Συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Μόσχας για τη Μεγάλη Σύνοδο

Πρακτικά № 35 της συνεδριάσεως της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας 3ης Ιουνίου 2016

Η συνελθούσα σε συνεδρίαση υπό την προεδρία του Πατριάρχη Ιερά Σύνοδος

Ασχολήθηκε με σοβαρά προβλήματα, τα οποία προέκυψαν κατά την πορεία προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία προγραμματίζεται να συγκληθεί από 18^ης έως 26^ηςΙουνίου 2016 στην Κρήτη και ειδικότερα δε με την άρνηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Βουλγαρίας να συμμετάσχει στην Σύνοδο εάν δεν μετατεθεί η ημερομηνία συγκλήσεώς της και με την σοβαρή κριτική η οποία ασκήθηκε κατά της προετοιμασίας της Συνόδου και των συνοδικών κειμένων τόσο από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας, όσο και από τινες άλλες κατά τόπους Ορθόδοξες Έκκλησίες.

 Ενημερωτικό σημείωμα:

Η Σύναξη των Ορθοδόξων Προκαθημένων η οποία συνήλθε στην έδρα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως από 6^ης έως 9^ης Μαρτίου 2014 αποφάσισε ότι «Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας θά συγκληθῇ ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἐν Κωνσταντινουπόλει τό ἔτος 2016, ἐκτός ἀπροόπτου». Επίσης όρισε ότι «Ἅπασαι αἱ ἀποφάσεις, κατά τε τήν Σύνοδον καί κατά τό προπαρασκευαστικόν αὐτῆς στάδιον, λαμβάνονται καθ᾿ ὁμοφωνίαν». Η Σύναξη των Ορθοδόξων Προκαθημένων από 21^ης έως 28^ης Ιανουαρίου 2016 στο Ορθόδοξο Κέντρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ Γενεύης αποφάσισε ότι «Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος θά συνέλθῃ σύν Θεῷ ἐν τῇ ἐν Κολυμπαρίῳ Κισάμου Ὀρθοδόξῳ Ἀκαδημίᾳ Κρήτης, ἀπό 18ης ἕως 27ης Ἰουνίου 2016». Ακόμα αποφάσισε την συγκρότηση της Πανορθοδόξου Γραμματείας και την Οργανωτική Επιτροπή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Οι Προκαθήμενοι των κατά τόπους Εκκλησιών δέχθηκαν την πρόταση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας να δημοσιευθούν τα προετοιμασθέντα από τις Πανορθόδοξες Προσυνοδικές Διασκέψεις και τις Συνάξεις Προκαθημένων σχέδια των συνοδικών κειμένων με σκοπόν την εκκίνηση  μίας ευρύτερης συζητήσεως επ’αυτών. Την προτροπή του προς τους πιστούς «να εκφράσουν τις απόψεις και τις προσδοκίες τους από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο» την Κυριακή της Ορθοδοξίας απηύθυνε ο Παναγιώτατος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος.

Απολύτως πρόθυμη για την ενεργό συνεργασία στην προετοιμασία της Συνόδου η Ορθόδοξη Εκκλησίας της Ρωσίας αμέσως εξονόμασε τους εκπροσώπους αυτής στην Πανορθόδοξη Γραμματεία και την Οργανωτική Επιτροπή της Συνόδου (τὸ από 26^ης Φεβρουαρίου 2016 και με αριθμ. πρωτ. 01/818 Γράμμα του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου προς τον Παναγιώτατο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο), αλλά παρά τις υπενθυμίσεις μας, μόλις από 7 Ιουνίου προσεκλήθη ο εκπρόσωπος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας να συμμετάσχει στην Οργανωτική Επιτροπή (το από 31^ης Μαΐου 2016 Γράμμα του Παναγωτάτου Πατριάρχου Κωσνταντινουπόλεως Βαρθολομαίου προς τον Αγιώτατο Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου).

Κατά τον Απρίλιο 2016 η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας διά πρακτικού № 34 όρισε την αντιπροσωπεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας στην Πανορθόδοξη Σύνοδο και την απόφαση αυτή ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσών Κύριλλος ανακοίνωσε στον Παναγιώτατο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο.

Παράλληλα σύντομα μετά τη δημοσίευση των σχεδίων συνοδικών κειμένων η Ιεραρχία, ο ευαγής κλήρος και οι λαϊκοί της Ρωσικής Εκκλησίας άρχισαν να ασκούν τις κριτικές παρατηρήσεις τους επ΄αυτών. Τα Γραφεία του Πατριαρχείου Μόσχας, το Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων και τα υπόλοιπα Συνοδικά Ιδρύματα δέχθηκαν πλήθος Γραμμάτων από Ορθοδόξους πιστούς με κριτική κατά των συνοδικών κειμένων και της ίδιας της πορείας προετοιμασίας της Συνόδου. Εξαιτίας συγχύσεως στους κόλπους του ποιμνίου το Τμήμα Εξωτερικών Σχέσεων προέβη σε σχετική δήλωση με απαραίτητες επεξηγήσεις και σχόλια. Προκειμένου να προκαλέσουμε μία ευρύτερη συζήτηση των σχεδίων κειμένων της Συνίδου με ευλογία του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου στις 19 Απριλίου στο Ορθόδοξο Πανεπιστήμιο Ανθρωπιστικών Σπουδών Άγιος Τύχων Μόσχας οργανώθηκε συνέδριο με τίτλο «Η Πανορθόδοξη Σύνοδος: απόψεις και προσδοκίες». Βάσει των πορισμάτων του συνεδρίου καταρτίσθησαν και παραπέμφθησαν στις εκκλησιαστικές αρχές τροπολογίες στα συνοδικά κείμενα «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπον χριστιανικόν κόσμον» και «Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας ἐν τῳ συγχρόνῳ κόσμῳ».

