Γεώργιος Τζανάκης , Η επιστολή του Αγίου Δεσπότου (Β΄)

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΕΣΠΟΤΟΥ

Β΄

Τζανάκης Γεώργιος. Ἀκρωτήρι Χανίων

Στὸ πρῶτο μέρος (ΕΔΩ) ἀναφερθήκαμε στὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο χρησιμοποιήθηκαν τὰ λόγια τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Χρυστοστόμου ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Γόρτυνος κ. Ἰερεμία στὴν ἐπιστολή του ΠΕΡΙ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΕΩΣ.

Συνεχίζοντας ὁ Σεβασμιώτατος ἀναφέρεται καὶ σὲ ἄλλους Πατέρες:

Ἀλλά καί ἄλλοι ἅγιοι Πατέρες δέν ἔνοιωθαν εὐχάριστα ὅταν ἦταν ἀναγκασμένοι ἀπό τά πράγματα νά ἀσχοληθοῦν ἐξονυχιστικά μέ δογματισμούς. Ὁ Μ. Βασίλειος, γιά παράδειγμα, λέγει ὅτι ἀρκεῖ ἡ παράδοση τῶν Ἀποστόλων καί ἡ ἁπλότητα τῆς πίστης, ἀλλά ἐπειδή ὁ Εὐνόμιος ἀσχολήθηκε μέ ὑψηλά θέματα, σπέρνοντας ζιζάνια, θά ἀσχοληθεῖ ἀναγκαστικά καί ὁ ἴδιος μέ αὐτόν (βλ. MPG 29,500ΑΒ. 32,949ΒC).

Ὁ Μέγας Βασίλειος στὸν πρῶτο Ἀνατρεπτικὸ λόγο του ἐναντίον τοῦ ἀπολογητικοῦ λόγου τοῦ  «δυσσεβοῦς»Εὐνομίου λέγει:

«Ἄν ὅλοι ποὺ ἐπικαλοῦνται τὸ ὄνομα τοῦ … Ίησοῦ Χριστοῦ, συμφωνοῦσαν νὰ μὴνπαρερμηνεύουν τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλὰ νὰ ἀρκοῦνται στὴν παράδοση τῶν ἀποστόλων καὶ στὴν ἀπλότητα τῆς πίστεως, δὲν θὰ χρειαζόταν καθόλου ἐμεῖς νὰ μιλοῦμε, ἀλλὰ καὶ τώρα θὰ προτιμούσαμε τὴν σιωπὴ ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ διαλέξαμε. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ ἐχθρὸς τῆς ἀληθείας ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ζιζάνια ποὺ ἐξ ἀρχῆς ἔσπειρε στὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ μὲ τὶς συνεχεῖςπροσθῆκες τουαὐξανει τὸ κακό, καὶ τώρα ἀφοῦ βρῆκε ὀργανα ποὺ ὑποδέχθηκανμὲ εὐκολία ὅλη τὴν τέχνη του, μὲ τὸ πρόσχημα τοῦΧριστιανισμοῦ εἰσάγει ἀπατηλῶς τὴν ἄρνηση τῆς Θεότητοςτοῦ Μονογενοῦς. Μὲ αὐτὴ τὴν ἐξωτερικὴ καὶ μάταιη σοφία συνταράσσει τὸ ἀπλὸ καὶ καθαρὸ τῆς διδασκαλίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ μὲ τὴν πιθανολογία του παραπλανὰ τοὺς γνήσιους καὶ καθαροὺς πιστούς. Γι᾿ αὐτὸ ἀναγκαστικὰ καὶ μεῖς γιὰ τὴν ἀγάπη σας καὶ τὴν ἀσφάλειά μας, παραβλέψαντες τὴν ἀσθένειά μας, γιατὶ εἴμαστε τελείως ἀγύμναστοι γιὰ τέτοιου εἴδους λόγους, κατὰ τὸ μέτρο τῆς γνώσεως ποὺ μᾶς ἔχει δώσει ὁ Κύριος, ἀποδεχθήκαμε νὰ συμπαραταχθοῦμε μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ ἐλέγξουμε τὸ ψεῦδος…»

