Η πρόσκληση του Φαναρίου για Σύνοδο Πενταρχίας έγινε Τετραρχίας και με μειωμένες προσδοκίες.

Η πρόσκληση του Φαναρίου για Σύνοδο Πενταρχίας έγινε Τετραρχίας και με μειωμένες προσδοκίες.

Του Jesse Dominick για το orthochristian

Ήταν ευρέως γνωστό ότι οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας είχαν σχέδια να συγκαλέσουν μια σύνοδο των προκαθημένων των «αρχαίων Εκκλησιών» της Κωνσταντινούπολης, της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας, της Ιερουσαλήμ και της Κύπρου για να αντιμετωπίσουν την απόφαση της Ρωσικής Συνόδου να ιδρύσει Αφρικανική Εξαρχία.

Κάποια μέσα μίλησαν για αυτό, ως αναβίωση της αρχαίας Πενταρχίας, με την Εκκλησία της Κύπρου να καταλαμβάνει την πέμπτη θέση, η οποία θα τιμωρήσει τη Ρωσική Εκκλησία (ένας Έλληνας ιεράρχης μάλιστα ζήτησε ρητά να στερηθεί η Ρωσική Εκκλησία του αυτοκεφάλου της ).

Το θεμέλιο γι' αυτό τέθηκε ξεκάθαρα από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο στην «Εγκύκλιο προς τον Ιερό Κλήρο και τους Ευσεβείς Λαούς του Αρχαίου Πατριαρχείου μας Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής», όπου παρουσιάζει σιωπηρά μια κλιμακωτή έννοια της αυτοκεφαλίας, όπου Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια , και η Ιερουσαλήμ ήταν πάντα υπεύθυνες για την επίλυση προβλημάτων στην Εκκλησία, ενώ η Κωνσταντινούπολη κατείχε θέση πρωτοκαθεδρίας στην Ανατολή. Η Εκκλησία της Κύπρου αναφέρεται επίσης ως αρχαία Εκκλησία, αν και σαφώς κατώτερη από τα Πατριαρχεία.

Τα μεταγενέστερα Πατριαρχεία, συμπεριλαμβανομένου του Πατριαρχείου Μόσχας όπως αναφέρει στην εγκύκλιό του, παρουσιάζονται ως κατέχοντες λιγότερη εξουσία, ως πρακτικά μια παρέκκλιση, όπου τα νέα κράτη χρησιμοποιούσαν την κοσμική εξουσία για να επιτύχουν το καθεστώς αυτοκεφαλίας για τις Εκκλησίες τους, που παραχωρήθηκε με αυτοθυσία από την Κωνσταντινούπολη.

Ο Μητροπολίτης Καμερούν Γρηγόριος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας άρχισε στη συνέχεια να επισκέπτεται τους προκαθήμενους των αρχαίων Εκκλησιών για να τους ενημερώσει για όσα συνέβαιναν στην Αφρική και ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνας Εμμανουήλ άρχισε να επισκέπτεται προκαθημένους για να τους προσκαλέσει σε αυτή τη συνάντηση των πρωτευόντων της αρχαίας Εκκλησίας τη Νέα Πενταρχία.

Και οι δύο ιεράρχες επισκέφτηκαν τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Αντιοχείας Ιωάννη Θ' την περασμένη εβδομάδα και είναι ενδιαφέρον να συγκρίνουμε τις διαφορές στα δελτία τύπου της Αντιοχείας και της Κωνσταντινούπολης σχετικά με αυτές τις επισκέψεις.

Η πρώτη αντιοχειανή δήλωση ακολουθεί το τυπικό πρότυπο: «Οι ιεράρχες συναντήθηκαν σε μια ζεστή και φιλική ατμόσφαιρα και συζήτησαν θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος κ.λπ.». Από τη γλώσσα φαίνεται να υπονοείται ότι η Κωνσταντινούπολη έχει ήδη μειώσει τις προσδοκίες της για αυτή την αναβίωση της Πενταρχίας που θα καταδικάσει τις ενέργειες της Ρωσικής Εκκλησίας, με τις συνοδευτικές κανονικές κυρώσεις.

Μετά την επίσκεψη του Χαλκηδόνος Εμμανουήλ το Σάββατο 12 Φεβρουαρίου, η Αντιόχεια ανέφερε : «Ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Αντιοχείας και πάσης Ανατολής Ιωάννης Θ' υποδέχθηκε στην πατριαρχική κατοικία στο Μπαλαμάντ τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Χαλκηδόνας Εμμανουήλ, απεσταλμένο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου Α'. Ο Γέροντας Μητροπολίτης μετέφερε πρόσκληση συμμετοχής στη συνάντηση των τεσσάρων Αποστολικών Πατριαρχείων, που προτείνεται να πραγματοποιηθεί κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα στην Κωνσταντινούπολη, για να συζητηθούν τα θέματα που αντιμετωπίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Στη συνάντηση τέθηκε η συζήτηση για τις ιστορικές σχέσεις που ενώνουν τις Εκκλησίες της Αντιόχειας και της Κωνσταντινούπολης, καθώς και για τα συνολικά αναδυόμενα ζητήματα».

