Ἀνατολικός Ὀρθόδοξος Μοναχισμός ἤ ἀσπόνδυλος νεο-μοναχισμός;

Μέ ἀφορμή τό τριήμερο πανελλήνιο Μοναστικό Συνέδριο τῆς Λευκάδος

Ἀνατολικός Ὀρθόδοξος Μοναχισμός

ἤ

ἀσπόνδυλος νεο-μοναχισμός;

Δημ. Κ. Ἀναγνώστου, Θεολόγου

Πρό ἡμερῶν ὁλοκληρώθηκε τό 3ο Μοναστικό Συνέδριο, τό ὁποῖο διοργάνωσε ἀπό 21 ἕως 23 Σεπτεμβρίου τρέχοντος ἔτους (2018)  ἡ Ἱερά Μονή Φανερωμένης Λευκάδος, μέ θέμα: " Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμός καί σύγχρονες μορφές Μοναχικῆς Πολιτείας", ἀφιερωμένο στούς ἀειμνήστους Μητροπολίτες Λευκάδος & Ἰθάκης κυρόν Νικηφόρον καί Κερκύρας & Παξῶν κυρόν Πολύκαρπον.

Σ' αὐτό συμμετεῖχαν πολλοί Ἡγούμενοι, Ἡγουμένισσες, Ἀρχιμανδρίτες, Ἱερομόναχοι, μοναχοί, μοναχές ἐκ τῶν μεγαλυτέρων καί πλέον γνωστῶν Μονῶν τῆς Ἑλλάδος. Παρέστησαν καί τό παρηκολούθησαν ἀρκετοί Ἀρχιερεῖς, λοιποί Κληρικοί, Θεολόγοι καί ἄλλοι ἐκπαιδευτικοί, καθώς ἐπίσης καί ἀρκετοί ἐνδιαφερόμενοι χριστιανοί.

Μεταξύ τῶν ὁμιλητῶν ἦσαν: ὁ Μητρ/της Λεμεσοῦ κ. Ἀθανάσιος, ὁ Μητρ/της Προικοννήσου κ. Ἰωσήφ, ὁ Ἀρχιμ. Ἀστέριος Χατζηνικολάου Προϊστάμενοςτῆς Ἀδελφότητος Θεολόγων "Ο ΣΩΤΗΡ", ὁ Μητρ/της Κεφαλληνίας κ. Δημήτριος, ὁ Μητρ/της Νέας Κρήνης καί Καλαμαριᾶς κ. Ἰουστῖνος, ὁ Μητρ/της Ἐδέσσης κ. Ἰωήλ, ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους Ἀλέξιος, ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ Μάξιμος, ἡ Ἡγουμένη τῆς Μονῆς Παντοκράτορος Κερκύρας Γερ. Εὐφημία, ἡ Ἡγουμένη τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Πανοράματος Θεσσαλονίκης Γερ. Φιλοθέη, ἡ Ἡγουμένη τῆς Μονῆς Χρυσοπηγῆς Χανίων Γερ. Θεοξένη, ἡ Ἡγουμένη τῆς Μονῆς Τιμ. Σταυροῦ Μαψοῦ Κορινθίας Γερ. Μεθοδία, οἱ Καθηγητές τοῦ Α.Π.Θ. π. Ἰω. Σκιαδαρέσης, π. Βασ. Καλλιακμάνης καί κ. Κων/νος Παπαγεωργίου κ. ἄ.

Τό ἐπίπεδο τοῦ Συνεδρίου ἦταν ἀρκετά καλό, ἄν ἐξαιρέσει κανείς τήν ὑπό ὁρισμένων ὁμιλητῶν ἐπανάληψη, κατά τήν παρουσίαση τῶν διαφόρων συγχρόνων μορφῶν τοῦ μοναχισμοῦ, ἤδη γνωστῶν στοιχείων, τά ὁποῖα ἔχουν δημοσιευθεῖ στά διάφορα κυκλοφορηθέντα καί ἀναφερόμενα σέ αὐτές τίς προσωπικότητες βιβλία. Ἡ μεγαλύτερη ὅμως "ἀδυναμία"τοῦ συγκεκριμένου Συνεδρίου ἐντοπίζεται ἀλλοῦ. Πρόκειται δέ μᾶλλον ὄχι γιά ἀδυναμία τοῦ Συνεδρίου, ἀλλά τοῦ "ἀντικειμένου" αὐτοῦ, δηλαδή τοῦ συγχρόνου μοναχισμοῦ καί πιό συγκεκριμένα γιά πρόβλημα, τό ὁποῖο ἐντοπίζεται πλέον εὐδιάκριτα σ' αὐτόν τόν χῶρο.