Παρά τη συνεχή ελάττωση του χρόνου μέχρι την έναρξη της Συνόδου, ωστόσο παραμένουν αρκετές εκκρεμότητες οι οποίες θέτουν ύπο αμφισβήτηση το ενδεχόμενο της εξασφαλίσεως της πανορθοδόξου συναινέσεως στη Σύνοδο. Η αντιπροσωπεία της Εκκλησίας Αντιοχείας δεν υπέγραψε τον Κανονισμό Οργανώσεως και Λειτουργίας της Συνόδου, ο οποίος καταρτίσθηκε από τη μεταξύ 21^ης και 28^ης Ιανουαρίου τ.ε. στο Σαμπεζύ Σύναξη των Ορθοδόξων Προκαθημενων. Οι αντιπροσωπείες των Πατριαρχείων Αντιοχείας και Γεωργίας δεν υπέγραψαν σχέδιο κειμένου «Το μυστήριον του Γάμου και τα κωλύματα αυτού». Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δεν υποστήριξε την πρόταση του Αγιωτάτου Πατριάρχου Κυρίλλου να συνεννοηθούν πανορθοδόξως κατά τόν εναπομείναντα χρόνο αυτά τα θέματα στα πλαίσια εργασιών της Πανορθοδόξου Γραμματείας «με την μετέπειτα εξέταση των καταρτισθέντων προτάσεων από τη Σύναξη των Ορθοδόξων Προκαθημένων» (το απὸ 26^ης Φεβρουαρίου 2016 και με αριθμ. πρώτ. 01/818 Γράμμα του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κυρίλλου προς τον Παναγιώτατο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο). Κατά την περίοδο  η οποία μεσολάβησε η Γραμματεία συνήλθε μόνο δύο φόρες για να ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικώς με τεχνικά ζητήματα. Έχει απορριφθεί η πρόταση του εκπροσώπου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας στην Πανορθόδοξη Γραμματεία να συζητηθεί το θέμα συνεννοήσεως των κειμένων.  

Ανεπίλυτες παραμένουν οι διαφωνίες μεταξύ των Πατριαρχείων Αντιοχείας και Ιεροσολύμων στο θέμα της εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας του Κατάρ και η έξ αυτού διακοπή ευχαριστιακής κοινωνίας μεταξύ αυτών, κάτι το οποίο παρουσιάζει ουσιαστικό κώλυμα για την συμμετοχή της Εκκλησίας της Αντιοχείας στη Σύνοδο.  

Κατά την διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας μερικές κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες προέβησαν σε επίσημες δηλώσεις με τις οποίες αμφισβητούν το ενδεχόμενο συγκλήσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στις προκαθορισμένες ημερομηνίες ή την εξασφάλιση της συναινέσεως επί των βασικών θεμάτων της Ημηρεσίας Διατάεξως της Συνόδου.

Στις 25 Μαΐου 2016 η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Γεωργίας αποφάνθηκε ότι στα κείμενα της Συνόδου «Το Μυστήριον του Γάμου και τα κωλύματα αυτού» και «Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας ἐν τῳ συγχρόνῳ κόσμῳ» πρέπει να ενσωματωθούν σημαντικές τροπολογίες, ενώ το κείμενο «Σχέσεις της Ορθοδόξυ Εκκλησίας προς τον υπόλοιπον χριστιανικόν κόσμον» πρέπει να επεξεργασθεί ουσιαστικά. Επίσης σημείωσε ότι σε περίπτωση εάν οι προτεινόμενες τροπολογίες «δεν θα ληφθούν υπόψη και δεν θα ενσωματωθούν στο κείμνο η Εκκλησία της Γεωργίας δεν βλέπει δυνατόν να το υπογράψει».

