ΑΚΤΙΝΕΣ: Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECHR), αποφασίζει για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα και ειδικότερα για την Έκτρωση

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECHR), αποφασίζει για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα και ειδικότερα για την Έκτρωση

Kanak Mishra

Σχόλιο "Αφήστε με να ζήσω!":

Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν αναγνωρίζει «δικαίωμα στην άμβλωση» βάσει της ΕΣΔΑ, και ως εκ τούτου η χρήση του όρου από τους ακτιβιστές υπέρ των εκτρώσεων δεν έχει κανένα νομικό έρεισμα στα 47 κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Από την άλλη ενοχλεί εξαιρετικά η δυνατότητα του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού να προβάλουν άρνηση συμμετοχής στην ιατρική πράξη της έκτρωσης για λόγους αντίρρησης συνειδήσεως.

Φαίνεται πως κάποιοι επιζητούν μια πιο «επιθετική» και ενιαία κατοχύρωση της έκτρωσης σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο...

________________

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, (ΕΣΔΑ) που επικυρώθηκε το 1953, ίδρυσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «για να διασφαλίσει την τήρηση των δεσμεύσεων που ανέλαβαν τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη». [1] Η Σύμβαση, παλαιότερα γνωστή ως «Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών», θεσπίστηκε για την προστασία των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών, και ακολούθησε η δικαστική επιβολή της μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Στην Ευρώπη, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται στην εγκυμοσύνη είναι πολύ μικρότερος από τους αντίστοιχους σε άλλες ηπείρους. Ωστόσο, υπάρχουν ανισότητες ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής ηπείρου. [2] Το άρθρο 8 της Σύμβασης ασχολείται με τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και τη σεξουαλική υγεία με πολύ ευρύ τρόπο. [3] Το ΕΔΑΔ ( Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων- ECtHR) έχει αποφανθεί για ζητήματα όπως κατά πόσον υφίσταται δικαίωμα στην άμβλωση σύμφωνα με το άρθρο 8 [4] και εάν το έμβρυο έχει δικαίωμα στη ζωή σύμφωνα με το άρθρο 2 [5]. [6] Το Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι η άμβλωση δεν αποτελεί δικαίωμα βάση της Σύμβασης, και ως εκ τούτου, δεν προκύπτει δικαίωμα κάποιου να πραγματοποιεί άμβλωση στον εαυτό [7] ή να τη διενεργεί σε άλλους [8]. Ωστόσο, στην απόφαση ορόσημο των P. και S. κατά Πολωνίας, το Δικαστήριο εξήγησε ότι τα κράτη, μεμονωμένα, έχουν την δυνατότητα να αποφασίσουν για τις συνθήκες υπό τις οποίες επιτρέπεται η άμβλωση. [9] Παρά το σεβασμό στο δικαίωμα στη ζωή του εμβρύου, το Δικαστήριο έκρινε ότι το έμβρυο δεν απολαμβάνει το «απόλυτο δικαίωμα στη ζωή». [10] Προχωρώντας, το Δικαστήριο υιοθέτησε μια παρακινδυνευμένη προσέγγιση στο θέμα, κρίνοντας επιπλέον, ότι επειδή η εγκυμοσύνη δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκει εξ ολοκλήρου στην «ιδιωτική ζωή της μητέρας», το έμβρυο έχει δικαιώματα υπό ορισμένες συνθήκες. [11] Έτσι, είναι προφανές ότι το Δικαστήριο δεν ήταν πρόθυμο να «ξεπεράσει τα όρια» για να προωθήσει τους νόμους που σχετίζονται με την άμβλωση. [12]

