Mνήμη του Οσίου Αθανασίου του Κυπρίου, του Πεντασχοινίτη (10 Ιουλίου)

Σήμερα εορτάζουμε τη μνήμη του Οσίου Αθανασίου του Κυπρίου του Πεντασχοινίτη.

Ο Άγιος Αθανάσιος, γεννήθηκε κατά τις αρχές του 7ου μ.Χ. αιώνα. Μικρός ακόμη, έμεινε ορφανός από μητέρα, γι’ αυτό και ο πατέρας του παντρεύτηκε ξανά. Από την παιδική του ηλικία ο Αθανάσιος τήρησε άμεμπτα τις εντολές του Θεού, και μάλιστα τη θερμή πίστη και αγάπη προς τον Ιησού Χριστό και την αληθινή αγάπη προς τον πλησίον, καθώς και τον σεβασμό και την υπακοή προς τους γονείς του. Γι’ αυτό, και μόλις εικοσαετής, είχε ήδη καταστεί «σκεύος εκλογής» και δοχείο των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος.

Ένεκα λοιπόν της μεγάλης του αγάπης προς τους πονεμένους αδελφούς του σκόρπιζε τα αναγκαία με διάκριση στους πτωχούς για τη συντήρησή τους. Εντούτοις, με την ευλογία του Θεού, τα δοχεία του σιταριού, του λαδιού και του κρασιού του σπιτιού του βρίσκονταν πάντα γεμάτα!

Ο Όσιος «τελειωθείς εν ολίγω επλήρωσε χρόνους μακρούς» (Σοφ. Σολομ. 4, 13), αφού μετά τα είκοσί του χρόνια ο Χριστός έλαβε εν ειρήνη την οσία ψυχή του. Για να τον δοξάσει ο Κύριος και στη γη, άρχισε να ενεργή, με τη μεσιτεία του Αθανασίου, ποικίλα θαύματα.

Τα λίγα, αλλά σημαντικά αυτά στοιχεία για τον ΄Οσιο Αθανάσιο μας διέσωσε ο επίσης Κύπριος μεγάλος Άγιος, ο Όσιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης, που καταγόταν από την Αμαθούντα και εορτάζει στις 21 Απριλίου. 

Ο Όσιος Αναστάσιος άκμασε κατά τον 7ο επίσης αιώνα, και εκοιμήθη κατά τις αρχές του 8ου. Αναδείχθηκε ένας των επιφανέστερων Σιναϊτών Πατέρων, και διακρίθηκε για τον αυστηρό ασκητικό βίο του, τη βαθιά του μόρφωση και το γνήσια ορθόδοξο φρόνημά του. Έγραψε σπουδαία πνευματικά συγγράμματα, σπουδαιότερα των οποίων είναι τα «Ψυχωφελή και στηρικτικά διηγήματα». Στο τελευταίο αυτό έργο του αναφέρεται στον Όσιο Αθανάσιο, του οποίου προσκύνησε ο ίδιος το λείψανο και άκουσε γι’ αυτόν από τους γέροντες του χωριού. Ως επιπρόσθετο μάρτυρα των γραφομένων του για τον Όσιο Αθανάσιο φέρει τον τότε Μητροπολίτη Δαμασκού (δεν μας διασώζει το όνομά του), ο οποίος επίσης προσκύνησε τον τάφο του Αθανασίου, και πληροφορήθηκε για τη θαυμαστή ζωή του απ’ τους γεροντότερους κατοίκους του Πεντασχοίνου.

Αργότερα ανηγέρθη μεγαλοπρεπής ναός πάνω στον τάφο του Οσίου Αθανασίου, ο οποίος κατέστη πανορθόδοξο προσκύνημα για τα συνεχιζόμενα ανά τους αιώνες θαύματά του. Στη θαυματουργική Χάρη του αναφέρεται και ο Λεόντιος Μαχαιράς, όταν έγραφε περί το 1458 μ.Χ.: «Και ο άγιος Γεώργιος ο Μαχαιρωμένος εις τον Αχλίοντα, τοπικός Θαυματουργός.  Ομοίως (δηλ. τοπικός άγιος θαυματουργός) ο άγιος Αθανάσιος ο Πεντασκοινίτης, από το Πεντάσκοινον, και βρύει ιάματα.» Μέχρι την εποχή του Μαχαιρά πρέπει να υπήρχε και το λείψανο του Οσίου στον ναό του. Ο περίλαμπρος αυτός ναός κατέπεσε από σειρά σεισμικών δονήσεων, που έπληξαν το νησί μας κατά το 1491.

Τούτο για δύο λόγους: Εκεί υπήρχε (και υπάρχει ακόμη) επιτύμβια ενεπίγραφη πλάκα με ελληνική επιγραφή, οι δε τοίχοι έφεραν παραστάσεις αγίων (τοιχογραφίες ή μωσαϊκά). Όλα βεβαίως αναμένουν την αρχαιολογική σκαπάνη να τα φέρει σε φως. Και μάλιστα, αν αξιωθούμε και τέτοιας ευλογίας, ευελπιστούμε και στην εύρεση του ιερού λειψάνου του Οσίου. Σύμφωνα ακόμη με επικυρωμένη πληροφορία, κατά τη δεκαετία του 1950 δύο αρχαιοκάπηλοι αφαίρεσαν από ένα από τους υπογείους θαλάμους παλαιά εικόνα του Αγίου Αθανασίου, την οποία φυγάδευσαν και πώλησαν στην Αγγλία.

Από το 2.000 ξεκίνησε η αναβίωση της μνήμης του και ανάδειξη του προσκυνήματος του Αγίου Αθανασίου. Με πρωτοβουλία αρχικά της Ιεράς Μητροπόλεως Κιτίου, και κατόπιν, με τη διεύρυνση της Ιεράς Συνόδου, με την ευθύνη της Ιεράς Μητροπόλεως Τριμυθούντος και τη συνεργασία όλων των αρμοδίων, προχωρά η ανασκαφή και στερέωση των ερειπίων του ναού του Οσίου Αθανασίου.

Τη μεγάλη διάδοση της τιμής του Οσίου Αθανασίου σ’ όλη την Κύπρο μαρτυρεί και η αγιογράφησή του σε όλους σχεδόν τους ναούς του νησιού, από τον 12ο αιώνα τουλάχιστον και εξής.

Το Πεντάσχοινο ήταν χωριό στην Κύπρο, το οποίο υπαγόνταν στην επαρχία Αμαθούντας, ενώ σήμερα τα ερείπια του ναού βρίσκονται πλησίον της κοινότητας Αγίου Θεοδώρου Λάρνακας.

Κάθε φορά που καλούμαστε, από την Εκκλησία να τιμήσουμε Αγίους Μάρτυρες και Οσίους, που έζησαν και έδρασαν στην πατρίδα μας, επιβεβαιώνεται ότι τίποτα δεν μπορεί να μας χωρίσει από την αυθεντική αγάπη του Χριστού, όταν παραμένουμε σταθεροί στο θέλημα του Θεού και τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.

Του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου

Εκκλησία Κύπρου – churchofcyprus