Στις 25 Μαΐου 2016 έληξαν οι εργασίες της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, η οποία ενέκρινε κείμενο το οποίο ασχολείται με την προετοιμασία της Πανορθοδόξου Συνόδου. Αντανακλά «την θέση των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Σερβίας εφ’όλων των βασικών ζητημάτων, τα οποία πρόκειται να τεθούν προς συζήτηση από την Μεγάλη Σύνοδο και επί των οποίων θα αποφασίσει». Ερωτάται το ἐν λόγῳ κείμενο, το οποίο κοινοποιήθηκε και στους Προκαθημένους και τις Ιερές Συνόδους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιων, εάν «η επικείμενη Σύνοδος ανταποκρίνεται στα κριτήρια και τα μέτρα των αληθινών Συνόδων, των γνωστών από την ιστορία της Ορθοδόξου Εκκλησίας…και θα αποτελεί έκφραση της ενότητος της Εκκλσίας του Χριστού ἐν Πνεύματι Αγίῳ εἰς δόξαν Θεού Πατρός η Σύνοδος;». Οι Αρχιερείς της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Σερβίας επισημαίνουν τις ελλείψεις του σχεδίου του Κανονισμού της Συνόδου, διερωτούνται δε για το ρόλο και τη θέση των Επισκόπων στη Σύνοδο, για τον μη ητιολογημένο περιορισμό των μετεχόντων της Συνόδου.   Ακόμα κρίνουν απαραίτητο την ενασχόληση της Συνόδου με το θέμα του αυτοκεφάλου και του τρόπου ανακηρύξεως αυτού (κάτι στο οποίο επέμενε επίσης και η Ρωσική Εκκλησία παράλληλα με άλλες Εκκλησίες). Επίσης εκφράζουν τη γνώμη ότι τα σχέδια των συνοδικών κειμένων «χρήζουν τροποποιήσεως και διευκρινήσεως προκειμένου να ανταποκριθούν στις επιταγές της ζωής και της αποστολής της Εκκλησίας». Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα κείμενα «Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκληίας ἐν τῳ συγχρόνῳ κόσμῳ» και «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπον χριστιανικόν κόσμον».

Επιπλέον έχουν εκφράσει και άλλες παρατηρήσεις.

Στις 25 Μαΐου 2016 έληξαν οι εργασίες της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδας όπου, όπως πληροφορεί η Εγκύκλιος της Συνόδου συζητήθηκαν «Απόφαση καί Πρόταση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, ὕστερα ἀπό ἀποσταλεῖσες προτάσεις Ἱεραρχῶν, κατόπιν τῆς προτροπῆς τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου. Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ ἀπόλυτη πίστη στήν διδασκαλία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, καί μέ σεβασμό στό Συνοδικό πολίτευμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μελέτησε διεξοδικά τίς προτάσεις τῆς Διαρκοῦς Συνόδου, μίαν πρός μίαν, καί μέ πνεῦμα ὁμοψυχίας, ὑπευθυνότητας καί σοβαρότητας…ὥστε αὐτές νά εἶναι οἱ τελικές ἀποφάσεις τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τά κείμενα αὐτά... Οἱ διορθώσεις καί οἱ προσθῆκες πού εἶναι οὐσιαστικές καί συντονίζονται στήν διαχρονική ἐμπειρία καί παράδοση τῆς Ἐκκλησίας… Ἀκούστηκαν οἱ ἀπόψεις πολλῶν Ἱεραρχῶν καί οἱ ἀποφάσεις ἦσαν σχεδόν ὁμόφωνες». Επίσης σημειώνει η Εγκύκλιος ότι «τό προηγούμενο χρονικό διάστημα ὑπῆρξε ἀνησυχία, ἐν πολλοῖς δικαιολογημένη, σέ πολλούς Κληρικούς, μοναχούς καί λαϊκούς, γιά τά κείμενα τά ὁποῖα θά συζητήσει ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος».

Αυθημερόν η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους κατόπιν Εκτάκτου Διπλής Συνάξεως όλων των αντιπροσώπων και Καθηγουμένων των είκοσι Ιερών Μονών του Αγόυ Όρους απέστελε Γράμμα προς τον Παναγιώτατο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο και τους Προκαθημένους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, όπου τονίζει ότι «σημεῖα τινα εἰς τὰ προσυνοδικὰ κείμενα χρῄζουν ἀποσαφηνίσεως, ὥστε νὰ ἀποτυποῦται σαφέστερον ἡ διαχρονική παράδοσις  τῶν Ἁγίων Πατέρων καὶ ἡ συνοδικὴ παρακαταθήκη τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπ’αύτῶν τῶν σημείων καταθέτομεν ταπενῶς τὴν γνώμην καὶ τὰς προτάσεις ἡμῶν». Αυτές οι τροπολογίες αφορούν στα κείμενα «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπον χριστιανικόν κόσμον» και «Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας ἐν τῳ συγχρόνῳ κόσμῳ». Καταθέτοντας αυτές «κατόπιν περισκέψεως, προσοχῆς καὶ προσευχῆς…προστάσεις», οι Αγιορείτες υπογραμμίζουν ότι η διόρθωση των προσυνοδικών κειμένων τυγχάνει απαραίτητη για να αποφύγει η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος «τυχόν διαστάσεις και σχίσματα».

Στις 27 Μαΐου 2016 η Ιερά Σύνοδος της κατά Αντιόχειαν Ορθοδόξου Εκκλησίας προέβη σε δήλωση, όπου αναφέρει ότι οι Συνοδικοί αφού «συζήτησαν όλες τις λεπτομέρειες και τα κείμενα της Πανορθοδόξου Συνόδου», «κατέληξαν σε συμφωνία στο θέμα κοινής θέσεως της Εκκλησίας της Αντιοχείας έναντι των ζητημάτων της Ημερησίας Διατάξεως» και «αποφάσισαν την έγκριση όλων των τροπολογιών», τις οποίες υπέβαλε προηγουμένως η ορισθείσα επί τουτῳ Επιτροπή. Επίσης σημείωσαν την ανάγκη της «τελικής εκκλησιαστικής διευθετήσεως της διαφοράς με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων».

