Οἱ Ἱεράρχες ἀπαντοῦν στὸν πατέρα Νικήτα γιὰ τὸ Οὐκρανικό.

Οἱ Ἱεράρχες ἀπαντοῦν στὸν πατέρα Νικήτα γιὰ τὸ Οὐκρανικό.

Toῦ Βασίλειου Εὐσταθίου, Δρ. Φυσικοῦ, πτ. Θεολογίας (Τμ.Κοιν.Θ.ΕΚΠΑ)

Ξεκινῶντας τὴν ἀνάγνωση τοῦ κειμένου περὶ τοῦ Οὐκρανικοῦ τοῦ πατέρα Νικήτα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παντοκράτορος «Ἡ ὅλη ἀλήθεια γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ Ἐκκλησιαστικὸ Ζήτημα» διαπιστώνουμε ἀπὸ τὶς πρῶτες κιόλας γραμμὲς ὅτι δὲν παρουσιάζει ἀκριβῶς τὴν ὅλη ἀλήθεια, γιὰ τὸν ἁπλὸ λόγο ὅτι ἐμφανῶς γράφει προκατειλημμένα καὶ μεροληπτικά. 

Ξεκινάει  λοιπὸν γράφοντας:  «Είναι γνωστὸ … Πρόκειται για το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό γεγονός των τελευταίων δεκαετιών, όχι τόσο γιατί δημιουργήθηκε η δέκατη πέμπτη στην σειρά ορθόδοξη ανεξάρτητη Εκκλησία, όσο για την αντίδραση της Εκκλησίας της Ρωσίας που προκάλεσε διχασμό στην Ορθοδοξία με την διακοπή του μνημοσύνου και της κοινωνίας…». Δηλαδὴ μὲ ἄλλα λόγια γράφει ὅτι στὸ ἐκκλησιαστικὸ  γεγονὸς τῆς χορήγησης τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας στὴν Οὐκρανία (και ὄχι τῆς δημιουργίας δέκατης πέμπτης Ἐκκλησίας, ὅπως γράφει – δεν δημιουργοῦνται Ἐκκλησίες μὲ τὴν ἀπόδοση αὐτοκεφαλίας), τὸ μεγάλο πρόβλημα δὲν εἶναι τὰ λάθη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὸ ὅλο θέμα (ἐδῶ ὁ πάτερ δὲν βλέπει κανένα πρόβλημα), ἀλλὰ ἡ ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας. Δὲν μᾶς ἐξηγεῖ ὅμως, πῶς εἶναι δυνατόν, ἄν ὅντως δὲν ἔχουν γίνει λάθη ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ποὺ πῆρε τὴν ἀπόφαση γιὰ τὴν χορήγηση τοῦ Τόμου, οἱ ἄλλες Ἐκκλησίες νὰ μὴν ἀναγνωρίζουν αὐτὴν τὴν ἀπόφαση;

