Οι αγιοποιήσεις, «βαριά βιομηχανία» του Βατικανού, με... τεράστια έσοδα

Μόνο ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ κατά τη θητεία του είχε προτείνει συνολικά 1.351 αποθανόντες, στους οποίους «είδε» θεία χαρίσματα

Από τον Σωτήρη Λέτσιο

Στην πιο επιτυχημένη μονάδα... αθρόας παραγωγής αγίων έχει μετεξελιχθεί το Βατικανό τις τελευταίες δεκαετίες. Αναφερόμαστε, ασφαλώς, στην περίοδο όπου στην έδρα της Καθολικής Εκκλησίας βρισκόταν ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ (1920-2005), ο οποίος δεν είχε ενδοιασμούς κατά τη θητεία του να προτείνει συνολικά 1.351 ανθρώπους για αγιοποίηση.

Εν τέλει, ανακηρύχθηκαν άγιοι μόλις 464. Ούτως ή άλλως, ο αριθμός αυτός παραμένει εντυπωσιακός, αφού την περίοδο που ηγείτο της Αγίας Εδρας -από το 1978 έως το 2005- ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ οι αγιοποιήσεις ήταν σχεδόν κατά 55% περισσότερες σε σχέση με εκείνες που είχαν γίνει τα προηγούμενα 500 χρόνια! Ρίχνοντας μια προσεκτική ματιά στα στατιστικά στοιχεία, βλέπουμε ότι από το 1588 έως το 1700 έγιναν 25 αγιοποιήσεις, μέσα στον 18ο αιώνα 29, τον 19ο αιώνα οι αγιοποιήσεις έφτασαν τις 79, ενώ από το 1900 έως το 1978 σημειώθηκαν 168. Στη θητεία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ οι ανακηρύξεις των αγίων έφτασαν τις 460!

Μετά τον θάνατό του ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ανακηρύχθηκε άγιος στις 27 Απριλίου 2014 (είχε προηγηθεί η οσιοποίησή του το 2011), ενώ στις αρχές του 2011 η Καθολική Εκκλησία τού είχε αποδώσει επίσημα το πρώτο του θαύμα. Αξιοπερίεργο είναι το γεγονός ότι το θαύμα του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ έγινε ενώ είχε... αποβιώσει. Η Γαλλίδα καλόγρια Μαρί Σιµόν Πιερ, η οποία έπασχε από τη νόσο Πάρκινσον -από την οποία έπασχε και ο Πάπας- προσευχήθηκε στη µνήµη του δύο μήνες μετά τον θάνατό του. Και, όπως δήλωσε η καλόγρια, ξαναγεννήθηκε, θεραπεύτηκε από τη νόσο και μπόρεσε και πάλι να περπατήσει, να γράψει και να οδηγήσει! Εντός του 2016 είναι πολύ πιθανό να ανακηρυχθεί αγία και η Μητέρα Τερέζα (1910-1997), η οποία οσιοποιήθηκε το 2003, αν και έχουν διατυπωθεί σοβαρές ενστάσεις από διάφορες πλευρές για την προσωπικότητα και το έργο της.

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή σε παλαιότερους αιώνες, διαπιστώνουμε πως, όταν η Εκκλησία βάδιζε σε συνθήκες ενότητας και σύμπνοιας, οι κανόνες ήταν εξίσου σεβαστοί και από τους Δυτικούς. Δεν χρειαζόταν όμως να συμβεί το Σχίσμα του 1054 για να εξακριβωθεί και επισήμως η ριζική διαφοροποίηση της Καθολικής Εκκλησίας. Από τον 9ο αιώνα ο Πάπας παρενέβαινε είτε από μόνος του είτε έπειτα από αίτημα των επισκόπων, προκειμένου να επισημοποιήσει τις αποφάσεις των τελευταίων περί αγιοποιήσεων.

Μετά το 1230 η ευθύνη των αγιοποιήσεων περνά αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του εκάστοτε Πάπα, επισημοποιώντας στην πράξη το χάσμα που είχε ανοίξει με το Σχίσμα ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες. Για να μετονομαστεί ένας απλός θνητός σε άγιο στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, διαμορφώνεται το σκηνικό μιας διαδικασίας -που δεν απέχει και πολύ από το να χαρακτηριστεί δίκη-, όπου με πολύ σχολαστικό τρόπο γίνεται λεπτομερής αναφορά στις συνθήκες ζωής, στις αρετές και στα θαύματα του εν λόγω προσώπου. Την αρμοδιότητα για τις «δίκες» αυτές έχει αναλάβει αποκλειστικά από το 1588 έως σήμερα ένας ρωμαϊκός οργανισμός, ο οποίος δεν χάνει τον χρόνο του με το να ασχολείται συγχρόνως και με άλλα ζητήματα! Πέραν της αγιοκατάταξης, τους καθολικούς απασχολεί και το θέμα των «μακαρίων» της, οι οποίοι επίσης αναμένουν με τη σειρά τους να λάβουν θέση στο πάνθεον των αγίων! Αλλά και στην περίπτωση των «μακαρίων» έχουμε... ρεκόρ ανακηρύξεων. Τον 17ο αιώνα είχαμε 77, τον 18ο και 19ο αιώνα 269, ενώ τον 20ό αιώνα και έως το 1978 είχαμε 799. Από τη χρονιά όμως εκείνη έως το 2003 -επί Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄- οι «μακάριοι» εκτοξεύτηκαν στους 1.291! Βέβαια, όλες αυτές οι αγιοποιήσεις δεν γίνονταν πάντοτε δεκτές με τα πιο επιδοκιμαστικά σχόλια στην τάξη των αξιωματούχων του Βατικανού. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι συγκεκριμένες αποφάσεις συνδέθηκαν με πολιτικά και άλλα «κοσμικά» κριτήρια, που κάθε άλλο παρά έχουν σχέση με τον πνευματικό χαρακτήρα της Εκκλησίας. Στο ίδιο πάνω κάτω πνεύμα κινείται και ο σημερινός Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος συνεχίζει τις αγιοποιήσεις.

