Ἀγαπᾶμε τὴ δυσκολία!

 

Ἀγαπᾶμε τὴ δυσκολία!

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Ζοῦμε ἀδιαμφισβήτητα στὴν ἐποχὴ τῆς εὐκολίας καὶ τῶν μεγάλων ἀνέσεων, καλοί μου φίλοι, ὅπως λέγαμε καὶ σὲ προηγούμενο κείμενό μας.[1] Φθάσαμε νὰ τὰ κάνουμε ὅλα πλέον ὄχι μόνο μὲ τὰ κουμπιά, ἀλλ’ ἀκόμη καὶ μὲ αὐτὴ τὴν … ἁφή! Ἡ εὐκολία ἀναδείχθηκε ὡς ἡ ὑπέρτατη ἀξία μας!!

Ἔτσι ἀπεχθανόμασθε ὅ,τι ἔχει μόχθο καὶ κόπο. Ὅ,τι εἶναι δύσκολο, γιὰ νὰ γίνει. Ἀπὸ τὴ δύσκολη ἄσκηση καὶ τὸ δύσκολο πρόβλημα στὰ μαθήματα, μέχρι καὶ τὸ διάβασμα ἀκόμη ἑνὸς (σοβαροῦ) κειμένου! Ἡ ἄσκηση ἀφέθηκε στοὺς δυνατοὺς λύτες καὶ στοὺς … ἀσκητές!

Ἑπόμενο εἶναι νὰ ἀφήνουμε τὰ δύσκολα στοὺς ἄλλους καὶ ἐν τέλει νὰ ἀφηνόμαστε σ’ αὐτούς! Θὰ ἔπρεπε τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς νὰ συμβαίνει. Νὰ ἀγαπᾶμε, δηλαδή, τὴ δυσκολία καὶ νὰ ἀπεχθανόμαστε τὴν εὐκολία καὶ τὶς ἀνέσεις. Γιατί ἡ δυσκολία εἶναι ἐκείνη ποὺ μᾶς πηγαίνει μπροστὰ καὶ ψηλά, ἐνῷ ἡ εὐκολία μᾶς ὁδηγεῖ κατευθεῖαν στὴ μαλθακότητα ἀκόμη καὶ στὸ τέλμα!

* * *

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀπὸ μικροὶ μάθαμε νὰ κάνουμε τὸν σταυρό μας. Ὅμως πόσοι μάθαμε νὰ τὸν ἀγαπᾶμε καὶ νὰ τὸν κουβαλᾶμε;

 Κι ὅμως ὁ ὀρθόδοξος τρόπος ζωῆς εἶναι αὐτὸς τῆς ἄσκησης. Αὐτὸς εἶναι ὁ δρόμος τοῦ Χριστοῦ, ὁ δρόμος ὅλων τῶν Ἁγίων. Κανένας δὲν ἔφθασε στὸν οὐρανὸ μὲ τὴν εὔκολη καλοπέραση. «Χωρὶς θλίψεις καὶ δοκιμασίες καὶ πειρασμούς, κανεὶς δὲν ἀνέβηκε στὸν οὐρανό», τονίζει ὁ Μ. Ἀντώνιος. Ὅπως καὶ κανένας δὲν ἔφθασε στὴν κορυφὴ ἑνὸς βουνοῦ, καὶ μάλιστα ὑψηλοῦ, χωρὶς νὰ ἱδρώσει, νὰ κοπιάσει καὶ νὰ μοχθήσει πολύ. Μπορεῖ βέβαια νὰ ἔφθασαν κάποιοι μὲ τὸ ἀλεξίπτωτο, ἀλλὰ κι αὐτὸ ἄσκηση μεγάλη θέλει!

Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς σημαίνει μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ Χριστὸς εἶναι Ἐσταυρωμένος. Ἄρα εἴμασθε ἄνθρωποι τοῦ Σταυροῦ. Καὶ κάθε τι ποὺ δὲν εἶναι σταυρικό, δὲν μπορεῖ νὰ ἔχει καμμία ἀξία γιά μᾶς. Εἶναι σαφῶς «κοσμικό»!

Οἱ Ἀπόστολοι, μιμούμενοι τὸν Χριστό, σταυρώθηκαν γι’ Αὐτόν. Τὸ ἴδιο καὶ οἱ μάρτυρες. Καὶ ὅσοι ἀπὸ τοὺς Ἁγίους δὲν σταυρώθηκαν ἀπὸ τοὺς τυράννους, ἔκαναν κάτι ἄλλο. Σταύρωσαν οἱ ἴδιοι τὸν ἑαυτό τους!