Ἁπλὰ γράφει παρακάτω σχετικᾶ μὲ αὐτὸ ὅτι «Όποιες αντιδράσεις υπάρχουν είναι προσωρινές και θα ατονήσουν, γιατί είναι ενάντια στο θέλημα του Θεού που ʺθέλει πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖνʺ».  Δηλαδὴ μᾶς ἐξηγεῖ ὅτι ὅλες οἱ ἀντιδράσεις, τοπικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ πλείστων πατέρων καὶ Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὅρους, εἶναι ἐνάντια στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἡ ἐνέργεια ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου θὰ ἐπικρατήσει, προφανῶς ἐννοῶντας ὅτι ἦταν θεάρεστη. Καὶ ἐπομένως δὲν χρειάζεται καὶ πανορθόδοξη σύνοδος, ἀφοῦ ὅλα εἶναι τόσο θεάρεστα ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ παίρνει τόσο θεάρεστες ἀποφάσεις ἀπὸ μόνο του. Τότε τὶ χρειάζεται ἡ γνώμη τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν καὶ ἐπομένως μιὰ πανορθόδοξη σύνοδος; Ἀρκεῖ καὶ μόνο ὁ χρόνος γιὰ νὰ κλίνουν ὅλοι, χωρὶς ἄλλες ἀντιδράσεις, ὑπάκουα, τὸν αὐχένα στὸ θέλημα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Νὰ, ἔχουμε ἤδη καὶ τρία παραδείγματα: Πρῶτο εἶναι ἡ μειοψηφία τῶν Ἑλλήνων Ἱεραρχῶν ποὺ ἐπέβαλλαν τὴν ἄποψή τους ἐπὶ τῶν ὑπολοίπων στὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας, ποὺ συγκλήθηκε γιὰ τὸ Οὐκρανικό, μὲ μόνο ἐπιχείρημα «μᾶς φταῖνε οἱ Ρώσοι», χωρὶς καμιὰ οὐσιαστικὴ προετοιμασία καὶ χωρὶς ψηφοφορία. Τὶ χρειαζόταν οἱ κανονικὲς συνοδικὲς διαδικασίες καὶ τὶ σημασία εἶχαν τὰ ἐπιχειρήματα τῶν ὑπολοίπων; Καὶ χωρὶς αὐτὰ ὅλα ἔγιναν…θεάρεστα.  Τὰ ἄλλα δύο παραδείγματα εἶναι ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου, ποὺ δὲν μπήκαν στὸν κόπο νὰ ρωτήσουν τὶς Ἱερὲς Συνόδους τους γιὰ τὴν Οὐκρανικὴ Αὐτοκεφαλία, ἥ καλύτερα γιὰ τὴν ἀκρίβεια γνώριζαν ὅτι ὑπάρχουν ἀντιδράσεις ἀπὸ Ἱεράρχες τῶν Ἱερῶν Συνόδων τους, ἀλλὰ ἔλαβαν ἀπὸ μόνοι τους, χωρὶς σύγκληση συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τους, τὴν ἀπόφαση τῆς ἀναγνώρισης, ἀθετῶντας καὶ οἱ δύο τὶς ὑποσχέσεις ὑποστήριξης, ποὺ εἶχαν δώσει τὸ 2018 στὸν Οὐκρανικὸ λαὸ ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ὀνούφριου,. Τὶ τὴν χρειάζεται τὴν Ἱερὰ Σύνοδος ὁ Προκαθήμενος, ὅταν κάνει κάτι τέτοιο …θεάρεστο; Ὡστόσο, αὐτὲς οἱ ἀπόψεις τοῦ σεβαστοῦ πάτερ Νικήτα δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ μᾶς πείσουν γιὰ τὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ἀντικειμενικότητά τους.    

    Μελετήσαμε τὸ πρῶτο μέρος τοῦ κειμένου του «Ἰσχυρίζονται ὅτι ἔγινε εἰσπήδηση στὸ ἔδαφος τους ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο», ὅπου εἶναι φανερὸ ὅτι στὴν ἱστορικὴ ἀναδρομή του, ἐνῶ ἀσχολεῖται μὲ πιθανὰ λάθη ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, δὲν βλέπει πουθενὰ λάθη ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Γι’ αὐτὸ τὸ θέμα ὑπάρχει σημαντικὴ ἀρθρογραφία καὶ βιβλιογραφία, καὶ ἀπὸ Ἱεράρχες (γιὰ παράδειγμα ἡ ἐπιστολὴ τὸν Νοέμβριο 2019 τῶν σεβ. Μητροπολιτῶν Πειραιῶς Σεραφεῖμ, Κηθύρων Σεραφεῖμ, Κονίτσης Ἀντρέα, Αἰτωλοκαρνανίας Κοσμά) καὶ ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Γρηγορίου («Τὰ Δίκαια τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ ἡ Ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας»), ὅπως καὶ ἡ δική μας σχετικὴ ωμελέτη («Εἴς τὸν τύπον τῶν ἤλων» τοῦ Οὐκρανικοῦ), ὅπου ἀναπτύξαμε ὅσο πιὸ ἀντικειμενικὰ μποροῦσαμε τὰ λάθη μὲς στὴν ἱστορία καὶ τῶν δύο πλευρῶν, ποὺ μᾶς ὁδήγησαν στὸ ἀδιέξοδο, καὶ δὲν ἔχουμε νὰ ἀπαντήσουμε τίποτε περισσότερο ἐδῶ. Θὰ σημειώσουμε μόνο συμπερασματικὰ ὅτι γιὰ ἕνα τόσο κρίσιμο, λεπτό, πολύπλοκο καὶ χρόνιο ζήτημα, ὅπως τὸ Οὐκρανικό, εἶναι πράγματι ἀδιανόητη ἡ ὁποιαδήποτε μονομερῆς προσπάθεια ἐπίλυσής του, ποὺ μιὰ τέτοια κίνηση μόνο μιὰ μεγάλη κρίση καὶ διαίρεση θὰ μποροῦσε ποτὲ νὰ προξενήσει, ὅπως δυστυχῶς συνέβη καὶ στὴν συγκεκριμένη περίπτωση ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὅπου ἡ σχετικὴ ἀπόφαση γιὰ τὴν ἄρση ἑνὸς πανορθόδοξα ἀναγνωρισμένου ἐκκλησιαστικοῦ καθεστῶτος, ποὺ ἴσχυε ἐπὶ 300 χρόνια (!), λήφθηκε χωρὶς τὴν σύμφωνη γνώμη καμιᾶς τοπικῆς Ἐκκλησίας.         