Ο καρδινάλιος που κατηγορήθηκε για την εξόντωση χιλιάδων Σέρβων

Η απόφαση για την αγιοποίηση το 2014 τόσο του Πάπα Ιωάννη ΚΓ΄ (ηγήθηκε των καθολικών από το 1958 έως το 1963) όσο και του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ την ίδια χρονιά προκάλεσε προβληματισμό και διαφωνίες. Ωστόσο μεγαλύτερες αντιδράσεις προκάλεσε και η αγιοποίηση πριν από δύο χρόνια του Κροάτη καρδινάλιου Αλοΐσιους Στέπινατς, ο οποίος έχει κατηγορηθεί ότι συνέδραμε στην εξόντωση χιλιάδων Σέρβων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το γεγονός αυτό, μάλιστα, δεν πέρασε απαρατήρητο από την Εκκλησία της Σερβίας, καθώς ο Πατριάρχης Σερβίας Ειρηναίος είχε δηλώσει τότε με αφορμή το γεγονός αυτό: «Με την αγιοποίησή του η σχέση μας με το Βατικανό δεν θα απειληθεί, αλλά θα ρίξει μια σκιά πάνω από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία».

Διόλου απαρατήρητη δεν πέρασε και η αγιοποίηση πριν από έναν χρόνο του ιεραπόστολου Χουνιπέρο Σέρα (18ος αιώνας), τον οποίο πολλοί ιστορικοί θεωρούν υπεύθυνο για δολοφονίες Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής. Το φθινόπωρο του 2015 τη «σκυτάλη» της αγιοποίησης πήραν οι γονείς της Αγίας Τερέζας του Λιζιέ, ο Λουίς Μαρτίν και η Μαρί Αζελιέ Γκερίν. Πρόκειται για το πρώτο παντρεμένο ζευγάρι το οποίο ανήκει στις τάξεις των αγίων στη σύγχρονη ιστορία. «Το ιερό ζεύγος Λουίς Μαρτίν και Μαρί Αζελιέ Γκερίν ήταν πρότυπο χριστιανικής οικογένειας. Καθημερινά οικοδομούσαν ένα περιβάλλον πίστης και αγάπης στην οικογένεια» ανέφερε ο Πάπας Φραγκίσκος την ημέρα της ανακήρυξής τους. Σύμφωνα με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η αγιοποίηση του ζεύγους από τη Σύνοδο αναδεικνύει τον εξέχοντα ρόλο που έχουν οι γονείς στην πνευματική ανατροφή των παιδιών τους. Ωστόσο το έργο των αγιοποιήσεων δεν σταματά εκεί, αφού στη συνέχεια αγιοποιήθηκαν ο Ιταλός ιερέας Βιτσέντζο Γκρόσι, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του σε φιλανθρωπικά έργα, και η Ισπανίδα καλόγρια Μαρία Ιζαμπέλ Σαλβάτ Ρομέρο.

Οι μεγάλες διαφορές με την Ορθοδοξία και τα κριτήρια που έχουν τεράστιες αποκλίσεις

«Δεν έχουμε μόνο κατά συρροήν ανακηρύξεις αγίων στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία με τον ευκολότερο τρόπο, αλλά και... εκπτώσεις αγίων» σημειώνει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός και συμπληρώνει: «Το 1969 είχα γράψει ένα άρθρο με αφορμή την καθαίρεση από το Βατικανό -με απόφαση του ΠάπαΠαύλου ΣΤ΄- του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Αικατερίνης και άλλων Αγίων με το αιτιολογικό ότι δεν υπήρχαν επαρκή ιστορικά στοιχεία υπέρ αυτών. Το απόλυτο κέντρο και η πηγή κάθε εξουσίας στη δυτική χριστιανοσύνη είναι ο Πάπας. Επομένως, η εκεί ανακήρυξη αγίων από το Σχίσμα και έπειτα έχει χάσει τα στοιχεία και τα κριτήρια της αρχαίας πατερικής παράδοσης. Σε εμάς, αντιθέτως, η Εκκλησία έχει κρατήσει τα στοιχεία αυτά διά των Αγίων της. Τηρούμε ορισμένες αγιολογικές προϋποθέσεις, με τις οποίες προχωρά ως σώμα η Εκκλησία στο θέμα της αγιοκατάταξης. Πρώτη φορά που Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναμειγνύεται στο θέμα της αγιοκατάταξης ήταν το 1368 για τον Αγιο Γρηγόριο τον Παλαμά.

