Η αληθινή και η έμπρακτος μετάνοια (Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ)

ΚΥΡΙΑΚΗ  Ε΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ 
ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ

Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΚΑΙ Η ΕΜΠΡΑΚΤΟΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Φθάσαμε με τη Χάρι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στην τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, την Ε´ Κυριακή των Νηστειών, κατά την οποία η Αγία μας Εκκλησία τιμά την περιώνυμη και μεγάλη οσιακή μορφή της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας (†522) και την ιερή μνήμη των Αγίων Σάββα του εν Καλύμνω και Μακαρίου Νοταρά, Επισκόπου Κορίνθου.

Η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, η οποία, ως γνωστόν, πλην της σημερινής Κυριακής, τιμάται και κατά την ιερή μνήμη της (1ης Απριλίου) και κατά την Πέμπτη του Μεγάλου Κανόνος, της περασμένης Ε´ Εβδομάδος των Νηστειών, όταν ήταν δωδεκάχρονη κόρη ξέφυγε από την επιτήρησι των γονέων της και αφού έφθασε στην Αλεξάνδρεια, έζησε άσωτη ζωή για 17 χρόνια, σύμφωνα με το ιερό Συναξάριο της παρούσης Κυριακής.

Έπειτα, παρακινούμενη από την περιέργειά της εταξίδευσε μαζί με πολλούς άλλους προσκυνητάς εις Ιεροσόλυμα, για την μεγάλη εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Κατά το ταξίδι της αυτό περιέπεσε σε κάθε είδος σαρκικών παραπτωμάτων, και πολλούς παρέσυρε στον βυθό της απώλειας και της διαφθοράς.
Όταν θέλησε να εισέλθη στην Εκκλησία, κατά την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, αισθάνθηκε τρεις και τέσσερες φορές κάποια αόρατη δύναμι, που την αποθούσε, ενώ το πλήθος του λαού που ήταν μαζί της ανεμπόδιστα έμπαινε. Αφού πληγώθηκε στην καρδιά απ᾽αυτό το γεγονός, αποφάσισε ν᾽αλλάξη ζωή, και να εξιλεώση τον Θεό με τη μετάνοια. Και έτσι, αφού ξαναγύρισε στην Εκκλησία, εισήλθε με ευκολία σ᾽αυτή. Αφού δε προσκύνησε το Τίμιο Ξύλο, ανεχώρησε την ίδια ημέρα από τα Ιεροσόλυμα, διαπέρασε τον Ιορδάνη, προχώρησε στα ενδότερα της ερήμου, και έζησε μέσα σ᾽αυτή 47 έτη, ζωή σκληρότατη και υπεράνθρωπη, προσευχόμενη μόνη στον μόνο αληθινό Θεό μας και Κύριο.

Περί τα τέλη της ζωής της, αφού συνάντησε κάποιο ερημίτη Ιερομόναχο Ζωσιμά, και, αφού διηγήθηκε τη ζωή της από την αρχή και (εξομολογήθηκε με συντριπτική μετάνοια όλες της τις αμαρτίες) τον παρεκάλεσε να της μεταφέρη τα Άχραντα Μυστήρια για να κοινωνήση, πράγμα το οποίο επραγματοποίησε εκείνος το ερχόμενο έτος, κατά την Μεγάλη Πέμπτη. Το επόμενο έτος, αφού επανήλθε πάλι ο ιερεύς Ζωσιμάς την βρήκε νεκρή, ξαπλωμένη επάνω στη γη και γράμματα κοντά της, που έλεγαν τα εξής: «Αββά Ζωσιμά, θάψε εδώ το σώμα της αθλίας Μαρίας. Απέθανα την ίδια ημέρα, που εκοινώνησα των Αχράντων Μυστηρίων. Να εύχεσαι για μένα».

Η σημερινή μνήμη της Οσίας Μαρίας, ενώ πλησιάζει το τέλος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ορίσθηκε για την διέγερσι των ραθύμων και αμαρτωλών για μετάνοια, αφού θα έχουν ως υπόδειγμα την εορταζομένη Αγία.

«Δεν περιμένει ο Θεός να περάσει χρόνος απ᾽τη στιγμή που μετάνιωσες, λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ομολόγησες την αμαρτία σου; Συγχωρήθηκες. Μετάνοιωσες; Ελεήθηκες. Δεν απαιτείται χρόνος. Ο τρόπος που μετανιώνει κανείς σβήνει την αμαρτία. Υπάρχει περίπτωση να περιμένει κάποιος πολύ χρόνο και να μη κερδίσει την σωτηρία, κι αντίθετα κάποιος άλλος, αφού εξομολογηθεί ειλικρινά, να αποβάλει την αμαρτία σε λίγο χρόνο.