Παρακάτω συνεχίζει ὁ πατέρας Νικήτας, ἀναφερόμενος στὸ δεύτερο μέρος («Ἰσχυρίζονται ὅτι δὲν ὑπάρχει μετάνοια ἀπὸ τοὺς πρώην Σχισματικούς») στὸν σχισματικὸ Πατριάρχη Φιλάρετο, προσπαθῶντας νὰ πείσει τὸν ἀναγνώστη ὅτι μετανόησε. Γράφει λοιπόν: «Πώς όμως μπορούμε να πούμε ότι δεν μετανόησε ο Μητροπολίτης Φιλάρετος;», ἐνῶ γνωρίζει ὅτι «μετά την αποκατάστασή του να άλλαξε γνώμη», καὶ δικαιολογεῖ τὴν ἀλλαγὴ ὡς ἐξῆς: «Αυτό όμως είναι προσωπική του επιλογή». Πῶς εἶναι δυνατὸν μετὰ τὴν ὑποτιθέμενη μετάνοια νὰ ξαναεπαναλαμβάνεται τὸ ἴδιο ἔγκλημα, καὶ ὡστόσο νὰ συνεχίσουμε νὰ μιλάμε γιὰ μετάνοια; Τὶ εἴδους μετάνοια εἶναι αὐτή; Σίγουρα πάντως, ὄχι εἰλικρινῆς.  

Ἀμέσως μετὰ γράφει γιὰ τὸ θέμα τῆς χειροτονίας τοῦ Μητροπολίτη Μακάριου, ποὺ κατηγορεῖται ὡς αὐτοχειροτόνητος, ὅτι ὅλα τὰ ἔγγραφα τῆς χειροτονίας του βρίσκονται στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Θὰ θέλαμε νὰ τὰ πιστέψουμε αὐτὰ τὰ ἔγγραφα, ἄν ὄντως εἶναι ἔγγυρα καὶ τὸ ἀποδεικνύουν ἀναμφισβήτητα, διασκεδάζοντας τὶς βάσιμες ἀμφιβολίες ποὺ προξενοῦνται ἀπὸ ἄλλα δημοσιευμένα σχετικὰ ἔγγραφα, ὡστόσο συνεχῶς ἀκοῦμε ὅτι ὑπάρχουν, χωρὶς ὅμως ποτὲ νὰ τὰ βλέπουμε ἀφοῦ δὲν δημοσιεύονται, καθὼς θὰ ὄφειλε, γιὰ ἕνα τόσο σοβαρὸ θέμα πανορθοδόξων διαστάσεων.  

  Πάντως εἶναι ἐνδιαφέρον ἡ ὡραιοποίηση τῆς πραγματικότητας ἀπὸ τὸν σεβαστὸ πατέρα Νικήτα: «Εκατομμύρια Ουκρανών βρίσκονταν 27 χρόνια στο σχίσμα, χωρίς να ξέρουν τον λόγο. Θα πρέπει όλοι μας να χαιρόμαστε, γιατί ο Ουκρανικός λαός στο σύνολό του πλέον βρήκε ʺὁδὸν σωτηρίαςʺ. Πολλά εκατομμύρια νέα μέλη αριθμεί η Εκκλησία του Χριστού».  Θὰ μᾶς ἐπιτρέψει ὁ πάτερ νὰ ἐκφράσουμε τὶς ἀμφιβολίες μας στὸ κατὰ πόσο ὁ Οὐκρανικὸς λαὸς στὸ σύνολό του πλέον βρήκε «ὁδὸν σωτηρίας», δεδομένου ὅτι ἐδῶ καὶ δύο χρόνια μετὰ τὴν ἀπόδοση τῆς Αὐτοκεφαλίας, αὐτὸς ὁ λαὸς δὲν βρίσκει ἡσυχία μὲ τὰ μέλη τῆς Αὐτοκέφαλης νὰ ἀρπάζουν βίαια καθημερινὰ τοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς τῶν πιστῶν ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Ὀνουφρίου, καὶ οἱ δεύτεροι γιὰ νὰ μὴν ἀντιδράσουν μὲ βία καὶ ἐκδικητικότητα, γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν τὶς ἀρπακτικότητα τῶν πρώτων, ἀναγκάζονται νὰ κτίζουν νέους ἀπὸ τὸ μηδέν, θυσιάζοντας κόπο καὶ χρόνο. Ἀποροῦμε ἐπίσης πῶς εἶναι δυνατὸν ἄνθρωποι ποὺ λειτουργοῦν μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο πρὸς τοὺς πλησίον τους, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο εἶναι πατριώτες τους, ἀλλὰ καὶ ἐν Χριστῶ ἀδελφοί τους, βρίσκονται σὲ «ὁδὸν σωτηρίας». Καὶ ἔπρεπε γιὰ νὰ ἔρθουν οἱ σχισματικοὶ τῆς Οὐκρανίας σὲ «ὁδὸν σωτηρίας», νὰ προκληθεῖ σχίσμα σὲ ὅλη τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία; Τὶ εἴδους ἐκκλησιαστικὴ λύση εἶναι αὐτή;   