Στις 31 Μαΐου 2016 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως «προς μελέτην τοῦ ζητήματος» στις σχέσεις μεταξύ των Πατριαρχείων Αντιοχείας και Ιεροσολύμων «καί ἐξευρεσιν κοινῇ ἀποδεκτῆς λύσεως» αποφάσισε να   προτείνει «τήν σύστασιν, ἀμέσως μετά τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον, Ἐπιτροπῆς ἐξ ἀντιπροσώπων ἀμφοτέρων τῶν ἐνδιαφερομένων Ἐκκλησιῶν, ὑπό τὴν συντονιστικὴν εὐθύνην τοῦ ΟἰκουμενικοῦΠατριαρχείου» .

Ως εκ τούτου η Γραμματεία της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αντοχείας εξέδωσε ανακοίνωση την 1 Ιουνίου 2016, όπου «με μεγάλη λύπη και έκπληξη» πληροφορήθηκε την ἐν λόγῳ πρόταση και δέχθηκε ότι «η ως άνω απόφαση επιβεβαιώνει ότι όλες οι προσπάθειες οι οποίες καταβλήθηκαν κατα την τριετία δεν καρποφόρησαν…Αυτές οι προσπάθειες καταβλήθηκαν επίτηδες προ της ενάρξεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου προκειμένου η Σύνοδος να αποτελέσει έκφραση της Ορθοδόξου ενότητας. Η καλύτερη απόδειξη αυτής της ενότητας είναι η Θεία Λειτουργία με συμμετοχή όλων των αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών την εορτή της Πεντηκοστής. Το Συλλείτουργο είναι η ασφαλής οδός προς την επίλυση ζητημάτων, τα οποία αφορούν σε όλο το πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, καθώς και έκφραση της ομοψυχίας επί των θεμάτων αυτών». Και όμως «η προτροπή να αναβληθεί η επίλυση του ἐν λόγῳ προβλήματος μετασυνοδικῶς, δεν ανταποκρίνεται στον σκοπό διεξαγωγής της Συνόδου, η οποία καλείται να αποτελέσει έκφραση της Ορθοδόξου ενότητας» και «απειλεί την σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στις προκαθορισμένες ημερομηνίες». Η Εκκλησία της Αντιοχείας κατ’επανάληψιν προειδοποιούσε σχετικῶς». Επίσης πληροφορούμαστε ότι «η Ιερά Σύνοδος συνεχίζει τις συνεδριάσεις αυτής και συνέρχεται σε λίγες ημέρες για να εξετάσει τις εξελίξεις, οι οποίες αφορούν στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, και να αποφασίσει σχετικῶς».  

Κατά την συνεδρίασι αυτής, την 1 Ιουνίου 2016, η με πλήρη σύνθεση Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Βουλγαρίας «συζήτησε επισταμένως τα θέματα, τα οποία συνδέονται με τη σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας από 16 έως 26 Ιουνίου ε.ε. στην Κρήτη».  Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Βουλγαρίας υπέδειξε:

Την έλλειψη από την Ημερήσια Διάταξη της Πανορθοδόξου Συνόδου των ιδιαιτέρως σημαντικών διά την Ορθοδοξία ζητημάτων τα οποία είναι επίκαιρα και χρῄζουν έγκαιρης Πανορθοδόξου αντιμετωπίσεως,

Τις διαφωνίες οι οποίες προέκυψαν και τις οποίες δήλωσαν επισήμως οι κατά τόπους Εκκλησίες επί ορισμένων των ήδη εγκριθέντων συνοδικών κειμένων,

Την αδυναμία επιμελείας των κειμένων, συμφώνως προς τον ήδη εγκριθέντα Κανονισμό Λειτουργίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, κατά την διάρκεια εργασιών της Συνόδου,

Την προταθείσαν διάταξη των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών η οποία θα ακολουθείται στην αίθουσα συνεδριάσεων της Συνόδου πρὸς παράβασιν της αρχής της ισοτιμίας των Προκαθημένων των αυτοκεφάλων κατά τόπους Εκκλησιών,

Την ακατάλληλη διάταξη για τους παρατηρητές και προσκεκλημένος της Συνόδου,

Την ανάγκη μεγάλων και μη ητιολογημένων δαπανών σε περίπτωση συμμετοχής του Πατριαρχείου Βουλγαρίας στη Σύνοδο.

Ως αποτέλεσμα της συνεδριάσεως η Ιερά Σύνοδος ομοφώνως αποφάσισε:

Να επιμείνει στην αναβολή της συγκλήσεως της από 16 έως 26 Ιουνίου ε.ε. Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόου Εκκλησίας, ενώ να συνεχισθούν οι προετοιμασίες για την σύγκληση αυτής,

Αντιθέτως η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Βουλγαρίας δηλώνει κατηγορηματικά τη μη συμμετοχή του στις εργασίες τις προγραμματιζομένης από 16 έως 26 Ιουνίου Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας».

Στις 2 Ιουνίου 2016 διά Γράμματός του προς τους Προκαθημένους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών ο Αγιώτατος Πατριάρχης Βουλγαρίας Νεόφυτος κοινοποίησε την απόφαση αυτή.  

