Έχουν ιεροκανονικήν βάσιν τα περί έθους εις την περίπτωσιν του Ουκρανικού;

Έχουν ιεροκανονικήν βάσιν τα περί έθους εις την περίπτωσιν του Ουκρανικού;

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Πρόσφατα εξ αφορμής του ότι είχε εγερθεί θέμα εκλογής του Αρχιεπισκόπου Κύπρου απευθείας από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου χωρίς την ψήφο του λαού, είχε προβληθεί από τον κ. Αναστάσιο Βαβούσκο το ότι ‘’ακόμα και αν ήθελε θεωρηθεί, ότι η συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου στην εκλογή Μητροπολιτών και του Αρχιεπισκόπου Κύπρου ως μακρά παράδοση συνιστά έθιμο, αυτό ως αντιτιθέμενο προς τους ιερούς κανόνες, δεν θεωρείται έθιμο και συνεπώς δεν λαμβάνεται υπόψιν’’*.

 Δεν χρειάζεται κανείς να αναφερθεί σε σκοπιμότητες ή μη για το θέμα που εγείρεται, και τους σχετικούς σχολιασμούς που είδαν το φως της δημοσιότητας, καθότι αυτό δεν αποτελεί συζήτηση επί της ουσίας του ζητήματος.  Ούτε και θα σταθώ στην άποψη που επιμένει στη μετάθεση της συζήτησης του θέματος αυτού μετά τις επόμενες Αρχιεπισκοπικές εκλογές στην Κύπρο, κάτι που θα αναπαύσει αρκετούς  από αυτούς που φέρουν ενστάσεις και που αποδίδουν το χρονικό σημείο που επιλέγηκε, ότι ερείδεται σε σκοπιμότητες.  Το εκκλησιαστικό πρόβλημα που μας θλίβει αυτό τον καιρό είναι ο κλονισμός της Εκκλησιαστικής ενότητας, που προκλήθηκε μετά  την κληθείσα ‘’Ενωτική Σύνοδο’’ στην Ουκρανία, και όταν ακούμε αναφορές περί ιεροκανονικής βάσης ενός έθους, σε αυτό πρωτίστως πάει ο νους μας αυτό  τον καιρό.

 Το πρόβλημα της λύπης για τον κλονισμό της Εκκλησιαστικής ενότητας, εξ αφορμής του πολύπλοκου και πρωτόγνωρου Ουκρανικού Εκκλησιαστικού ζητήματος, δεν πρέπει να παραθεωρείται.

 Υπήρξε ιεροκανονική βάση στο κληθέν έθος, για τη χωρίς τη συναίνεση των υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών εκχώρηση Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, ένα ζήτημα το οποίο δίχασε την Εκκλησία, κλόνισε επικίνδυνα την εκκλησιαστική ενότητα με απρόβλεπτες συνέπειες και κατασκανδάλισε τους πιστούς; 

 Είχε προβληθεί ο ισχυρισμός περί εκκλησιαστικού εθίμου στην περίπτωση του Ουκρανικού Εκκλησιαστικού ζητήματος, για τη μονομερή εκχώρηση Αυτοκεφαλίας στα δύο σχισματικά μορφώματα στην Ουκρανία, τα οποία επέδειξαν ‘’πλούσια’’ αντιεκκλησιαστική δράση.   Δεν υπήρχε Κανονική Εκκλησία στην Ουκρανία;  Η Τοπική Εκκλησία στην Ουκρανία υπήρχε και δεν είχε ζητήσει Αυτοκεφαλία. Αυτό γιατί παραθεωρείται; Για ποια ιεροκανονική βάση του κληθέντος έθους μπορεί να ομιλεί κανείς; 