Παρακάτω στὸ τρίτο μέρος («Ἰσχυρίζονται ὅτι τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο δὲν ἔχει τὸ κανονικὸ δικαίωμα νὰ δέχεται τὸ ἔκκλητο καὶ ἀπὸ τὰ ἄλλα Πατριαρχεία») γράφει «Πλέον κανένας σχισματικός δεν υπάρχει στην Ουκρανία». Εἶναι δυνατὸν ὁ πατέρας Νικήτας νὰ γράφει κάτι τέτοιο τὴν στιγμὴ ποὺ γνωρίζει, ὅπως σημειώνει καὶ ὁ ἴδιος παραπάνω, ὅτι ὁ Φιλάρετος ξανάλλαξε γνώμη καὶ ἀποσχίστηκε πάλι; Ὅπως καὶ ἐπίσης, νὰ γράφει αὐτό, ἐνῶ κλήρος καὶ λαὸς ὑπὸ τὸν Μητροπολίτη Ὀνούφριο, ποὺ ἀποτελοῦν καὶ τὴν μεγάλη πλειοψηφία ἀνάμεσα στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Οὐκρανίας, νὰ παραμένουν πιστοὶ στὴν τοπική τους Ἐκκλησία, μὲ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις, μὴ βρισκόμενοι σὲ κοινωνία μὲ ὅσους ἀνήκουν στὴν Αὐτοκέφαλη;

Γιὰ τὴν ἔκκλητο προσφυγή, γιὰ τὴν ὁποία ἔχουμε καὶ ἐμεῖς ἤδη γράψει στὴν προαναφερθείσα σχετικὴ μελέτη μας, ἔχουν γραφεῖ πολλά, ἀκόμα καὶ ἀπὸ Ἱεράρχες, κυρίως ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Πειραιῶς Σεραφεῖμ, ποὺ εἶναι γνωστὸς ἔγκυρος ἐρμηνευτῆς τῶν ἱερῶν κανόνων, καὶ δὲν θὰ ἐπανέλθουμε ἐδῶ. Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ πατέρας Νικήτας παρερμηνεύει τοὺς σχετικοὺς ἱεροῦς κανόνες ποὺ ἀναφέρει, ἀφοῦ δὲν κάνει καμιὰ συγκεκριμένη ἀναφορὰ στὸ δεύτερο σκέλος τους: «Εἰ δὲ πρὸς τὸν τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας μητροπολίτην, ἐπίσκοπος ἤ κληρικὸς ἀμφισβητοίη, καταλαμβανέτω τὸν ἔξαρχον τῆς διοικήσεως, ἢ τὸν τῆς βασιλευούσης Κωνσταντινουπόλεως θρόνον, καὶ ἐπ' αὐτῷ δικαζέσθω». Δὲν μιλοῦν μόνο γιὰ τὸν «τῆς βασιλευούσης Κωνσταντινουπόλεως θρόνον», ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν «ἔξαρχον τῆς διοικήσεως», ἔχοντας ἀνάμεσα στοὺς δύο διαζευκτικὴ σύνδεση, ποὺ ἔχει ριζικὴ σημασία γιὰ τὸ νόημα τοῦ ἱεροῦ κανόνα, ὅσον ἀφορὰ τὸ ρόλο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχεῖο στὴν ἀποδοχὴ τῶν ἐκκλήτων προσφυγῶν καὶ τῆς διαφύλαξης ἀκεραίου τοῦ συνοδικοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας.