 Αποφάσισε:

Να εγκρίνει τις προσπάθειες τις οποίες καταβάλλει ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλος και εκπρόσωποι του Πατριαρχείου Μόσχας κατά την περίοδο μετά την από 2 έως 3 Φεβρουαρίο 2016 γενομένη Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας ως προς τη συμμετοχή στην προετοιμασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.

Να εγκρίνει τις τροπολογίες της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας στα σχέδια κειμένων της Πανορθοδόξου Συνόδου «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπον χριστιανικόν κόσμον» και «Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας ἐν τῳ συγχρόνῳ κόσμῳ», οι οποίες διαμορφώθηκαν βάσει των κρίσεων Ιεραρχών, κληρικών, μοναχών και μοναζουσών και λαϊκών.

Να τονίσει ότι κατόπιν συζητήσεως των σχεδίων κειμένων της Πανορθοδόξου Συνόδου οι Ορθόδοξες Εκκλησίες της Γεωργίας, της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδος, όπως και η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους υπέβαλαν ουσιαστικές τροπολογίες, οι οποίες συγκλίνουν ἐν πολλοῖς με προτάσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας. Αυτές χρήζουν επισταμένης μελέτης επί τῳ σκοπῳ της εξασφαλίσεως της πανορθοδόξου συναινέσεως.

Έχοντας υπόψη ότι οι αποφάσεις της Πανορθοδόξου Συνόδου λαμβάνονται αποκλειστικώςκαθ΄ὁμοφωνίαν (Απόφαση της από 6 έως 9 Μαρτίου 2014 Συνάξεως των Ορθοδόξων Προκαθημένων αρθ. 2α), δηλαδή με ομόφωνη εκδήλωση θελήσεως όλων των κοινώς ανεγνωρισμένων αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, να υπογραμμίσει ότι η μη συμμετοχή έστω και μίας εξ αυτών στη Σύνοδο, αποτελεί απόλυτο κώλυμα για την διεξαγωγή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.

Επειδή η από 1^ης Ιουνίου 2016 απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Βουλγαρίας καθώς και το ασαφές ως προς τη συμμετοχή του Πατριαρχείου Αντιοχείας στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, η έλλειψη της προκαταρκτικής συναινέσεως για το σχέδιο του Κανονισμού Λειτουργίας της Συνόδου και του κειμένου «Το μυστήριον του Γάμου και τα κωλύματα αυτού», αυτό σημαίνει ότι κατά τό παρόν, δύο εβδομάδες προ της καθορισμένης ημερομηνίας ενάρξεως της Συνόδου, παραμένουν σοβαρές εκκρεμότητες, οι οποίες χρήζουν της ἄνευ αναβολής λήψεως των πανορθοδόξων πρωτοβουλιών.

Να θεωρεί ότι ως λύση για άρση του αδιεξόδου θα μπορούσε να είναι η σύγκληση μίας εκτάκτου Πανορθοδόξου Προσυνοδικής Διασκέψεως προς εξέταση της διαμορφωθείσης καταστάσεως και την μελέτη των υποβληθεισών από τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες τροπολογίες για τα συνοδικά κείμενα με σκοπό την εκπόνηση των συμπεφωνημένων προτάσεων.

Να δεχθεί ότι, έχοντας υπόψη το μεγάλο φόρτο εργασιών και τη σπουδαιότητα των εγειρομένων ζητημάτων, η σύγκληση μίας τέτοιας διασκέψεως πρέπει να γίνει άνευ αναβολής και το αργότερον στις 10 Ιουνίου ε.ε. προκειμένου να αποφανθούν οι Ορθόδοξες Εκκλησίες σχετικά με την σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου στις προκαθορισμένες ημερομηνίες, με βάση την απόφαση, την οποία θα λάβει η Διάσκεψη.

Να ζητήσει τον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών Κύριλλο να υποβάλει το σχετικό αίτημα στον Παναγιώτατο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο.

Να αποσταλούν προς τους Προκαθημένους των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών οι ως άνω προτάσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας.

…………………………………………………………………………………

ЖУРНАЛЫ ЗАСЕДАНИЯ СВЯЩЕННОГО СИНОДА ОТ 3 ИЮНЯ 2016 ГОДА

3 июня 2016 года в Патриаршей и Синодальной резиденции в Даниловом монастыре в Москве под председательством Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Кирилла состоялось заседание Священного Синода Русской Православной Церкви.

Постоянными членами Священного Синода являются: митрополит Киевский и всея Украины Онуфрий; митрополит Крутицкий и Коломенский Ювеналий; митрополит Кишиневский и всея Молдовы Владимир; митрополит Астанайский и Казахстанский Александр, глава Митрополичьего округа в Республике Казахстан; митрополит Ташкентский и Узбекистанский Викентий, глава Среднеазиатского митрополичьего округа; митрополит Санкт-Петербургский и Ладожский Варсонофий, управляющий делами Московской Патриархии; митрополит Минский и Заславский Павел, Патриарший экзарх всея Беларуси; митрополит Волоколамский Иларион, председатель Отдела внешних церковных связей Московского Патриархата.