Από το έτος 2007 και μετά, το άρθρο 8 ερμηνεύεται με διαδικαστικό τρόπο, έτσι ώστε δεν είναι υποχρέωση του κράτους να διασφαλίζει ότι αυτά τα δικαιώματα απλά δεν παραβιάζονται, αλλά επιπρόσθετα το κράτος αναλαμβάνει κάποια «θετική πρωτοβουλία» για τον σεβασμό αυτών των δικαιωμάτων. [13] Αυτή η καταφατική ενέργεια εκδηλώνεται σε δύο περιπτώσεις - η πρώτη είναι όταν η κρατική πράξη διασφαλίζει ότι τα δικαιώματα αυτά γίνονται σεβαστά, και η δεύτερη όταν το κράτος έχει την υποχρέωση να προστατεύει τα άτομα από την παραβίαση αυτών των δικαιωμάτων. [14] Ένα σχετικό παράδειγμα της πρώτης περίπτωσης είναι η υπόθεση R.R κατά Πολωνίας [15], όπου το Δικαστήριο έκρινε ότι ήταν λάθος εκ μέρους της πολιτείας της Πολωνίας όπου τα νοσοκομεία αρνήθηκαν την άμβλωση σε μία γυναίκα που τη ζητούσε, διότι ειδικά για εκείνη, η επικίνδυνη εγκυμοσύνη της δικαιολογούσε την άμβλωση σύμφωνα με τον Πολωνικό νόμο. [16] Η δεύτερη περίπτωση μπορεί να παρουσιαστεί μέσω της υπόθεσης ορόσημο των A.B. και Γ. κατά Ιρλανδίας [17] όπου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε υπέρ του διαδικαστικού δικαιώματος βάση του άρθρου 8, που επιβάλλει στο κράτος την υποχρέωση να διαθέτει προσβάσιμες και εύχρηστες διαδικασίες, που επιτρέπουν σε μια γυναίκα να εξασκήσει το δικαίωμά της στην νόμιμη έκτρωση, στην Ιρλανδία. [18] Με την πάροδο των ετών, πολλές περιπτώσεις αναφοράς έχουν έλθει στο προσκήνιο και υποδηλώνουν ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υιοθετεί μια διαδικαστική προσέγγιση όσον αφορά τα δικαιώματα των αμβλώσεων, προκειμένου να ικανοποιήσει πολιτικές τάσεις [19], για να εξυπηρετήσει τόσο τους προοδευτικούς όσο και τους συντηρητικούς, ενώ εξετάζοντας την πορεία αυτών των περιπτώσεων μαζί με την περιφερειακή ανισότητα στους νόμους σχετικά με την άμβλωση, η συνάφεια όλων αυτών των υποθέσεων δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Καθώς η LiiriOja & η Alicia Ely Yamin ορθώς ορίζουν - Από την αμφισβητούμενη ιθαγένεια των γυναικών σε μια παλαιότερη εποχή, ως τη μη αναγνώριση των αναπαραγωγικών τους δικαιωμάτων ως Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Ευρώπη υπήρξε ο φανός των στερεοτύπων που αφορούν στις γυναίκες. [20] Και μόνο με την υιοθέτηση της Σύμβασης της Ευρώπης του 1953, άρχισε να αλλάζει ο ρόλος των γυναικών ως προς τα πολιτικά δικαιώματα και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα. Το Δικαστήριο ενεργοποίησε τα προ-εγγεγραμμένα στερεότυπα και αλλοίωσε τις αντιλήψεις για το φύλο, με τον μανδύα τέτοιων προοδευτικών νομικών υποθέσεων. Η όλη ερμηνεία του άρθρου 8, βάσει του οποίου ορίζονται τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, περιορίζει τον τομέα της σεξουαλικότητας των γυναικών και της αναπαραγωγικής τους ελευθερίας μόνο στην «ιδιωτική σφαίρα». Αυτή η προσέγγιση του περιορισμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ιδιωτική σφαίρα συμβάλλει στη διαμάχη "δημόσιου-ιδιωτικού" όπως αποκαλύπτεται από την Katherine MacKinnon. [21] Η Patricia Londoño θεωρεί μια τέτοια προσέγγιση εξαιρετικά προβληματική για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή ο περιορισμός των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων στην ιδιωτική σφαίρα συμβάλλει στο διαρθρωτικό πρόβλημα της βίας, της κακοποίησης και των ψυχικών τραυμάτων που βιώνουν οι γυναίκες μέσα στις οικογένειές τους εφόσον προτίμησαν την υιοθεσία παρά την ανατροφή του παιδιού τους. Δεύτερον, μια τέτοια προσέγγιση απαλλάσσει το κράτος από το να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για την προώθηση των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων. Με αυτόν τον τρόπο καθιστά την άμβλωση και την αναπαραγωγή ένα «ιδιωτικό» ζήτημα στο οποίο το κράτος δεν έχει λόγο. [22]