Συνεχίζει ἐπίσης γράφοντας: «όποιος αποδέχεται αυτό το προνόμιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου (το Έκκλητον), αποδέχεται και την αποκατάσταση των πρώην σχισματικών στην Ουκρανία», πράγμα τὸ ὁποῖο βέβαια δὲν εἶναι ἀληθὲς καὶ ὀρθό, γιατὶ ἀκόμα καὶ ἄν εἶχε δικαίωμα τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο νὰ δεχθεῖ τὴν προσφυγὴ τοῦ Φιλάρετου, αὐτὸ θὰ ἔπρεπε νὰ γίνει μόνο καὶ μόνο ἄν ὁ Φιλάρετος δὲν εἶχε ἀντιδράσει στὴν ἀπόφαση τῆς Ρωσικῆς Ἱερᾶς Συνόδου εἰς βάρος του.  Ὅμως αὐτὸ τελικὰ τὸ ἔκανε, ἀναθεματίζοντας τοὺς Ρώσους Ἱεράρχες καὶ προχωρῶντας στὴν πρόκληση σχίσματος, ὁπότε χάθηκε κάθε δικαίωμα ὑπεράσπισής του, μὲ μόνη πιὰ λύση τὴν μετάνοια πρὸς αὐτούς, τοὺς Ρώσους Ἱεράρχες, ποὺ αὐτὸ βέβαια ποτὲ δὲν συνέβη. Ἐκτὸς αὐτοῦ ὡς γνωστὸν τὸ ἴδιο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο εἶχε ἀναγνωρίσει μὲ ἐπιστολές του πρὸς τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας τὸ 1992 καὶ τὸ 97, ὅλες τὶς καταδικαστικὲς ἀποφάσεις του δεύτερου εἰς βάρος τοῦ Φιλαρέτου. Πῶς λοιπὸν τώρα ὁ ἔνοχος Φιλάρετος ἀθωώθηκε, ἐνῶ οὐσιαστικὰ ἡ στάση του ἀπέναντι στὴν Ρωσικὴ Ἱεραρχία δὲν ἄλλαξε σὲ τίποτα;  

Στὸ τέταρτο μέρος «Ἰσχυρίζονται ὅτι δὲν ἔχει ἰσχὺ ἡ ἀναγνώριση τῶν πρώην σχισματικῶν καὶ ὅτι παραμένουν σχισματικοί» θὰ συμφωνούσαμε μὲ ὅσα γράφει ὁ πάτερ Νικήτας, ἄν δὲν ὑπήρχε τὸ θέμα τῆς βάσιμης ἀμφισβήτησης τῆς προέλευσης τῆς χειροτονίας στοὺς αὐτοχειροτόνητους. Ὡστόσο αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι καὶ ἀποδεκτοὶ νὰ ἦταν μὲ τὴν ἱεροσύνη τους πίσω στὴν Ἐκκλησία, μποροῦσαν νὰ ἀνήκουν σὲ ἄλλη ἐκκλησιαστικὴ δομὴ ἀπὸ αὐτὴ ποὺ ἤδη ὑπήρχε, δηλαδὴ αὐτὴ ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτη Ὀνουφρίου. Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ δὲν δέχονταν νὰ βρίσκονται στὴν δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτη Ὀνουφρίου, δημιουργοῦταν σοβαρὸ πρόβλημα γιὰ τὴν ἀποκατάστασή τους, ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ λυθεῖ, ὄχι μὲ μονομερεῖς παρεμβάσεις, ἀλλὰ διορθόδοξα μὲ πανορθόδοξη συναίνεση. Καὶ ἔγινε ἡ σύνοδος τῆς Κρήτης γιὰ νὰ λύσει ὑποτίθεται ἄλλα προβλήματα, χωρὶς καμιὰ ἀναφορὰ στὸ μείζον αὐτὸ ἀπειλητικὸ πρόβλημα, ἐνῶ θὰ ἔπρεπε νὰ τὸ εἶχε δουλέψει μεθοδικὰ προσυνοδικὰ καὶ νὰ τὸ παρουσίαζε πρῶτο πρῶτο.  Ὅταν ὑπάρχουν τόσες ἐπιπλοκὲς σχετικὰ μὲ αὐτὸ τὸ θέμα, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ γίνουν κοινῶς ἀποδεκτοὶ πίσω οἱ σχισματικοί, χωρὶς οὔτε καν τουλάχιστον νὰ ἀναχειροτονηθούν; Πολὺ παράξενη πράγματι καὶ ὑπερβολικὴ αὐτὴ ἡ ἀπαίτηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Τὸ πέμπτο μέρος ἔχει τίτλο «Ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης θέλει νὰ εἶναι πρῶτος ἄνευ ἴσων καὶ τὸν χαρακτηρίζουν ὡς Πάπα τῆς Ἀνατολῆς». Δὲν γνωρίζει ὁ πάτερ Νικήτας τὸν ἀγώνα νὰ κατοχυρώσουν τὸ πρωτεῖο ἄνευ ἴσων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, ποὺ ἔχουν κάνει οἱ σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Περγάμου Ἰωάννης καὶ πρώην Προύσσης Ἐλπιδοφόρος (νῦν Ἀμερικῆς), μὲ δηλώσεις τους καὶ θεολογικὰ κείμενα; Ἄν δὲν τὸ ἤθελε ὁ νῦν Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, αὐτοὶ θὰ προσπαθοῦσαν κάτι τέτοιο; Ἰσχύει ἐδῶ αὐτὸ ποὺ λέει ὁ λαός: «Ὁ κόσμος τὸ ΄χει τούμπανο καὶ αὐτὸς κρυφὸ καμάρι». Ὁ μακαριστὸς πλέον Μητροπολίτης Μαυροβουνίου Ἀμφιλόχιος εἶχε πεῖ: «Ὁ Πατριάρχης (Κωνσταντινουπόλεως) εἶναι ἕνας ἡλικιωμένος ἄνθρωπος καὶ προσπαθεῖ νὰ ἐδραιώσει τὸ πρωτεῖο του, ἀλλὰ στὴν οὐσία θέτει τὸ Πατριαρχεῖο σὲ μεγάλο κίνδυνο καὶ γι’ αὐτὸ δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία». Οὐδὲν σχόλιο.