Η πράξη της ανακήρυξης γινόταν τότε από την τοπική κοινωνία. Στην περίπτωση του Αγίου Σπυρίδωνος (5ος αιώνας) έχουμε στοιχεία πως ίσχυε ότι οι μόνοι που μπορούσαν να ομολογήσουν ως σώμα ότι έχει φτάσει κοντά στον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και στη θέωση ήταν οι επιχώριοι: για "τα θαυμάσια αυτού (τα θαύματά του) είσασι οι επιχώριοι", οι ντόπιοι κάτοικοι, δηλαδή, μιας περιοχής που ζούνε κάθε θαύμα του». Ο π. Γεώργιος αναφέρεται και στη συγκρότηση ενός δικαστηρίου στο οποίο προεδρεύει ο εκάστοτε Πάπας, όπου βάσει αυτού κρίνεται εάν πρέπει να αγιοποιηθεί ένα πρόσωπο ή όχι. Από τη μια πλευρά βρίσκεται ο advocatus diavoli, ο οποίος παρουσιάζει όλα τα αρνητικά στοιχεία που τυχόν υπάρχουν για το συγκεκριμένο πρόσωπο, και από την άλλη ο συνήγορος υπεράσπισης.

Υπενθυμίζει, μάλιστα, και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Υπήρξε κάποτε η περίπτωση ενός Πάπα υποψήφιου για αγιοποίηση, στον οποίο καταλογίστηκε ότι... έτρωγε πολλά μακαρόνια! Καταλαβαίνετε πού φτάνουμε..» Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός τονίζει ότι σήμερα έχουμε χάσει την επαφή με τους Αγίους μας, ενώ συγχρόνως χάνουμε και τα ορθόδοξα κριτήρια. «Πάντοτε εζητούντο δύο στοιχεία: το λείψανο και η κατάσταση του λειψάνου. Κατά πόσο είναι αυτό ακέραιο, υπερβαίνοντας τη φθορά του χρόνου, όπως στην περίπτωση του Αγίου Σπυρίδωνος, του Αγίου Διονυσίου κ.ά. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να διαλυθεί το λείψανο, αλλά να υπάρχει εκπομπή ευωδίας. Αυτά είναι στοιχεία έκτακτα, που μαρτυρούν περί της αγιότητας. Χωρίς λείψανο με αυτές τις ιδιότητες και χωρίς την ύπαρξη θαυμάτων δεν ανακηρύσσεται κάποιος Αγιος» λέει ο π. Γεώργιος και συμπληρώνει:«Αγιος που δεν θαυματουργεί δεν θεωρείται Αγιος. Την παροιμία "Αγιος που δεν θαυματουργεί δεν τιμάται ως Αγιος" τη βρήκα, μάλιστα, στη Σουηδία, σε κάποια έρευνα που διεξήγαγα εκεί. Δεν έχει σημασία εάν είναι κάποιος ευσεβής, καλός και υπάκουος, αλλά αν φανερώνει τη χάρη του Θεού που ενοικεί μέσα του. Αν έχει γίνει ο άνθρωπος Ναός του Θείου Πνεύματος».

Το 1988 στην τότε επέτειο της Ρωσικής Εκκλησίας υπήρξε η περίπτωση της ανακήρυξης 12 Αγίων μόνο και μόνο για να δημιουργηθεί μια σχετική εντύπωση. Από αυτούς που αναγνωρίστηκαν ως Αγιοι μόνο δύο συγκέντρωναν τεκμηριωμένα τα στοιχεία της αγιότητας. Η Οσία Ξένη η διά Χριστόν σαλή και ο Αγιος Μάξιμος ο Αγιορείτης. Με βάση την αγιολογική παράδοσή μας γίνονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία οι ανακηρύξεις Αγίων, ωστόσο παραμένουν τα ερωτήματα για κάποιες περιπτώσεις από την περίοδο μετά την Τουρκοκρατία έως σήμερα. «Ως προς τα θαύματα του Αγίου Παϊσίου και του Αγίου Πορφυρίου, του Αγίου Νεκταρίου, αυτά δεν μπορεί να αμφισβητηθούν. Εκείνο που χρειάζεται είναι το "μη αμφισβητείν τοις Αγίοις", που έλεγε ο Γρηγόριος ο Παλαμάς. Αυτοί έχουν την εμπειρία της αγιότητας» επισημαίνει ο π. Γεώργιος και καταλήγει: « Η κρίση των σοφών που αμφισβητούν τα θαύματα δεν έχει καμία αξία, αξία έχει μόνο η κρίση των Αγίων, που έχουν την εμπειρία της θέωσης. Μπορεί να αμφισβητεί καθένας ό,τι θέλει. Αυτός βρίσκεται όμως εκτός της Εκκλησίας και του Σώματος του Χριστού».

Από την Εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια 

dimokratianews