Και οι δύο υποθέσεις-ορόσημα της R.R. κατά της Πολωνίας [23] όσο και της P. & S. κατά της Πολωνίας [24] έχουν κριθεί από το Δικαστήριο υπό το πνεύμα του οίκτου για τα δεινά που υφίσταται η γυναίκα. Αυτό το σκεπτικό αγνοεί εντελώς τη συνειδητή επιλογή των γυναικών να έχουν μή αναπαραγωγικό σεξ. Το Δικαστήριο καθορίζει μια πατερναλιστική προσέγγιση του θέματος από τα κράτη, λαμβάνοντας υπόψιν τις επιπλοκές από την επέμβαση στα νοσοκομεία, και ενισχύοντας τα ιδεολογικά στερεότυπα που απαγορεύουν στις γυναίκες οποιαδήποτε υπηρεσία πάνω στα σώματά τους. [25] Με την έλλειψη ενιαίας νομοθεσίας για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και την άμβλωση, η αντίρρηση συνειδήσεως είναι πλέον ένα κοινό φαινόμενο, όπου οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης ή τα νοσηλευτικά ιδρύματα αρνούνται να παρέχουν υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης βάσει των θρησκευτικών ή ηθικών πεποιθήσεών τους. [26] Ενώ οι θρησκευτικές πεποιθήσεις είναι κοινές, οι ηθικές αντιλήψεις λειτουργούν σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα, ειδικά στην Πολωνία και την Ιταλία, όπου οι «εθνικιστικές» και οι «υπέρ της ζωής» πεποιθήσεις είναι παρούσες όχι μόνο ιστορικά αλλά και στις μέρες μας. Οι «εθνικιστικές» ή οι «pro-life» αντιλήψεις, κατηγορούν τις γυναίκες για «παράλογη μη- αναπαραγωγή», κατηγορία που τροφοδοτεί το αφήγημα πως τέτοιες γυναίκες στρέφονται εναντίον του έθνους, επειδή περιορίζουν την υψηλή γονιμότητα, η οποία απαιτείται για «να σωθεί το έθνος». Αυτή η αναπαραγωγική ρητορική είναι παρούσα από καιρό, και επανέρχεται πάλι, λόγω της απουσίας καθορισμένων νόμων που προωθούν τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των αμβλώσεων. [27] Η Wanda Nowicka, μια φεμινίστρια και ακτιβίστρια από την Πολωνία, που ειδικεύεται στα δικαιώματα αναπαραγωγής και υγείας υποστηρίζει ότι η Ευρώπη δεν έχει συγκεκριμένη νομοθεσία σχετικά με τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και την άμβλωση και αντί για αυτό, επενδύει σε αυτούς τους τομείς μέσω βοηθημάτων ανάπτυξης. Η μελέτη της καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η έλλειψη νομοθεσίας, δεν αποτελεί σκόπιμη άρνηση, αλλά μάλλον εκδήλωση αβεβαιότητας στην κατανόηση των θεμάτων γύρω από την ισότητα των φύλων στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Σημαντικοί νόμοι στην Ευρώπη περιστρέφονται γύρω από την έννοια της ίσης αμοιβής ως το μόνο παράγοντα καθορισμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών. Οι διακρίσεις λόγω φύλου και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα δεν θεωρούνται ως ανθρώπινα δικαιώματα καθαυτά. [28]

……………………………………….