Καὶ συνεχίζει τὸ κείμενο: «ζητούν απόδοση Αυτοκεφαλίας μόνο με την συναίνεση όλων των τοπικών Εκκλησιών, με κάποια μορφή Πανορθοδόξου Συνόδου. Όμως καμία Αυτοκεφαλία δεν δόθηκε με Πανορθόδοξη Σύνοδο, εφόσον αυτό είναι αποκλειστικό προνόμιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου». Βασικὰ ὅλοι οἱ Τόμοι Αὐτοκεφαλίας χορηγήθηκαν μὲ κατοχύρωση προηγουμένως τῆς πανορθόδοξης συναίνεσης μὲ διάφορους τρόπους καὶ ἐκκρεμεῖ ἡ ἐπικύρωσή τους ἀπὸ μιὰ μέλλουσα Πανορθόδοξη Σύνοδο, ὅπως ὅλοι γνωρίζουν, ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ νῦν Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης ἔχει παραδεχθεῖ. Στὴν συγκεκριμένη περίπτωση τῆς Οὐκρανίας, ὄχι μόνο δὲν ἐπιτεύχθει προηγουμένως πανορθόδοξη συναίνεση, ἀλλὰ κυριολεκτικὰ καμιὰ τοπικὴ Ἐκκλησία δὲν συμφωνοῦσε μὲ μιὰ τέτοια πρωτοβουλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου χορήγησης τῆς αὐτοκεφαλίας μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο.

Ὅσο γιὰ τὴν ἀποτυχημένη συνάντηση στὸ Ἀμμὰν τῆς Ἰορδανίας, ποὺ ἀναφέρει ὁ πατήρ Νικήτας, καὶ τὶς «νέες πλατφόρμες», ποὺ δὲν ἀκολουθοῦν  «την πεπατημένη και ασφαλή οδό της παραδόσεως και της ιστορίας της Εκκλησίας», μὲ τὸν ἴδιο ἀκριβῶς τρόπο δὲν θὰ μποροῦσε κάποιος νὰ ἀναφερθεῖ καὶ στὴν σύνοδο τῆς Κρήτης; Γιατὶ δὲν λέει τίποτα γι’ αὐτό; Τὸ δίκαιο καὶ ἀντικειμενικὸ δὲν εἶναι νὰ τὰ λέμε ὅλα; Τότε μόνο μποροῦμε νὰ ἰσχυριζόμαστε ὅτι λέμε ὅλη τὴν ἀλήθεια.