Υπάρχουν τρία ενδιαφέροντα σημεία εδώ:

1.               Η συγκέντρωση των προκαθημένων ονομάζεται απλώς «συνάντηση» εδώ και όχι «σύνοδος» ή «σύναξις». Αν και αυτή η επιλογή της διατύπωσης μπορεί να μην σημαίνει κάτι συγκεκριμένο, θυμίζει περισσότερο τη συνάντηση των προκαθημένων της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας, της Ιερουσαλήμ και της Κύπρου τον Απρίλιο του 2019 ή την αδελφική συνάντηση στο Αμμάν τον Φεβρουάριο του 2020 , που και οι δύο ήταν συμβουλευτικές συγκεντρώσεις, αντί για συνόδους που εκδίδουν έγκυρες αποφάσεις.

2.               Στην προτεινόμενη συνάντηση θα συμμετέχουν τα Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, αλλά όχι η Εκκλησία της Κύπρου. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Κωνσταντινούπολη και η Αλεξάνδρεια υποχωρούν από το κλιμακωτό σύστημα των αυτοκέφαλων Εκκλησιών που εμμέσως παρουσίαζαν.

3.               Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Πατριάρχης Ιωάννης αποδέχτηκε την πρόσκληση.

Την επομένη η Κωνσταντινούπολη εξέδωσε τη δική της ανακοίνωση για τον επίσκεψη Εμμανουήλ στον Πατριάρχη Ιωάννη:

«Τα δύο αρχαία Πατριαρχεία, που διατηρούν αδελφικές σχέσεις επί αιώνες, επανέλαβαν την επιθυμία τους να συμβάλουν από κοινού στην εδραίωση της Πανορθόδοξης ενότητας μέσω μιας άλλης Σύναξης των προκαθημένων των ανώτερων Πατριαρχείων στο προσεχές μέλλον».

Εδώ, χρησιμοποιείται ο ισχυρότερος όρος «Σύναξη των προκαθημένων» και η διατύπωση δίνει περισσότερη εντύπωση ότι ο Πατ. Ιωάννης αποδέχτηκε την πρόσκληση να παρευρεθεί.

Και πάλι την επόμενη μέρα, η Αντιόχεια εξέδωσε μια άλλη ανακοίνωση, αυτή τη φορά για την επίσκεψη των Μητροπολιτών Καμερούν Γρηγορίου και Ζάμπιας Ιωάννη από την Εκκλησία της Αλεξάνδρειας:

«Οι Μητροπολίτες ενημέρωσαν τον Πατριάρχη για τις εξελίξεις που έχει γνωρίσει το Πατριαρχείο μετά τη δημιουργία της Αφρικανικής Εξαρχίας από τη Ρωσική Εκκλησία. Στη συνάντηση συζητήθηκε επίσης η συνάντηση των Πατριαρχών των τεσσάρων Αποστολικών Εκκλησιών που πρότεινεται να πραγματοποιηθεί από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Ο Μακαριώτατος επανέλαβε στην αντιπροσωπεία της Αλεξάνδρειας όσα είπε στον απεσταλμένο του Οικουμενικού Πατριάρχη Γέροντα Μητροπολίτη Χαλκηδόνας Εμμανουήλ, ότι η Ιερά Αντιοχειανή Σύνοδος θα συνεδριάσει σύντομα για να συζητήσει τις εξελίξεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία και να λάβει την κατάλληλη θέση επ' αυτών.

Η Αντιοχειανή Εκκλησία κάνει πάλι λόγο για «σύσκεψη» των προκαθημένων μόνο των τεσσάρων αρχαίων Πατριαρχείων και εδώ τονίζεται ότι ο Πατριάρχης Ιωάννης δεν θα πάρει καμία μονομερή απόφαση για το αν θα παραστεί στη συγκέντρωση, αλλά θα αφήσει το θέμα στη Σύνοδο του Πατριαρχείου Αντιοχείας.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι στη δήλωση τονίζεται ότι ο Πατριάρχης Ιωάννης είχε πει συγκεκριμένα στον Μετ. Εμμανουήλ ότι το θέμα θα αφεθεί στη Σύνοδο, ενώ η Κωνσταντινουπολίτικη δήλωση υπονοεί ότι ο Πατριάρχης Ιωάννης ήδη συμφώνησε να παραστεί στην Πατριαρχική συγκέντρωση.

Έτσι, με βάση τις δηλώσεις της Αντιόχειας, μπορεί εύλογα να υποστηριχθεί ότι η Κωνσταντινούπολη μείωσε τις αρχικές της προσδοκίες για Σύνοδο μιας αναβιωμένης Πενταρχίας που θα κτυπήσει τη Ρωσική Εκκλησία. Ίσως κατάλαβαν ότι ακόμη κι αν όλοι οι προσκεκλημένοι Πατριάρχες παρευρεθούν, μια τέτοια σύνοδος, με το σιωπηρό σύστημα των κλιμακωτών αυτοκεφαλιών, δεν θα γινόταν ποτέ αποδεκτή από την Εκκλησία γενικά.

https://orthochristian.com/144503.html, oukraniko