Κριτής των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως;

ΝΕΑ ΒΟΜΒΑ! ΔΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙ «ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ» ΤΗΣ Μ. ΣΥΝΟΔΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΗ

Κριτής των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως;

ΜΕΤΑ την αποκάλυψιν του Ο.Τ. (αρ. φ. 2109/18.3.2016) ότι ο Σεβ. Περγάμου κ. Ζηζιούλας εχαρακτήριζεν ως αντικανονικάς τας αντιπροσωπίας, σήμερον προβαίνομεν εις νέας αποκαλύψεις, αι οποίαι διέλαθον της προσοχής και θέτουν νέαν βόμβαν εις τα θεμέλια της Μ. Συνόδου. Από τα κείμενα της Μεγάλης Συνόδου το μεγαλύτερον ενδιαφέρον έχει προσελκύσει ο κανονισμός και το κείμενον δια τας διαχριστιανικάς σχέσεις.  Το δεύτερον έχει προσελκύσει τα βλέμματα όλων των αντιοικουμενιστών και όχι αδίκως, λόγω της κρισιμότητος του ζητήματος αναγνωρίσεως αιρετικών ομολογιών ως Εκκλησιών!

Ωστόσο οφείλει κανείς να περισκεφθή βαθέως περί του τι είναι πιο επικίνδυνον: μία εκκλησιολογική ενδοαλλοίωσις της Ορθοδόξου Εκκλησίας η ένα εγχείρημα ψευδο-αναγνωρίσεως των αιρέσεων; Αμφότερα πάνυ σπουδαία και θεμελιώδη. Πιθανώς να επισημάνη κανείς, πολύ ορθώς, ότι πρόκειται περί συγκοινωνούντων ζητημάτων. Επειδή όμως η εκκλησιολογική ενδοαλλοίωσις συνήθως γίνεται ανεπαισθήτως και κεκαλυμμένω τω τρόπω θα συμφωνήση κανείς ότι έχει επείγοντα χαρακτήρα. Εις το ζήτημα αυτό υπάγεται το θέμα της «ανακηρύξεως του αυτονόμου» μιας Τοπικής Εκκλησίας, το οποίον διαλανθάνει της προσ­οχής των περισσοτέρων. Το ζήτημα κακώς ετέθη εξ αρχής, διότι ως έχομεν και άλλοτε γράψει κατά σαφείς ιστορικάς μαρτυρίας άπασαι αι Τοπικαί Εκκλησίαι ήσαν αυτοκέφαλοι (βλ. Ο.Τ. φ. 2068/8.5.2015).

Περί χορηγήσεως αυτονομίας

Το ζήτημα της ανακηρύξεως του αυτονόμου ήτο αρχικώς αρρήκτως συνδεδεμένον εις τας προσυνοδικάς με το ζήτημα της ανακηρύξεως του αυτοκεφάλου. Δι᾽ αμφότερα εις τας Προσυνοδικάς υπήρξαν διαφωνίαι.

Όπως αναφέρει ο John Erickson εις την εισήγησίν του «Αυτοκεφαλία και Αυτονομία», τόμος: Καιρός συνεσταλμένος το λοιπόν, Αθήνα 2015, σ. 176:

«Σύμφωνα με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τους συμμάχους της, κάθε αυτοκέφαλη Εκκλησία έχει το δικαίωμα να χορηγήσει αυτοκεφαλία η αυτονομία σε κάποιο τμήμα της. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την Κων/πολη και τους συμμάχους της, μόνο μία Οικουμενική Σύνοδος η τα ισοδύναμά της (εννοείται Σύνοδος Οικουμενικού κύρους;) μπορούν να καθιερώσουν οριστικά μία αυτοκέφαλη Εκκλησία, και όποιες προσωρινές διευθετήσεις όσον αφορά στην αυτοκεφαλία η την αυτονομία, υπόκεινται στην επιδοκιμασία της Κων/πολης.