Παρακάτω ἀναφέρεται στὰ προνόμια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, ὅπως «να είναι ρυθμιστής των εκκλησιαστικών πραγμάτων, να χορηγεί Αυτοκεφαλίες, να δέχεται Έκκλητο προσφυγή από άλλες τοπικές Εκκλησίες κλπ», ποὺ «η Εκκλησία μέσω των Οικουμενικών Συνόδων του έδωσε». Ὡστόσο, τὸ νὰ ἐπικαλούμαστε τὰ προνόμια αὐτὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, χωρὶς προϋποθέσεις, στὶς ὁποῖες ἀναφερθήκαμε παραπάνω, μᾶς ὁδηγεῖ εὐθέως ἀπὸ τὸ «πρωτεῖο μεταξὺ ἴσων» στὸ «πρωτεῖο ἄνευ ἴσων», πράγμα γιὰ τὸ ὁποῖο δὲν ἀνησυχοῦν μόνο οἱ  Ρώσοι θεολόγοι καὶ κληρικοί, ἀλλὰ καὶ οἱ Ἕλληνες, ἔχοντας βάσιμους λόγους καὶ ἀφορμές.

Τὸ ἕκτο μέρος ἔχει τίτλο «Ἰσχυρίζονται ὅτι ἔχουν δίκιο, ἀφοῦ δὲν ἀναγνωρίζουν τοὺς πρώην σχισματικοὺς ὅλες οἱ αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες», ὁ ὁποῖος  βέβαια δὲν εἶναι καθόλου ἀκριβῆς, ἀφοῦ στὴν πραγματικότητα μετὰ ἀπὸ δύο χρόνια ἤδη ποὺ ἔχουν περάσει, δὲν ἀναγνωρίζουν τὴν αὐτοκεφαλία ἡ πλειοψηφία τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, δηλαδὴ δέκα ἀπὸ τὶς δεκατέσσερις. Στὶς τρεῖς ποὺ ἀναγνώρισαν τὴν χορήγηση τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας στὴν Οὐκρανία ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχείο, ἤδη ἀναφερθήκαμε παραπάνω, ἐπισημαίνοντας τὸν ἀντισυνοδικὸ τρόπο ποὺ ἔγινε σὲ ὅλες αὐτές, ὅπου εἰδικὰ στὶς δύο ἡ ἀπόφαση πάρθηκε, χωρὶς καν σύγκληση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, μόνο μὲ πρωτοβουλία τῶν Προκαθημένων τους.

Νομίζουμε εἶναι ἀδικαιολόγητη ὑπερβολὴ νὰ τὰ ἐξηγεῖ ὅλα αὐτὰ ὁ σεβαστὸς πατέρας Νικήτας μόνο ὡς φόβο στὴν ἀπειλὴ τῆς Ρωσίας. Δὲν ἐπιφυλασσόμαστε ὅλοι στὴν ἀναγνώριση αὐτῆς τῆς ἀπόδοσης αὐτοκεφαλίας μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἔγινε, ἐπειδὴ φοβούμαστε τοὺς Ρώσους ἤ ἐπειδὴ ἔχουμε συμφέροντα ἀπὸ αὐτοὺς ἤ ἐπειδὴ δὲν σεβόμαστε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ ἄλλα τέτοια. Καὶ εἶναι ἀπαράδεκτο ὅταν κάποιος ἐνεργεῖ κατὰ συνείδηση ἔχοντας εὔλογα ἐπιχειρήματα, νὰ προσπαθεῖς νὰ τοῦ ἐπιβάλλεις τὸ δικό σου πιστεύω, καὶ ἄς εἶναι τὸ πιστεύω σου γιὰ ἐκεῖνον παντελῶς λάθος: «Είναι γεγονός ότι η Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας είναι μια τετελεσμένη εκκλησιαστική πράξη. Και σιγά-σιγά θα πρέπει όλοι μας να το αποδεχτούμε».