Πῶς; Μὰ μὲ τὴ νηστεία, μὲ τὴν ἐγκράτεια, μὲ τὴν προσευχή, μὲ τὴν ἀπάρνηση τοῦ κοσμικοῦ φρονήματος, μὲ τὴ συμμετοχὴ στὰ ἱερὰ Μυστήρια, μὲ τὴν καταπολέμηση τῆς ἐγωκεντρικῆς τους ἀτομικότητας[2], μὲ τὴν ἀγάπη καὶ τὴν προσφορὰ στοὺς ἄλλους, ποὺ καὶ αὐτὰ ἔχουν τὸν ἀγῶνα τῆς ἄσκησης. Ὑποτάχθηκαν στὸ θέλημα τοῦ Χριστοῦ καὶ μάλιστα χωρὶς ὅλα ἐκεῖνα τὰ ἀτελείωτα «γιατί»! Μαρτύρησαν στὴ συνείδηση, ὅπως θὰ τὸ λέγαμε διαφορετικά. Ἔτσι σήκωσαν κι αὐτοὶ τὸν σταυρό τους, ὑπακούοντας στὴ σχετικὴ ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ.

Ναί, εἶναι σημαντικὸ αὐτὸ ποὺ κάνουμε, δηλαδὴ ποὺ θαυμάζουμε τοὺς Ἁγίους. Ὅμως τὸ σημαντικότερο εἶναι νὰ κάνουμε καὶ τὸ ἑπόμενο βῆμα, ποὺ εἶναι ἡ μίμησή μας στὸ σήκωμα τοῦ σταυροῦ τους. Μία μίμηση ποὺ ἐν τέλει εἶναι μίμηση τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, γιὰ νὰ καταλάβουμε πόσο κοπίασαν καὶ μόχθησαν οἱ Ἅγιοι, πρέπει νὰ κάνουμε κι ἐμεῖς κάτι ἀπ’ αὐτὰ ποὺ ἔκαναν αὐτοί.

* * *

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μένουμε νὰ θαυμάζουμε τοὺς Ἁγίους, τοὺς τόσο ἐσταυρωμένους, γιατί νομίζουμε ὅτι εἶναι ἀκατόρθωτα αὐτὰ ποὺ ἔκαναν. Ἔτσι παραμένουμε στὴν εὐκολία, τὴν ἄνεση καὶ τὴν τρυφὴ καὶ δὲν κάνουμε τὸ ἑπόμενο βῆμα πρὸς τὴ δυσκολία.

Στὴν περίπτωση αὐτὴ ἡ ἀπάντηση τοῦ ἱ. Χρυσοστόμου εἶναι ἡ ἑξῆς: «Ἀπὸ ποῦ μᾶς φαίνονται δύσ­κολα τὰ προστάγματα; Ἀπ’ τὴ δική μας ἀδιαφορία. Ὅπως δηλαδή, ἂν προσπαθοῦμε, κι ἐκεῖνα ποὺ φαίνονται ὅτι εἶναι ἀνυπόφορα, θὰ γίνουν ἐλαφρὰ καὶ εὔκολα, ἔτσι, ἂν δείχνουμε ἀδιαφορία, θὰ μᾶς φανοῦν δύσκολα καὶ τὰ ὑποφερτά».

Ἐπιπλέον ἐπισημαίνει καὶ αὐτό: «Μὴ χάνεις τὴν ἐλπίδα σου στὶς δυσκολίες καὶ ν’ ἀναμένεις τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ».

Στ’ ἀλήθεια, πῶς δὲν θὰ μᾶς ἐνισχύσει ὁ Θεός, ὅταν θέλουμε νὰ σηκώσουμε τὸν σταυρό μας; Τότε ποὺ ἐπιθυμοῦμε νὰ ἐφαρμόσουμε τὸ θέλημα καὶ τὴν ἐντολή Του;

Ἀρκεῖ τὸ παράδειγμα τῶν πουλιῶν. Ὅταν αὐτὰ παίζουν, πηγαίνουν ὅπως νάναι στὸν ἀέρα. Ὅταν ὅμως θελήσουν νὰ πᾶνε ψηλά, τί κάνουν; Πηγαίνουν κόντρα στὸν ἄνεμο! Αὐτὴ ἡ θέλησή τους, τοῦ νὰ πᾶνε ψηλὰ δηλαδή, βρίσκει καὶ τὸν τρόπο ποὺ ἁπλόχερα τοὺς δίνει ὁ καλὸς Θεός.