«Εἰ μὲν ἐβούλοντο πάντες, ἐφ᾿ οὔς τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπικέκληται, μηδὲν τῇ ἀληθείᾳ τοῦ Εὐαγγελίου παρεγχειρεῖν, (500 Α) τῇ δὲ παραδόσει τῶν ἀποστόλων καὶ τῇ ἀπλότητι τῆς πίστεως ἐξαρκεῖσθαι, οὐδὲν ἄν ἡμῖν ἔδει λόγων ἐν τῷ παρόντι, ἀλλὰ καὶ νῦν ἄν πάντως ἥν ἐξ ἀρχῆς ἐτιμήσαμεν σιωπὴν ἠσπασάμεθα· ἐπειδὴ δὲ ὁ ἐχθρὸς τῆς ἀληθείας προσθήκαις ἀεὶ τὸ κακὸν πλεονάζων, πρὸς οἷς ἐξ ἀρχῆς ἐπέσπειρε ζιζανίοις τῇ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίᾳ, καὶ νῦν εὑρὼν ὅργανα πᾶσαν ἀθρόως αὐτοῦ τὴν τέχνην ὑποδεχόμενα, ἐν προσχήματι Χριστιανισμοῦ τὴν ἄρνησιν τῆς θεότητος τοῦ Μονογενοῦς παρεισάγει, τῇ ἔξωθεν ταύτῃ καὶ ματαίᾳ σοφίᾳ τὸ καθαρὸν καὶ ἁπλοῦν τῆς διδασκαλίας τοῦ θείου Πνεύματος συνταράσσων, καὶ ἐν πιθανολογία τοὺς ἀκεραιοτέρους παρακρουόμενος· ἀναγκαίως καὶ ἡμεῖς, διὰ τε τὴν ὑμετέραν τῶν ἐπιταξάντων ἀγάπην καὶ διὰ τὸ ἡμῶν αὐτῶν ἀσφαλές, ἐν τούτῳ τῆς ἀσθενείας (500Β) ὑπεριδόντες, καίτοι  παντελῶς ἀγύμναστοι τοῦ τοιούτου εἴδους τῶν λόγων ὄντες, κατὰ τὸ ἐπιχορηγηθὲν ἡμῖν παρὰ τοῦ Κυρίου τῆς γνώσεως μέτρον, τῇ τὲ ἀληθείᾳ συνίστασθαι, καὶ ἀπελέγχειν τὸ ψεῦδος ὑπεδεξάμεθα· ...» PG 29, 500AB

Πράγματι ἐδὼ ὁ ἅγιος δηλώνει, ὅπως γράφει καὶ ὁ Σεβασμιώτατος, ὅτι θὰ προτιμοῦσε τὴν σιωπή, ΟΜΩΣ ἐπειδὴ τὰ ὅργανα τοῦ πονηροῦ δὲν ἀρκοῦνται στὴν παράδοση τῶν ἀποστόλων καὶ στὴν ἀπλότητα τῆς πίστεως, παρερμηνεύουν τὴν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου , συνταράσσουν τὴν ἀπλή διδασκαλία τοῦ Ἁγίου πνεύματος , διασαλεύουν τὴν πίστη τῶνπιστῶν, ὁ ἅγιος τελικῶς λέγει ὅτι «ἀποδεχθήκαμε νὰ συμπαραταχθοῦμαι μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ ἐλέγξουμε τὸ ψεύδος». Γιατὶ; Γιὰ τὸ χρέος ἀπέναντι στοὺς πιστοὺς, τὴν εὐθύνη του ὡς Ποιμένος, καὶ γιὰ τὴν ἀσφάλεια τὴνδική του καὶ τῶν πιστῶν.

Ἄρα ἐδὼ δὲν μιλᾶμε γιὰ «δογματισμοὺς» ὅπως ὑπονοεῖ τὸ κείμενο του Σεβασμιωτάτου. Τὸ σημαντικὸ ἐδὼ εἶναι ἡ ἀνάληψις τοῦ ἀγώνα γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῆς πίστεως καὶ τὴν προστασία τῶν πιστῶν. Αὐτὸ μπορῶ καὶ καταλαβαίνω ἐγώ.

Στὸ ἄλλοπαράθεμα τοῦ μεγάλου βασιλείου τὸ PG 32,949ΒC ὑπάρχει ἐπιστολὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου πρὸς τὸ  Ἐπίσκοπο Ἐπιφάνιο. Ἐκεῖ γινόταν πραγματικὸς χαμὸς μὲ τοὺς Ἀρειανοὺς, μὲ τὴν ἐξουσία, διωγμοὶ, ταραχὲς, λεηλασίες, βία καὶ σύγχιση. Ἀναφέρει ό ἅγιος:

«Στὸ Σύμβολο τῆς Νίκαιας δὲνμποροῦμε νὰ προσθέσουμε οὔτε τὸ ἐλάχιστο, παρὰ μόνο τὴν δοξολογία εἰς τὸ Ἄγιο Πνεῦμα,διότι οἱ Πατέρες μας δὲν ἀσχολήθηκαν ἐκ παραδρομῆς μὲ τὸ θέμα τοῦτο διότι δὲν εἶχε τεθεῖ τότε τέτοιο ζήτημα. Τὰ δὲ δόγματα τὰ σχετικὰ μὲ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου (ἐννοεῖ ποὺ ἔθεταν οἱ αἱρετικοὶ καὶ ἀπασχολοῦσαν πολλοὺς χριστιανοὺς στοὺς ὁποίους ὁ ἅγιος ἔστελνε ἐπιστολές)  οὔτεἀσχοληθήκαμε μὲ αὐτὰ οὔτε τὰ παραδεχθήκαμε γιατὶ ξέρουμε ὅτι ἄν μιὰ φορὰ διασαλευθῆ ἡ ἀπλότης τῆς πίστεως, δὲν θὰ ἔχουν τελειωμὸ τὰ λόγια, ἐπειδὴ ἡ ἀντιλογία συνέχεια θὰμᾶς πηγαίνειπαραπέρα καὶ θὰ πολυταράξουμε τὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν μὲ τὴν λαθραία εἰσαγωγὴ τῶν ἀλλοκότων ἀπόψεων τῶν αἱρετικῶν».

«ὅτι οὐδὲν δυνάμεθα τῇ κατὰ Νίκαιαν πίστει προστιθέναι ἡμεῖς οὐδὲ τὸ βραχύτατον, πλὴν τῆς εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον δοξολογίας, διὰ τὸ ἐν παραδρομῇ τοὺς πατέρας ἡμῶν τούτου τοῦ μέρους ἐπιμνησθῆναι· οὔπω τοῦ κατ᾿ αὐτὸ ζητήματος τότε κεκινημένου. Τὰ δὲ προσυφαινόμενα τῇ πίστει ἐκείνῃ δόγματα περὶ τῆς τοῦ Κυρίου ἐνανθρωπήσεως, ὡς βαθύτερα τῆς ἡμετέρας καταλήψεως, οὔτε ἐβασανίσαμεν, οὔτε παραδεξάμεθα· εἰδότες, ὅτι, ἐπειδὰν τὴν ἀπλότητα τῆς πίστεως ἅπαξ παρακινήσωμεν, οὔτε τὶ πέρας τῶν λόγων εὑρήσομεν, ἀεὶ τῆς ἀντιλογίας εἰς τὀ πλεῖον ἡμᾶς προαγούσης, καὶ τὰς ψυχὰς τῶν ἐκεραιοτέρων παραταράξομεν τῇ παρεισαγωγῇ τῶν ξενιζόντων».PG 32,949ΒC

Ποιὸς ἔχει ἀντίρηση σὲ αὐτὰ ποὺ λέγει ὁ ἅγιος; Κανεὶς. Ἀλλὰ τί σχέση ἔχουν αὐτὰ μὲ τοὺς «δογματισμοὺς» ποὺ ἀναφέρει ὁ Σεβασμιώτατος ἤ μὲ τὴν ἔνστασι καὶ διαμαρτυρία καὶ κατάθεσι ἀντιρρήσεων ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ διαφωνοῦν μὲ τὰ τῆς Συνόδου;

 Καμμία σχέσις δὲν ὑπάρχει. Ἀντιθέτως ὁ ἅγιος στὴν ἵδια ἐπιστολὴ περιγράφοντας τὴν κατάστασι ποὺ ἐπικρατοῦσε ἐκεῖ ἀναφέρει:

«Ὅλοι ὑποψιάζονται ὅλους, πουθενὰ δὲν ὑπάρχει εὐσπλαχνία, πουθενὰ συμπαθεια, πουθενὰ δάκρυ ἀδελφικὸ γιὰ τὸν ἀδελφὸ ποὺ ὑποφέρει».«πάντων πρὸς πάντας λοιπὸν ὑπόπτως διακειμένων. Οὐδαμοῦ γὰρ εὐσπλαχνία, οὐδαμοῦ συμπάθεια, οὐ δάκρυον ἀδελφικὸν ἐπ᾿ ἀδελφῷ κάμνοντι».PG 32,948C

Γιὰ νὰ καταλήξει:

«Δὲν γίνονταιἀγῶνες –διωγμοὶ ὑπέρ τῆς ἀληθείας». «Οὐ διωγμοὶ ὑπὲρ τῆς ἀληθείας».

 Ἀντιπαραβάλει τὸ τυφλόμίσος καὶ τὸν φανατισμὸ λόγῳ τῆς συγχίσεως μὲ τοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν ἀλήθεια.