Μήπως αὐτὰ ποὺ γράφει παρακάτω γιὰ τοὺς ἄλλους ὁ πατέρας Νικήτας, ποὺ εἶναι πολὺ σωστά, θὰ πρέπει λίγο νὰ τὰ ἀναλογιστεῖ καὶ ὁ ἴδιος καὶ νὰ τὰ ἐφαρμόσει: «Αν κάποιος ασχοληθεί αντικειμενικά με αυτά τα ζητήματα, καταλαβαίνει που βρίσκεται η αλήθεια και θα γνωρίσει ποιο είναι το θέλημα του Θεού. Αν κάποιος είναι καλοπροαίρετος και πιστεύει ότι δεν είναι αλάθητος, τότε ίσως σκεφτεί πως κάποιες γνώμες του πάνω στο ζήτημα αυτό είναι εσφαλμένες. Το δυστύχημα είναι για αυτόν που δεν πιστεύει ότι μπορεί να κάνει λάθος. Θα παραμείνει στις γνώμες του, που νομίζει πως είναι οι μόνες σωστές»;

Νομίζουμε εἶναι πολὺ ἐποικοδομητικὸ καὶ ὀφέλιμο πρὸς ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας ἐπὶ τοῦ θέματος κάποιος νὰ μελετήσει τὴν πρόσφατη ἀνακοίνωση τῶν σεβασμιωτάτων Μητροπολιτῶν Λεμεσοῦ Ἀθανάσιου, Κύκκου Νικηφόρου, Ταμασοῦ Ἠσαΐα, καὶ Ἀμαθούντος Νικολάου στὶς 24 Ὀκτωβρίου 2020, ὅπως καὶ τὴν ἐπιστολή τους πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη στὶς 4 Νοεμβρίου 2020. Στὴν τελευταῖα μεταξὺ ἄλλων γράφουν «Εἶναι ὀρθόν καί συνᾷδον μέ τήν ἱεράν παρακαταθήκην τοῦ Ἱεροῦ Συνοδικοῦ Θεσμοῦ… ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐν ἀπολύτῳ ὁμοφωνίᾳ νά ἀποφασίζῃ κάτι ἐπί σοβαροῦ θέματος καί αἴφνης ὁ Προκαθήμενος νά περιφρονῇ καί νά καταργῇ ὅλην τήν Ἱεράν Σύνοδον καί νά πράττῃ τελείως διαφορετικά;

Ποῦ στέκει τότε ὁ 34ος ἱερός Κανόνας τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὁ ὁποῖος λέγει: ʺΤούς ἐπισκόπους ἑκάστου ἔθνους εἰδέναι χρή τοῦ ἐν αὐτοῖς πρῶτον καί ἡγεῖσθαι αὐτόν ὡς κεφαλήν, καί μηδέν τι πράττειν περιττόν ἄνευ τῆς ἐκείνου γνώμης… Ἀλλά μηδέ ἐκεῖνος (ὁ Προκαθήμενος) ἄνευ τῆς πάντων γνώμης ποιείτω τι· οὕτω γάρ ὁμόνοια ἔσται καί δοξασθήσεται ὁ Θεός διά Κυρίου ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιον Πνεῦμαʺ».

Καὶ παρακάτω: «Ἡ ἀναφορά σας, ὅτι: ʺΤό Οὐκρανικόν αὐτοκέφαλον ἀποτελεῖ τετελεσμένον ἐκκλησιαστικόν γεγονός…ʺ, δέν μᾶς εὑρίσκει σύμφωνους, ἀφοῦ οὐδείς ἐκ τῶν Προκαθημένων τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν παρέστη εἰς τήν ἐνθρόνισιν τοῦ Ἐπιφανίου, ἀλλά καί μέχρι σήμερα μόνον δύο τοπικαί Ἐκκλησίαι τόν ἀναγνώρισαν. Ὡστόσο καί ἡ ἐκ μέρους τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου ἀναγνώρισίς του ἀποτελεῖ πρᾶξιν αὐθαίρετον καί ἀντικανονικήν.

Ὁ ἑκάστοτε Οἰκουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὡς Προκαθήμενος τοῦ Πρώτου Θρόνου τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ʺπρῶτος μεταξύ ἴσωνʺ (primus inter pares), ἕνα πρωτεῖον, τό ὁποῖον δέν εἶναι ʺπρωτεῖον ἐξουσίαςʺ, ἀλλά ʺπρωτεῖον εὐθύνης καί διακονίαςʺ διά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, τήν ὀρθήν πίστιν καί τήν ἀγάπην».

Καὶ τελικὰ οἱ τέσσερις σεπτοὶ ἱεράρχες ἀποκαλύπτουν εἰλικρινῶς τὸ ἦθος, τὴν προαίρεση καὶ τὸ κίνητρό τους, ὑπογράφοντας ὡς ἐξῆς: «μέ τήν εὐθύνην τῆς Ἀρχιερατικῆς μας συνειδήσεως καί τοῦ προσήκοντος σεβασμοῦ μας πρός τό σεπτόν Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον μας».

  Τὴν εὐχή τους νὰ ἔχουμε.