαροὺς κινδύνους, ἐλπίζουν ὅτι θὰ νικήσουν καὶ νιώθουν ὑπερήφανοι, γιατί ἀγωνίζονται γιὰ τὴν πατρίδα τους. Ἡ ἐλπίδα ἐπηρεάζει τὸ φρόνημά τους καὶ ὑπερασπίζονται τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια μὲ θάρρος καὶ τόλμη.

Ἡ ἐλπίδα εἶναι χρήσιμη στὴ ζωή, γιατί κάνει τὰ δύσκολα εὔκολα, διαλύει τοὺς δισταγμοὺς καὶ ἀφαιρεῖ τὴ δειλία. Εἶναι ὠφέλιμη καὶ στὰ πνευματικὰ θέματα. Φωτίζει τὶς διαπροσωπικὲς θέσεις μὲ τοὺς ἄλλους καὶ λύνει τὰ προβλήματα ποὺ μόνοι μας δημιουργοῦμε. Ὅμως τὰ μεγάλα ἀποτελέσματα τὰ ἔχουμε ὄχι ἀπὸ τὴν ἐλπίδα στοὺς συν­ανθρώπους μας, ἀλλὰ ὅταν στηριζόμαστε στὸν οὐράνιο Πατέρα. Ὁ Μέγας Βασίλειος λέει ὅτι «ἐκεῖνος ποὺ ἐλπίζει σὲ ἄνθρωπο ἢ ὑπερηφανεύεται γιὰ κάτι ἄλλο ἀπὸ τὰ βιοτικά, π.χ. γιὰ ἐξουσία ἢ χρήματα ἢ κάτι ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἀπὸ τοὺς πολλοὺς θεωροῦνται σπουδαῖα, δὲν μπορεῖ νὰ πεῖ: «Κύριε ὁ Θεός μου, σὲ Σένα στήριξα ὅλη τὴν ἐλπίδα μου» (Ψαλμ. ζ΄ 2). Ὅπως λοιπὸν δὲν ἁρμόζει νὰ σεβόμαστε τίποτα ἄλλο ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Θεό, ἔτσι δὲν πρέπει οὔτε νὰ ἐλπίζουμε σὲ κάποιον ἄλλον παρὰ μόνον στὸ Θεό, ποὺ εἶναι Κύριος τῶν πάντων». Καὶ διευκρινίζει ὁ Ἅγιός μας: «Οἱ ἐλπίδες ποὺ συνέχουν καὶ συναρμόζουν ὅλο τὸ βίο τῶν ἀνθρώπων, δίνουν παρηγοριὰ στὶς δυσ­κολίες ποὺ ὀρθώνονται σὲ καθένα ἀπὸ αὐτούς… Ἐκεῖνοι ποὺ συνέβη τὰ ἀποτελέσματα τῶν ἔργων τους νὰ ἀποβοῦν κατὰ τὶς ἐπιθυμίες τους, χρειάζονται πάλι καὶ δεύτερη ἐλπίδα, γιατί ἡ προηγούμενη φεύγει καὶ μαραίνεται γρήγορα. Μόνον ἐκείνων ποὺ κοπιάζουν γιὰ τὴν εὐσέβεια δὲν ἀφανίζει τὶς ἐλπίδες τους τὸ ψεῦδος, δὲν καταστρέφει τὸ τέρμα τὶς ἐπιτυχίες, γιατί τοὺς κόπους τους διαδέχεται σταθερὴ καὶ μόνιμη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»2.

Σημειώσεις:

1. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 1994, σελ. 679. 2. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 2003, σελ. 88-89.

orthodoxostypos

Ἐλπίς: Ἡ ἄγκυρα τοῦ Θεοῦ – 2ον.

2ον.-Τελευταῖον

  Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἀναφέρει ὅτι ἡ ἄγκυρα τῆς ἐλπίδας στὸ Θεὸ εἶναι χρήσιμη καὶ στοὺς ἁμαρτωλούς, γιατί ἀποκτοῦν δύναμη, ὅταν διαπιστώνουν ὅτι «εἶναι γνώρισμα τῆς διάθεσης πρὸς τὸν Θεό, δηλαδὴ ἐμπιστοσύνη στὴ φιλανθρωπία του, παρόλο ποὺ βαρύνονται μὲ πολλὰ κακά. Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι καταραμένος ἐκεῖνος ποὺ στηρίζει τὶς ἐλπίδες του σὲ ἄνθρωπο, ἔτσι εἶναι μακάριος ἐκεῖνος ποὺ στηρίζει τὶς ἐλπίδες στὸ Θεό»3. Καὶ συμβουλεύει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης: «Ἀφοῦ ἀπομακρύνεις τὸν ἑαυτό σου ἀπὸ ὅλα, στηρίξουμε σ’ αὐτὴ τὴν ἄγκυρα τῆς ἐλπίδας, γιατί ὁ Θεὸς τὰ βλέπει ὅλα καὶ κρίνει τὰ δίκαια καὶ δὲν κρίνει μόνον, ἀλλὰ προχωρεῖ καὶ σὲ ἔργα (βοηθεῖ ἐκείνους ποὺ ἐλπίζουν σ’ Αὐτόν)»4.

  Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὁρίζει τὴν ἐλπίδα μὲ ἕνα ἀριστουργηματικὸ τρόπο. Σημειώνει: «Ἡ ἐλπίδα εἶναι “ἀδήλου πλούτου πλοῦτος”. (δηλαδὴ πλοῦτος ἑνὸς πλούτου ποὺ δὲν φαίνεται). Ἡ ἐλπίδα εἶναι ἀσφα­λὴς ἀπόκτηση θησαυροῦ πρὶν τὴν ἀπόκτησή του. Αὐτὴ εἶναι ἀνάπαυση καὶ ἀνακούφιση ἀπὸ τοὺς κόπους. Αὐτὴ εἶναι ἡ θύρα τῆς ἀγάπης. Αὐτὴ φονεύει τὴν ἀπόγνωση. Αὐτὴ εἰκονίζει μπροστὰ μας τὰ πράγματα, ποὺ βρίσκονται μακριά»5. Ἐπίσης «ἡ ἐλπίδα περικυκλώνει μὲ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν καταισχύνει τὸν ἐλπίζοντα»6, λέει ὁ Ὅσιος Ἰωάννης.

Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος χρησιμοποιεῖ πλῆθος παρομοιώσεων, γιὰ νὰ ἀναδείξει τὴν μεγάλη πνευματικὴ ἀξία τῆς ἐλπίδας στὸν Θεό, ἡ ὁποία εἶναι στήριγμα, δύναμη καὶ ἀσφάλεια. Εἶναι ἰδιαίτερα ἀποκαλυπτικοὶ οἱ λόγοι του: «Ἡ ἐλπίδα στὸν Θεὸ εἶναι ἀθάνατη, ἀμετάτρεπτη, ἀμετακίνητη, δὲν δέχεται μεταβολή, δημιουργεῖ κάθε ἀσφάλεια καὶ κάνει ἀκαταμάχητον ἐκεῖνον ποὺ τὴν χρησιμοποιεῖ μὲ ἀκρίβεια καὶ μὲ τὴν πρέπουσα διάθεση»7.

Ἡ ἐλπίδα εἶναι «πύργος ἀπόρθητος, συμμαχία ἀκατανίκητη, λιμάνι γαλήνιο, ὅπλο ἀήττητο, δύναμη ἀκατάβλητη, ποὺ βρίσκει διέξοδο ἀκόμα κι ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπάρχει πέρασμα. Μὲ αὐτὴ ὑπερίσχυσαν ἄνθρωποι ἄοπλοι τῶν ὁπλισμένων, γυναῖκες τῶν ἀνδρῶν καὶ παιδιὰ μὲ μεγάλη εὐκολία ἀποδείχτηκαν ἰσχυρότεροι ἀπὸ ἐκείνους ποὺ καταγίνονται μὲ τὸ πολεμικό»8.

Οἱ χριστιανοὶ ἐλπίζουν στὰ πνευματικὰ ἀγαθά. Ἔχουν ἐλπίδα ζωῆς αἰωνίου στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἡ ὁποία συνοδεύεται μὲ πόθο καὶ ὑπομονὴ (Ρωμ. η΄ 25). Μὲ τὴν ἐλπίδα στὸ Θεὸ ἀντιμετωπίζουν τὰ ἐμπόδια καὶ τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος προτρέπει: «Ἡ ἐλπίδα νὰ σᾶς δίνει χαρά. Νὰ ἔχετε ὑπομονὴ στὶς δοκιμασίες. Νὰ ἐπιμένετε στὴν προσευχὴ» (Ρωμ. ιβ΄ 12). Ὁ Π. Ν. Τρεμπέλας ἑρμηνεύει σχετικά: «Ἡ ἀκλόνητη ἐλπίδα σας στὰ μελλοντικὰ ἀγαθὰ νὰ σᾶς γεμίζει χαρὰ καὶ νὰ σᾶς ἐνισχύει, γιὰ νὰ δείχνετε ὑπομονὴ στὴ θλίψη. Καὶ νὰ ἐπιμένετε στὴν προσευχή, ἀπὸ τὴν ὁποία θὰ παίρνετε μεγάλη βοήθεια γιὰ ὅλες τὶς ἀρετές, καθὼς καὶ γιὰ τὶς δύσκολες περιστάσεις τῆς ζωῆς»9.

Ἡ πίστη στὸ Χριστὸ μᾶς φέρνει στὴν κατάσταση τῆς χάρης, τῆς εἰρήνης μὲ τὸν Θεὸ καὶ μένουμε σταθερὰ σ’ αὐτή, ἀλλὰ καὶ στὴν καύχηση ὅτι θὰ ἀπολαύσουμε τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ, ἀντιμετωπίζοντας μὲ ὑπομονὴ τὶς δοκιμασίες καὶ τὶς θλίψεις. Καὶ «ὡς ἄνθρωποι τῆς ἡμέρας, ἂς εἴμαστε νηφάλιοι, φορώντας τὴν πίστη καὶ τὴν ἀγάπη γιὰ θώρακα καὶ τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας γιὰ περικεφαλαία» (Α΄ Θεσ. ε΄ 8).

Σημειώσεις:

3. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 1994, σελ. 686. 4. Αὐτόθι. 5. Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, Κλῖμαξ, Ὠρωπὸς 1978, σελ. 377. 6. Ὅπ. παρ., σελ. 373. 7. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Β΄, Ἀθήνα 1994, σελ. 682. 8. Ὅπ. παρ., σελ. 683. 9. Ἡ Καινὴ Διαθήκη, μὲ σύντομη ἑρμηνεία, Ἀθήνα 2011, σελ. 689.