Αὐτὴ εἶναι ἡ πραγματικότης. Καὶ γιὰ να μὴν θεωρηθεῖ ὅτι καθ᾿ὑπερβολὴ λέγεται αὐτό παραθέτω καὶ ἄλλο ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἵδια ἐπιστολή:

«Ἐμεῖς δε ἐπειδὴ καὶὁ πρῶτος θαραλέος ὑπὲρ τῆς ἀληθείας, ποὺ ἀνέλαβε τὸν καλὸν ἀγῶνα στὸν καιρὸ τοῦ Κωνσταντίου, καὶ εἶναι ὁ αἰδεσιμότατος Μελέτιος ὁ ἐπίσκοπος, καὶ κοινωνοῦσε μαζί του ἡ ἑκκλησία μου, καὶ τὸν ὑπεραγάπησε γιὰ τὴν γενναῖα ἐκείνη καὶ ἀνένδοτη ἔνστασή του…»

«Ἡμεῖς δὲ, ἐπειδὴ καὶ ὁ πρῶτος παρρησιασμένος ὑπὲρ τῆς ἀληθείας, καὶ τὸν καλὸν ἐκεῖνον διαθλήσας ἀγῶνα ἐπὶ τῶν καιρῶν Κωνσταντίου, ὁ αἰδεσιμώτατος Μελέτιος ἐστὶν ὁ ἐπίσκοπος, καὶ ἔσχεν αὐτὸν ἡ ἐμὴ Ἐκκλησία κοινωνικὸν, ὑπεραγάπησασα αὐτὸνδιὰ τὴν καρτερὰν ἐκείνην καὶ ἀνένδοτον ἔνστασιν». PG 32,952 Α

Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ ἅγιος καὶ στὶς δύο παραπάνω περιπτώσεις δὲν ἀντιλαμβάνεται τὰ πράγματα ὅπως τὰ παρουσιάζει ὁ Σεβασμιώτατος…Τοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν ἀλήθεια τοὺς τιμᾶ, τοὺς θέλει καὶ ἐξ ἄλλου τοὺς ἀναλαμβάνει καὶ ὁ ἴδιος… Καὶ τὸ ἐνδιαφέρον καὶ οἱ ἀγῶνες γιὰ τὴν πίστη δὲν ἔχουν καμμία σχέση μὲ ὅτι ὁ Σεβασμιώτατος ὀνομάζει γενικῶς «δογματισμούς».

Ὡς τελευταῖα πατερικὴ παράθεση ὁ Σεβασμιώτατος χρησιμοποιεῖ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν ἀββά Ἰσσάκ τὸν Σῦρο:

Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος πάλι μᾶς λέγει νά ἀποφεύγουμε τόν δογματισμό σάν νά εἶναι ἕνα ἐξαγριωμένο λιοντάρι. Μακρυά – λέγει – ἀπό τέτοιες συζητήσεις εἴτε μέ μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἴτε καί μέ ἀνθρώπους ἔξω ἀπ᾽ αὐτήν. Λέγει ἐπί λέξει ὁ ἅγιος πατέρας: «Φεῦγε τοῦ δογματῖσαι, ὡς ἀπό λέοντος ἀτάκτου· μήτε μήν μετά τῶν τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας εἰς τοῦτο συνεισέλθῃς, μήτε μετά τῶν ἀλλοτρίων» (Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Τά εὑρεθέντα ἀσκητικά, ἐν Ἀθήναις 1895, σ. 35).

Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ στὸν ΛΟΓΟ Ζ΄ μιλᾶ: «περὶ τῆς τάξεως καὶ καταστάσεως τῶν ἀρχαρίων μοναχῶν καὶ ὅσα ἄλλα ἀνήκουν σ᾿ αὐτοὺς». Δίνει ὁδηγίες καὶ συμβουλεύει τοὺς ἀρχαρίους μοναχοὺς πῶς νὰ ντύνονται, πῶς νὰ κοιμοῦνται, πῶς νὰ τρῶνε, πῶς νὰ περιπατοῦν,πῶς νὰ μιλοῦν,  πῶς νὰ ἀπαντοῦν, πῶς…πῶς …πῶς…. Μέσα σ’αὐτὴ τὴν συνάφεια τῶν λόγων τοὺς λέγει καὶ αὐτὰ ποὺ ἀναφέρει ὁ Σεβασμιώτατος. Ὁ ἅγιος σωστὰ τὰ λέγει διότι μιλᾶ γιὰ ἀρχαρίους μοναχούς, ἀλλὰ μὲ τὸ θέμα τῆς Συνόδου τί σχέση ἔχουν αὐτὰ καὶ τὰ παραθέτει ὁ Σεβασμιώτατος; Ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Σεβασμιωτάτου ἀπευθύνεται στὸν πιστό λαό, ὄχι σὲ ἀρχαρίους μοναχούς. Εἶναι τελικῶς ὁ πιστὸς λαὸς θεματοφύλαξ τῆς πίστεως κατὰ τὴν ἀπόφανσι τῆς Συνόδου τοῦ 1848 ἤ δὲν εἶναι; Ὡς ἀρχάριοι μοναχοὶ ἀντιμετωπίζονται ὅσοι πιστεύουν στὴν Ἐκκλησία; Τί δὲν καταλαβαίνω καλά;

