Για την Αγία Τριάδα (β) (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

 

    ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΙΕΡΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ

Ἑβδομαδιαῖο  φυλλάδιο

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

8. Γιά τήν Ἁγία Τριάδα (β)

1. Στό προηγούμενο μάθημά μας ὁ ἅγιος διδάσκαλός μας, ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, μᾶς ἄνοιξε ἕνα νέο κεφάλαιο τῆς πίστης μας, τό πιό σοβαρό. Μᾶς μίλησε γιά τήν Ἁγία Τριάδα, τόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Μιλώντας γιά τόν Υἱό μᾶς εἶπε ὅτι γεννήθηκε ἀπό τήν οὐσία τοῦ Πατέρα προαιώνια, «πρό πάντων τῶν αἰώνων», καί εἶναι λοιπόν ἄναρχος Υἱός, ὅπως ὁ Πατέρας, εἶναι συναΐδιος μέ αὐτόν. Γιατί ἄν ποῦμε, μᾶς εἶπε ὁ ἅγιος Δαμασκηνός, ὅτι ὁ Υἱός γεννήθηκε ἀργότερα ἀπό τόν Πατέρα καί δέν ὑπῆρχε αἰώνια μαζί του, τότε λέγουμε τήν βλασφημία γιά τόν Θεό, ὅτι ἀλλοιώθηκε, ὅτι μεταβλήθηκε, γιατί ἐνῶ δέν ἦταν Πατέρας, ἔγινε ὕστερα Πατέρας μέ τήν γέννηση τοῦ Υἱοῦ. Καί ἔτσι φέρουμε τροπή στήν ὑπόσταση τοῦ Θεοῦ Πατέρα. Γιά τήν κτίση, πού ἔγινε καί αὐτή ἀπό τόν Θεό, ἀλλά ἔγινε ἀργότερα, δέν θά ποῦμε τό ἴδιο, ὅτι δηλαδή ἀλλοιώθηκε ὁ Θεός· γιατί ἡ κτίση εἶναι δημιουργία, ἔγινε ἀπ᾽ ἔξω, ἔγινε μέ τήν βούληση καί τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ, καί δέν ἔγινε ἀπό τήν οὐσία Του, ὅπως γεννήθηκε ὁ Υἱός.

2. Ὁ Θεός, μᾶς λέγει σήμερα ὁ ἅγιος, εἶναι ἀπαθής καί ἀναλλοίωτος καί ἄτρεπτος. Καί ὅταν γεννᾶ τόν Υἱό καί ὅταν δημιουργεῖ τόν κόσμο εἶναι πάντοτε ὁ Ἴδιος. Ὁ Θεός, καί ὅταν γεννᾶ καί ὅταν δημιουργεῖ τόν κόσμο, δέν παθαίνει οὔτε πάθος οὔτε διάλυση, οὔτε ἔχει ἀνάγκη ἀπό συνεργασία κάποιου ἄλλου γιά νά τά πετύχει. Γιατί ἡ γέννηση στόν Θεό εἶναι ἀποκλειστικά ἔργο τῆς θείας φύσεως καί προέρχεται μόνο ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ καί γι᾽ αὐτό εἴπαμε δέν μεταβλήθηκε, δέν τράπηκε ὁ γεννήτορας Θεός κατά τήν γέννηση τοῦ Υἱοῦ Του. Καί γι᾽ αὐτό δέν ἔχουμε πρῶτο καί δεύτερο Θεό, ὅπως θά λέγαμε, ἄν ὁ Υἱός γεννιόταν ἀργότερα καί δέν εἶναι ἄναρχος, ὅπως ὁ Πατέρας.

Ἡ γέννηση, λοιπόν, τοῦ Υἱοῦ ἀπό τόν Πατέρα ἦταν προαιώνια, ἦταν ἀπαθής καί δέν ἔγινε μέ τήν συνεργασία ἄλλου, γιατί ἔγινε ἀπό τήν θεία φύση. Τό ἴδιο, λέγει ὁ Δαμασκηνός, καί ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου ἀπό τόν Θεό, ἄν καί αὐτή ἔγινε ἀργότερα, ἦταν ὅμως καί αὐτή ἀπαθής στόν Θεό (δέν ἀλλοιώθηκε δηλαδή ὁ Θεός κάνοντας τήν κτίση) καί δέν ἔγινε μέ τήν συνεργασία ἄλλου προσώπου, ἀλλά ἔγινε μόνο μέ τήν βούληση τοῦ Θεοῦ.

3. Ἀπό τά παραπάνω φαίνεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος καί ὁ Θεός οὔτε δημιουργοῦν οὔτε γεννοῦν κατά τόν ἴδιο τρόπο. Καί κατά τήν δημιουργία πρῶτα: Ὁ μέν ἄνθρωπος δέν παράγει τίποτε ἀπό τό μή ὄν στό εἶναι, ὅπως δημιουργεῖ ὁ Θεός, ἀλλά, ὁτιδήποτε δημιουργεῖ, τό δημιουργεῖ ἀπό ὕλη πού προϋπάρχει. Τό θέλει πρῶτα, τό ἐπινοεῖ, τό σκέπτεται μέ τό μυαλό του αὐτό πού πρόκειται νά κάνει, τό ἐργάζεται μέ κόπο καί κούραση καί πολλές φορές μάλιστα τό χαλάει καί δέν καταλήγει τό σχέδιό του ἐκεῖ πού ἤθελε ἀπό τήν ἀρχή. Ὁ Θεός ὅμως ὅ,τι θέλησε ἀπό τήν ἀρχή, τό ἔφερε εἰς πέρας, «ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι τά πάντα παρήγαγεν», ἀπό τήν ἀνυπαρξία στήν ὕπαρξη.