Ο μακάριος Σαμουήλ ανάλωσε πολύ χρόνο να παρακαλεί το Θεό για τον Σαούλ και πολλές νύχτες ξαγρύπνησε στην προσευχή για την σωτηρία αυτού του αμαρτωλού ανθρώπου. Ο Θεός όμως αγνοούσε το χρόνο που περνούσε, γιατί δεν βοηθούσε την ικεσία του προφήτη η μετάνοια του αμαρτωλού, και τελικά είπε στον προφήτη του: «Μέχρι πότε εσύ θα πενθείς για τον Σαούλ, τον οποίο εγώ έχω διώξει μακριά μου;». Το «μέχρι πότε» φανερώνει το μακρό διάστημα και την επιμονή της ικεσίας του Σαμουήλ. Ο Θεός όμως δεν έλαβε υπόψη Του την πολυχρόνια ικεσία του προφήτη. Και τούτο, γιατί δεν συνέτρεχε με τη δέηση του προφήτη και η μετάνοια του βασιλιά.

Αντίθετα, στην περίπτωση του μακάριου Δαυΐδ, ο οποίος, όταν ελέγ­χθηκε για την αμαρτία του απ᾽ τον προφήτη Νάθαν, ευθύς στο άκουσμα της θείας απειλής έδειξε αληθινή μετάνοια και είπε: «Αμάρτησα στον Κύριο», ένας λόγος, που βγήκε ειλικρινώς σε μια στιγμή απ᾽ την καρδιά του, προσέφερε αμέσως στον μετανιωμένο ολόκληρη τη σωτηρία. Αμέσως η διόρθωση πρόλαβε την καταδικαστική απόφαση. Έτσι, λέγει ο Νάθαν στον Δαυΐδ. «Και ο Κύριος άφησε την αμαρτία σου».

Σε άλλο σημείο παρατηρεί ο θείος Χρυσόστομος:

«Και πρόσεξε, σε παρακαλώ, και δες το παράξενο κήρυγμα της φιλανθρωπίας. Αυτός που λέει στο Νόμο «Να μη μοιχεύσεις», να μη πορνεύσεις, αλλάζει τη φράση εξαιτίας της φιλανθρωπίας Του και φωνάζει με το στόμα του μακάριου Ιησού του Ναυή: «Η Ραάβ η πόρνη να ζήσει».

Ο Ιησούς του Ναυή, ο οποίος είπε «η πόρνη να ζήσει», ήταν εικόνα του Κυρίου Ιησού, ο οποίος είπε: «Πόρνες και τελώνες θα εισέλθουν πριν από σας στη Βασιλεία των Ουρανών».

Εάν η Ραάβ πρέπει να ζει, τότε πως είναι πόρνη; Εάν είναι πόρνη, γιατί να ζει; Αναφέρομαι, λέει, στην προηγούμενη κατάστασή της, για να θαυμάσεις την κατοπινή μεταβολή της. Και τι έκαμε, θα πει κανείς, η Ραάβ άξιο της σωτηρίας της; Μήπως το ότι καλοδέχθηκε τους κατασκόπους των Ισραηλιτών; Αυτό κάνει και κάθε ξενοδόχα. Αλλά η Ραάβ δεν κερδίζει τη σωτηρία της μόνο απ᾽τα καλά λόγια που είπε στους κατασκόπους, αλλά κυρίως απ᾽την πίστη της και την ευσέβειά της. Και για να μάθεις το μέγεθος της πίστεώς της, άκουσε την ίδια τη Γραφή να διηγείται τα βεβαιωμένα κατορθώματά της. Ήταν στο πορνείο σαν μαργαριτάρι ανακατεμένο στην ακαθαρσία, σαν χρυσάφι ριγμένο στη λάσπη. Ήταν λουλούδι της πίστεως πνιγμένο στ᾽αγκάθια, ήταν ψυχή ευσεβής κλεισμένη σε χώρο ασεβή.

Η Ραάβ είναι εικόνα της Εκκλησίας, της εξ εθνών Εκκλησίας, που ήταν ανακατωμένη με την πορνεία των δαιμόνων και τώρα δέχεται τους κατασκόπους του Χριστού, όχι τους απεσταλμένους του Ιησού του Ναυή, αλλά τους αποστόλους, που απέστειλε ο Ιησούς, ο αληθινός Σωτήρας. «Γνώρισα», λέει, «ότι ο Θεός σας είναι στον ουρανό επάνω και στη γη κάτω και εκτός απ᾽αυτόν δεν υπάρχει άλλος Θεός».

Έπειτα από τη σύντομη εξιστόρησι της αμαρτωλής ζωής, αλλά και της ριζικής μετάνοιας, της αξιοθαύμαστης ασκήσεως και του τρισμακαρίου τέλους της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, ύστερα από την περισπούδαστη διδαχή του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου για την ειλικρινή μετάνοια και την πολλή μακροθυμία του Θεού για τους αμαρτωλούς και μετά από τα πολύ διδακτικά παραδείγματα μετανοίας του Προφητάνακτος Δαυΐδ και της άλλοτε πόρνης Ραάβ, το μήνυμα της σημερινής Κυριακής είναι η αληθινή συντριβή μας και μετάνοια ενώπιον του Ζώντος Κυρίου και Θεού μας και η έμπρακτη εκδήλωσίς της με έργα πίστεως, αγάπης και μετανοίας.

† Ο Κυθήρων Σεραφείμ

Ορθόδοξος Τύπος,08/04/2016