Παρά τις προφανείς τους διαφοροποιήσεις, αμφότερες αυτές οι θέσεις αντιμετώπιζαν την άνοδο στην αυτοκεφαλία και την άνοδο στην αυτονομία ως δύο πολύ όμοιες διαδικασίες. Από την άλλη πλευρά, τα προσχέδια των σχετικών κειμένων γύρω από την αυτοκεφαλία και την αυτονομία, αντιμετωπίζουν αυτές τις διαδικασίες ως ανόμοιες. Η διαδικασία της ανόδου στην αυτονομία, όπως υπαγορεύεται στο προσχέδιο του κειμένου, είναι σύστοιχη με τη θεώρηση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τόσο για την άνοδο στην αυτονομία όσο και για την άνοδο στην αυτοκεφαλία, όπως αυτές περιγράφονταν στις δικές της αναφορές».

Ο ρόλος του Πατριάρχου Κων/πόλεως

Εις το τελικόν κείμενον φαίνεται πως υπήρξε μία μείξις απόψεων, ως αυτή κατεγράφη επισήμως εις την κατωτέρα διατύπωσιν:

«Εκάστη Αυτοκέφαλος Εκκλησία δύναται να παραχωρή αυτόνομον καθεστώς μόνον εντός των ορίων της κανονικής γεωγραφικής περιφερείας αυτής. Εις τον χώρον της Ορθοδόξου Διασποράς δεν ιδρύονται Αυτόνομοι Εκκλησίαι, ει μη μόνον μετά πανoρθόδοξον συναίνεσιν, εξασφαλιζομένην υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου κατά τα πανορθοδόξως ισχύοντα».

Το πρόβλημα με τον συμφυρμόν των απόψεων είναι ότι εδόθη ηυξημένον κύρος εις τον ρόλον του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, ούτε καν της Πατριαρχικής Συνόδου. Αυτό καθίσταται ιδιαιτέρως αισθητόν εις την συνέχειαν του κειμένου:

«Εις περιπτώσεις απονομής αυτονόμου καθεστώτος εις την ιδίαν γεωγραφικήν εκκλησιαστικήν περιοχήν υπό δύο Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, και, ως εκ τούτου, εγειρομένης αμφισβητήσεως εκατέρου Αυτονόμου, αι εμπλεκόμεναι πλευραί αναφέρονται, ομού η κεχωρισμένως, εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην, ίνα ούτος εξεύρη την κανονικήν λύσιν επί του θέματος κατά τα πανορθοδόξως ισχύοντα».

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος μέχρι πρότινος εις μάτην επεδίδετο εις αγώνα δια την αναγνώρισιν του δικαιώματος του «εκκλήτου» εφ᾽ όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, θα επιτύχη αβρόχοις ποσί την Οικουμενικήν αναγνώρισίν του ως κριτού διορθοδόξων θεμάτων! Μάλιστα, η διατύπωσις ορίζει ρητώς το πρόσωπον του Πατριάρχου, ούτε καν μίαν Μείζονα Σύνοδον! Θεωρούμεν ότι η αναγόρευσις του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως εις κριτήν ηυξημένου κύρους όχι μόνον δημιουργεί προηγούμενον δια μελλοντικάς συζητήσεις περί «ανακηρύξεως αυτοκεφάλων», αλλά και υπονομεύει την παρούσαν κατάστασιν της Ορθοδοξίας, καθώς θέτει ένα πρόσωπον de facto πρώτον της Ορθοδοξίας υπεράνω των αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Απορούμεν: ο,τιδήποτε ισχυρίζεται το Πατριαρχείον σχετικώς με τα δικαιώματά του και τα δικαιοδοσίας του είναι αληθές; Να προσκομίση τα αποδεικτικά στοιχεία από που αντλεί αυτά τα προνόμια. Δυσ­τυχώς δια το Φανάρι είναι ανύπαρκτα.

Ορθόδοξος Τύπος,20/05/2016