Ἀλλά, ὅπως διαφέρουν ὁ Θεός καί ὁ ἄνθρωπος κατά τόν τρόπο δημιουργίας, ἔτσι διαφέρουν πάλι καί κατά τόν τρόπο τῆς γεννήσεως. Γιατί ὁ Θεός, γεννᾶ χωρίς τήν συνένωση μέ ἄλλο ὄν, γιατί δέν ὑπάρχει τίποτε ἄλλο ἄναρχο καί ἀτελεύτητο, σάν τήν θεία οὐσία, γιά νά ἑνωθεῖ μαζί της. Ὁ Θεός, λέγει ὁ ἅγιος Δαμασκηνός, ἐπειδή ὁ ἴδιος εἶναι ἄναρχος καί ἀτελεύτητος, γι᾽ αὐτό γεννάει μέ ἀτελεύτητο καί ἀκατάπαυστο τρόπο. Γεννάει «ἀτελευτήτως καί ἀκαταπαύστως διά τε τό ἄναρχον καί ἄχρονον καί ἀτελεύτητον καί ἀεί ὡσαύτως ἔχων». Δέν γνωρίζουμε νά ποῦμε τί σημαίνει ἀκριβῶς αὐτός ὁ βαθύς λόγος τοῦ ἁγίου δογματολόγου τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅτι ὁ Θεός γεννᾶ μέ «ἀτελεύτητο καί ἀκατάπαυστο τρόπο». Δίνουμε τήν ἑρμηνεία –  χωρίς νά γνωρίζουμε ἄν εἶναι καί σωστή – ὅτι ὁ Θεός δέν γέννησε τόν Υἱό προαιώνια μόνο, σάν μία πράξη παλαιά καί μετά σταμάτησε, ἀλλά, ἐπειδή δέν ὑπάρχει χρόνος στόν Θεό (εἶναι ἄναρχος), θά λέμε ὅτι ὁ Θεός Πατήρ πάντοτε γεννᾶ τόν Υἱό Του. Θά ἐκφράζουμε, δηλαδή, τήν γέννηση τοῦ Υἱοῦ ἀπό τόν Πατέρα σέ ἐνεστώτα καί ὄχι σέ παρελθόντα χρόνο. Σχετικά μέ τό ἄναρχο καί ἀτελεύτητο, πού εἶπε ἐδῶ ὁ Δαμασκηνός, λέγει καί τό ἑξῆς ὡραῖο. Λέγει ὅτι αὐτό πού εἶναι ἄναρχο (ὁ Θεός μόνο εἶναι ἄναρχος) εἶναι καί ἀτελεύτητο. Αὐτό ὅμως πού εἶναι ἀτελεύτητο ὄχι ἐκ φύσεως, ἀλλά κατά χάριν (ὅπως ἡ ψυχή, γιά παράδειγμα), δέν εἶναι ἄναρχο (τό ἴδιο θά ποῦμε καί γιά τούς ἀγγέλους): «Τό γάρ ἄναρχον ἀτελεύτητον, τό δέ χάριτι ἀτελεύτητον οὐ πάντως ἄναρχον, ὥσπερ οἱ ἄγγελοι».

Εἴδαμε, λοιπόν, πῶς γεννάει ὁ Θεός, πῶς ἐγέννησε τόν Υἱό Του: Ὄχι σέ κάποιο χρονικό διάστημα («μή ἐν χρόνῳ τίκτει ὁ Θεός»), ἀλλά μέ ἄναρχο καί ἀτελεύτητο τρόπο. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως γεννάει μέσα στόν χρόνο καί ἀκόμη γεννάει μέ τήν συνέργεια καί κάποιου ἄλλου. Ὁ ἄνθρωπος, λέει ὁ ἅγιος Δαμασκηνός, ἐπειδή βρίσκεται ὑπόδουλος στήν φθορά καί τόν πολλαπλασιασμό καί ἔχει περιβληθεῖ σῶμα, ἔχει στήν φύση του τό ἀνδρικό καί τό γυναικεῖο στοιχεῖο. Ἔτσι ὁ ἄνδρας ἔχει ἀνάγκη ἀπό τήν βοήθεια τῆς γυναίκας γιά τήν γέννηση.

(Συνεχίζεται)

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Δείτε και:

-Για την Αγία Τριάδα (α) (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Για το Άγιο Πνεύμα (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Για τον Λόγο του Θεού (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Απόδειξη ότι ένας είναι ο Θεός και όχι πολλοί (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Τι είναι ο Θεός. Το ακατάληπτο αυτού.(Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Ἀποδείξεις ὅτι ὑπάρχει Θεός (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

-Το ακατάληπτο του Θεού (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)