Для участия в летней сессии (март-август) приглашены: митрополит Тобольский и Тюменский Димитрий; митрополит Нижегородский и Арзамасский Георгий; митрополит Горловский и Славянский Митрофан; архиепископ Монреальский и Канадский Гавриил; епископ Даугавпилсский и Резекненский Александр.

ЖУРНАЛ № 35

ИМЕЛИ СУЖДЕНИЕ о серьезных проблемах, возникших в ходе подготовки Святого и Великого Собора Православной Церкви, намеченного на 18-26 июня 2016 года, в частности, об отказе Болгарской Православной Церкви участвовать в Соборе, если его сроки не будут перенесены, а также о серьезной критике подготовки Собора и проектов соборных документов, как в Русской Православной Церкви, так и в ряде других Поместных Православных Церквей.

Справка:

На собрании Предстоятелей Поместных Православных Церквей в Константинопольской Патриархии 6-9 марта 2014 года было принято решение о том, что «Святой и Великий Собор Православной Церкви будет созван Вселенским Патриархом в Константинополе в 2016 году, если не воспрепятствуют тому непредвиденные обстоятельства». Кроме того, было постановлено, что «все решения, как во время Собора, так и на подготовительных этапах, принимаются на основе консенсуса». Собрание Предстоятелей Поместных Православных Церквей, состоявшееся 21-28 января 2016 года в Православном Центре Вселенского Патриархата в Шамбези (Женева), приняло решение о том, что «Святой и Великий Собор будет проходить с 18 по 27 июня 2016 года в Критской православной академии». Также было решено создать Всеправославный секретариат и Организационный комитет Святого и Великого Собора. Предстоятели Поместных Церквей согласились с предложением Русской Православной Церкви опубликовать подготовленные Всеправославными предсоборными совещаниями и Собраниями Предстоятелей проекты соборных документов с целью их широкого обсуждения. С призывом к верующим «выразить свои мнения и ожидания от Святого и Великого Собора» обратился в своем послании в Неделю Торжества Православия Святейший Патриарх Константинопольский Варфоломей.

Проявляя полную готовность к активному сотрудничеству в подготовке Собора, Русская Православная Церковь незамедлительно назначила своих представителей во Всеправославный секретариат и Организационный комитет Собора (письмо Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Кирилла Святейшему Патриарху Константинопольскому Варфоломею № 01/818 от 26 февраля 2016 года), но в Организационный комитет представителя Русской Православной Церкви, несмотря на напоминания, пригласили к участию лишь с 7 июня (письмо Святейшего Патриарха Константинопольского Варфоломея Святейшему Патриарху Московскому и всея Руси Кириллу от 31 мая 2016 года).

В апреле 2016 года Священным Синодом Русской Православной Церкви был определен (журнал № 34) состав делегации Русской Православной Церкви на Всеправославный Собор, о чем письмом Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Кирилла был уведомлен Святейший Патриарх Константинопольский Варфоломей.

Одновременно с этим в отношении проектов соборных документов вскоре после их публикации стали высказываться критические замечания со стороны епископата, духовенства и мирян Русской Церкви. В Московскую Патриархию, Отдел внешних церковных связей и другие синодальные учреждения во множестве поступали письма православных верующих с критикой соборных текстов и самого процесса подготовки Собора. В ответ на смущения в пастве Отдел внешних церковных связей выступил с необходимыми разъяснениями и комментариями, опубликовав соответствующее заявление. С целью более широкого обсуждения проектов документов Собора по благословению Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Кирилла 19 апреля в Москве в Православном Свято-Тихоновском гуманитарном университете состоялась конференция на тему «Всеправославный Собор: мнения и ожидания». По итогам конференции были подготовлены и переданы на рассмотрение Священноначалию поправки к соборным документам «Отношения Православной Церкви с остальным христианским миром» и «Миссия Православной Церкви в современном мире».

Несмотря на всё сокращающийся срок до созыва Собора, сохраняется множество нерешенных проблем, которые ставят под вопрос возможность достижения на Соборе общеправославного консенсуса. Регламент Собора, подготовленный на состоявшемся 21-28 января сего года в Шамбези Собрании Предстоятелей Православных Церквей, не был подписан делегацией Антиохийского Патриархата. Проект документа «Таинство брака и препятствия к нему» не был подписан делегациями Антиохийского и Грузинского Патриархатов. Предложение Святейшего Патриарха Кирилла в оставшееся время приступить к общеправославному согласованию этих вопросов в рамках работы Всеправославного секретариата «с последующим рассмотрением выработанных предложений на Собрании Предстоятелей Поместных Православных Церквей» (письмо Святейшего Патриарха Московского и всея Руси Кирилла Святейшему Патриарху Константинопольскому Варфоломею № 01/818 от 26 февраля 2016 года) не получило поддержки Константинопольского Патриархата. Секретариат за истекший период собирался лишь дважды и занимался преимущественно техническими вопросами. Предложение представителя Русской Православной Церкви во Всеправославном секретариате обсудить вопрос о согласовании документов было отклонено.

Нерешенными остаются и разногласия между Антиохийским и Иерусалимским Патриархатами по вопросу о церковной юрисдикции над Катаром и связанное с этим отсутствие евхаристического общения между ними, что составляет существенное препятствие для участия в Соборе Антиохийской Церкви.