Αναφορές:

[1] Former Article 19 of the ECHR.

[2] Id. at 14.

[3] Article 8 – 1. Everyone has the right to respect for his private and family life, his home and his correspondence. 2. There shall be no interference by a public authority with the exercise of this right except such as is in accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of national security, public safety or the economic well-being of the country, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals, or for the protection of the rights and freedoms of others.

[4] Silva Monteiro Martins Ribeiro v. Portugal [GC], no. 16471/02, ECtHR 2004; P. and S. v. Poland, no. 57375/08, ECtHR 2013.

[5] Vo v France [GC], no. 53924/00, §80, ECtHR 2004.

[6] https://repository.gchumanrights.org/bitstream/handle/20.500.11825/449/Redolfi.pdf accessed on 03.07.19.

[7] Silva Monteiro Martins Ribeiro v. Portugal [GC], no. 16471/02, ECtHR 2004.

[8] Jean-Jacques Amy v. Belgium, no. 11684/85, EcmHR 1988.

[9] P. and S. v. Poland, no. 57375/08, ECtHR 2013.

[10] X v United Kingdom, no.8416/79, ECmHR 1980.

[11] Vo v France [GC], no. 53924/00, §80, ECtHR 2004.

[12] Joanna N Erdman, ‘Procedural abortion rights: Ireland and the European Court of Human Rights’, Reproductive Health Matters, Vol. 22, No. 44, Using the law and the courts (November 2014), pp. 22-30 https://www.jstor.org/stable/43288358 accessed on 03.07.19.

[13] https://www.ohchr.org/Documents/Publications/NHRIHandbook.pdf accessed on 03.07.19.

[14] Jacobs, White &Ovey, ‘the European Convention on Human Rights’, Oxford University Press, 4th edition, 2010, p. 243.

[15] R.R. v. Poland, Application No. 27617/04, Eur. Ct. H.R. (2011).

[16] Id. at 23.

[17] A, B, and C v. Ireland, [2010] E.C.H.R. 2032, Eur. Ct. H.R.

[18] Id. at 23.

[19] Id. at 23.

[20] LiiriOja& Alicia Ely Yamin, ‘“Woman” In The European Human Rights System: How Is The Reproductive Rights Jurisprudence Of The European Court Of Human Rights Constructing Narratives Of Women’s Citizenship?’, Columbia Journal of Gender and Law.

[21] Ruth Gavison, ‘Feminism and the Public/Private Distinction’, Stanford Law Review Vol. 45, No. 1 (Nov., 1992), pp. 1-45 (45 pages)

[22] Id. at 31.

[23] Id. at 26.

[24] Id. at 20.

[25] Id. at 31.

[26] Christina Zampas, Ximena Andion-Ibanez, ‘Conscientious objection to sexual and reproductive health services: international human rights standards and European law and practice’, European journal of Health Law 2012. https://www.semanticscholar.org/paper/Conscientious-objection-to-sexual-and-reproductive-Zampas-Andi%C3%B3n-Iba%C3%B1ez/588c42b2d083881c072e8f61372539045925779c accessed on 03.07.19.

[27] JOANNA MISHTAL, ‘Reproductive Governance in the New Europe: Competing Visions of Morality, Sovereignty and Supranational Policy’, Anthropological Journal of European Cultures, Vol. 23, No. 1, THEMATIC FOCUS: Culture, Power and Policy in the New Europe (2014), pp. 59-76, https://www.jstor.org/stable/43234597 accessed on 04.07.19

[28] Wanda Nowicka, ‘Sexual and reproductive rights and the human rights agenda: controversial and contested’, Reproductive Health Matters, Vol. 19, No. 38, Repoliticising sexual and reproductive health and rights (November 2011), pp. 119-128. https://www.jstor.org/stable/41409185 Accessed on 04.07.19

Πηγή: moderndiplomacy.eu ,afistemenaziso