Ὁ Ἅγιος Πορφύριος τὸ λέει αὐτὸ ὡς ἑξῆς: «Ὅταν κάνουμε συνέχεια προσευχή, θὰ μᾶς φωτίσει ὁ Θεὸς τί νὰ κάνουμε κάθε φορὰ καὶ στὶς πιὸ δύσκολες καταστάσεις. Θὰ τὸ λέει ὁ Θεὸς μέσα μας. Θὰ βρίσκει τρόπους ὁ Θεός».

Θέλετε κι ἄλλο ἕνα παράδειγμα; Ὅταν εἶναι νὰ ξεκινήσει ἡ περίοδος τῆς νηστείας, ναὶ νοιώθουμε μία δυσκολία. Εἶναι ποὺ θὰ φύγουμε, βλέπετε, ἀπ’ τὴν τρυφὴ τῶν τροφῶν. Κατὰ τὴ διάρκεια ὅμως τῆς περιόδου, δεχόμαστε τέτοιο φωτισμὸ καὶ δύναμη ἀπ’ τὸν Θεό, ποὺ δὲν καταλαβαίνουμε ὅτι στερούμασθε κάτι, σαφῶς εὐφραινόμασθε γιατί ἐφαρμόζουμε μία ἀπ’ τὶς ἐντολές Του, ἑτοιμαζόμασθε καλύτερα γιὰ τὴ συμμετοχὴ στὰ ἑορταζόμενα γεγονότα, καὶ στὸ τέλος τί λέμε; Πῶς πέρασε ἡ νηστεία; Οὔτε ποὺ τὴν κατάλαβα!

Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς συμβαίνει σὲ κάθε ἐντολή Του ποὺ θὰ θελήσουμε νὰ ἐφαρμόσουμε, ὅσο δύσκολη κι ἂν νομίζουμε ὅτι εἶναι. Τί θαῦμα Θεέ μου!

Νὰ καὶ κάποια ἀκόμη σπουδαῖα λόγια ἀπὸ τὸν Ἅγιο Πορφύριο: «Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει δώσει τὴν καρδιά του στὸν Χριστὸ δὲν ὑποφέρει, ὅσες δυσκολίες καὶ νὰ τοῦ συμβοῦν. Χαίρεται, εἶναι γεμάτος ἐσωτερικὴ χαρά. Εἶναι δραστήριος, προσεκτικός. Δὲν κάνει λάθη, ζημιές. Τὸ μυαλό, τὰ χέρια, τὰ πόδια, ὅλα κινοῦνται ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ». Ἔτσι εἶναι!

* * *

Εἶπαν πολὺ σωστά: «Ἡ φοβερὴ μάστιγα τῆς ἐποχῆς μας εἶναι ἡ ἄνεση. Ἡ ἄνεση εἶναι μία κατάσταση θανάτου, ὅταν ὅλα εἶναι φυσιολογικὰ γιὰ ἕνα ἄνθρωπο, ὅταν δὲν χρειάζεται πιὰ τίποτα. Σὲ αὐτὴ τὴν κατάσταση, ἐμφανίζεται ἡ παχυσαρκία τῆς καρδιᾶς. Οἱ ἄνθρωποι σὲ κορεσμὸ καὶ ἄνεση παύουν νὰ ἀνταποκρίνονται στὸν πόνο, ἡ συμπόνια φεύγει καί, ἀντίθετα, γεννιέται ἕνα πνεῦμα κατανάλωσης. Μία ψυχὴ ποὺ δὲν χρειάζεται τίποτα εἶναι μία νεκρὴ ψυχή. Πολλοὶ ἄνθρωποι ζοῦν τώρα μὲ νεκρὲς ψυχές».

Ρώτησαν τὸν Ἅγιο Παίσιο: «Γέροντα, γιατί σήμερα ὁ κόσμος ταλαιπωρεῖται τόσο πολύ;» Κι ἐκεῖνος ἀπάντησε ὡς ἑξῆς: «Γιατί ἀποφεύγει τὸν κόπο. Αὐτὴ ἡ ἄνεση εἶναι ποὺ τὸν ἀρρωσταίνει καὶ τὸν ταλαιπωρεῖ. Οἱ εὐκολίες στὴν ἐποχή μας ἔχουν ἀποβλακώσει τὸν κόσμο … Οὔτε ἕνα “δόξα σοι ὁ Θεός” δὲν λένε οἱ περισσότεροι γιὰ τὶς εὐλογίες ποὺ δίνει ὁ Θεός».