В течение последней недели ряд Поместных Православных Церквей сделал официальные заявления, ставящие под вопрос возможность проведения Святого и Великого Собора Православной Церкви в указанные сроки или достижения консенсуса по основным темам повестки дня Собора.

25 мая 2016 года Священный Синод Грузинской Православной Церкви определил, что в документы Собора «Таинство брака и препятствия к нему» и «Миссия Православной Церкви в современном мире» должны быть внесены значимые поправки, а документ «Отношения Православной Церкви с остальным христианским миром» «должен быть существенно переработан». Отмечено, что если предлагаемые изменения «не будут учтены и внесены в текст документа, Грузинская Церковь не находит возможным его подписать».

Завершившийся 25 мая 2016 года Священный Архиерейский Собор Сербской Православной Церкви принял документ, посвященный подготовке Всеправославного Собора. В нем «отражена позиция епископов Сербской Православной Церкви по всем главным вопросам, которые будут обсуждаться на Великом Соборе и по которым он будет принимать решения». В данном документе, направленном для сведения Предстоятелям и Священным Синодам Поместных Православных Церквей, задается вопрос, «соответствует ли предстоящий Собор критерию и мере истинных Соборов, известных из истории Православной Церкви… выразит ли Собор единство Церкви Христовой в Духе Святом во славу Бога Отца». Архиереи Сербской Православной Церкви отмечают недостатки проекта Регламента Собора, ставят вопросы о роли и статусе епископов на Соборе, о неоправданном ограничении числа участников Собора; считают необходимым рассмотреть на Соборе тему автокефалии и способа ее провозглашения (на чем постоянно настаивала также и Русская Церковь, наряду с другими Церквами); выражают мнение, что проекты соборных документов «требуют изменения и уточнения для того, чтобы соответствовать требованиям жизни и миссии Церкви», в особенности отмечая такую необходимость в отношении документов «Миссия Православной Церкви в современном мире» и «Отношения Православной Церкви с остальным христианским миром»; а также высказывают другие замечания.

25 мая 2016 года завершилось заседание Архиерейского Собора Элладской Православной Церкви, на котором, как сообщается в окружном послании Собора, «обсуждались решения и предложения Постоянного Священного Синода по соборным документам, составленные на основании предложений, направленных архиереями по просьбе Блаженнейшего Архиепископа Афинского и всей Эллады Иеронима. Храня верность учению пророков, апостолов и отцов Церкви, Архиерейский Собор Элладской Церкви внимательно одно за другим изучил все предложения Постоянного Священного Синода и в духе единодушия, ответственности и серьезности предложил поправки и дополнения к рассмотренным текстам, которые после этого приобрели окончательный вид официальных решений Элладской Церкви по соборным документам. Эти правки и дополнения носят существенный характер и отражают многовековой опыт и предание Церкви… Несмотря на то, что мнения иерархов разнились, решения были приняты почти единогласно». При этом отмечено, что «ранее тексты, которые будет обсуждать Святой и Великий Собор, вызывали во многом оправданное беспокойство у многих представителей духовенства, монашества и мирян».

В тот же день Священный Кинот Святой Горы Афон по итогам специально созванного Чрезвычайного двойного собрания всех антипросопов и игуменов двадцати святых обителей Святой Горы Афон направил Святейшему Патриарху Константинопольскому Варфоломею и Предстоятелям Поместных Православных Церквей послание, в котором отмечено, что «некоторые места в предсоборных текстах нуждаются в уточнении для того, чтобы можно было более ясно выразить вековое предание святых отцов и соборное наследие Церкви. В отношении этих мест мы смиренно высказываем свое мнение и предлагаем свои поправки». Эти поправки затрагивают проекты документов «Отношения Православной Церкви с остальным христианским миром» и «Миссия Православной Церкви в современном мире». Представляя эти «предложения, ставшие плодом… размышлений и молитвы», святогорцы подчеркивают, что корректировка предсоборных текстов необходима, дабы Святому и Великому Собору удалось «избежать расколов и разделений».

27 мая 2016 года Священный Синод Антиохийской Православной Церкви выпустил заявление, в котором указано, что члены Синода «обсудили все подробности и документы Великого Православного Собора», «пришли к соглашению об общей формулировке отношения Антиохийской Церкви к темам повестки дня» и «решили принять все предложенные поправки», внесенные ранее назначенной с этой целью комиссией, а также еще раз высказались о необходимости «нахождения окончательного церковного разрешения конфликта с Иерусалимским Патриархатом».

31 мая 2016 года Священный Синод Константинопольского Патриархата предложил для изучения проблемы во взаимоотношениях Антиохийского и Иерусалимского Патриархатов и поиска взаимоприемлемого решения «сразу же после Святого и Великого Собора» учредить «двустороннюю комиссию из представителей этих Церквей при координирующей роли Вселенского Патриархата».