Ὁ Σεβασμιώτατος πιστεῦει ὅτι:

«Μέ τόν λόγο μου, λοιπόν,«ἄντε στό καλό του μέ τόν Πάπα καί τούς δογματισμούς, ἄς κοιτάξουμε τήν ψυχή μας», ἐξέφρασα, νομίζω, τό πατερικό πνεῦμα, ὅπως ἀποδείχθηκε ἀπό τούς παραπάνω λόγους».

Ἀπὸ ὅσα παρετέθησαν, νομίζω ὅτι  ἀποδεικνύεται ὅτι,στὴν ἐξεταζομένη περίπτωση, δὲν ἐκφράζεται τὸ πατερικὸ πνεῦμα μὲ τὰ λόγια τοῦ Σεβασμιωτάτου.

 Οἱ ἅγιοι, τῶν ὁποίων παρετέθησαν τὰ ἀποσπάσματά, ὅταν παρουσιαζόταν μπροστά τους προβλήματα πίστεως καὶ αἰρετικὲς διδασκαλίες δὲν τὶς ἀντιπαρέρχοντο λέγοντας «ἄντε στὸ καλό», ἀλλὰ  ἀνελάμβαναν ἀγῶνες γιὰ τὴν προάσπιση τῆς πίστεως καὶ αὐτὸ τὸ ἔκαναν ἀκριβῶς γιατὶ «κοίταζαν» καὶ τὴν δική τους ψυχή, καὶ τῶν πιστῶν τους καὶ τῶν αἱρετικῶν. Τὸ κακὸ δὲν ξορκίζεται μὲ τὸ νὰ λὲς «ἄντε στὸ καλό». Εἶναι ὑπόσταση ὁ διάβολος . Πραγματικὸς. Καὶ τὰ ἔργα του καὶ τὰ ἔργα τῶν ὀργάνων του δὲν ἀντιμετωπίζονται τόσο ἀπλά…

Βεβαίως αὐτὸ δὲν σημαῖνει ὅτι ὄντως δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχουν προϋποθέσεις καὶ βιώματος καὶ γνώσεως καὶ ὑγιοῦς πνευματικῆς καθοδηγήσεως γιὰ νὰ ἐμπλακεῖ κάποιος σὲ ἕναν τέτοιον ἀγῶνα καὶ σὲ αὐτὸ ὁπωσδήποτε συμφωνοῦμε μὲ τὸν Σεβασμιώτατο, ἄν ἔτσι τὸ ἐννοεῖ καὶ αὐτός. Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι ἄλλο πράγμα καὶ ἄλλο νὰ χαρακτηρίζονται ὅλοι γενικῶς ὅτι «κάνουν τὸν ἀγωνιστή», καὶ ὅτι εἶναι «σοῦπερ ὀρθόδοξοι». Αὐτὸ ἀποτρέπει κάθε ἐνασχόληση μὲ ὅτιδήποτε καὶ τὸ «ἄς κοιτάξουμε τὴ ψυχή μας» τὸ καταλήγει «ἄς κοιτάξουμε τὴ βολή μας καὶ τὴν πάρτη μας».

(Καὶ ἄς ὲπιτραπεῖ μιὰ ὑπενθύμησις μιὰ ποὺ ὁ Σεβασμιώτατος, διὰ τῶν λόγων τουλάχιστον, ποὺ διαβάζω, θεωρεῖ τὸν οἱκουμενισμό παναίρεση: Ὁ νεολογισμὸς περὶ «σοῦπερ ὁρθοδόξων» ἔχει καὶ μιὰ οἰκουμενιστικὴ πατρότητα καὶ ἀκατάσχετη χρήσι, ὁπως καὶ τὸ περὶ ἑνότητος κακοποιημένο «ἵνα ὧσιν ἕν»).

Τζανάκης Γεώργιος ,  Ἀκρωτήρι Χανίων, 10  Ἰανουαρίου 2017