 Δεν υπήρξε ολοφάνερη παραβίαση των Ιερών Κανόνων και μάλιστα χωρίς προηγούμενη παρόμοια περίπτωση στην Ιστορία της Εκκλησίας;  Όταν προβλήθηκαν τα περί έθους για την περίπτωση του Ουκρανικού Εκκλησιαστικού ζητήματος, η αντικανονικότητα αυτή ήταν δύσκολο να διακριθεί;  Δεν υπήρξε ποτέ παρόμοιο Εκκλησιαστικό ζήτημα στην Ιστορία της Εκκλησίας και αυτό είναι γνωστό.  Σε ποια Τοπική Εκκλησία εκχωρήθηκε Αυτοκεφαλία; Σε μεμονωμένους σχισματικούς λαϊκούς εκχωρήθηκε Αυτοκεφαλία, οι οποίοι ενέπαιζαν την Κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας, και που πρωτίστως ενέπαιζαν το Άγιο Πνεύμα, παριστάνοντας τους Ιερωμένους και ότι δήθεν τελούσαν τα Άγια Μυστήρια;  Ακόμα καυχώνται για το έγκλημα του σχίσματος, χαρακτηρίζοντάς το σαν καλόν αγώνα.  Άπαγε της βλασφημίας. 

 Η Κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας δεν είχε ζητήσει Αυτοκεφαλία, αλλά οι αποκοπέντες σχισματικοί που ενέπαιζαν το Άγιο Πνεύμα με την αντιεκκλησιαστική στάση τους. Μπορεί να προβληθεί ισχυρισμός, ότι η εκχώρηση Τόμου Αυτοκεφαλίας στα δύο σχισματικά μορφώματα στην Ουκρανία, ερείδεται σε δημιουργηθέν κανονικό έθιμο; 

Και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό.  Ποιο έθιμο ως κανόνας δικαίου, μπορεί να τεθεί υπεράνω της Εκκλησιαστικής ενότητας και να οδηγεί στον κλονισμό της;   Το μόνο κανονικό έθος που έπρεπε να ληφθεί υπόψη, ήταν η προϋπόθεση της διατήρησης της  Εκκλησιαστικής ενότητας. Μια πράξη μπορεί να χαρακτηρισθεί εκκλησιαστική, όταν προκαλεί διάσπαση στην Εκκλησιαστική ενότητα; 

 Για ποιο ‘’κανονικό έθιμο’’ μπορούμε να ομιλούμε, όταν πρόκειται για πρωτόγνωρη περίπτωση στην Ιστορία της Εκκλησίας;  Επιχειρήθηκε η μεγάλη ανατροπή και η Κανονική  Εκκλησία της  Ουκρανίας παραγκωνίζεται και εκχωρείται Τόμος Αυτοκεφαλίας στα δύο σχισματικά μορφώματα;  Πότε συναντούμε τέτοια ανατροπή στην Ιστορία της Εκκλησίας;  Μπορούμε να ομιλούμε για ‘’κανονικό έθιμο’’, για μια τέτοια πρωτάκουστη και ιδιάζουσα περίπτωση; 

 Ποιο έθιμο ως πηγή δικαίου, θα μπορούσε να τεθεί υπεράνω της Εκκλησιαστικής ενότητας;   Ποιο έθιμο ως πηγή δικαίου, μπορεί να δημιουργεί τις προϋποθέσεις μεγάλου σχίσματος;  Μπορούμε να ομιλούμε στην περίπτωση αυτή για ‘’δημιουργηθέν κανονικό έθιμο’’;   «Κανονικώς αρμόδιον δια την ανακήρυξιν του ‘’αυτοκεφάλου’’ όργανον είναι η Οικουμενική Σύνοδος και κατ’ ακολουθίαν δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν η Πανορθόδοξος Σύνοδος…» σημειώνει ο κ. Φειδάς στη μελέτη του που τιτλοφορείται «Το ‘’αυτοκέφαλον’’ και το ‘’αυτόνομον’’ εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία».  Αυτά γνωρίζει η Εκκλησία. 

 Ποιο έθιμο ως κανόνας δικαίου, μπορεί να τεθεί υπεράνω της Εκκλησιαστικής ενότητας;  Ποιο έθος μπορεί να παρακάμψει το ομόθυμο δια της  συναίνεσης;  Σε ποιο έθος στηρίζεται η εξουδετέρωση της γνώμης και της συναίνεσης των υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών; Για ποιο έθιμο ως πηγή δικαίου, μπορεί να ομιλούμε για μια τέτοια ενέργεια; 

 *Από άρθρο που τιτλοφορείται ‘’Εκλογή Αρχιεπισκόπου Κύπρου χωρίς τη συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου’’, που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα ‘’ageliaforos.gr’’