Πιό συγκεκριμένα, εἶναι ἄξιο ἀπορίας καί προβληματισμοῦ τό γεγονός ὅτι ἐνῶ ζοῦμε σέ ἐποχή γενικῆς ἀποστασίας, συγκρητισμοῦ καί πολεμικῆς κατά τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, ἔξωθεν καί ἔσωθεν, οὐδείς καί οὐδεμία ἐκ τῶν ὁμιλητῶν καί ὁμιλητριῶν στό ἐν λόγῳ Συνέδριο δέν ἀναφέρθηκε στήν Πίστη, τήν ἀξία καί τή σημασία της, ἀλλά καί τήν ἀναγκαιότητα προασπίσεώς της. Πολλῶ δέ μᾶλλον, ὅταν, σύμφωνα μέ τήν παράδοση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὁ 'Oρθόδοξος Mοναχισμός ὑπῆρξε διαχρονικῶς ὄχι μόνον ἀκριβής φύλαξ, ἀλλά καί ὑπερασπιστής αὐτῆς, πρωτοπόρος δέ στήν ἀντιμετώπιση τῶν αἱρέσεων κατά τίς περιόδους ὅταν ἡ Πίστις ἦταν τό κινδυνευόμενον!

Εἶναι ζήτημα ἐάν ἡ λέξις Ὀρθόδοξος Πίστις καί σχετικές περί τήν ὑπεράσπιση αὐτῆς διδαχές τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν Ὁσίων τέκνων Αὐτῆς μέσα σέ μία πληθώρα Ὁμιλιῶν μέ πλῆθος ἄλλες πνευματικές ἀναφορές, ἀκούστηκαν στό συγκεκριμένο Συνέδριο, ἔστω μία φορά, ἔστω  περιορισμένως, ἔστω ἀκροθιγῶς!

Καί ναί μέν, πολλά ἐλέχθησαν καί ἀκούστηκαν περί ἀσκήσεως, θείων ἐμπειριῶν, θεολογίας, ὑψηλῶν θεωριῶν καί θέας τοῦ ἀκτίστου φωτός (ἐνίοτε καί καθ' ὑπερβολήν), ὅλως παραδόξως ὅμως, ὡς ἀπό συμφώνου, τηρήθηκε σιγή ἰχθύος γιά τά ὑπαρκτά, ἰδιαιτέρως κατά τήν διάρκεια τοῦ 20ου αἰῶνος καί μέχρι τίς ἡμέρες μας, μείζονα ζητήματα Πίστεως!

Δέν εἶναι δυνατόν ὅλοι αὐτοί οἱ ὅσιοι ἀσκητές καί ἐκπρόσωποι τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ, οἱ προβληθέντες καί προβαλλόμενοι ὡς ἐφάμιλλοι τῶν ὁσίων καί θεοφόρων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας νά μή εἶχαν ἐκδηλώσει, ὅπως ἐκεῖνοι ἀναλόγως στήν ἐποχή των, τήν ἀνησυχία καί τό ἐνδιαφέρον των γιά τήν πορεία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔναντι τῆς συγχρόνου παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τῶν γενομένων μεγάλων καί πολλῶν προδοσιῶν σέ βάρος τῆς Πίστεως.

Ἄλλωστε ἐάν ἴσχυε κάτι διαφορετικό γιά ὅλους αὐτούς τούς συγχρόνους ὁσίους Γέροντες θά ἀποτελοῦσετοῦτο μεῖζον ζήτημα γιά τούς ἰδίους, δηλαδή κατά πόσον αὐτοί πληροῦν τίς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις γιά τήν θεώρηση καί ἀναγνώρισή των ὡς ἁγίων τῆς Ὀρθοδοξίας! Διότι ὅσο καί ἄν σήμερον τοῦτο ἀποσιωπᾶται καί περιθωριοποιεῖται, ἡ ὁμολογία καί τήρηση καί ὑπεράσπιση τῆς ὀρθῆς Πίστεως, δηλαδή τῆς Ὀρθοδοξίας,ἀποτελεῖ διαχρονικά τήν πρώτη καί τήν ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ προϋπόθεση σωτηρίας καί κατ' ἐπέκταση ἐπιτεύξεως τῆς ἁγιότητος καί τῆς ἀναγνωρίσεως αὐτῆς στό πρόσωπο ἑνός ἀνθρώπου.

Φοβοῦμαι ὅτι στό ἐν λόγῳ Μοναστικό Συνέδριο ἁπλῶς διαπιστώθηκε καί ἀτυχῶς διατρανώθηκε αὐτό πού κακῶς φαίνεται ὅτι ἰσχύει στό χῶρο τοῦ συγχρόνου μοναχισμοῦ, δηλαδή ἡ ἐπικράτηση καί ἀνίερη καθιέρωση μιᾶς ἐνόχου σιωπῆς, μιᾶς ἀδιαφορίας καί μή ἀπασχολήσεως μέ ζητήματα Πίστεως! Αὐτό, ὅμως, συνιστᾶ καινοτομία καί σοβαρή διαφοροποίηση ἀπό τήν ἀνέκαθεν στάση καί πράξη τοῦ ἀνατολικοῦ καί ἀκραιφνῶς ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ, οἱ ἐκπρόσωποι καί μεγάλες μορφές τοῦ ὁποίου ἦσαν ταυτοχρόνως καί μεγάλοι ὁμολογητές καί πρόμαχοι τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως.

Δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά λεχθεῖ ὅτι ἡ παγίωση καί ἐπικράτηση μιᾶς τέτοιας ἀποστασιοποιημένης στάσεως τῶν ἐκπροσώπων τοῦ Μοναχισμοῦ ἀπό τήν σύμφωνη μέ τήν Παράδοση ἐνεργό ὑπεράσπιση τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως ἐν καιρῶ συγχύσεως καί ἀποστασίας, ὡς εἶναι ὁ ἰδικός μας, θά συνιστοῦσε μετάλλαξή του σέ ἀσπόνδυλο νεο-μοναχισμό. Ἔτσι, ὅμως, θά ἐστερεῖτο ἡ Ὀρθοδοξία τόν πλέον ἀσυμβίβαστο ἀμύντορά της!

Δέν συνιστᾶ τιμή καί καταξίωση γιά τό σύγχρονο μοναχισμό νά μεριμνᾶ καί τυρβάζει περί πολλῶν ἄλλων, πλήν τοῦ ἑνός οὗ ἐστί χρεία! Καί ναί μέν ἡ καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν καί ἡ ἄσκηση ἐν γένει, ὅπως καί τό θεολογεῖνδέν εἶναι ἐπουσιώδη στοιχεῖα τῆς μοναχικῆς πολιτείας, ὅμωςἡ ἀδιαφορία γιά τά τῆς Πίστεως πιστεύομε ὅτι συνιστᾶ ἐπικίνδυνη ἀλλοίωση τῆς φυσιογνωμίας τοῦ Ἀνατολικοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ. Ἄριστα δέ καί πλήρως ἁρμόζει ἐν προκειμένῳ τό ὑπό τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτουλεγόμενον: "Εἰ οὖν μοναχοί εἰσίν τινες ἐν τοῖς νῦν καιροῖς, δειξάτωσαν ἀπό τῶν ἔργων. ΕΡΓΟΝ ΔΕ ΜΟΝΑΧΟΥ, μηδέ τό τυχόν ἀνέχεσθαι καινοτομεῖσθαι τό Εὐαγγέλιον, ἵνα μή ὑπόδειγμα τοῖς λαϊκοῖς προτιθέμενοι αἱρέσεως καί αἱρετικῆς συγκοινωνίας, τῆς ὑπέρ αὐτῶν  ἀπωλείας λόγον ὑφέξωσι"!

Ὅπως, λοιπόν, καλῶς ἐθίγησαν, ἀφορμῆς δοθείσης, κατά τή διάρκεια τοῦ ἐν λόγῳ Συνεδρίου, κάποια ζητήματα τά ὁποῖα ἔρχονται σέ ἀντίθεση μέ τήν Παράδοση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί εἰδικότερον τοῦ ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ, ὅπως ἡ προσπάθεια ὑπό τινῶν ὑπερασπίσεως τῆς ὑπάρξεως τρίτης τάξεως, πέραν τῶν ἐγγάμων Κληρικῶν καί τῶν ἱερομονάχων, δηλαδή ἐκείνης τῶν ἀγάμων ἐν τῶ κόσμῳ Κληρικῶν ἤ τοῦ κακοῦ παραδείγματος μιᾶς μικτῆς Μονῆς ἱδρυθείσης ὑπό συγχρόνου μεγάλου Γέροντος ἐν τῶ ἐξωτερικῶ, ἔτσι καί πολύ περισσότερον θά ἔπρεπε νά θιγεῖ τό μεῖζον ζήτημα τῆς Συνοδικῆς διακηρύξεως καί ἐπισημοποιήσεως τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ ὑπό τῶν Προκαθημένων τῶν κατά τόπους Πατριαρχείων καί Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στήν περιβόητη καί διαβόητη πλέον σύνοδο στήν Κρήτη (Ἰούνιος 2016).

Βλέπετε, τό ἐν λόγῳ Μοναστικό Συνέδριο καί τά πορίσματά του, ὡς μαρτυρία τοῦ συγχρόνου ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ, θά κριθοῦν ἀπό τήν ἱστορία καί τίς συνειδήσεις τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας καί βάσει τοῦ χρόνου διαξεγωγῆς του. Διότι ἔλαβε χώρα δύο μόλις ἔτη μετά τή σύγκληση τῆς πρώτης στή σύγχρονη ἐκκλησιαστική ἱστορία καί πολυαναμενομένης ὡς πανορθοδόξου Συνόδου, ἡ ὁποία τελικῶς κατέληξε νά καταγραφεῖ ὡς ἡ πρώτη ἀντιφερομένη στή διαχρονική Παράδοση καί διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας παγκοσμίου ἐμβελείας ἀντι-Σύνοδος!