В связи с этим секретариат Священного Синода Антиохийского Патриархата 1 июня 2016 года заявил, что Антиохийский Патриархат узнал о данном предложении «с большим огорчением и удивлением» и признал, что «вышеупомянутое решение свидетельствует о том, что все усилия, предпринятые за прошедшие три года» со времени начала конфликта, «ни к чему не привели… Эти усилия специально предпринимались до начала Святого и Великого Собора, дабы Собор смог стать выражением православного единства. Лучшим проявлением этого единства служит Божественная литургия, совершаемая всеми автокефальными Православными Церквами в день празднования Пятидесятницы. Совместное служение — верный путь решения вопросов, касающихся всей полноты Православной Церкви, а также выражение единодушия в этих вопросах». Однако «призыв отложить решение данной проблемы до окончания Святого и Великого Собора сводит на нет цель проведения Собора, который призван стать выражением православного единства», и «ставит под угрозу проведение Святого и Великого Собора в намеченные даты. Об этом Антиохийская Церковь неоднократно предупреждала». Сообщается, что «Священный Синод продолжает свои заседания и соберется вновь через несколько дней для изучения событий, имеющих отношение к Святому и Великому Собору, и принятия соответствующих решений».

1 июня 2016 года Священный Синод Болгарской Православной Церкви на своем заседании в полном составе «провел обстоятельные обсуждения по вопросам, связанным с созывом Великого и Святого Собора Православной Церкви, с 16 по 26 июня 2016 года на острове Крит». Священный Синод Болгарской Церкви указал на:

отсутствие в повестке дня Всеправославного Собора особенно важных для Православия тем, которые имеют актуальное значение и требуют своевременного всеправославного решения;

возникшие и официально заявленные Поместными Церквами несогласия по некоторым уже одобренным текстам Собора;

невозможность, согласно уже принятому регламенту Великого и Святого Собора Православной Церкви, редактирования текстов в ходе работы Собора;

предложенное расположение Предстоятелей Поместных Православных Церквей в зале, предусмотренное на заседании Собора, нарушающее принцип равенства Предстоятелей автокефальных Православных Церквей;

неподходящее место расположения наблюдателей и гостей Собора;

необходимость больших и необоснованных финансовых расходов в случае участия Болгарского Патриархата в Соборе.

По итогам заседания Священный Синод Болгарского Патриархата «единодушно постановил:

Настаивать, чтобы Великий и Святой Собор Православной Церкви 16-26 июня сего года был отложен при продолжении подготовки к его проведению;

В противном случае Священный Синод Болгарского Патриархата категорично заявляет о своем решении не участвовать в работе назначенного на 16-26 июня Великого и Святого Собора Православной Церкви».

2 июня 2016 года Святейший Патриарх Болгарский Неофит своим письмом сообщил об этом решении Предстоятелям Поместных Православных Церквей.

ПОСТАНОВИЛИ:

Одобрить усилия по участию в подготовке Святого и Великого Собора Православной Церкви, предпринятые Патриархом Московским и всея Руси Кириллом и представителями Московского Патриархата в период после Архиерейского Собора Русской Православной Церкви, состоявшегося 2-3 февраля 2016 года.

Утвердить предложения по поправкам Русской Православной Церкви к проектам документов Всеправославного Собора «Отношения Православной Церкви с остальным христианским миром» и «Миссия Православной Церкви в современном мире», сформулированные на основе высказанных суждений архиереев, клириков, монашествующих и мирян.

Отметить, что по итогам обсуждения проектов документов Всеправославного Собора со стороны Грузинской, Сербской, Болгарской и Элладской Православных Церквей, а также Священного Кинота Святой Горы Афон представлены существенные поправки, во многом созвучные с предложениями Русской Православной Церкви. Они требуют основательного рассмотрения с целью нахождения общеправославного консенсуса.

Учитывая, что решения Всеправославного Собора могут быть приняты лишь на основе консенсуса (Решение Собрания Предстоятелей Православных Поместных Церквей, состоявшегося 6-9 марта 2014 года, пункт 2.а), то есть единодушным волеизъявлением всех общепризнанных автокефальных Православных Церквей, отметить, что неучастие в Соборе хотя бы одной из них составляет непреодолимое препятствие для проведения Святого и Великого Собора.

Констатировать, что решение Священного Синода Болгарской Православной Церкви от 1 июня 2016 года, а также продолжающаяся неопределенность относительно возможности участия Антиохийского Патриархата в Святом и Великом Соборе, как и отсутствие предварительного консенсуса по проекту Регламента Собора и документу «Таинство брака и препятствия к нему», означают, что в настоящее время, когда до намеченной даты открытия Собора остается две недели, существуют серьезные проблемы, требующие безотлагательных общеправославных действий.

Считать, что выходом из сложившегося чрезвычайного положения могло бы стать проведение экстренного Всеправославного предсоборного совещания для рассмотрения сложившейся ситуации и изучения представленных Поместными Православными Церквами поправок к соборным документам с целью выработки согласованных предложений.

Признать, что созыв такого совещания, с учетом большого объема работы и важности поднятых вопросов, требуется осуществить безотлагательно, не позднее 10 июня сего года, дабы на основании решения, принятого по его итогам, Православные Церкви могли вынести суждение относительно возможности проведения Всеправославного Собора в намеченные сроки.

Просить Патриарха Московского и всея Руси Кирилла обратиться с соответствующим предложением к Святейшему Патриарху Константинопольскому Варфоломею.

Незамедлительно направить вышеописанные предложения Русской Православной Церкви Предстоятелям Поместных Православных Церквей.

Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων Πατριαρχείου Μόσχας.