Καὶ συνεχίζει μὲ τὰ ἑξῆς: «Ἀκοῦς πολλὰ πλουσιόπαιδα νὰ λένε: “Τάχουμε ὅλα, γιατί νὰ τάχουμε ὅλα;” Γκρινιάζουν, γιατί καλοπερνοῦν, ἀντὶ νὰ εὐγνωμονοῦν τὸν Θεὸ καὶ νὰ βοηθοῦν καὶ κανένα πτωχό! Νιώθουν κενό, γιατί δὲν τοὺς λείπει τίποτε ἀπὸ τὰ ὑλικά. Τὰ βάζουν καὶ μὲ τοὺς γονεῖς, γιατί τοὺς τὰ ἔχουν ὅλα ἕτοιμα, καὶ φεύγουν ἀπὸ τὸ σπίτι καὶ γυρίζουν μὲ ἕνα γυλιὸ στὴν πλάτη… Ἕνα παλληκάρι τὰ εἶχε ὅλα, ἀλλὰ δὲν ἦταν εὐχαριστημένο μὲ τίποτε. Ἔφυγε κρυφὰ ἀπὸ τὸ σπίτι καὶ κοιμόταν μέσα στὰ τραῖνα, γιὰ νὰ ταλαιπωρηθεῖ. Καὶ ἦταν καὶ ἀπὸ καλὴ οἰκογένεια! Ἐνῷ, ἂν εἶχε μία δουλειὰ καὶ ζοῦσε μὲ τὸν ἱδρῶτα του, θὰ εἶχε νόημα ὁ κόπος του καὶ θὰ ἦταν ἀναπαυμένο καὶ θὰ δοξολογοῦσε τὸν Θεό. Σήμερα οἱ πιὸ πολλοὶ δὲν στεροῦνται, γι’ αὐτὸ δὲν ἔχουν φιλότιμο… Ἔχουν ἐκτροχιαστεῖ πνευματικά, ὅπως οἱ ρόδες πού, ὅταν βγοῦν ἀπ’ τὸν ἄξονα, τρέχουν στὸν δρόμο χωρὶς σκοπὸ καὶ καταλήγουν στὸν γκρεμό»!

Ἔγραψε ἕνας νέος στὸ Twitter: «Ὅλη μου τὴ ζωὴ κυνηγοῦσα τὶς ἀπολαύσεις καὶ τὶς ἀνέσεις. Ὅ,τιδήποτε θὰ μποροῦσε νὰ μοῦ δώσει ἔστω καὶ λίγη χαρά. Μὰ ὅσα καὶ νὰ ἔψαχνα, τὸ ἀνικανοποίητο γινόταν μέσα μου χάσμα καὶ ἔρεβος»!!!

Σαφῶς ἐκεῖνο ποὺ μᾶς ἀποδυναμώνει δὲν εἶναι οἱ δυσκολίες, εἶναι οἱ εὐκολίες. Συμβαίνει ὅ,τι καὶ μὲ τὰ δέντρα. Ἂν δὲν τὰ φυσοῦν οἱ ἄνεμοι δυνατά, δὲν ἀποκτοῦν ρίζες πολλές, γερὲς καὶ βαθιές, καὶ κορμὸ ἀτσάλινο. Οἱ δυσκολίες εἶναι ἐκεῖνες ποὺ τὰ δυναμώνουν καὶ τὰ θεριεύουν.

* * *

Γι’ αὐτό, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «μὴ φοβᾶσαι τὶς δυσκολίες, νὰ τὶς ἀγαπᾶς, νὰ εὐχαριστεῖς τὸν Θεὸ γι’ αὐτές, κάποιο σκοπὸ ἔχουν γιὰ τὴν ψυχή σου». Μὴ ξεχνᾶμε πὼς ὁ Χριστὸς ἐπέτρεψε νὰ βρεῖ τοὺς μαθητές Του ἐκείνη ἡ μεγάλη φουρτούνα στὴ λίμνη τῆς Γεννησαρέτ.[3] Καὶ πόσο κερδισμένοι δὲν βγῆκαν ἀπ’ αὐτήν! Ἔμαθαν νὰ εἶναι ὀπαδοὶ τοῦ σταυροῦ καὶ δέχθηκαν ἀμέσως τὴ χάρη τοῦ Ἐσταυρωμένου, τότε ποὺ ἐπιτίμησε αὐτὴ τὴ φουρτούνα καὶ τοὺς ἔφερε τὴ γαλήνη…

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

Σημειώσεις:

[1] Βλέπ. «ΟΧΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΥΚΟΛΙΑΣ» (Ο.Τ. 07.09.2020). [2] Κατὰ τὸν Ἱ. Χρυσόστομο, σταυρώνει κανεὶς τὸ «ἐγώ» του, ὅταν ἀρνεῖται νὰ ἱκανοποιήσει τὰ πάθη καὶ τὶς κακές του ἐπιθυμίες. [3] Ματθ. 8,23-27, Μᾶρκ.4, 35-41 & Λουκ. 8,22-25.

Ορθόδοξος Τύπος